Devlet Tiyatrosu'nun İstanbul'daki temsili:Öfke

« Ö F K E

B

da yerli ve ya­ bancı öfkeli y a ­ zarların öfkeli pi­ yesleri m uhtelif sah n e­ lerd e birbirini kovaladı. Y erlilerden: Küçük Sah nede « D u va rla rın öte­ sinde» ve «Cengiz H a ­ nın Bisikleti» yabancı m üelliflerden: Şehir Ti­ yatrosunda « K ö p rü d e n gö rü n ü ş» ve «12 öfkeli adam»; Oda T iy a tro su n ­ da « E rk e k le rin gecesi»;

Gençlik T iyatrosu’nda

«K a p ıla rın dışında» ve n ih ay et K araca T iyatro­ da Devlet T iyatrosu’nun tem sili: «öfke». Bu su ­

retle sahnelerdeki öfkeler serisi tam am lanm ış oluyor. Buna, isterseniz, bir bakım a. Devlet T i­ y atro su ’nun sezon ortasında gene K araca Tiyat- ro ’da oynadığı «Cadı Kazam» nı ve Şehir T iyat­ ro s u n d a k i .K ral Lear» i ilâve edebilirsiniz. Bü­ tün bu piyeslere, ya hissi veya içtim ai öfkelerin dam gasını kolayca vurabilirsiniz. B unlardan tem ­ silleri esnasında bahsettiğim için şimdi bu son piyese, ismi de «ö fke» olan bu son turfandaya geleyim.

Derhal şunu söyliyeyim ki, Leylâ E rd u ran ’- m güzel bir sahne dili ile çevirdiği bu «öfke» gerçekten öfkedir ve kuvvetli bir eserdir, öfkeli adam Jim m y, üç perde boyunca, belki çok öfke­ leniyor, aynı öfke sebeplerini belki çok tek rarlı yor, fak at eserin alışılmış dram yapısı o kadar sağlam ve hareketli, tem sili de o d erece kuvvet­ li ki, bütün bu öfke fırtınasını hiç sıkılmadan seyrediyoruz. Piyesi İngiliz yazarı John O sbom e bir «deneme» sinde «Ben ne siyasi b ir m ütefek­ kir, ne de hicviyeciyim. Hele p u tk ıran hiç de­ ğilim. Kendimi sadece hayaller imal eden birisi olarak görm ekteyim» diyorsa da hakikatte pek öyle görünm üyor. Bu eserinde de bütün kurulu nizam lara, bütün geleneklere ve bunun netice­ sinde bütün toplum a karşı, yarı deli varı akıllı Jim m y”nin ağzından v u r yansın hücum a geçiyor. Bunun zavallı çilekeşi de karısı Alison’dur. Ali - son, zengin ve kibar bir ailenin kızı olduğu hal­ de, sebebini kendisinin de pek iyi tahlil edem e­ diği b ir zaafla, parasız ve fak ir b ir tabakadan Jim m y ile evlenm iştir ve bu Jim m y aşağı yukarı m üellifin J e kendisidir. Çünkü John Osborn d a ­ ha onaltı yaşında iken okulda hocasını tokatladı­ ğı için koyulm uştur. O nyedisinde açtır. Bir ara ­ lık gazetecilik yapıyor, fa k a t karnını zor doyura­ biliyor. N ihayet b ir m ektepliler turnesine aktör olarak iştirak ediyor ve ilk defa bir piyes yaza­

T T - TİM* 'İ.h

Tİ YATRO

Devlet Tiyatrosu'nun

İstanbul'daki

temsili

rak dokuzbuçuk lira ka zanıyor (tabiî İngiliz altı § m). A rkasından bazı man ^ zum piyesler karalıyor, fakat eserleri İngiltere de yüksek tabaka tarafın dan tutulm uyor. Nasıl tu tülsün ki, İngiliz haşm e Ş tini koruyan bütün mü $ esseseierle alay etm ekte' ^ dir. Bütün İngiliz âdetle Ş rin i gülünç buluyor: in £ giliz çayına, İngiliz pazar gününe de hicvinin ok la n saplanıyor. Daha da ileri gidiyor: Krallığın töre ve törenlerine karşı u ı- r ı • «v da öfkesinin ve hicvi- r

H allt

alırı

Ozansov

»

--- lı bu müellif, bütün eski iiklere, şekilperestliklere, bütün «tabu» iara k a r­ şı isyan eden b ir zekâdır. Yüksek tahsili olm a­ makla berab er yüksek kabiliyetleri v a rd ır ve p i­ yes yazarlığı, denebilir ki, onda b ir Allah v erg i­ sidir. K endisine m em leketinde «öfkeli adam» is­ mini takm ışlar ve «öfkeli gençler» arasına koy­ m uşlar. Tam yerinde bir iltihak, am a bunun se ­ bebini kendisine sordukları zaman şu cevabı ve­ riyor: «Beni onların arasına koymayın. O nlar b e ­ nim şerikim oldular.» John O sborn’un şu sözü de m analıdır: «Çok zaman evvel şunu anladım ki, pek çok kim seler benim gibi düşünm üyorlar. O n -^ ların hissi değeri benim kilerden tam am iyle ay­ rıdır.»

Böyle olm akla beraber, gençliğinde çektiği sefaletten dolayı zenginlere karşı bir kin besle­ diği de inkâr edilemez, «öfke» piyesindeki Jim ­ my. a risto k rat bir ailenin kızı olan karısını biraz da bunun için en se rt ve hararetli istihzalarla ya­ ralıyor. Kadın en sonunda, araya giren arkadaşı g »felena’nın ısrarı ile kocasını bırakıp gidiyor. Fa-[ş kat Helena da, bu zirzop, bu top gibi gürleyen ve m ütem adiyen kadınları, cemiyeti tehzilden hoş­ lanan yakışıklı Jim m y’nin cazibesine kendisini kaptırıyor ve onun m etresi oluyor. G örülüyor ki karısına «sincap» ismini takan Jim m y, sağa sola ııekadar k ü für savurursa o k adar sem patik o ! u - |

or. Sonra. H elena’nın, arkadaşı Alison’a ihaneti ^ de. m üellifin kadın samim iyetini baltalam ak için $ bulduğu çok kuvvetli dram atik bir unsu rd u r. i; Piyesteki Jim m y nasıl adam gerçekten? Bu- $ ııu araştırm adan evvel müellifin bir dergideki ş u | itirafına bakalım: " $ «Yazdığım zaman bana biışey yaptın gibi ge- Ş liyor. Belki bu «aetion» un büyük b ir değeri yok-fe tur. Çok kim seler benim eserlerim i sevm ezler Fakat ben, hiç değilse yapabildiğimi yaptığım a® |

(Devamı 5 inci sahlfede)

Taha Toros Arşivi