Stanley Kubrick üzerine (1928-1998)

SThNLEY

KUBRICK

uzBRi'Nn'

,,,

(r928.t9e8)

ArE.Goi,.,

MelisEr,,flg,

' 't, " ,-tti-'' t t 't I : :

r ,.

t,t,:,t'

MarmnrailetiSim

.

_{t,r. ,";r;, *,0*;r}

Enstiltisti lleti-qim BilimlJri Doktora O!,rencisi ve ruatGpe,,Oniveisitesi 116titim

.,Faktilte-si: Aragtrmra Gd€vJtgi;:,:

'.'

:,,::

.

,:,:

HAYATI

:

New York'ta Bronx'ta

btiYiiYen, Qahsma hayatrna

foto[rafqr

olarak

itrlan

Stanley Kubrick Beyaz

perde-vi

secmesinin

nedenini

"Oylesine

iazta icotti

film

gdrdtim

ki

daha

iyisi-ni

vanabileceEime

inandrm"

diYe

acti.liyut.

(H-.Ya$am,

Mart

99)

Aheriica'nrn gegitli b6lgelerini gezdi ve

bilsiye

kargr

biiytik bir ilgi

duy-mava -basladr. Modern Sanat

Mi.ize-si'nin di.i2enledi[i

film

gosterilerine

katrldr.

Higbir

filmi

kaqtrmama-y3

dikkat

edeiek kendisine

miithig

bir

sinema altyaprsr

geliqtirdi.

(GenE,

Arusrna)

Filmleri

toPlam

8

oscar alrrken,

| 4 kezde aday g6sterildi. Ytjnetmen

2001

ile "en'iyi

gorsel

efekt"

Os-car'lnr kazandi

ama

kendisi

hiEbir

zarman

"

en

iyi

yiinetmen"

odiiliinii

alamadr.

Amerikah _Ydnetmen, in giltere'de

on

yedinci

yiizyrldan kalma

biiyiik

bir konakta yagryordu.

Biiytik

tarttg-malar yaratan

projelerinin

birgofu-nu bu konakta sofistike

monnj

ma-salarrnda

yaptl. Eserlerinin final

sahnelerini montaj odalanna

gevirdi-[i

ahrrlarda gerEeklegtirdi.

(H.

Pa-zar.

Ekim

1999)

:

UNIU

YONETMIN

,

UzsRiNn

conUgr.nn

:

Sanatgr bir diizine

filmiyle

EaEdaS sinemantn

iinemli

ustalarrndan

biri

olarak duruyor. Onemli

bir

iizellili,

balrmsrzh!rna alabildi!ine,

diiqktin olmast. ...(Dorsay,1997

:

353)

Stanley

Kubrick

en gizemli

film

ytinetmenlerinin arasrnda yer

ahyor-du. (

Eytiboflu,Yakrn

Plan) ''...''...

i-'

t t :

,'

Marmarailetipim

Kubrick'

Hollywood'da _{ve ttim di.inyada mtithig}

bir

yaratrm guctine sahipti. ( Geng, Anrsrna)

Tam bir _{sinema imparatoru, tam bir aynnh manyafr,}

tam bir perfek_

siyonisr o...(

_{Dorsay,iggT :}

_lS+j

"

Hayalperest,

_{takrntilr, ketum...}

_{miikemm.elliyetgi.}

Senaryosundan rgtfrna, mi.iziline kadar

filminin

_{her seyiyle}

_{biziitil-dif"ioor,}

aynr sah_ neyi 100 kez

gektili

de

olabiliyo.Ou.lfi.iaSil,

_M",i'99i,

Filmlerinin

yaplmml

_ttim-

_aynntllanna

_{dek o}

_hazrr'yor,.

planhyor,

program'yor.

_{senaryodan gekime, kurgudan}

_mtirk"

#'$!yr

o segryor.

(Dorsay, 1997

:354\

I 960'lardan stiniimtize setlerde boy _gcistermig

sinema adamlanndan_ drr. Miikem meriiyergiydi,

_;;;il;"ii't

_{ont ot manyalrydr.}

Kamerasr

ar-d r nd an d ii n vava

iorintr

is teoi

gi

_u.

u

;ii.;

kil;"

#Edrl'n''".,

c

i

seki r de bakar,

film6ri

ha;trar

i"r.o.rar;?;;;rna

_{ralmen dev sriidyora'avu_} cunda oynarrdr. _{(Baydar,Londra'run Orta yeri}

_Sin;;;j'

"""

FiLMLERI uzBniNB

:

.

GeniE kitlelere ulaqan

_{ilk filmi}

_The

_Killing

_{(Son Darbe), Kubrick,in}

sinema tarihini ne kadar iyi

bildilini

gcisteren"kurur.* _uir-(ara

_firm

_{ola_}

rak delerlendirilmekted ir.

yrinetireni;ncerikl"

_ki^,k

_f;

_{Ja filmrer} 9e_ virmenin _{pegindeydi; kendine 6zgti temalan daha sonra qekecekti.}

Son D arbe'd e burj uva topru m lannda

p:r{T'

;b"rdil

;i;;il""L.qr

er esti

ri

agrk ve kesindir.(

_{Dbrsay,lggl iZqe)}

"G6rmek _inanm.aktrr

_:

_{Holrywood Filmreri rasayr}

Brrakrp

Eilileri

se.vqfvi

Bize Nasrr

_ofretti"

_{adir kitabrnd;}

_il;Biliint,

_atin".in

bir_

gok filminde, _{muhafazakar olanlarda bile. bajat}

_.it',,"

_olg*rerin

sorgu_

landrlrnr

_gSleriyo::H

ryt:

ralmen,

n;t*;

dril"r3iinin

Avrupa

ve Ugtincii Di.inya sinemasrnda uzun zamandir

etkili

olan eieqrirer ve de_

n

qysel t9q 1 ve_b i gemsel tarzran _benimsem

ey.

uusr*

u'

llir

_rgtu.n

or_

talannr buldu. Biskind incelemesini, ellilerdJ

"*;l=,nr$

;i;ioplumsal

fi_

kir

birlilinin

altmrgrr yrilann firmrerinde nasrr

"griziii,itigti"ii;

_{betimleye_}

rek

noktahrg.r: _{GgrE^*ten de, artmrglarn}

_{bagrirrndan?iuu'nu}

kadar yap,rlmrg

_belli

basJr

filmler

giiyte

bii

gozden

gegiriroigino",

Biskind,in

.sorun sessrzce yakla$masr" diye nitrelediEi geyin belirtilerine rastlanabi_

liyor

:

1960 yaprmr Spartak{is 6ir kore

_{ayakt-anrnas;r;ily;..}

Dr. strangelove ise ntikleer savas

_crlgrnllgTr

_{ve sa! kanadrn parano_} yasr nr hicvediyor. (Ryan&Kel lner,

f9'9l

: ZOIZ _D

.

Altmrgh

yrllann

filmleri

rtirsel stireksizlikle ve

yenilik

arayrglarr

ile

flm-Marmnrailettsim

leri

halinde dontig yapan

film

ti.irleri temel

bir

film

formatt oluqturdu'

Af;;;;;lfta1t

yifiurin

sonlanna ait

ironik

ve eleqtirel tonlu toplumsal

gJi"kgiiii

f upf ai yetry i g-l! yr

llann

o rtal annda

yelni

tumturakh, 6 zentili

i"

ut,uittft

stiyleniterin'bii

kattgtmtna

btrakti. (Ryan&Kellner,

1997 : 30)

1960'lann son yrllarrnda birEok H9lywoo.d

filmi,

yu.rttaqhk haklan'

voksulluk, feminizm ve

militarizm

gibi ktlnular etrafinda hareketlenen

'" _;

;;;ilril;il

_akta o lan to pl um s al-akrm lann etkis in de kal arak, Am

eri-f.un

f.u*nl

ve delerlerine elbgtirel yaklaqrmlar.getirmigtir' Bu donemde

;i";;;ir";

bir t|plumsal elegtiri aiacr oiarak, hem de yellenen

alterna-iif-o"gli

t"

kurumlarr

sunma

aracl

olarak

kullanrlmrqttr.

(Ryan&Kellner,1997 : 43)

Snartaktis'de

Kubrick,

i.inlti senarist Dalton Trumbo'nun

bir

senar-y

"

;ri"

J;

y; _{tu I}

;k;t"k,

ri o{.yry _99{.

tarihinin

en b aq arrh _vaprm I arrndan

i,iri"l

imzalamrgtrr. Tarihin itt< utiytit< isyamnr.baElatan.kdlenin

6ykii.sii-;il;ffil6rEr

bu filmde Kubrick, Hollywood unk{1plan1na ve

kuralla-;;;*il"il

t"r, Gmeksizin,

yine d6 kiqselti-Eini korumasrnr

bilmi;-iii.

Soortuttis, Stanley

Kubrick'in ilk

donemini kapayan

fi!1

de

sayrla-iiiii.'Cl["t6

a;

bi

dc;nemin filmlerinde ortak bazr

ijzellikler

vardtr'

i{"unir.,

t.iltti

bir

itirtin

ve kesin

bir

tislubun adamr olmamakla

bera-ir"t,

_{!"".riin"-; kt^ik}

i,is lup" ta bir sinem ac

t,tl'.rlnr*tu9rr. Anlatult

ciy-[tiilfi

Oif.f.atle segerek. konulannrn saElam bir-igerik ve

belli

bir ga[daE

iintum

elestirisi ta$lmasma dikkat emaktedir. Spartakiis filminde

yonet--!",

ii"f"figin

"g.ir"n

srnrflara karqr

ilk

ayaklanrgrna,

galdag ve mo-dern bir yorum getirmektedir.

Kubrick,

yonetmenlik yagamrnrn bagrnda

siiyledifii

bir

ci.imledeki, " iyi

io*oniui

iinr*oya

uyatiamantn umamen aleyhindeyim "

dtiqi'ince-rii"

oyr.r" davranarali,

Vladimir

Na_bokov'un

iinlii

romanr I,olita'yr

per-O"u"

if.tut*rsUr. Lolita

Kubrick'in

ilk

dtjnem filmlerinden

birisi

olan ve

ki;rik

bir g;ainerte kotanlan, sinemanrn ele

aldrlr

temalar^agtsrndan

<jz-;iirl&;riuOtnu

biiyiik

ve cesaretli bir yaprmdrr. (Geng, Anrstna)

Kubrick'in

ikinci

doneminin

ilk iiriinti

Dr.Strangelove'dr.

Kubrick,

btl;"Ei$ik

filminde,

tamamen fantezi

bir

konuyu.iqlemekte, Amerikan

haber"alma ve genel kurmay noktalannda bulunan bir dizi cinemli kiginin icine dtisttiEii

ianlslklar

zinciri

sonucunda diinyanrn bir atom sava$lna

;;;i

;liriikfiOiginianlatmaktadrr.

Film, grlgrn bg gi.ildtirii.atmosferinin

g"iirlnA",

_{Eagdig insanrn} gtindelik yaEamrnda _-Demokles'in

krhcr gibi

A;;d

Uii

rtir:"t

ti

ve

btiyti[

korkuyu,

kaygryr

dile

g_gtirmektedir

:

Bir

atom sava$tnrn getirec6gl

tryamet

giinti

korkusu' Kubrick'in

tislubu keskin ve

acrmairzbir irzah

igermektedir; buna karErn

film,

diigiin_en

birisi

igin

hayli

tirktiti,ici.idiir. ( Dorsay,1997

:

346) Dr.Strangelove Na-zizme

ialdrrin bir film

olarak da

deferlendirilmigtir. Bu

film,

sadece

in-Marmara iletisirn

san haya[nrn politikacilar _{vc ordu tarafrndan hige sayrrmasrnrn kara}

ko_

medi formunda orr.aya _konmue

t;

_l;G;;idtu

'iil;1

_i',iiJ,""l

Kubrick'in ve eleE_tirmenlerin _{bir lasmrna g6re tiim bir}

sinema tarihi_

nin en

iyi

filmi,

19.6g, yrhnda

_{gergeklegtrilm"iglir.-rii,i.,nin,}

toplumsar

m uh alefetivr e kos ut or arak ze

r{

i n iegen

]<ii

!

iirer

;;";,;;

;akr Ean, fcrse_

fe ve sinemanrn muhtegem^buiugmoriO,, _Z00l

:.A.Space Odyssey. Bu

film

hergeyden tince

_{bilim, felsefl}

_u".itt.romn

_bulugmasrdr.

Kubrick'in

artrk ''klasik _{sinema"yr bir yana brakrp, her}

ttirlti

srnrfla_

manln drgrna taqan

bir

yrinetmen orma, seyircisini

.ii'r"iifi'oru.uk

_{Ea$rrt_}

ma donemi baElamrgtrr. _{Bundan sonra yapi,}

_lr200r:

_tiarvoru

Mace_

rjjt

_laT

iig

yrlhk bir

_{hazrrlrk d(jneminden s6nru}

_grrE"r.r"i.n

_{ve Arrhur}

Clarke'rn cizeiin bir senaryosuna dayanan bir

firm?ir:

ru-n'ri.t,

bu firm_ le,

bilim-kuigu

_{sinemaslna en onemli baEyaprtranndan}

birini

kazandrr_

mrstr.

InsanhErn

_{*:_li!.T.ltlden}

_gelecele

_{a"Eil;;_}

_Uirirgi

rizerin_

de

_{insanoltunin Griivenini}

_vc

_{uzayaa{rrrgrnln}

_oi;';;;;;;"u

vermeye qahgan

Kubrick,

bu

filmle

yarartct

giilunun

_doruguna

_uiig,yor,

_netes

kcsen bir _{sinemasar anrarrmi utaE,yolou.}

g"iir;r",n.???#.i

ve menfi_

zik

dgrle.ri dolayrsryra eregtiririytirdu

_{film. sra;l.Ji}

_ffi;;ik,in

,,2001_

uzay Yolu

Macerasi ", y arinca" inronrtgrn

_grgrigiio"",

_{yaiatrhgrndan,}

:yrel

ig.inde

{qn

g1,g"n gereceline.dolru uzan'an uir o.rLair

delir,

insan-llrn

kdkeniyle birrikte evrenin-ezer i vJ ebcdi

iil;

J;il;

g

i,rri,

/

agr k_

lama getirmeyi _{deneyen,.yoEyn: kigiser, 6zgiin,}

_{,"ngin uir?rsefi}

ciykti.

Kubrick, 200r'I,

hemen 6episini t<enoi ioroirootgi,

;;;y;"E,

_{hulugrar_}

nrn qok

_{etkili bir}

_sinemasal

_{gtiriiniimtinii}

_ueren

_giki.terte

tiurmu$, rek_

nolojik.gaErn.buluElarrnr

_filirinde

_{yansrtmrgtrr.'nu}

ogiOun^iil.,

bagtan

sona,

.biiytik-bir teknik

agamayr ve gagrrtrci, uaqoc;niurri.ti

_ui,

_teknik verimi h aberleven d rizey iyre s ey ircis

ini

e*ilg.

S;t;Jd:

_{igmde yaga_} drfrmrz, uzay gigJndu,

rin.r*ti,

_tiii

"rtsttrdrfr ttim sertivenlerin dtesine

gege_l

_b_a$\a ttirli.i,

iirkiitiicii

ue s,rnsur, t orriung

ul.-r*."i"orr.

_{( Dor_}

say,l997

: 348-349)

Film,

insanrr[rn _{ortaya grkrgrnr}

_o"rotuiut

_ba$rry;

Hayvanrmsr durumda bir insan tofrurugu _{en ittigiir.}

_dtizeyJabir

_var.ru;

lyll9:n?::.f,:"_q-_".ryt.ekredir.

eu

r';oe,

,"lr,',Jr:il"r'aiin

orinyas,n,

i1tf,Y

:ltj*.9:lislg!mi$,

ama.duygus,al yanlarrni yok ermiq, oiru

bii

T_35r-r1y" cronu$rurmiigtiir.sanki...

(oskay, rgg5

:

-r52

)

20-dr, Kub_

.ck'e

_{gOre' duygusar ve fersefi igerigiyre aynen.bir}

_mtizil

_{pargasr gibi}

bilinqalrrna srzan bir

firmdir.

Evren,

iniandin

oata

uiiyiilitii.

rubri.t'"

gcire. _{teknoloji_de insandan daha}

_biiyiiktiir.

_Bu

_{filmde'asi-itat}

ro,nunto,

m aki nelerd ir..

El

gtig.l ii karak Ler uzay gem i s i nin ig i ndeki i nranl an denet_

reyen ve manlpule eden (ya da 6yle gristerilen) HAL9000 adh rohottur. Hayatrn.anlamr ve

bir ilahi

varirgrn mevcudiyetini (ya

oolor.rogunu;

tartl$an

ilk film

_{olmamasmakargrn, bu}

_iki

_{konuyu uiri6Etiren, onlan me_}

lodramatik

defil,

entellekttiel dti2eyde rarh$an

itt

_rim

_budur.'

197l'de Amerikan

kiiltiirii

hala

btiyiik

dlgiide

bir

gekigme alanrydr.

Marmarailetisfun

selismekre olan muhafazakar akrma biiti.iniiyle teslim -nl4ogu bigiminde

i;ffilr;ri,

vant,s

"i"i.

iqZ I'de radikal

filmler

varhklannr kuvvetle

l;ilffi;;dfi;ii$iiir.

Orncfin,

d(inemin pe!..1?

filminin

stntf

so-ilrit"ffi

;

_"ilrk;ilii

"

gi _{ltn. ti"n"} kaqg rn, Ku6rick'

in

oto m atik

Porta-kal,r

bir

istisna ofa.a-t

O"f.ilenrlirilebilir.

Film,

devletqe

gorevlendiril-r

ir^"".""i

*

iruftnO*-duuiotttq

geliqtirme-yd ntern iyle rslah edilen, iqEi

,,.rirffi,

.id;Eiiiltt

y;;i

_v"ttit!bii

genEla

ileilidir.

Ne

varki,

kendi-;i;ililid",irt"""

lq gtidtiletqen yoksuil kalan Alex, ktsa siire iqinde

es-iliilrd;"ffiiEin

bir"hedefe dirniiqe.cek ve intihara kalkrqacaktrr' Bu

ba-i;;i;

grraim-

on"n

_v"ni,

,siot-,

"a1ni9

kogullanmaslnr

yrkacak,

Alex

yeniden gcEmr$reKr ,,1q1^ Lrijitiji dofas.rni donecektir.

Alex'in

gegmiqteki

'kffi;ifi

il.

[orStfuSi'tr,r,n,n kaginrlmaz g(iriinmesi,ya da bu

kargrlag-malann mekanik

f.uiif.i.ii,

Kubrick'in dijriemin sevilen popiiler

edebi-ili;;;u

J"

v",.

uru"looL,

uzay Macerasr'nda agrkEa g6zlenen,

ko-i"fiEiil

iini.ine

g.qil*;iligi

temasrna igaret edcr.

"Ev"

denen yaprlarda vasrvan

ryl

ve

nur*otl;

ifisanlar

bile Alex'in

"anormal" davrantqla'na

#ir?lbi;sfi;&.

t;;i*drr.

Liberal

sivil

toplumun

ipli[ini

Pazarx

qrkar-;il;

t6;"iik

b;

s"*.,

t'i.i"sel

ve

ironik bir

iislupla

desteklenir.

Fil-min

s.'

derece metafririk yaprsr.

uygarlirn

altlnda yatan vahqi 9ggo

iikrini

kolayca

iqi".

;i;;t,i.iu.ti5rihir.

(Ryan&Kel I ncr. 1997 : 86-87 )

Barrv Lvndon'la tamamen defiEik

bir

yaprt ortaya.koyuyordu' Barry

Ld;;J,

fr'u5;ai;

t.nio.n

_"e

IgT

de kusursuz bieimde

"klasik

sine-ma"ya diiniiqiinti

,;;;iit,tdu'

ilkkez- Kubrick igin

glltttr

qey

defil'

;"I^il;;,"

ffid;i

ofremiiyoi sanki. Eteqtirmenlerin bir

b6liimiintin

or-;il

iil"/"

f"tiirf.,iin"'*ontn

qirydiv-e kadar yarattrEl en

olalantstti

,,sijsreri"lerden

_{t,lrlni'g"tE"t i"Stii*iqti. Filmin}

6n

hazrrlf.r iig.yrl

s.iir-^f;;d.

K;;i.L,

iii"iiio.

tiim

eabasr1r1'lloglnY'lY

qY"lllkte

bir film

""o'r"on"

vtinettmiiii.

n"giSif.

gitpt.t

bir Oyktiyti Earprcr bigimde

anlat-inriv'r ciegit. ( Dorsay,

l99l

:350-351)

Kamusal ve iizel alana ait

gizli

gilQ tematiklerinin birbirinin igine

g9E-*"ri,

f"Lrict'ln

bu*dOneme?astliyin 6nemli filmlerinden birinde'

Pa-;,i;;il1ffi

srrining,

rqso)'oo 6z;l[kle

belirgindir.

Parrltrlar, aile iEi

;iJ;;i;;,rt;tt

nit nl?oy.

yi

gitli

giigler.anlatrsr iizerine yerle.qtire'

91."!ti-I"r

tli

t"rtu

filmirtii.-k,1ufict

gltii

giigtet hikayesini' aile benzeri

kigi-i"i

oiori

_{Voprlann bugurtyr,} ntz2r v

{

Oidelerlik

duy gusunu adaletsizce

O"gii""

tii.'et

onomik sislemin

yarattrlr

saldrrganhk ve 6fke-gibi

olum-r

"i

O"v g

"ran

6 zi.imiem eye "orianm p1 durumund

a ortaya E+-11

yt\T.tl

F;;i;;;k

iqin

biiirai;

otarak kullanrr- (Ryan&Kellner,1997

:211)

ititm,

sOrsel oimaktan gok gOrsel

bir metindir'

Yani, savlartnt anlamm

riini.r"i"r

irdelcnigiyle

iegil,

ir^sli olarak imgqlel v.e.renk gifrelemesi

ara-;iilil;i;li;tir.

ott

ivgartttl,temektir

ama

"dg!a" dilin

ve

uygarl!tn.ade-;;ffitirriyEdrgrnda

(it*tgt'r.

Kglrric!'in

filmi,

sag kanat

disiplincilik.ve

ift!f.iiigl"

ofiset

psikopatoloiisini irdeler. B.agtb-oq, diizensiz ve vahgi inio''t O,r"gosrnrn

diiiplin

aluna'altnmasr gerefi.ine iliEkin toplumsal tema,

filmin

k"endisi

de

ion

derece

denetimli

olan iislubunda

somutlaqrr

Marmnrailetigim

Seksenli _{yrllann firmreri duyarhhktaki}

bir_ _{y6n degigimini haber veri_} yordu; _bu

_{deliqim artmrg' vtrioiin e;d}

dcin{iisii..aniam,na gelmese de, en aandan, artmrsrr _{yrilann i,tegtireriirrunun}

ttimtiyre tarihe gOmi.ilmedi_

lini

rurtatryorou.

_{inyan&K.l'tnilibbi}

_:

_+ssl

Yeni militarizm riimiiyre karqrhksrz

k4pgnrs,

_{Full Metal Jacket gibi}

filmler

seksenli _v^r]l3rdg

_n"rtrrl

_.'it1

_urgrrl{"

_k;.';;'r

almrsrrr.

(Ryan&Kellner,

_i997

_:

-333)

K;b;;i.';.an.srz

bir _{.ouoq ku.Errr, tam}

_bir

ord u d ris manrvd r. Fir m leri nde

ii;;

il#i

i

k;;.d;;r",

:;-.,]fi , u

u.

E iddere

egilimli-orarai

_cizilmiyi.

;e"ri

^a"ai

lacket',daki

albay

karakteri,

bu

baftamda

_{ordunln.dolirtnoulo.iinlrir-ton,utu';;;il;}

simgeler ve ug _{noktada siddet dtiqlitinti olarak}

cliirrig

toror.i"i

rruri.r.'i"

filmlerin_ deki askerlerin en canisi

nl"ti*;.'-"'

Bu

tinlti

Vietnam

filmi

_{hemen tum}

{ytl.\

filmreri gibi

tartrEilmrq,

p olem

iklere

vo

l

ag mr gtr

r.

_Ku

brick'i;

_{fi r,"l} ;-r'i-n i

"'

g"gir"#ren

yazg r s r

buydu :

hiqbir

_{UiciinOd ittifaf< saliamamar<.}

_seyirciyi

ve eleqtirmenleri

ikiye

bcilmek, sevlmek _{yo oo n.iEoryJe. nerr"t}

_ed'mek.

_Fu,

Merar Jac_

ker, valnrz vietnam _{iizerine o"gir,}

_gJ.io"

_{,ouu9-iii";;;}

i;"prlagelmiq

en iinem

li

fi lm rerden biri or m

itiz"ir

i gi ni

Fd

fiil;,

r.'i<"iri.t

film inde v i e r.nam'da operasyon lara t<atrr

icat

_6ii

_t,ifr

_g

il6*='"c

*,ni,

s onra _da

y ap r I an harekatrn _{tiyki.isii n ti an}

I atm akrao rr.

on

iki

vrl

sinemadan _{uzak kaldrktan}

rgrya

gevirdigi

,'Eyes

wide

Shut" adh

iitm.

vrinermenin

_{[tgiiilini'ti)giirrugri;,i,}

_r;;,r:;,

yaratrcrl!r_

nr

diledifing"

"s'6.in9.1ansrur!i biiyaprmdrr. Bu

film

bir giftin birbirivre yagadrlr il i qkideki _{vicdan r soigu t am}

_akt"Ji.

F""E;,'##da

i nsania_

ra kendi

_{iliskilerivle}

_ilgili

_sorirraiou

_iorrutiil;ri

_Efi

ffiio.

shur qu

dersl vermektedir :

Eler

kendi _{varorusunuzu payragdcak, agrk}

oldufu-:*

j*:j

bulduvsanri, b u

iliEkivi

koruvun

u.'t

_rittin

_{o*r.'ainizi,herse_}

ytnnt

ona venn.

.

Hergeyden dnce _{]<1!,rict.ltirE.g5} genre

(ri.ir)'larn

ycinetmeni.

Kub-rick

devince

irk

akla geren rrir

tiilim"rurgu';i;i;;.

_o,i;ili

porrakal,

2001 U.zay Macerast u-e

Dt. Stttngrlou. filmleri

kendi aralannda olduk-ga,f1r$ r tarzlar.i _{germekre birlik}

_tei

_{it imkurgu sinem}

as,n,n

.n'uao't

r,:._ nekleri arasrnda ver. ahyor.

-Ttir

.larak,"io$

h-i"ii'

i"q.iir"kltiltinde

Paths

tlf

Glorv.

t-ihi

suiraq

fifri

"i*ot

Spartacus ve Viernam

filmi

ola_

1ak da

Full

Metal Jacker

til;

ulTu

g"riyor.

_{Daha sonra ise}

_{rarihi bir}

film

olan Barry

Lyndon.

c-onsekizinci _vtizvrrda

_{g:qer p*rv.r-yrgon'dan}

_gelecekte

gegen 2001

Uzay Macerar,'i.ra kadar

kub.ick'in

i,r.'urotg,

ilfi;il

_ftiiii

_{tuptu,nta_} nn

giiriimtiEliiliinden

_{nasibini.ahyor. Bu}

_filhler

_rtio'

_io.onian

kendine 6zgli zenginliSleri, karmagrkrrkrair ve

_r$hgr

iginde

t.*ril"diyor.

_sra;:

ley K ubrick,fil m teriyle, ge.gm igren

gtnl

m ulze i nsanofl _{un un}

iti,

_{korku_} lannr, Kaygrrannr, saplantrlannr, tarih boyunca yagadifr, bugtin de yaga_

MarmnrailetiSlm

makta

oldulu

ve karanhk bir gelecekte.belki de daha kottisi'ine tamk

ola-.rEi

iiOa.t"n ve vahEetin _{betimlemesini yapryor. Jtim..bynf}

_*1Eoz

ontine

alisak.

Kubrick barok bir ydnetmen olarak delerlendlnlebrlrr.

KUBRiCK

PiYON

Ti

:

Unlii

Yonetmen q6yle

diyor :

"Bugiine kadar

Eevirdilim filmlerin

hepiinde amaclm 6yici.i anlatmakfi." ( Bergin, 1999)

o,na gore

izleyicileri

etkilemenin en gegerli yolu, onlann beyinlerine

OeEit

Auisulanni

ulaqmak. "Hep aynt

t[rde film

yapmak'

bir

tiirde

uz-;"",ii^fi;[

rti'

J.

iiging gelmiyoi

bana"

tliyor tinlii

yonetmen.(

Dor-say,l997:351)

Kubrick

: " yonetmen

filmde

herqeyi kontrol etmeli"

diyor

ve 96yle

d";; ;iyor

rl'

goltgr

alar, sahne d"o natrm rnrn haztrlanm as.ryla baElar;

J"t

"-r"riipur*ol

ve yasal.koEullann saptanmasma,sry

g3]ir

oyuncu-il;

,;gi;'i,

iiyktiniii

yarattl-*ust,

se.rier,

kostiimler,

fo_to!.raflar ve

nuoncutut eiUi -itE"ter

srialanrr. Film

gekildili

zaman da aslnda hsmen

i'J*'"nr*"iu;ftl;;.

Muzit

efektlerinin kullanrlmasr ve son olarak da

"dil

tonutmasi frep Uir

iiykiiyii

anlatmarun evreleridir' Bence

izleyict-i.tl

fiira"f.i

olaylari

hazrrlamak ve vurgulamak istedigini.z.noktalan

iz-i.ui.it"r"

sunauitmei igin uygulanan ytintemlerin en

etkilisi

miiziktir'

il'ii;d;

d

" E."r.

u1*trio o''u""

bun a m tizifin. kullanr lm am as I da dahil'

film

yaprmclsmrn yararlanabiteceli en giiqlti silahtrr. (Bergin, 1999)

rir,ulBRi

:

Dav of the Flight ( krsa

film -

1950 -

ilk

)

Flvinc

Padre

_fkrsa

film -

l95l

)

Fear

ind

Desire (1953 )

Killer's

Kiss (1955 )

The

Killing

- Son Darbe (1956

)

_-

--Paths of GIory -Zaf.et

Yollan

(1957 )

Spartacus (1960 ) Lolita

(

1962) Dr. Strangelove

(

1963 ₎ iOOt

'

A Space Odyssey - 2001 t]zay

_fqlg

Macerast

(

1968 )

A

Cbckwtirk

Orange - Mekanik Portakal

(

1971 )

Barry Lyndon

(

197-5 )

Shining

(

1979 ₎

Full Metal Jacket ( 1987 ₎ Eyes Wide Shut

(

\991 )

Marmarailetisim

KAYNAKQA

:

BAYDAR

Eralp, _{sansiircii Kubrick,}

_lnndra,nrn

_orta

_{yeri sinemn,}

w w w. s u p e ro n I i n e. co m/s i n e m a I z o oml y ak i npl a

n/

eralp.htm

BERGIN

A2ize, ydnete.n HerSeyi

_{gntrol

_{Etmelidir,Hirriyet}

Ta-til&Pazar,

l

l

Temmuz

i999

DoRSAY-Atilla, r00 yrrrn yiinetmeni,2.

_{Basrm, Remzi}

Kitabe-..

vi,

gubar 1997

EYUBO-LU

_{selim, Kubrick'in Giizleri Hep Agrktr,}

_yakrn

_plan,

w ww. s up e ronrine. c o nt/s ine mn/zo o nt/y olt

trpio*uiit,

_r.

nt*

GENC Kaya, Gazleri Stml;tkt

iop,o'iail

nnlsma,

www.superonrine.com/sinema/zoom/anisina

stan_

..

l.ey_kubrick.htm

I_{!I\EIYET,

Kubric k'

_{in Strlart,}

₂₄

_Ekim

₁₉₉₉

HURRIYET

_{Yaqam, 2001}

_hhm

_GdremerJi,g

_Mart

1999

osKAy

unsal,

iopiir"l5irlit1xs-"au!

_{eagdaE Fanrazya}

Bilim-Kurgu

ve

Korku

Sinemasr,

_{Vay'iN,i,-iJ3,}

_D",

yayrnlan,Istanbul.

RYANtIicXael &

KELLNER

Douglas,

potitik

_Kamera,

_{Cev :}