12 ARALIK 2000 SALI
TT
--*>£>1/0)1-N arm anlı ka rd e ş le r binayı 193 3'te satın alm ış ve E m i- nö n ü 'n d e ki o fis le rin i hanın ik in c i katın a ta şım ışla r. N ar- m anlılar, s a n a tse ve r b ir a ile . T ic a re t hayatından o ld u k ça iyi p a ra la r kaza na n bu a ile , N arm anlı Ham 'nı a d e ta b ir s a n a t ve k ü ltü r m erke zine dö n ü ştü rm ü ş. Ş im di te k ra r tic a ri b ir yapı n ite liğ i kaza nıyor.
• F o to ğ ra f: İlh a m i
YILDIRIM
170 yıl önce Rus Büyükelçiliği olarak yapılan,
u s ie u c
kat
e k le n e c e k
Cum huriyet dönem inde sanat öğrencileri ve
sanatçıların mekanı olan bina m etruk durum da
R E S T O R A S Y O N T A R T IŞ M A S I
Sinan Genim
TAÇ
Vakfı başkanı, mimar
ESKİ ESER
SAHİPLERİ M A Ğ D U R
Şimdi sanki tarihi eser üzerine kat çıkanlar
suçluymuş gibi bakılıyor. Oysa bu konuda
suçlu esasında belediyelerdir. Belediyeler,
imar planları yapmadı ve tarihi eserlere bitişik
yeni inşaatlara 8-9 kat izni verdi. Bu durumda
eski eser sahipleri mağdur edilmiş olundu.
ı---Yılm az Kuyum cu
Yüksek Mimar
BU BİR
SALDIRIDIR
Tarihi yapılar, kentin belleğinde yeri olan yapı
lardır. Bu yapıların, yükseltilmesi, cephelerinin
bozulması bu ortak hafızaya karşı yapılan bir
saldırıdır. Ayrıca rant amaçlı bu uygulamalar,
kentli olma kavramının esasını oluşturan estetik
düzeyin düşmesine de neden olmaktadırlar.
Beyoğlu'nun en önemli tarihi yapılarından biri
olan Tünel'deki Narmanlı Han'ın restorasyo
nuna yakında başlanacak. Anıtlar Kurulu'nun
da onayladığı proje aynen uygulanırsa bu
anıtsal yapının üstü üç katlı beton bir blokla
örtülecek ama iç bahçe korunacak. Binanın
üstüne çıkılan katlarda “Studio Fiat” tabir edi
len küçük daireler yapılacak.
YERALTINDA İKİ KATA OTOPARK
Restorasyon projesini yapan Yüksek Mimar
Halil Onur, dış cepheye sadık kalınacağını, iç
avludaki açık bahçenin üstüne yazın açılabilir
camdan bir çatı yapılacağını söylüyor. Sadece
ön cepheye kademeli olarak geri çekilmiş kat
lar eklenecek. Binanın altı kazılarak aşağı ini
lecek ve kazanılan alanda iki katlı kapalı bir
otopark inşa edilecek.
• Fo toğ ra f: İl h a m i Y IL D IR IM
12 ARALIK 2000 SALI
S I İstanbul
Nar manii Han'a kat
ekleniyor
Narm anlılar, SofyalI Sokağı ile M üeyyet Sokağı’nın kesiştiği noktadaki üç odayı Dr. Firsek Karol adında bir heykeltıraşa kiraladılar. Ressam -Şair Bedri Rahm i Eyüboğlu, ana girişin sağında bulunan iki katlı dükkanlardan birine yerleşti. Ulus Gazetesi nin tem silcisi Neş’et Atay, Eyüboğlu’nun bitişiğini tuttu. Ressam Aliye Berger’in atölyesi de buradaydı. Andrea Kitabevi’nin tercih ettiği m ekan da Narm anlı Han oldu. Ünlü Ermeni gazetesi Jam anak,
60 yıl boyunca bu handa kaldı. İstanbul'un ilk konfeksiyonculanndan
Antoine Visconti’nin m ağazası da Narm anlı’nın dükkanlanndan birindeydi.
RESSAMLARIN, ŞAİRLERİN MEKANI
Narm anlı Han, Rus elçilik binası olarak kullanıldığında bahçenin orta yerinde çok zarif bir havuz bulunduğu, bu havuzda İse rengarenk balıkların yüzdüğü biliniyor. Narm anlı’nın ticaret m erkezine dönüştürülm esinden sonra bu havuz doldurulm uş. Havuzun, hana gelen tüccarların at arabaları ve yük hayvanlan İçin engel oluşturduğu düşünülerek ortadan kaldınldığı öne sürülüyor. Şim di havuzun yerinde yüz yıllık akasyalar ve m orsalkım lar yükseliyor. N arm anlinın karşı sırasındaki Rus Büyükelçiliği (şim diki konsolosluk) binasının yapım ına 1843te başlanm ış ve birkaç yıl İçinde bitirilm iş. Rus elçiliğinin taşınm asından sonra da konsolosluk bürolan ve Rus ticaret ofislerinin bir kısmı burada çalışm aya devam etm iş. 1. Dünya Savaşı sırasında Rusya ile diplom atik ilişkiler askıya alındığında Narm anlı Hanı, yıllarca m etruk kalmış. 1917 Devrim i sonrasında İstanbul'a çok sayıda Rus m ülteci gelm eye başlayıncahan yeniden hareketlenm iş. 1930'lann başında Rus hüküm etine bağlı “N eft Syndicat” ile “ intourist” firm alarından başka tüm ofisler kapanm ış, Narm anlı kardeşler binayı 19 3 3 te satın alınca yeni dönem başlam ış. Avni ve
Sıtkı Narmanlı, o dönem İstanbul'un ünlü tüccarian. Binayı satın aldıktan sonra Em inönü'ndeki ofislerini hanın ikinci katına taşıyan Narm anlılar, sanatsever bir aile. Ticaret hayatından oldukça iyi paralar kazanan bu aile, Narm anlı Hanim adeta bir sanat ve kültür m erkezine dönüştürm üş. Narm anlılar, ısrarlara ve yüksek
kira tekliflerine rağm en hanın odalarını taşralı tüccarlara verm ek yerine ucuz bedellerle sanatçılara, yayınevlerine kiralam ayı tercih etm işler.
170 yıllık İstanbul tarihine yakından
tanıklık yapan ve hiç değişmeyen
Narmanlı Hanı'nı şimdi bir restorasyon
muamması bekliyor. Anıtlar Kurulu'nca
onaylanan restorasyon projesinde eserin
üstüne üç katlı beton bina ilave edilecek.
B
eyoğlu'ndakiNarmanlı Ham, avlusunda akasyalar, morsalkımlar, frenk sarmaşıkları ve özellikle kediler olan bir eski zaman hikayesi. 19. yüzyılın ilk yansında kuıulan bu han, ilk önce Rus elçilik binası ve ticaret ofisi olarak kullanılmış. Dış görünüşü bir kaleyi andıran bu iki katlı devasa yapı daha sonraki yıllarda bir yandan ticaret merkezi olarak işlev görürken, diğer yandan ünlü şair, heykeltıraş, ressam ve yazarlara ev sahipliği yapmış. 170 yıllık İstanbul tarihine yakından tanıklık yapan ve hiç değişmeyen Narmanlı Hanını şimdi bir restorasyon
muamması bekliyor. Anıtlar Kurulu'nca onaylanan restorasyon projesinde eserin üstüne üç katlı beton bina ilave edilecek.
İstiklal Caddesi üzerinde inşa edddiği zamanki form ve estetiği çok az bozulan iki yapı vardır, bunlardan biri Fransız Kültür Merkezi, diğeri de Narmanlı Hanı'dır. İstiklal Caddesi'nde Frederici Apartmaru'run yaranda bulunan haran diğer yanında İsveç (bugünkü Müeyyet) Sokağı yerahyor. Geniş bir iç bahçeye sahip olan
Narmanlı'nın orta bahçesininin etrafına ikişer katlı binalar yerleştirilmiş.
Akasyalar kesilecek
Beyoğlu'nun en önemli tarihi yapılarından biri olan bu eserin restorasyonuna yakında başlanacak. Anıtlar Kurulu'na sunularak onaylanan restorasyon projesinde Narmanlı Hanının da "kat irtifası hakkı"ndan
yararlanması kararlaştırılmış. Proje aynen uygulanırsa, bu anıtsal yapının üstü üç katlı beton bir blokla örtülecek. Yazın sıcağından bunalanların gölgesindeki sığındığı asırlık akasyalar kesilecek,
morsalkımlar sökülecek ama iç bahçe korunacak. Restorasyon projesini Yüksek Mimar Halil Onur yaptı. Doktora
çalışmasını 'Tarihi Binalar Üzerine Yapılacak Yeni
Eklemeler" üzerine
gerçekleştiren ve titiz bir mimar olan Dr. Halil Onur. Bey kent Üniversitesi Mimarlık Bölümünde ders veriyor. Dr. Onur, eklemelerin ritminin Beyoğlu estetiğini
bozmayacağını söylüyor. Dış cepheye sadık kalınacağını, iç avludaki açık bahçenin üstüne yazın açılabilir camdan bir çatı yapılacağını belirtiyor. Sadece ön cephenin üstüne, kademeli olarak geri çekilmiş kat eklemesi inşa edilecek.
Kediler ne olacak?
Onur, "Narmanlı Yurdu'nun sembolü olan kedilere ne olacak?" diye sorduğumuzda şu cevabı veriyor: "Kediler olmazsa Narmanlı'nın anlamı yiter. Restorasyon başladığında, büyüklü küçüklü tüm kediler alınacak, aşılan yapılarak geçici bir yerde bakılacak. İş
bittiğinde ise yine eski bahçedeki yerlerine gelecekler."
Binanın altı kazılarak aşağı inilecek ve kazanılan alanda iki katlı kapalı bir otopark inşa edilecek. Binanın üstüne çıkılan katlarda "Studio Fiat" tabir edilen küçük daireler yapılacak. Projeyi yapanlar, Beyoğlu'nda eskiden olduğu gibi küçük ve şirin konut alanlan yapmayı hedeflediklerini söylüyor. Beyoğlu'nun bir iş ve eğlence merkezine dönüştüğünü, konutların giderek ortadan kalktığını savunan proje sahipleri, böylece eski alışkanlığın yeniden kazandınlabileceğine inanıyorlar.
Bu konuda görüşlerine başvurduğumuz Taç Vakfı Başkanı Mimar Sinan Genim, tüm dünyada eski yapılar üzerine kat ilavesine gidildiğini savunarak, "Şimdi sanki tarihi eser üzerine kat çıkanlar suçluymuş gibi bakılıyor. Oysa, bu konuda suçlu olan esasmda belediyelerdir. Belediyeler, imar planlan yapmadı ve tarihi eserlere bitişik yeni inşaatlara 8- 9 kat izni verdi. Bu durumda eski eser sahipleri mağdur edilmiş olundu" dedi.
• Ersin KALKAN
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi