SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ
EL SANATLARI EĞİTİMİ
ANA BİLİM DALI
EL MAKİNE NAKIŞLARI BİLİM DALI
GELENEKSEL İŞLEME TEKNİKLERİ VE SÜSLEME
MOTİFLERİNİN ACCURATE4 NAKIŞ DESEN SİSTEMİ
KULLANILARAK TASARIM VE UYGULAMASI YAPILAN
ÜRÜNLERİN ÖZELLİKLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ
Aytül ÖZMEN
YÜKSEK LİSANS TEZİ
Danışman
Yrd. Doç. Dr. Emine karpuz
i
İÇİNDEKİLER
Sayfa No
Bilimsel Etik Sayfası ... iii
Tez Kabul Formu ... iv
Önsöz / Teşekkür ... v
Özet ... vi
Summary ... vii
Fotoğraflar Listesi ... ix
Şekiller Listesi ... xii
1. GİRİŞ ... 1
1.1. Araştırmanın Tanımı, Amacı ve Önemi ... 1
1.2. Araştırmanın Sınırları ... 2
1.3. Araştırmada İzlenen Yöntem ... 3
1.4. İşlemenin Tanımı, Sınıflandırılması ... 4
1.5. Araştırmada Kullanılan Motifler ve Anlam Yükleri ... 5
1.6. Bilgisayar Destekli Nakış Desen Sistemi Hakkında Genel Bilgi ... 10
2.KATALOG ... 12
3. GELENEKSEL İŞLEME TEKNİKLERİ VE SÜSLEME MOTİFLERİNİN ACCURATE4 NAKIŞ DESEN SİSTEMİ KULLANILARAK TASARIM VE UYGULAMASI YAPILAN ÜRÜNLERİN ÖZELLİKLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ ... 122
3.1 Ürün Türleri ... 122
3.2. Ürün Boyutları... 122
3.3. Ürünlerde Kullanılan Malzemeler ... 122
3.4. Geleneksel İşleme Tekniklerin Accurate4 Nakış Desen Sisteminde Oluşturulması ... 123
3.4.1. Accurate4 Nakış Desen Sisteminde “Manuel” Programında Oluşturulan Geleneksel Teknikleri ... 125
3.4.2. Accurate4 Nakış Desen Sisteminde “Dikiş” Programında Oluşturulan Geleneksel İşleme Teknikleri ... 127
3.4.3. Accurate4 Nakış Desen Sisteminde “Sargı” Programında Oluşturulan Geleneksel İşleme Teknikler ... 128
3.4.4. Accurate4 Nakış Desen Sisteminde “Çin iğnesi” Programında Oluşturulan Geleneksel İşleme Teknikleri ... 138
3.4.5. Accurate4 Nakış Desen Sisteminde “Makro” Programında Oluşturulan Geleneksel İşleme
Teknikleri ... 141
3.5. Ürünlerde Kenar Temizleme ... 142
3.6. Renk Özellikleri ... 142
3.7. Ürünlerde Kullanılan Motifler ... 143
3.8. Ürünlerde Kullanılan Kompozisyon ... 143
4. SONUÇ ... 144
v
ÖNSÖZ
Sanatı oluşturan değerler bir milleti diğer milletlerden ayıran en önemli öğelerdir. Bir toplumun ortaya koyduğu sanat eserlerinde kullandıkları motif, teknik ve malzemeler o toplumun kültürünü tanımak açısından oldukça önemlidir. Türk sanatında yer alan motifler çok çeşitlidir. Günümüz işleme sanatı incelendiğinde, ortaya konan birçok üründe motif açısından sanatsal bilincin olmadığı görülmektedir. Dünyadaki teknolojik gelişmeler nakış alanında da gerçekleşmiş ve makine işlemeleri yaygın hale gelmiştir. El işlemelerinin değerinin bilinmesine rağmen, insanlar, süsleme-süslenme ihtiyaçlarını hızlı ve ekonomik olduğu için makine işlemeleri ile karşılama yoluna gitmektedirler. Bu araştırmada, geleneksel motifler ve geleneksel iğne teknikleri birlikte değerlendirilmiş, günümüz ihtiyaçlarına uygun dekoratif ürünler yapılmıştır. Araştırmanın, daha sonra yapılacak çalışmalara rehber olması amaçlanmıştır.
Araştırmamın her aşamasında yardımlarını esirgemeyerek çalışmamı titizlikle izleyen, tezimin oluşmasında büyük katkıları bulunan değerli danışmanım Yrd. Doç. Dr. Emine Karpuz’a, Accurate4 nakış desen programı ve çok başlı nakış makinesinin kullanımı konusunda bilgilerini esirgemeyerek yardımcı olan değerli hocam Öğr. Gör. Ayla Şentürk’e, bilgilerinden yararlandığım Yrd. Doç. Dr. Celale İlker, Yrd. Doç. Dr. Gülizar Çelebilik ve Yrd. Doç. Dr. Meral Akan’a teşekkürlerimi sunarım.
Bana manevi destek ve güç veren sevgili aileme çok teşekkür ederim.
ÖZET
Yeni teknolojik gelişmelerle makine nakışı ve nakış desen programları yaygınlaşmıştır. Bu gelişmeler doğrultusunda yapılan üretimlerde bazı teknik ve sanatsal öğelerin yeterli önemi görmediği düşünülmektedir. Bu durum, Accurate4 nakış desen sistemi ile geleneksel işleme teknikleri ve süsleme motiflerinin makinede gerçekleştirilmesi üzerine olan bu çalışmanın yapılmasına gerekçe oluşturmaktadır.
Yazılı kaynakların ve müzelerin araştırılması ile Türk süsleme sanatının zengin tarihi geçmişinde kullanılan motifler seçilmiştir. Seçilen “kuş, balık, aslan, geyik-kartal, selvi, lale, krizantem, nar, lotus-palmet, çarkıfelek, Mühr-ü Süleyman, çintemani, manzara, şahmeran, güneş” motiflerinin literatürde yer alan anlam yüklerine yer verilmiştir.
Motifler, karakteristik özellikleri korunarak Accurate4 nakış desen sisteminde belirli kompozisyonlar oluşturmak suretiyle tasarlanmıştır. Tasarım aşamasında, programda bazı sabit parametre ayarlarının değiştirilmesi ile geleneksel işleme tekniklerinin görünümlerinden “muşabak, hesap iğnesi (düz ve verev), gözeme, aplike, dival işi, balıksırtı, şekline göre pesent, sarma, civankaşı, puan, verev pesent, düz pesent, ciğerdeldi” elde edilmiştir.
Üretim aşamasında, tasarımlar bilgisayar destekli çok başlı nakış makinesine aktarılarak oluşturulacak ürünlerin işlemeleri yapılmıştır. Bu çalışmada oluşturulan ürünler ve kullanılan teknikler deneysel olup seri üretimler için kaynak oluşturmaktadır.
Ürünlerin seçiminde, XXI. yüzyıl insanlarının ilgi odakları ve ihtiyaçları göz önünde bulundurulmuştur. Bunun yanı sıra, geçmişten bugüne vazgeçilemeyen eşyalar da ürünler arasında yer almaktadır. “Beş adet örtü; üç adet kırlent; ikişer adet şemsiye, atkı-bere, kol çantası, elbise ve seccade; birer adet cepken, tablo, cübbe, tepsi, abajur, gazetelik, ayna,
tozluk, seccade hurcu, perde, havlu ve fotoğraf albümü” olmak üzere toplam otuz ürün yapılmıştır. Ürünlerin fotoğrafları gözlem fişleri ile birlikte katalog bölümünde yer almaktadır.
Bu çalışmada, makinelerin ve tasarım programlarının hızlı üretim
avantajlarına gelenekselliğin ilave edilmesi ve bunların güncel ürünler üzerinde
Anahtar kelimeler: İşleme, Motif, Accurate4 nakış desen sistemi, Makine nakışı.
Öğ
renci
nin
Adı Soyadı Aytül Özmen
Numarası 094239031002
Ana Bilim / Bilim Dalı EL SANATLARI EĞİTİMİ / El ve Makine Nakışları Eğitimi Programı Tezli Yüksek Lisans Doktora
Tez Danışmanı Yrd.Doç.Dr. EMİNE KARPUZ
Tezin Adı
Geleneksel İşleme Teknikleri ve Süsleme Motiflerinin Accurate 4 Nakış Desen Sistemi Kullanılarak Tasarım ve Uyguluma Alanında Yeniden Değerlendirilmesi
vii Öğ renci ni n
Adı Soyadı Aytül Özmen
Numarası 094239031002
Ana Bilim / Bilim Dalı EL SANATLARI EĞİTİMİ / El ve Makine Nakışları Eğitimi Programı Tezli Yüksek Lisans Doktora
Tez Danışmanı Yrd.Doç.Dr. EMİNE KARPUZ
Tezin İngilizce Adı Re-evaluation of Traditional Embroidery Techniques and Decorative Motifs in Field of Design and İmplementation by Using Accurate4 Embroidery Design System
SUMMARY
Associated with new technological developments, the machine embroidery and embroidery design programs have become widespread. In production associated with this developments, thought to some technical and artistic factors have not adequate importance. This is the reason for this study on conducting of traditional embroidery techniques and decorative motifs with Accurate4 embroidery design system on machine.
Through investigating written sources and museums, motifs which used in the rich history of Turkish decorative art is chosen. Of selected motifs "bird, fish, lions, deer-eagle, cypress, jasmine, chrysanthemum, pomegranate, lotus-palmette, passion, Muhr-ü Süleyman, çintemani, landscape, Sahmeran, the sun" meanings in the literature are given.
Preserving the characteristic features of motifs designed by means of creating a specific compositions in Accurate4 embroidery design system. In design process, by changing some stable parameter settings in the program, appearance of traditional embroidery techniques "treillage, accountability needle (straight and oblique), darning needle, applique, dival, herringbone, pesent according to form, satin stitch, civankaşı, points, oblique pesent, flat pesent, ciğerdeldi" was obtained.
In manufacturing stage, transferring the design to computer-aided multi-headed embroidery machine, embroidery of the products were performed. Generated products and used techniques used in this study is experimental and provides the resources for duplicate production.
In selection of products, focus of interests and needs of the people in XXI. century, taken into consideration. In addition, indispensable articles from the past to present are also among the product. Five cover; three lace pillows; two umbrellas, scarf-hat, arm bags, dresses, scatters; a bolero, table, frock, tray, lampshade, newspaper rack, mirror, leggings, scatter saddlebag, curtain, towel and photo album" the product was a total of thirty. Products catalog along with photos in the section of the chips is the observation. Photos of the products with observation data is located in catalog section.
In this study, addition of tradition to the advantages of rapid manufacturing machines and design programs and practice this on current products is targeted. In conclusion, pu in further quality to machine embroidery as well as spread of embroidery art is expected.
Keywords: Embroidery, Motif, Accurate4 Embroidery design system, Machine embroidery.
Fotoğraflar Listesi
Fotoğraf No: 1 Kuş figürlü kırlent üretiminden genel görünüm. Fotoğraf No: 2 Kuş figürlü kırlent üretiminden detay görünüm.
Fotoğraf No: 3 Konya Etnografya Müzesinde bulunan 6515 no’ lu kuş figürlü peşkirin genel görünümü.
Fotoğraf No: 4 Konya Etnografya Müzesinde bulunan 6515 no’lu kuş figürlü peşkirin detay görünümü.
Fotoğraf No: 5 Kuş figürlü peşkir üretiminden genel görünüm. Fotoğraf No: 6 Kuş figürlü peşkir üretiminden detay görünüm. Fotoğraf No: 7 Balık figürlü tozluk üretiminden genel görünüm. Fotoğraf No: 8 Balık figürlü tozluk üretiminden detay görünüm.
Fotoğraf No: 9 Safa Odabaşı koleksiyonunda bulunan balık figürlü bakır tepsiden genel görünüm (E. Karpuz’dan)
Fotoğraf No: 10 Safa Odabaşı koleksiyonunda bulunan balık figürlü bakır tepsiden detay görünüm (E. Karpuzdan)
Fotoğraf No: 11 Balık figürlü tepsi üretiminden genel görünüm. Fotoğraf No: 12 Balık figürlü tepsi üretiminden detay görünüm. Fotoğraf No: 13 Aslan figürlü örtü üretiminden genel görünüm. Fotoğraf No: 14 Aslan figürlü örtü üretiminden detay görünüm.
Fotoğraf No: 15 Orta Asya dönemine ait I. Tüekta kurganından çıkartılan deriden kesilerek yapılmış boynuzlu aslan figürlü örtü (Kılıçkan, 2004:42)
Fotoğraf No: 16 Aslan figürlü çanta üretiminden genel görünüm. Fotoğraf No: 17 Aslan figürlü çanta üretiminden detay görünüm.
Fotoğraf No: 18 Geyik-Kartal mücadelesini konu alan atkı üretiminden genel görünüm
Fotoğraf No: 19 Geyik-Kartal mücadelesini konu alan atkı üretiminden detay görünüm
Fotoğraf No: 20 Altay dağlarındaki I.Pazırık Kurganından çıkartılan, Kartalın geyiğe saldırışını konu alan eyer örtüsü (Kılıçkan, 2004:46).
Fotoğraf No: 21 Geyik-Kartal mücadelesini konu alan kırlent üretiminden genel görünüm
Fotoğraf No: 22 Geyik-Kartalmücadelesini konu alan kırlent üretiminden detay görünüm
ix
Fotoğraf No: 23 Selvi motifli seccade üretiminden genel görünüm Fotoğraf No: 24 Selvi motifli seccade üretiminden detay görünüm.
Fotoğraf No: 25 XVII. yy.a ait Selvi motifli örtüden genel görünüm. (Taylor,1993:170).
Fotoğraf No: 26 XVII. yy.a ait Selvi motifli örtüden detay görünüm. (Taylor,1993:170).
Fotoğraf No: 27 Selvi motifli seccade hurcu üretiminden genel görünüm. Fotoğraf No: 28 Selvi motifli seccade hurcu üretiminden detay görünüm. Fotoğraf No: 29 Nar motifli çanta üretiminden genel görünüm.
Fotoğraf No: 30 Nar motifli çanta üretiminden detay görünüm.
Fotoğraf No: 31 Nar motifli peşkirden genel görünüm(Taylor,1993:70). Fotoğraf No: 32 Nar motifli peşkirden detay görünüm(Taylor,1993: 70). Fotoğraf no: 33 Nar motifli havlu üretiminden genel görünüm.
Fotoğraf no: 34 Nar motifli havlu üretiminden detay görünüm. Fotoğraf No: 35 Lale motifli seccade üretiminden genel görünüm Fotoğraf No: 36 Lale motifli seccade üretiminden detay görünüm.
Fotoğraf No: 37 XVII. yy.a ait lale motifli örtüden genel görünüm (Taylor,1993:170).
Fotoğraf No: 38 XVII. yy.a ait lale motifli örtüden detay görünüm (Taylor,1993:170).
Fotoğraf No: 39 selvi motifli perde üretiminden genel görünüm Fotoğraf No: 40 selvi motifli perde üretiminden detay görünüm. Fotoğraf No: 41 Çarkıfelek motifli örtü üretiminden genel görünüm. Fotoğraf No: 42 Çarkıfelek motifli örtü üretiminden detay görünüm
Fotoğraf No: 43 Çankırı Müzesi 495-81.2.68 envanter no’lu çarkıfelek motifli peşkirden genel görünüm (Ayla Şentürk’ten).
Fotoğraf No: 44 Çankırı Müzesi 495-81.2.68 envanter no’lu çarkıfelek motifli peşkirden detay görünüm (Ayla Şentürk’ten
Fotoğraf No: 45 Çarkıfelek motifli gazetelik üretiminden genel görünüm. Fotoğraf No: 46 Çarkıfelek motifli gazetelik üretiminden detay görünüm. Fotoğraf No: 47 Krizantem motifli göynek üretiminden genel görünüm. Fotoğraf No: 48 Krizantem motifli göynek üretiminden genel görünüm.
Fotoğraf No: 49 Çankırı Müzesinde bulunan 1152-5.1.00 envanter no’lu çarkıfelek motifli peşkirden genel görünüm (Ayla Şentürk’ten).
Fotoğraf No: 50 Çankırı Müzesinde bulunan 1152-5.1.00 envanter no’lu çarkıfelek motifli peşkirden detay görünüm (Ayla Şentürk’ten).
Fotoğraf No: 51 Krizantem motifli örtü üretiminden genel görünüm Fotoğraf No: 52 Krizantem motifli örtü üretiminden detay görünüm. Fotoğraf No: 53 Lotus-Palmet motifli cübbe üretiminden genel görünüm
Fotoğraf No: 54 Lotus-Palmet motifli cübbenin yaka pervazından detay görünüm Fotoğraf No: 55 Lotus-Palmet motifli cübbenin kol pervazından detay görünüm. Fotoğraf No: 56 Karatay Medresesi Çini Eserleri Müzesinde bulunan. Lotus–palmet motifli bordürden detay görünüm. (Erdemir Yaşar, 2001: 80).
Fotoğraf No: 57 Karatay Medresesi Çini Eserleri Müzesinde bulunan. Lotus–palmet motifli bordürden genel görünüm. (Erdemir , 2001: 80).
Fotoğraf No: 58 Lotus-Palmet motifli elbise üretiminden genel görünüm. Fotoğraf No: 59 Lotus-Palmet motifli elbise üretiminden detay gürünüm Fotoğraf No: 60 Mühr-ü Süleyman motifli abajur üretiminden genel görünüm. Fotoğraf No: 61 Mühr-ü Süleyman motifli abajur üretiminden detay görünüm. Fotoğraf No: 62 Mühr-ü Süleyman motifli yaldızlı çiniden detay görünüm. (Erdemir, 2001: 109).
Fotoğraf No: 63 Mühr-ü Süleyman motifli cepken üretiminden genel görünüm. Fotoğraf No: 64 Mühr-ü Süleyman motifli cepken üretiminden detay görünüm. Fotoğraf No: 65 Çintemani motifli ayna üretiminden genel görünüm.
Fotoğraf No: 66 Çintemani motifli ayna üretiminden detay görünüm.
Fotoğraf No: 67 Topkapı Sarayı Müzesi çinilerinde bulunan çintemani motifi (Birol, 2009: 283). Fotoğraf no: 68 Çintemani motifli şemsiye üretiminden genel görünüm Fotoğraf no: 69 Çintemani motifli şemsiye üretiminden detay görünüm
Fotoğraf No: 70 Çintemani motifli şemsiye üretiminden genel görünüm. Fotoğraf No: 71 Manzara motifli örtü üretiminden genel görünüm. Fotoğraf No: 72 Manzara motifli örtü üretiminden detay görünüm.
Fotoğraf No: 73 XIV. yy.a ait Manzara (ev, kuyu) motifli örtüden genel görünüm (Ellıs, Wearden 2001: 105).
Fotoğraf No: 74 XIV. yy.a ait Manzara (ev, kuyu) motifli örtüden detay görünüm (Ellıs, Wearden 2001: 105).
xi
Fotoğraf No: 75 Manzara tasvirli tablo üretiminden genel görünüm. Fotoğraf No: 76 Manzara tasvirli tablo üretiminden detay görünüm. Fotoğraf No: 77 Şahmeran motifli kırlent uygulamasından genel görünüm Fotoğraf No: 78 Şahmeran motifli kırlent uygulamasından detay görünüm. Fotoğraf No: 79 Şahmeran motifli camaltı boyama (Adıbelli, 2002:20)
Fotoğraf No: 80 Şahmeran motifli fotoğraf albümü üretiminden genel görünüm. Fotoğraf No: 81 Şahmeran motifli fotoğraf albümü üretiminden detay görünüm Fotoğraf No: 82 Güneş motifli atkı ve bere üretiminden genel görünüm.
Fotoğraf No: 83 Güneş motifli atkı ve bere üretiminden detay görünüm
Fotoğraf No: 84 Güneş motifinin uygulandığı peşkirden detay görünüm (Taylor,1993:s:19).
Fotoğraf No: 85 Güneş motifli şemsiye üretiminden genel görünüm. Fotoğraf No: 86 Güneş motifli şemsiye üretiminden detay görünüm
Fotoğraf No: 87 Accurate4 nakış desen sistemi “sargı” programında “aplike” tekniğinin ikinci aşamasının bitmiş görünümü
Fotoğraf No: 88 Bilgisayar destekli nakış makinesinde “maraş işi” uygulamasında dolgulu görünüm için “eva” uygulaması
Fotoğraf No: 89 Bilgisayar destekli nakış makinesinde “maraş işi” tekniği uygulamasında detay görünüm
Şekilller Listesi
Şekil No: 1 Örnek 1, 2’deki kuş motifinin Accurate4 nakış desen sisteminde bitmiş tasarım görünümü
Şekil No: 2 Örnek 1, 2’deki kuş motifinin Accurate4 nakış desen sisteminde tasarımının 3D görünümü
Şekil No: 3 Örnek1, 2’ deki kuş motifinin Accurate4 nakış desen sisteminde desen bilgileri
Şekil No: 4 Örnek 3’teki balık motifinin Accurate4 nakış desen sisteminde bitmiş tasarım görünümü
Şekil No: 5 Örnek 3’teki balık motifinin Accurate4 nakış desen sisteminde tasarımının 3D görünümü.
Şekil No: 6 Örnek 3’teki balık motifinin Accurate4 nakış desen sisteminde desen bilgileri
Şekil No: 7 Örnek 4’teki balık motifinin Accurate4 nakış desen sisteminde bitmiş tasarım görünümü
Şekil No: 8 Örnek 4’deki balık motifinin Accurate4 nakış desen sisteminde tasarımın 3D görünümü
Şekil No: 9 Örnek 4’teki balık motifinin Accurate4 nakış desen sisteminde desen bilgileri
Şekil No: 10 Örnek 5, 6’daki aslan motifinin Accurate4 nakış desen sisteminde bitmiş tasarım görünümü
Şekil No: 11 Örnek 5, 6’daki aslan motifinin Accurate4 nakış desen sisteminde tasarımının 3D görünümü
Şekil No: 12 Örnek 5, 6’daki aslan motifinin Accurate4 nakış desen sisteminde desen bilgileri
Şekil No: 13 Örnek 7, 8‘deki geyik-kartal motifinin Accurate4 nakış desen sisteminde bitmiş tasarımın görünümü (birinci aşama)
Şekil No: 14 Örnek 7, 8’deki geyik-kartal motifinin Accurate4 nakış desen sisteminde tasarımın 3D görünümü (birinci aşama)
Şekil No: 15 Örnek 7, 8’deki geyik-kartal motifinin Accurate4 nakış desen sisteminde desen bilgileri (birinci aşama)
xiii
Şekil No: 16 Örnek 7, 8‘deki geyik-kartal motifinin Accurate4 nakış desen sisteminde bitmiş tasarım görünümü (ikinci aşama)
Şekil No: 17 Örnek 7, 8’deki geyik-kartal motifinin Accurate4 nakış desen sisteminde tasarımın 3D görünümü (ikinci aşama)
Şekil No: 18 Örnek 7, 8’deki geyik-kartal motifinin Accurate4 nakış desen sisteminde desen bilgileri (ikinci aşama)
Şekil no: 19 Örnek 9‘daki “selvi” motifinin Accurate4 nakış desen sisteminde bitmiş tasarım görünümü
Şekil no: 20 Örnek 9’daki “selvi” motifinin Accurate4 nakış desen sisteminde tasarımın 3D görünümü
Şekil no: 21 Örnek 9’daki “selvi” motifinin Accurate4 nakış desen sistemindeki desen bilgileri
Şekil no: 22 Örnek 10‘daki “selvi” motifinin Accurate4 nakış desen sisteminde bitmiş tasarımın, görünümü
Şekil no: 23 Örnek 10‘daki “selvi” motifinin Accurate4 nakış desen sisteminde 3D görünümü
Şekil no: 24 Örnek 10‘daki “selvi” motifinin Accurate4 nakış desen sisteminde desen bilgileri
Şekil No: 25 Örnek 11, 12‘deki peşkir motifinin Accurate4 nakış desen sisteminde bitmiş tasarım görünümü
Şekil No: 26 Örnek 11,12 ‘deki peşkir motifinin Accurate4 nakış desen sisteminde 3D görünümü
Şekil No: 27 Örnek 11, 12’deki peşkir motifinin Accurate4 nakış desen sisteminde desen bilgileri
Şekil No: 28 Örnek 13 ‘deki lale motifinin Accurate4 nakış desen sisteminde bitmiş tasarım görünümü
Şekil No: 29 Örnek 13’deki lale motifinin Accurate4 nakış desen sisteminde tasarımın 3D görünümü
Şekil No: 30 Örnek 13’deki lale motifinin Accurate4 nakış desen sisteminde desen bilgileri
Şekil No: 31 Örnek 14’deki lale motifinin Accurate4 nakış desen sisteminde bitmiş tasarım görünümü
Şekil No: 32 Örnek 14’deki lale motifinin Accurate4 nakış desen sisteminde bitmiş tasarım görünümü
Şekil No: 33 Örnek 14‘deki lale motifinin Accurate4 nakış desen sisteminde desen bilgileri
Şekil No: 34 Örnek 15’deki çarkıfelek motifinin Accurate4 nakış desen sisteminde bitmiş tasarım görünümü
Şekil No: 35 Örnek 15’deki çarkıfelek motifinin Accurate4 nakış desen sisteminde tasarımın 3D görünümü
Şekil No: 36 Örnek 15’ deki çarkıfelek motifinin Accurate4 nakış desen sisteminde desen bilgileri
Şekil No: 37 Örnek 16’daki çarkıfelek motifinin Accurate4 nakış desen sisteminde bitmiş tasarım görünümü
Şekil No: 38 Örnek 16’daki çarkıfelek motifinin Accurate4 nakış desen sisteminde tasarımın 3D görünümü
Şekil No: 39 Örnek 16’daki çarkıfelek motifinin Accurate4 nakış desen sisteminde desen bilgileri
Şekil No: 41 Örnek 17’deki krizantem motifinin Accurate4 nakış desen sisteminde tasarımın 3D görünümü
Şekil No: 42 Örnek 17 ’deki krizantem motifinin Accurate4 nakış desen sisteminde desen bilgileri
Şekil No: 43 Örnek 18 ‘deki krizantem motifinin Accurate4 nakış desen sisteminde bitmiş tasarım görünümü
Şekil No: 44 Örnek18’deki krizantem motifinin Accurate4 nakış desen sisteminde tasarımın 3D görünümü
Şekil No: 45 Örnek 18’deki krizantem motifinin Accurate4 nakış desen sisteminde desen bilgileri
Şekil No: 46 Örnek 19’daki lotus-palmet motifinin cübbe yakasına uygulamasının Accurate4 nakış desen sisteminde bitmiş tasarım görünümü
Şekil No: 47 Örnek 19’daki lotus-palmet motifinin cübbe yakasına uygulamasının Accurate4 nakış desen sisteminde 3D görünümü
Şekil No: 48 Örnek 19’daki lotus-palmet motifinin cübbe yakasına uygulamasının Accurate4 nakış desen sisteminde desen bilgileri
xv
Şekil No: 49 Örnek 19’daki lotus-palmet motifinin cübbe şalına uygulamasının Accurate4 nakış desen sisteminde bitmiş tasarım görünümü
Şekil No: 50 Örnek 19’daki lotus-palmet motifinin cübbe şalına uygulamasının Accurate4 nakış desen sisteminde tasarımın 3D görünümü
Şekil No:51 Örnek 19’daki lotus-palmet motifinin cübbe şalına uygulamasının Accurate4 nakış desen sisteminde desen bilgileri
Şekil No: 52 Örnek 19’daki lotus-palmet motifinin cübbe ön pervazına uygulamasının Accurate4 nakış desen sisteminde bitmiş tasarım görünümü
Şekil No: 53 Örnek 19’daki lotus-palmet motifinin cübbe ön pervazına uygulamasının Accurate4 nakış desen sisteminde tasarımın 3D görünümü
Şekil no: 54 Örnek 19’daki lotus-palmet motifinin cübbe ön pervazına uygulamasının Accurate4 nakış desen sisteminde desen bilgileri
Şekil No: 55 Örnek 20’deki lotus-palmet motifinin Accurate4 nakış desen sisteminde bitmiş tasarım görünümü
Şekil No: 56 Örnek 20’deki lotus-palmet motifinin Accurate4 nakış desen sisteminde tasarımın 3D görünümü
Şekil No: 57 Örnek 20’deki lotus-palmet motifinin Accurate4 nakış desen sisteminde desen bilgileri
Şekil No: 58 Örnek 21’deki Mühr-ü Süleyman motifinin Accurate4 nakış desen sisteminde bitmiş tasarım görünüm
Şekil No: 59 Örnek 21’deki mührüsüleyman motifinin Accurate4 nakış desen sisteminde tasarımın 3D görünümü
Şekil No: 60 Örnek 21’deki Mühr-ü Süleyman motifinin Accurate4 nakış desen sistemindeki desen bilgileri
Şekil No:61 Örnek 22’deki Mühr-ü Süleyman motifinin Accurate4 nakış desen sisteminde bitmiş tasarım görünümü
Şekil No: 62 Örnek 22’deki Mühr-ü Süleyman motifinin Accurate4 nakış desen sisteminde tasarımın 3D görünümü
Şekil No: 63 Örnek 22’deki Mühr-ü Süleyman motifinin Accurate4 nakış desen sistemindeki desen bilgileri
Şekil No: 64 Örnek 23‘deki çintemani motifinin Accurate4 nakış desen sisteminde tasarımın 3D görünümü
Şekil No: 65 Örnek 23‘deki çintemani motifinin Accurate4 nakış desen sisteminde bitmiş tasarım görünümü
Şekil No:66 Örnek 23’deki çintemani motifinin Accurate4 nakış desen sisteminde ki desen bilgileri
Şekil No: 67 Örnek 24’deki çintemani motifinin Accurate4 nakış desen sisteminde bitmiş tasarım görünümü
Şekil No: 68 Örnek 24’deki çintemani Accurate4 nakış desen sisteminde tasarımın 3D görünümü
Şekil No: 69 Örnek 24’deki çintemani motifinin Accurate4 nakış desen sisteminde ki desen bilgileri
Şekil No: 70 Örnek 25, 26’ daki manzara(ev, kuyu) motifinin Accurate4 nakış desen sisteminde bitmiş tasarım görünümü
Şekil No: 71 Örnek 25, 26’daki manzara (ev, kuyu) motifinin Accurate4 nakış desen sisteminde tasarımın 3D görünümü
Şekil No: 72 Örnek 25, 26’daki manzara (ev, kuyu) motifinin Accurate4 nakış desen sisteminde desen bilgileri
Şekil No: 73 Örnek 27, 28’deki şahmeran motifinin Accurate4 nakış desen sisteminde bitmiş tasarım görünümü
Şekil No:74 Örnek 27,28 ‘deki şahmeran motifinin Accurate4 nakış desen sisteminde tasarımın 3D görünümü
Şekil No: 75 Örnek 27, 28’deki şahmeran motifinin Accurate4 nakış desen sisteminde desen bilgileri
Şekil No: 76 Örnek 29’daki güneş motifinin Accurate4 nakış desen sisteminde bitmiş tasarım görünümü
Şekil No: 77 Örnek 29’daki güneş motifinin Accurate4nakış desen sisteminde tasarımın 3D görünümü
Şekil No: 78 Örnek 29’daki güneş motifinin Accurate4 nakış desen sistemindeki desen bilgileri
Şekil No: 79 Örnek 30 ‘daki güneş motifinin Accurate4 nakış desen sisteminde bitmiş tasarım görünümü
Şekil No: 80 Örnek 30’daki güneş motifinin Accurate4 nakış desen sisteminde tasarımın 3D görünümü
xvii
Şekil No: 81 Örnek 30’daki güneş motifinin Accurate4 nakış desen sisteminde desen bilgileri
Şekil No:82 Accurate4 nakış desen sisteminde resim yükleme
Şekil No:83 Accurate4 nakış desen sisteminde “muşabak” iğne tekniğinin manuel seçeneğinde yapımı
Şekil No: 85 Accurate4 nakış desen sisteminde “muşabak” iğne tekniğinin 3D görünümü
Şekil No: 86 Accurate4 nakış desen sisteminde “hesap işi” iğne tekniğinin 3D görünümü
Şekil No: 87 Accurate4 nakış desen sisteminde “dikiş” programının parametre ayarları
Şekil No: 88 Accurate4 nakış desen sisteminde motif üzerinde uygulanmış “gözeme” iğne tekniğinin tasarımında 3D görünümü
Şekil No: 89 Accurate4 nakış desen sistemi “dikiş” programında “aplike” tekniğinin 1. aşamasının bitmiş tasarım görünümü
Şekil No: 90 Accurate4 nakış desen sisteminde“balıksırtı” iğne tekniğinde batış şekli ve parametre ayarları
Şekil No: 91 Accurate4 nakış desen sisteminde“balıksırtı” iğne tekniğinin 3D görünümü
Şekil No: 92 Accurate4 nakış desen sisteminde “şekline göre pesent” tekniği uygulaması
Şekil No: 93 Accurate4 nakış desen sisteminde” şekline göre pesent” tekniği uygulama çalışması
Şekil No: 94 Accurate4 nakış desen sisteminde “şekline göre pesent” 3D görünümü (siyah renkli olan bölüm)
Şekil no: 95 Accurate4 nakış desen sisteminin “sargı” programında “temel” seçeneği Şekil no: 96 Accurate4 nakış desen sisteminde “sargı” programının yön ve parametre ayarları
Şekil No: 97 Accurate4 nakış desen sisteminde “sarma” iğne tekniğinin motif üzerinde uygulanmış tasarımının 3D görünümü
Şekil No: 99 Accurate4 nakış desen sisteminde “sargı” programında “civankaşı” iğne tekniğinin motif üzerinde uygulanmış tasarımının 3D görünümü
Şekil No: 100 Accurate4 nakış desen sisteminin sargı programında “düğme” seçeneği
Şekil No: 101 Accurate4 nakış desen sisteminde “puan” tekniği uygulamasının parametre ayarları
Şekil No:102Accurate4 nakış desen sistemi “Çin İğnesi” programında “pesent tekniği” uygulamaları için “temel” seçeneği
Şekil No: 103 Accurate4 nakış desen sistemi “Çin İğnesi” programında “verev pesent” tekniği için efekt seçimi
Şekil No: 104 Accurate4 nakış desen sistemi “Çin İğnesi” programında “verev pesent” tekniği adım boyunun ayarlaması
Şekil No: 105 Accurate4 nakış desen sistemi “Çin İğnesi” programında “verev pesent” tekniği için parametre ayarları
Şekil no: 106 Accurate4 nakış desen sisteminde “verev pesent” iğne tekniğinin 3D görünümü
Şekil No:107 Accurate4 nakış desen sistemi “Çin İğnesi” programında 15 numaralı efektle “düz pesent” tekniği için işleme yönü ayarları
Şekil No: 108 Accurate4 nakış desen sistemi 15 numaralı efektle yapılan “düz Çin iğnesi” tekniğinin 3D görünümü
Şekil No: 109 Accurate4 nakış desen sisteminde 7 numaralı ritimle yapılan “civankaşı” tekniğinin parametre ayarları
Şekil No: 110 Accurate4 nakış desen sistemi 7 numaralı ritimle yapılan “civankaşı” tekniğinin 3D görünümü
Şekil No: 111 Accurate4 nakış desen sistemin makro-geometrik 11 seçeneğinde “ciğerdeldi” tekniğinin parametre ayarları
Şekil No: 112 Accurate4 nakış desen sistemin makro-geometrik 11 seçeneğinde “ciğerdeldi” tekniğinin 3D görünümü
1
1. GİRİŞ
1.1. Araştırmanın Tanımı, Amacı ve Önemi
Bu araştırmanın konusu “Geleneksel İşleme Teknikleri ve Süsleme Motiflerinin Accurate4 Nakış Desen Sistemi Kullanılarak Tasarım ve Uygulama Alanında Yeniden Değerlendirilmesi” olarak belirlenmiştir.
İşleme sanatı tarih boyunca günlük kullanım eşyalarında varlığını sürdürmüştür. Günümüzde insanlar, el işlemelerini kıymetli bulmakla birlikte, yaygınlaşan makine nakışlarını hızlı ve kolay sonuçlanması, ekonomik olması nedenleriyle tercih etmektedir. Günümüzde işleme yapan teknolojik makineler çoğunlukla ticari kaygı ve beklentilerle kurulan işletmelerde bulunmaktadır. İşletmelerin başında ise genellikle geleneksel nakış eğitimi almamış kişiler bulunmaktadır. Bu durum, kullanılan teknik ve motifler açısından nitelikli ürünlerin azalmasına neden olmaktadır. Bu araştırmada, geleneksel sanat ve teknoloji modern bir anlayışla birlikte değerlendirilmeye çalışılmıştır.
Yapılan literatür taraması sonucunda, Accurate4 nakış desen sisteminde geleneksel tekniklerin uygulanmasına dair akademik bir çalışmaya rastlanmaması konu seçiminde etkili olmuştur.
Geleneksel süsleme motiflerinin ve işleme teknik görünümlerinin bilgisayar tasarım programlarında elde edilebilir olmasının, geleneksel işleme sanatının müzelerden, sandıklardan çıkarak günlük hayatta daha yaygın var olmasına katkıda bulunacağı düşünülmektedir.
Bu araştırmanın amaçları şöyle sıralanabilir:
Geleneksel süsleme motiflerini ve geleneksel işleme tekniklerini teknolojiyi kullanarak gündeme taşımak,
Çağımızda yaygınlaşmış ancak rastgele devam eden işleme sanatında makineleşmeye akademik boyut kazandırmada katkıda bulunmak,
Yapılan araştırmalarda bu güne kadar Accurate4 nakış desen sisteminde benzer bir çalışmanın yapılmamış olması,
Geleneksel süsleme motiflerinin ve geleneksel işleme tekniklerinin alışıldık yüzeylerde ve türlerde uygulanması dışında, çağın gereksinimlerine uygun örnekler yapmak,
Deneysel çalışma sonucunda, oluşabilecek başarı ile bu uygulamaların yaygınlaşmasını sağlamak,
İşleme sanatı için üretilen teknolojiye ve malzemelere(program yazılımı, iplik çeşit ve kaliteleri gibi) yön verebilmektir.
1.2. Araştırmanın Sınırları
Araştırmadaki kaynak motifler, Orta Asya kurgan buluntularından başlayarak Osmanlı İmparatorluğu dönemini de kapsayan zaman diliminden alınmıştır. M.Ö 3000 yıllara dayanan ve zengin geçmişi olan Türk süsleme sanatını, seçilen örneklerle temsil edebilmek güçtür. Ancak, ait oldukları dönemi temsil eden ve o dönemle özdeşleşmiş motifler tesadüfî (random) seçilmiştir. Tasarımlarda konular; figürlü bezeme (kuş, balık, aslan, geyik-kartal), bitkisel bezeme (selvi, lale, krizantem, nar, lotus-palmet, çarkıfelek), geometrik bezeme (Mühr-ü Süleyman, çintemani), mimarili bezeme; (ev, kuyu), fantastik bezeme; (şahmeran), doğa kaynaklı bezeme; (güneş) motiflerinden oluşturmaktadır (Mülayim,1999: 47-198).
Çalışmada; motiflerin tasarlanmasında, muşabak, hesap iğnesi (düz ve verev), gözeme, aplike, dival işi, balıksırtı, şekline göre pesent, sarma, civankaşı, puan, verev pesent, düz pesent, ciğerdeldi olmak üzere on üç geleneksel teknik kullanılmıştır.
Her bir motiften iki ayrı tür üretim yapılarak “beş adet örtü; üç adet kırlent; ikişer adet şemsiye, atkı-bere, kol çantası, elbise ve seccade; birer adet cepken, tablo, cübbe, tepsi, , abajur, gazetelik,, ayna, tozluk, seccade hurcu, perde, havlu ve fotoğraf albümü” olmak üzere otuz ürünle sınırlanmıştır.
Tasarım aşamasındaki çalışmaların tümü Accurate4 nakış tasarım sisteminde gerçekleştirilmiş, üretim aşamasında ise altı başlı ve dokuz iğneli “Barudan” marka sanayi nakış makinesi kullanılmıştır.
3
1.3. Araştırmada İzlenen Yöntem
Çalışmada verilere ulaşmak için yazılı kaynak tarama, alan araştırması, ve deneysel tasarım ve üretim yöntemleri seçilmiştir. Uygulamalar çok başlı nakış makinesinde yapılmıştır. Araştırma üç temel aşamada gerçekleştirilmiştir.
Araştırmada ilk aşamayı literatür taraması oluşturmaktadır. Tarama kapsamında; Türklerin yaşadığı Orta Asya’dan başlayan ve Osmanlı İmparatorluğu dönemini de kapsayan süreçte kullanılmış süsleme motifleri araştırılmıştır. Geleneksel işleme teknikleri, tasarım programları ve nakış makineleri hakkında bilgiler toplanmıştır. Bu bilgiler; kütüphane, internet, ilgili tezler, makaleler ve dergiler aracılığı ile edinilmiştir.
Süsleme motiflerinin örnekleri müzelerde ve yazılı kaynaklarda bulunan örnekler üzerinde gözlemlenmiştir. Araştırmalar sonucunda Accurate4 nakış desen sisteminde tasarlanmak üzere on beş motif seçilmiştir. Seçilen motiflerin her birinden iki tür ürün oluşturulmuştur. Katolog bölümünü bu ürünler oluşturmaktadır. Üretimler gözlem fişi ile incelenmiştir. Katalogda yer alan ürünlerin incelenme sıralaması seçilen motiflerin konularına göre (hayvan figürü, bitkisel, geometrik, mimari, fantastik ve doğa kaynaklı bezemeler) sınıflaması ile oluşmuştur. Ürünlere kaynak olan motiflerin fotoğraflarına ve kaynak bilgilerine katalog bölümünde yer verilmiştir. Bu fotoğraflar her motifin ilk üretiminin incelendiği örnekte yer almaktadır.
İkinci aşama, Türk süsleme sanatında kullanılmış süsleme motiflerinin, bilgisayarda Accurate4 nakış desen sistemi kullanılarak tasarlanmasıdır. Araştırmada kullanılan sistem doğrudan Türk işleme iğne tekniklerini karşılamamaktadır. Ancak, programda yer alan parametrelerde değişiklikler yapılarak ve manüel batış özellikleri kullanılarak Türk işlemelerinde kullanılan iğne tekniklerinin görünümleri ön çalışmalarla elde edilmeye çalışılmıştır. Uzman görüşleri ile başarılı bulunan teknik görünümler, Türk işleme sanatı üslubu dikkate alınarak motifler üzerinde kullanılmıştır. Seçilen motifler tarayıcı aracılığı ile bilgisayar ortamına aktarılarak, motiflerin karakteristik özelliklerine bağlı tasarım gerçekleştirilmiştir. Tasarımların sistemde uygulanması, sistemde yer alan sıralaması ile üçüncü bölümde detaylı
olarak anlatılmıştır. Tasarımların Accurate4’ de yer alan kayıtları, gözlem fişlerinin devamında yer almaktadır.
Üçüncü aşama ise tasarımların çok başlı sanayi nakış makinesinde üretilmesidir. İşlemelerde kullanılan iplik renkleri, kumaşlar, süslemeler ve kompozisyonlar planlanan ürün çeşidine göre farklı düzenlenmiştir. Uygulamada altı başlı “Barudan” marka bilgisayar destekli nakış makinesi kullanılmıştır. Uygulama sonrasında, ürünlere el nakışı uygulama teknikleri (tel kırma, tel sarma, gözeme vb.) ve süsleyici malzemeler ile ilaveler yapılmıştır. Bu işlemlerden sonra, ürünlerin kenar temizleme ve son ütüsü yapılarak üretim tamamlanmıştır.
1.4. İşlemenin Tanımı, Sınıflandırılması
İpek, yün, keten, pamuk, metal vb. iplikler kullanarak, çeşitli iğneler ve uygulama biçimleri aracılığıyla; keçe, deri, dokuma vb. üzerine yapılan bezemelere işleme denir (Barışta, 1995: 1,2).
Yeni teknolojik gelişmeler doğrultusunda uzmanların kullanılan araca bağlı olarak işlemeyi, el işlemesi ve makine işlemesi olarak iki başlık altında topladıkları görülmektedir.
İşlemede gözlenen uygulama biçimleri, işlenecek dokumayı oluşturan iplikler üzerinde yapılan temel işlemelerdeki sistem doğrultusunda beş ana grup altında toplanmaktadır. Dokumanın iplikleri üzerinde yürütülen iğneler, dokumanın iplikleri çekilerek yapılan iğneler, dokumanın iplikleri kesilerek yapılan iğneler, dokumanın üzeri kapatılarak yapılan iğneler ve dokumanın veya dokumaların iplikleri bağlanarak yapılan iğneler şeklinde sıralanabilecek bu ana tekniklerin kapsamında zengin çeşitlemeler yer almaktadır. İğneye takılı ipliğin dokumanın üzerinde ve altında yönlendirilmesi ile yapılan iğne hareketleri tekniklerin oluşmasını sağlamaktadır (Barışta, 1995: 1,2).
1.5. Araştırmada Kullanılan Motifler ve Anlam Yükleri
Kuş motifi; Kaşgarlı Mahmud’ un eseri Divan-ı Lugat’it Türk’de genel olarak, beylik, kut ve talih simgesi olarak anılmaktadır. Esere göre, kerkes kuşu gibi bazı kuşlar da uğursuz olup, ölüme işaret etmektedir. Kuğu ve kaz gibi bazı kuşlar Orta Asya’da kutsal sayılmaktadır; kaz ve kuğu Türklerde kut ve beylik timsali olmuştur.
5
Bıldırcın yiğitliğin, sülün güzellik ve iyi şansın, saksağan iyi haberin, turna ölümsüzlüğün ve uzun hayatın, kara karga şeytanın ve kötülüğün, ördek mutluluk ve refahın, tavus güzellik, itibar ve şerefin, güvercin uzun hayatın, kaz erkekliğin, evliliğin ve başarının simgesi olarak anılmıştır. (Çoruhlu, 2002: 131-174). İşlemelerde kuş figürleri özlem, sevgi, muhabbet simgesidir.
Balık figürü; Türk kozmolojisinde gök gürültüsü unsurunun hayvan biçimli sembolüdür. Evlilikte mutluluk ve üremenin simgesidir. İslamiyet’ten sonra da, balığın dünyanın yaratılışının ya da dünyanın simgelerinden biri olduğu tasavvurları geçerli olmuştur. Türk-İslam sanatında balığın tasvir edildiği konulardan biri de Hz.Yunus’un bir balık tarafından yutulması ve sonra kurtuluşu ile ilgili olup, Kuran’da anlatılan kıssadan kaynaklanmaktadır (Çoruhlu, 2002: 131-174). Balık, sayısız yumurtaları nedeniyle özellikle göl ve nehir kıyılarında yaşayan Türk topluluklarında bereket, refah ve bolluk timsali olarak görülmüştür (Öney,1968:158).
Aslan figürü; Türk sanatında daha çok Budizmle birlikte görülmekle beraber, Altaylarda Pazırık kurganlarından çıkarılan eserler üzerinde aslan-grifon tasvirlerine rastlanması bu hayvanın Türklerde daha erken devirlerden itibaren tanındığını göstermektedir. Aslan, savaş, zafer, iyinin kötüyü yenmesi, kuvvet ve kudret simgesi olmuştur (Çoruhlu, 2002: 131-174).
Kuvvet ve kudret sembolü aslan, Büyük Selçuklu ve İlhanlı Devletinde sarayları, tahtı, şehri, kaleyi koruyucu unsur olarak birçok el sanatında kullanılmıştır (Öney, 1992: 41).
Geyik-Kartal mücadelesi; Orta Asya süsleme sanatında hayvan mücadele sahneleri ile sıkça karşılaşılmaktadır. Konunun uzmanlarınca Orta Asya Hayvan Üslubu olarak adlandırılan süslemelerde kaçan, kovalayan, boğuşan hayvanlar bu üslubun başlıca konularıdır( Karpuz, 1997:14).
Geyik motifi daha çok Asya’daki çok tanrılı inançlarla ve tasavvufla ilişkili bir motiftir ve genellikle yol gösterici özelliğinden dolayı kutsal bir hayvan olarak kabul edilmektedir. Geyik, tinsel anlamda İslamiyet sonrasında Bektaşiliğin sembolü haline gelmiştir (Durukan, 1993: 149-150). Geyik motifi tanrı sembolü olarak da görülmüştür (Karamağaralı, 1992: 17). Ayrıca nazara karşı geyik boynuzu
kullanılmıştır ve bu hayvan Yörükler arasında bolluk ve bereketin simgesi sayılmıştır (Çoruhlu, 2002: 131-174).
Çift başlı kartal motifi, Orta Asya ile ilişkilendirilen bir motif olmakla birlikte, tek veya çift başlı olarak değişik çevrelerde ortaya çıkar. Koruyucu ruh ve güç simgesi olarak görülür. Güç simgesi olma özelliği, çift başlı kartalın Artuklu ve Selçuklu sultanlarının simgesi olarak kullanılmasına yol açmıştır (Durukan, 1993:150). Selçuklu Devleti’ni de simgeleyen kartal, Türk sanat ve kültür tarihinde dini, astrolojik ve hukuki semboller oluşturmuştur (Çoruhlu, 1995: 73). Kartal da aslan gibi aydınlık, kuvvet ve hakimiyet sembolüdür (Öney, 1992: 51).
Selvi; genellikle mezarlıklara dikilir ve uzun boya sahip olması, daima yeşil kalmasıyla ebediyetin sembolüdür. Onların daima yeşil olmaları, ata ruhlarının cennette olduğunun kanıtıdır. Onlar, aynı zamanda ölen ataların torunlarının mutlu yaşamalarının sembolüdür. Mezarlıklardaki ataların ruhları, bu ağaçlar sayesinde göğe ulaşmakta, Tanrı’nın kutu aşağıya, kemiklere inmektedir. Mezarlıkların ortak sembolü ağaç, eski Türk yurtlarında da görülür. Mezarlıklardaki selviler, düzgün boylarıyla göğe doğru yükselmekte, ebedi hayatı sembolize etmektedirler ( Ergun, 2004: 174-374).
Nar; Selçuklu Dönemi’ne ait Kubadabad çinilerinde kuşların etrafında cennet ve ebedî hayat sembolü olarak dallarıyla yer almaktadır. Nar, insan duygu, düşünce, özlem ve dileklerinin yansıması olan Türk işlemelerinde de sevilerek kullanılmıştır. Nar gibi bol çekirdekli meyve motifleri ile bezenmiş işlemeli örneklerle, kurulacak yuvanın bereketli, zengin ve bol çocuklu olacağı inancı dile getirilmek istenmiştir. Türk süsleme sanatlarında sevilerek kullanılan bu motif, şekil olarak dünyayı, içindeki taneler ile insanları, aralarındaki zarlarla dünya üzerindeki insan gruplarının din, ırk ayrımına rağmen bir bütün oluşturduklarını simgeleştirmiştir (Karpuz, 2001: 205).
Lale; Arap harfleri ile yazıldığında “Allah” kelimesindeki bütün harfleri kapsaması nedeniyle Osmanlılar tarafından oldukça kabul görmüştür. Harflerin karşılığı sayılar hesabına dayanan “ebced” usulüne göre de “Allah” kelimesi ile “lale” kelimesinin aynı rakama tekabül etmesi, ediplerde yaratıcının yarattıklarında tecelli etmesi düşüncesinden hareketle derin bir heyecan uyandırmıştır. Lale, Arap
7
harfleri ile yazılır ve tersinden okunursa hilal= ay olur; hilal veya ay da Osmanlı Devleti’nin amblemidir (Türk Ansiklopedisi, 22.459).
Çarkıfelek; bir merkezden dağılan bitkisel ve figürlü kompozisyonlarla biçimlenen motiftir. Çarkıfelek, evrendeki varlıkların oluşumunu, hareketini ve sonunu, yani doğumunu, yaşamını ve ölümünü yansıtmaktadır. Çarkıfelek motifleri, genellikle merkezden dağılan (devinimli, hareket edercesine, dönercesine) oklardan oluşmakla birlikte, bazı örneklerde bitkisel ve figürlü bezemelerle de karşılaşılır. Çarkıfelek kelimesi incelendiğinde, feleğin gök, dünya, kader, baht, gezegenlerin gökyüzündeki konumu anlamlarını içerdiği görülmektedir. Divan-ü Lügat-it-Türk’ de felek sözcüğü “gök çarkı” olarak tanıtılmıştır. Çarkıfelek motifiyle ilgili tanımlamalardan yaygın olanı “oklu çakır= oklu çark” yani bir merkezden dağılan ışık oklarıdır. Çarkıfelek gök çarkı olarak ele alındığında, göksel cisimlerin hareketini düzenleyen unsuru; dünya ve kader anlamları ile ele alındığında evrenin ve kaderin sürekliliğini anlatmaktadır (Şaman, 1993: 433-456).
Krizantem; Türk toplumunun yaşamının her alanına süsleme unsuru olarak kattığı çiçek türlerinden biridir. Osmanlı imparatorluğu döneminde natüralist üslupta çiçekler yaygın olarak kullanılmıştır. Lale, karanfil, gül, zambak, çiğdem, küpeli ve krizantem v.b. bunlar arasında sayılabilir.
Lotus-Palmet; Budizm’in etkisinden kaynaklanarak Türk sanatına giren ölümle ilgili motiflerdendir. Budizm’e göre, nirvananın bir anlamı da ölümdür. Gerçek anlamda nirvanaya ulaşan kişi cennette lotustan doğacak, ama yeniden bedenleşerek dünyada yaşama eziyetinden kurtulacaktır. Bu gibi kişiler Tanrılarla birlikte cennette yaşayacaktır. Lotus, ölüm, yeniden diriliş ve doğumla ilgilidir. Birçok ilah lotustan doğmuştur ve yine onların çoğu lotus tahtında oturur ya da lotusun üzerinde ayakta durur. Buda’ya ya da diğer ilahlara ibadet esnasında sıkça sunulan bir nesne olan lotus, ölüm ve hayatla iç içe geçmiş bir simgedir. Diğer Budist sanatlarda olduğu gibi Uygur sanatında da Buda’ya layık iyi ruhların cennette bir çocuk görünüşüyle lotus çiçeğinden doğduğu gösterilmektedir (Çoruhlu, 2002: 131-174).
Mühr-ü Süleyman; Türk ve İslam sanatlarında altı kollu yıldız (Mühr-i Süleyman); Türkçede Süleyman Peygamber’in mührü anlamında “Mührü Süleyman” olarak kullanılan terim, genelde merkezleri aynı olan iki eşkenar üçgenin karşılıklı
olarak birbirine geçmesiyle meydana gelen altı kollu yıldıza delalet etmektedir. İslam dünyasında “Mühr-ü Süleyman” olarak bilinen bu işaret, bütün Yahudi ve Hristiyan dünyasında Süleyman’ın değil de Davud’ un adıyla bilinir (Çam, 1993: 207). Hz. Süleyman Kuran’da ismi geçen 28 peygamberden biri olduğu için, sembolü olan Mühr-ü Süleyman; Anadolu’da, kozmosun, kuvvet ve kudretin, yani tanrının işareti anlamlarını almış, şer güçlerden korunma sembolü olduğu kanaatine varılarak, Selçuklular, Beylikler ve Osmanlılar zamanında güç-kuvvet-hikmet sembolü olarak kullanılmıştır (Bayram, 1993: 63).
Çintemani; XVI. yüzyıla ait işleme örnekleriyle daha eskiye ait kalıntılarda görülen belli başlı motiflerdendir. Bu motif, üç ayrı yuvarlaktan meydana gelmektedir. Türkler bu sembolleri süs motifi olarak değerlendirmişler, kavuk örtülerinin, kaşbastıların, ok torbalarının ve elbiselerin işlemelerinde kullanmışlardır (Sürür, 1976: 46). Çintemani motifi, sembolik düşünce mahsulü motiflerdendir. Osmanlı sanatkarları bu motifi; güç, kuvvet ve saltanat sembolü olarak kabul etmişlerdir. Üç yuvarlak, pars postundaki beneklere, iki dalgalı çizgi devkaplan postuna benzetilmiştir. Çintemani motifinin padişah ve şehzade kaftanlarında sıkça kullanılması bu nedendendir (Birol ve Derman, 2001: 155).
Manzara (Ev, Kuyu); İşlemelerde XVII. yüzyıldan itibaren tabiata bağlı kalınmakla beraber cami, çadır ve ev eşya motiflerinin kullanılmasına başlanarak kompozisyonlarda çeşit sayısı artmıştır. XVIII. ve XIX. yüzyılda şehir işlemelerinde harf ve yazı süslemeleri; halk işlemelerinde halk hikayelerine, efsanelere, dini konulara ait resim ve yazıları gösteren işlemeler yapılmaya başlanmıştır. Bunun yanında, kuş, aslan, balık motifleri, nehir ve denizler kompozisyonlarda yer almıştır. Konulu –manzara- işlemelerde derinlik ve perspektif yoktur ama, çiçek ve ağaç motiflerinde zaman zaman tabiata çok yaklaşılmış olduğu görülmektedir. Manzara süslemelerinde; yaprak ve dal, ağaç, çadırlar ve evler, bahçeler, köyler, Boğaziçi, hayvan ve günlük eşyalar, çeşitli yazı ve dualar kullanılmıştır (Sürür, 1976: 47). Türk işleme sanatında XIV y.y konuları içinde yer alan manzara tasvirleri çadırların, kalelerin, kulelerin, mescitlerin çevrelerine serpiştirilen ağaç, çiçek, su kenarı, köprülü dereler, kayıklı deniz kenarları ile duvar resimlerini hatırlatan manzaralar oluşturmuşlardır (Barışta,1995:73).
9
Şahmeran; “Yılanların şahı” anlamına gelmekte ve başı çoğu zaman güzel bir genç kız, gövdesi ise yılan şeklinde betimlenmektedir. Çukurova’ da şahmeranın ev halkını nazara ve afetlere karşı koruyan bir güç bulundurduğuna inanılmakta ve odaların duvarlarında işlenmiş resimleri yer almaktadır. Hatta, çok yakın bir döneme kadar şehirlerde özel şahmeran resimleri işleyen, nakşeden kişiler bulunmaktaydı (Adıbelli, 2002: 7-8). On iki hayvanlı Türk takviminin yıl simgelerinden olan yılan, bütün halkların yaradılış efsanelerinde yer almaktadır. Yaratılış mitolojisinde yılan, bölünen, kaostan düzen kuran, yeniden düzenleyici bir unsur olarak karşıya çıkmaktadır (Öney, 1992: 80).
Güneş; umumiyetle alp ve hükümdar sembolü olarak kullanılmaktaydı. "Kün-ay" tabiri Türkçede "görüşmek", güneş ile hilalin gökte birlikte görülmesi demektir. Şemse, Arapçada güneş anlamına gelen “Şems” kelimesinden gelmektedir. Güneşin gökyüzünün ortasında ışınlarıyla etrafını aydınlatan bir yıldız olduğu kabul edilerek, kitap kaplarının ortalarında bulunan özel şekle de süsleme ve Türk ciltçilik sanatında “Şemse” denilmiştir. (Arda, 2008: 28-31). Anadolu Selçuklu sanatında, güneş sembolünün koruyucu anlam taşıdığı ve tılsımla, uğurla, nazarla ilgili kompozisyonlar oluşturularak kullanıldığı tahmin edilmektedir (Öney, 1992: 199).
1.6. Bilgisayar Destekli Nakış Desen Sistemi Hakkında Genel Bilgi 1.6.1. Bilgisayar Destekli Nakışın Tarihi Gelişimi
Nakış; iğne ile elde yapılan süsleme sanatı iken, çeşitli makinelerin evlere girmesi ile pek çok işleme çeşitleri makinede yapılmaya başlanmıştır.
Zamanımızda hızla gelişen teknolojiye paralel olarak çok çeşitli işlemeler yapabilen makineler üretilmektedir. Bu makineler, kısa sürede ürün elde edilmesine aracı olduğundan ülke kalkınmasında büyük yarar sağlamaktadır.
Günümüzde ağırlaşan hayat şartları, kadını aile bütçesine katkıda bulunmak zorunda bırakmıştır. Ev hanımları ve genç kızlar makineleşmenin aile ve memleketin ekonomik ve sosyal kalkınmasına getireceği hizmeti benimsemiş, böylece makine ile işlemeler önem kazanmıştır. Ekonomik açıdan fayda sağlayan kısa sürede ürün elde edebilme, makinede yapılan nakışlara ilgiyi artırmıştır (Ergün, 1991: 3).
İlk dikiş makinesi 1750 yılında Alman asıllı Charles F. Veisenthal tarafından yapılmıştır. 1800 yılında, Kuzey Alman Balthasar Krems tek iplikle zincir işi yapan makineyi bulmuştur. 1830 yılında, Fransız terzi Rhöne Thimonnier tığ biçiminde iğne ile diken bir makine bulmuştur. 1846 yılında, Amerikalı Elias Howe iğne ile birlikte çalışan bir mekik kullanarak ilk modeli geliştirmiştir. Bugünkü makinelerin çalışma tarzına en çok benzeyen makineyi ise 1851 yılında İsaac M. Singer imal etmiştir. Modern tipteki bütün makineler bu tipten türemiştir (Ergün, 1991: 5).
1.6.2. Çok Başlı Nakış Makinesinin Tanıtımı
Üretimlerde kullanılan bilgisayar destekli “Barudan” marka nakış makinesi; 6 başlı olup her başta 9 iğne mevcuttur. Mekik ve masura sistemi ev tipi nakış makinesindeki gibidir ancak, tek fark alt bölümdeki ve üst bölümdeki sistemlerin bir kol ile kendi içlerinde birbirine bağlı olmasıdır. Bilgisayarda tasarlanan desen, disket aracılığı ile makineye aktarılmaktadır. Makine otuz adet deseni hafızasında saklayabilmektedir. Büyük kasnak üzerinde bir başın işleyebileceği yüzey alanı ölçüsü (işleme alanı) 40x60 cm²’ dir (en: 40 cm, boy: 60 cm). Makineye bağlı hafıza bölümünde, yapılacak işleme ile ilgili değişiklik yapılamamakta, sadece desen yönü değişikliği yapılabilmektedir. Makine maksimum 1000 devir hızla çalışmaktadır ve makinedeki işlemenin durumuna bağlı olarak yavaş ya da hızlı devirde çalıştırılabilmektedir.
1.6.3. Accurate4 Nakış Desen Sisteminin Tanıtımı
Accurate4 nakış desen sistemi bilgisayar desteği ile nakış tasarlamak üzere hazırlanmış bir yazılımdır. Yazılımı oluşturan programların ve kullanım kitaplarının tüm telif ve yasal hakları “Best Bilgisayar”a aittir (Accurate4 Kullanım Kılavuzu:5).
Araştırmada kullanılan Accurate4 nakış desen sistemini kullanabilmek için genel bilgisayar bilgilerinin yanı sıra program eğitimini almak gerekmektedir. Accurate4 nakış desen sisteminin tümüyle tanıtımı ve işlem basamaklarının hazırlanması kapsam genişliği nedeniyle ayrı bir araştırma konusudur. Sistemin genel başlıkları; “dosya, görünüm, düzelt, program, desen, blok, resim, araçlar, modüller, desenler ve yardım”dan oluşmaktadır. Teknikler, sistemde “manuel, dikiş, sargı, çin iğnesi, makro ve alfabe” programları kullanılarak oluşturulur. Programda
11
tasarlanan desen, “arşiv” bölümüne kayıt edilir ve kayıt altına alınan desen kayıtta bulunduğu sürece kullanılabilir. Kaydedilmiş tasarımların renk, teknik, kompozisyon ve boyutlarında değişiklikler yapılabilir. Nakış desen tasarımı yazılımında geleneksel işleme tekniklerine yönelik araçlar ve seçenekler bulunmamaktadır. Bu yapılan araştırmada, geleneksel tekniklerin programda uygulanabilirliği denenmiştir. Tasarım programında parametre değişiklikleri yapılarak ve teknikler üzerinde efektler uygulayarak geleneksel işleme teknik görünümleri elde edilmeye çalışılmıştır. Geleneksel işleme teknik görünümlerinin Accurate4 nakış desen sisteminde elde edilebilmesi için, elde işleme tekniklerinin ve işlem basamaklarının çok iyi bilinmesi gerekmektedir.
2. KATALOG GÖZLEM FİŞİ: Örnek no: 1 Fotoğraf no: 1-4 Şekil No: 1-3 Türü/Cins: Kırlent Boyutları: En 67cm Boy:40 cm
Fotoğraf No: 1 Kuş figürlü kırlent üretiminden genel görünüm.
Fotoğraf No: 2 Kuş figürlü kırlent üretiminden detay görünüm.
13
Yararlanılan Kaynak: Konya Etnografya Müzesinde bulunan 6515 no.lu kuş figürlü peşkir
Kullanılan Malzemeler: Kumaş: Süet kumaş İplik: 40 numara visko
Kullanılan Teknik: İşleme: Hesap iğnesi, gözeme. Kenar temizleme: Makine dikişi
Kullanılan Renkler: İşlemenin uygulandığı kumaş: kırmızı ve kerem, Zemin: ceviz yeşili İşleme: Açık yeşil, koyu yeşil, turuncu, mavi, açık pembe, koyu pembe, kahverengi
Kullanılan Motif: Kuş motifi
Kompozisyon: Kırlent dikdörtgen biçiminde dört parçadan oluşmaktadır. Aynı renk işlemeler şeritlerle çapraz olarak yerleştirilmiştir. İşlemede kuş figürü kullanılmıştır, kuşlar yem yerken ve başları üzerinde küçük kuşlarla resmedilmiştir. Kırık çizgi dal ve yapraklardan oluşan kenar suyu vardır.
Fotoğraf No: 3 Konya Etnografya Müzesinde bulunan 6515 no.lu kuş figürlü peşkirin genel görünümü.
Fotoğraf No: 4 Konya Etnografya Müzesinde bulunan 6515 no.lu kuş figürlü peşkirin detay görünümü.
GÖZLEM FİŞİ: Örnek No: 2 Fotoğraf No: 5-6 Şekil no: 1-3 Türü/Cins: Peşkir
Boyutları: En:40cm Boy: 85cm
Yararlanılan Kaynak: Konya Etnografya Müzesinde bulunan 6515 no.lu kuş figürlü peşkir
Kullanılan Malzemeler: Kumaş: Pamuk -Polyester İplik: 40 numara visko Kullanılan Teknik: İşleme: Hesap iğnesi, gözeme Kenar temizleme: Saçak bükme, saçak bağlama
Kullanılan Renkler: Kumaş: Krem İşleme: Açık yeşil, koyu yeşil, turuncu, mavi, açık pembe, koyu pembe, kahverengi
Kullanılan Motif: Kuş motifi
Kompozisyon: Dikdörtgen formdaki örtünün iki kısa kenarı işlemelidir. Kompozisyonda bir adet kuş motifi kısa kenarlara düz olarak yerleştirilmiştir. Kuşlar yem yerken ve başları üzerinde küçük kuşlarla resmedilmiştir. Kırık çizgi dal ve yapraklardan oluşan kenar suyu vardır.
Fotoğraf No: 5 Kuş figürlü peşkir üretiminden genel görünüm.
Fotoğraf No: 6 Kuş figürlü peşkir üretiminden detay görünüm.
15
Şekil No: 1 Örnek 1, 2’deki Kuş motifinin Accurate4 nakış desen sisteminde bitmiş tasarım görünümü
Şekil No: 2 Örnek 1,2’deki kuş motifinin Accurate4 nakış desen sisteminde tasarımının 3D görünümü
17 GÖZLEM FİŞİ: Örnek No: 3 Fotoğraf No: 7-10 Şekil no: 4-6 Türü/Cins: Tozluk
Boyutları: Boy: 40 cm Çapı: 30 cm
Yararlanılan Kaynak: Safa Odabaşı koleksiyonundan balık figürlü bakır tepsi Kullanılan Malzemeler: Kumaş: Süet kumaş İşleme: 40 numara visko iplik, metal büklümlü ipek iplik Süsleme: Boncuk, pul
Kullanılan Teknikler: Verev pesent, Sarma, Şekline göre pesent, Puan, Balıksırtı Kullanılan Renkler: Kumaş: Lacivert süet kumaş İşleme: Mavi, kahverengi, antrasit sim Süsleme: Bakır renginde pul sarı renk boncuk
Fotoğraf No: 7 Balık figürlü tozluk üretiminden genel görünüm.
Fotoğraf No: 8 Balık figürlü tozluk üretiminden detay görünüm.
Kullanılan Motif: Balık motifi
Kompozisyon: İşleme tozluk üzerine yapılmıştır. Süsleme kompozisyonunda balık figürleri kullanılmıştır. Balık figürünün başı diğerinin “C” kıvrımlı gövdesine doğru yerleştirilmiştir. Aynı motif iki kez dikey olarak tekrar edilmiştir.
Fotoğraf No: 9 Safa Odabaşı koleksiyonunda bulunan balık figürlü bakır tepsiden genel görünüm (E. Karpuz’dan)
Fotoğraf No: 10 Safa Odabaşı koleksiyonunda bulunan balık figürlü bakır tepsiden detay görünüm (E. Karpuzdan)
19
Şekil No: 35 Örnek 3’ teki Balık motifinin Accurate4 nakış desen sisteminde bitmiş tasarım görünümü.
Şekil No: 36 Örnek 3’teki Balık motifinin Accurate4 nakış desen sisteminde tasarımının 3D görünümü.
21 GÖZLEM FİŞİ: Örnek No: 4 Fotoğraf No: 11-12 Şekil no: 7-9 Türü/Cins: Tepsi
Boyutları: En: 55 cm Boy: 35 cm
Yararlanılan Kaynak: Safa Odabaşı koleksiyonundan balık figürlü bakır tepsi Fotoğraf No: 11 Balık figürlü tepsi üretiminden genel
görünüm.
Fotoğraf No: 12 Balık figürlü tepsi üretiminden detay görünüm.
Kullanılan Malzemeler: Kumaş: Pamuklu kumaş, polyester tül İşleme: 40 numara visko iplik, metal büklümlü ipek iplik Süsleme: Boncuk, pul, eski madeni para, deniz kabuğu, çeşitli iplikler
Kullanılan Teknikler: Verev pesent, Sarma, Şekline göre pesent, Puan, Balıksırtı, Ciğerdeldi
Kullanılan Renkler: Kumaş: Mavi kumaş, Lacivert tül İşleme: Kırmızı, sarı, beyaz metal büklümlü ipek iplik Süsleme: Ebruli mavi tonlarda pul , açık ve koyu mavi boncuk
Kullanılan Motif: Balık motifi
Kompozisyon: Dikdörtgen biçimindeki tepsinin yüzeyi işlemelidir. Kompozisyonda
balık motifleri düz simetrili olarak iki sıra yerleştirilmiştir. Balık figürünün başı diğerinin “C” kıvrımlı gövdesine doğru yerleştirilmiştir. Aynı motif iki kez dikey olarak tekrar edilmiştir. İşlemenin dört tarafına kenar suyu yapılmıştır.
23
…
Şekil No: 38 örnek 4’deki balık motifinin Accurate4 nakış desen sisteminde bitmiş tasarım görünümü
Şekil No: 39 örnek 4’deki balık motifinin Accurate4 nakış desen sisteminde tasarımın 3D görünümü
25 GÖZLEM FİŞİ: Örnek No: 5 Fotoğraf No: 13-15 Şekil No: 10-12 Türü/Cins: Örtü
Boyutları: En: 33 cm Boy: 168 cm
Yararlanılan Kaynak: Orta Asya dönemine ait I. Tüekta kurganından çıkartılan deriden kesilerek yapılmış boynuzlu Aslan figürlü örtü örneği (Kılıçkan, 2004: 42). Kullanılan Malzemeler: Kumaş: Keçe, tül İplik: Metal büklümlü ipek iplik Kullanılan Teknik: İşleme: Balıksırtı, şekline göre sarma Kenar temizleme: Pul-boncuk tutturma
Kullanılan Renkler: Kumaş: İşlemenin uygulandığı kumaş krem keçe üzerine döşeme tekniği ile bakır tonlarında keçe renk serpmeleri İşleme: Kahverengi, bakır metal büklümlü ipek iplik Süsleme: Bordo tül, kahve tonlarında boncuklar
Fotoğraf No: 13 Aslan figürlü örtü üretiminden
Kullanılan Motif: Orta Asya dönemine ait I. Tüekta kurganında bulunan “Aslan” figürlü bezeme
Kompozisyon: Motif; dikdörtgen biçimindeki örtünün iki kısa kenarında yer almaktadır. Kompozisyonda bir adet aslan, başı üzerinden çıkıp gövde boyunca uzanan yelesi ile resmedilmiştir.
Fotoğraf No: 15Orta Asya dönemine ait I. Tüekta kurganından çıkartılan deriden kesilerek yapılmış boynuzlu aslan figürlü örtü (Kılıçkan, 2004:42)
27 GÖZLEM FİŞİ: Örnek No: 6 Fotoğraf No: 16-17 Şekil No: 10-12 Türü/Cins: Çanta
Boyutları: En: 24 cm Boy: 21 cm
Yararlanılan Kaynak: Orta Asya dönemine ait I. Tüekta kurganından çıkartılan deriden kesilerek yapılmış boynuzlu sslan figürü örneği (Kılıçkan, 2004: 42) Kullanılan Malzemeler: Kumaş: Keçe dokuma, tül İplik: Metal büklümlü ipek iplik
Fotoğraf No: 17 Aslan figürlü çanta üretiminden detay görünüm.
Fotoğraf No: 16 Aslan figürlü çanta üretiminden genel görünüm.
Kullanılan Teknik: İşleme: Balıksırtı, şekline göre sarma Kenar temizleme: Zürafa
Kullanılan Renkler: Kumaş: Krem İşleme: Kahverengi, bakır metal büklümlü ipek iplik
Kullanılan Motif: Aslan figürlü bezeme
Kompozisyon: Çantanın ön yüzeyi işlemelidir. Motif çantanın merkezinde yer alır. Bir adet aslan, başı üzerinden çıkıp gövde boyunca uzanan yelesi ile resmedilmiştir.
29
Şekil No: 41 örnek 5,6’daki Aslan motifinin Accurate4 nakış desen sisteminde bitmiş tasarım görünümü
Şekil No: 42 örnek 5,6’daki Aslan motifinin Accurate4 nakış desen sisteminde tasarımının, 3D görünümü
31 GÖZLEM FİŞİ: Örnek No: 7 Fotoğraf No: 18-20 Şekil no: 13-18 Türü/Cins: Atkı
Boyutları: En: 65 cm Boy: 121cm
Yararlanılan Kaynak: Altay dağlarındaki I.Pazırık Kurganından çıkartılan, eyer örtüsünün
üzerine işlenmiş Kartalın geyiğe saldırışı konulu bezeme(Kılıçkan, 2004:46).
Kullanılan Malzemeler: Kumaş: Kaşmir, süet kumaş, deri. İplik: 40 numara visko Kullanılan Teknik: İşleme: Aplike(dikiş, sarma) Kenar temizleme: Makine dikişi, harç
tuturma
Fotoğraf No: 19 “Geyik-Kartal” motifi ile bilgisayar destekli nakış makinesinde “Atkı” üretiminden detay görünüm.
Fotoğraf No: 18 Geyik-Kartal mücadelesini konu alan atkı üretiminden genel görünüm.
Fotoğraf No: 19 Geyik-Kartal mücadelesini konu alan atkı üretiminden detay görünüm.
