GAZİ ÜNİVERSİTESİ
EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
GÜZEL SANATLAR EĞİTİMİ ANABİLİM DALI
MÜZİK ÖĞRETMENLİĞİ BİLİM DALI
ŞEREFLİKOÇHİSAR VE EVREN İLÇELERİNDE GÖREV
YAPAN FARKLI ALAN ÖRETMENLERİNİN MÜZİK
KÜLTÜRÜNE İLİŞKİN GÖRÜŞLERİ
YÜKSEK LİSANS TEZİ
Hazırlayan
Melek ARABACI
Ankara
Mart, 2010
T.C.
GAZİ ÜNİVERSİTESİ
EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
GÜZEL SANATLAR EĞİTİMİ ANABİLİM DALI MÜZİK ÖĞRETMENLİĞİ BİLİM DALI
ŞEREFLİKOÇHİSAR VE EVREN İLÇELERİNDE GÖREV YAPAN FARKLI ALAN ÖĞRETMENLERİNİN MÜZİK KÜLTÜRÜNE İLİŞKİN GÖRÜŞLERİ
YÜKSEK LİSANS TEZİ
Hazırlayan Melek ARABACI
Tez Danışmanı Prof. Selmin TUFAN
Mart- 2010 Ankara
EĞĠTĠM BĠLĠMLERĠ ENSTĠTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜ’NE
Melek Arabacı’ nın “ġereflikoçhisar ve Evren Ġlçelerinde Görev Yapan Farklı Alan Öğretmenlerinin Müzik Kültürüne ĠliĢkin GörüĢleri” baĢlıklı tezi 07.05.2010 tarihinde, jürimiz tarafından Güzel Sanatlar Eğitimi Anabilim Dalı Müzik Eğitimi Bilim Dalında Yüksek Lisans tezi olarak kabul edilmiĢtir.
Adı Soyadı Ġmza
Üye (BaĢkan) : Yrd.Doç.Dr. Mehmet ġEREN ………
Üye (Tez DanıĢmanı) : Prof. Selmin TUFAN ………
ÖN SÖZ
Bu tezin hazırlanmasında bana yol gösteren tez danıĢmanım Sayın Prof. Selmin TUFAN’ a sonsuz sevgi ve teĢekkürlerimi sunarım.
ÖZET
ŞEREFLİKOÇHİSAR VE EVREN İLÇELERİNDE GÖREV YAPAN FARKLI ALAN ÖĞRETMENLERİNİN MÜZİK KÜLTÜRÜNE İLİŞKİN GÖRÜŞLERİ
ARABACI, Melek
Yüksek Lisans, Müzik Eğitimi Anabilim Dalı Tez DanıĢmanı: Prof. Selmin TUFAN
Mart, 2010, 64 sayfa
Bu araĢtırmanın amacı, ġereflikoçhisar ve Evren ilçelerinde görev yapan farklı alan öğretmenlerinin müzik kültürüne iliĢkin görüĢlerini belirlemektir.
Bu araĢtırma, betimsel bir çalıĢma olup kaynak tarama ve anket formu kullanılarak gerçekleĢtirilmiĢtir. Anket formu ile elde edilen veriler frekans ve yüzde kullanılarak tablolaĢtırılmıĢtır.
AraĢtırmanın evrenini Ankara’nın ġereflikoçhisar ve Evren ilçelerindeki okullarda görev yapan öğretmenler, örneklemini ise 6 farklı okulda görev yapan 87 öğretmen oluĢturmaktadır.
AraĢtırma sonucunda, Öğretmenlerin müzik kültür birikimlerini bilinçli bir Ģekilde değerlendirmedikleri, kendi alanlarında müzik kültüründen yararlanmadıkları ve görev yaptıkları ilçelerdeki müzik ile ilgili faaliyetleri yeterli bulmadıkları saptanmıĢtır. AraĢtırmada, varılan sonuçlara dayalı olarak öneriler sunulmuĢtur.
Bilim Kodu : ġereflikoçhisar ve Evren Ġlçelerinde Görev Yapan Görev Yapan Öğretmenler
Anahtar kelimeler : Müzik, müzik kültürü Sayfa Adedi : 64
OPINIONS ABOUT THE MUSİC CULTURE THAT THE TEACHERS WHO SERVED IN DIFFERENT FIELDS IN SEREFLIKOCHISAR AND EVREN
DISTRICTS HAVE
( Thesis of Masters Degree )
Melek ARABACI
Gazi University
Instute Of Educational Sciences
Ankara 2010
ABSTRACT
The purpose of this research is to determine the opinions about the music culture that the teachers who served in different fields in Sereflikochisar and Evren districts have.
A questionnaire was used by in this research. The information obtained with the application of the questionnaire was shown as tables by using frequency and percentage.
The schools in Evren and Sereflikochisar districts of Ankara are the population of the study. And 6 different schools and 87 teachers serving in these schools constitutes the sample of this survey.
Research as result of deliberate accumulation of musical culture of teachers did not eyaluate their knowledge in the fields of music and served music –related activities in the district was found adequate. In the study, the results are presented based on the recommendations.
Science code : Teachers in the Universe and ġerefikoçhisar
Key Words : Music, music culture
Number of Pages : 64
İÇİNDEKİLER
Sayfa
JÜRĠ ÜYELERĠNĠN ĠMZA SAYFASI………...…...i
ÖN SÖZ………ii ÖZET………... iii ABSTRACT……….ıv ĠÇĠNDEKĠLER……….v TABLOLAR LĠSTESĠ………..………...vı I. BÖLÜM……….1 1. GĠRĠġ………1 1.1. Kültür-Sanat-Müzik ĠliĢkisi……….3
1.2. Müzik kültürü- Toplum ĠliĢkisi………...8
1.3 Problem Cümlesi ………...16 1.4 Amaç………..16 1.5 Önem ……….17 1.6 Varsayımlar………...17 1.7 Sınırlılıklar……….17 II. BÖLÜM………..18 2. YÖNTEM………...18 2.1 AraĢtırma modeli………...18 2.2 Evren ve örneklem……….18 2.3Verilerin toplanması………...……19
2.4 Verilerin analizi………..19
III. BÖLÜM……….20
3. BULGULAR ve YORUM ………20
3.1 KiĢisel Bilgilere ĠliĢkin Bulgular………..20
3.2 Öğretmenlerin Anket Sorularına Yönelik GörüĢleri……… 27
IV. BÖLÜM……….41
4. SONUÇ ve ÖNERĠLER……….41
4.1 Sonuçlar……….41
4.1.1 KiĢisel Bilgilere ĠliĢkin Varılan Sonuçlar ………..41
4.1.2 Anket Sorularına Yönelik Verilen Yanıtlarla Ġlgili Sonuçlar………..43
4 .2 Öneriler ……… 45
KAYNAKÇA………...48
EKLER………..51
EK 1: Öğretmenlere Uygulanan Anket Formu………...53
TABLOLAR LİSTESİ
Sayfa
Tablo 3.1.1. Örneklemi OluĢturan Öğretmenlerin Cinsiyetlerine Göre Dağılımı……20
Tablo 3.1.2. Örneklemi OluĢturan Öğretmenlerin Öğrenim Durumlarına
Göre Dağılımı………21
Tablo 3.1.3. Ankete Katılan Öğretmenlerin Görev Sürelerine ĠliĢkin Dağılımları ….22
Tablo 3.1.4. Ankete Katılan Öğretmenlerin Mezun Oldukları Üniversitelere
Göre Dağılımları ………23
Tablo 3.1.5. Öğretmenlerin Görev Yaptıkları Okullara Göre Dağılımları……….24
Tablo 3.1.6. Öğretmenlerin Kendi Alanlarındaki Haftalık Ders Yükü Dağılımları…...25
Tablo 3.1.7. Öğretmenlerin Alanlarına Göre Dağılımları………..26
Tablo 3.2.1. Öğretmenlerin Genel Kültürleri Ġçinde Müzik Kültürüne ĠliĢkin
Birikimlerinin Dağılımı………..…..27
Tablo 3.2.2. Öğretmenlerin Müzik Kültür Birikimlerinin Dağılım Dereceleri………..27
Tablo 3.2.3. Öğretmenlerin Müzik Kültür Birikimlerine ĠliĢkin BakıĢ Açılarını Gösterir Dağılım………..28
Tablo 3.2.4. Öğretmenlerin, Yeterli Müzik Kültürüne Sahip Bireyin DavranıĢlarının,
Genel YaĢantılarını Ne derecede Etkilediğine Dair GörüĢlerinin Dağılımı……….29
Tablo 3.2.5. Öğretmenlerin Müzik Kültürüne Dayalı Bilgileri YaĢamlarında
Bilinçli Olarak Kullanabilme Durumu………30
Tablo 3.2.6. Bireyin YaĢamında Müziğin Önem Derecesine ĠliĢkin Öğretmen
GörüĢü……….31
Tablo 3.2.7. Öğretmenlerin Dinledikleri Müzik Türlerine ĠliĢkin Dağılım…………..31
Tablo 3.2.8. Öğretmenlerin Lisans Eğitimlerinde Katıldıkları Müziksel Faaliyetlere ĠliĢkin Durumları………..31
Tablo 3.2.9. Öğretmenlerin Aldıkları Lisans Eğitimlerinin Müzik Kültür Birikimlerini Etkileme Derecesini Gösterir Dağılım ……….32
Tablo 3.2.10. Öğretmenlerin Lisans Eğitimlerinde Müzik Kültürü Dersi Alma
Durumları………...32
Tablo 3.2.11. Öğretmenlerin Lisans Eğitimlerinde Müzik Eğitimi Alma Durumları…33
Tablo 3.2.12. Lisans Eğitiminde Alınan Müzik Bilgisi Durumu………..33
Tablo 3.2.13. Örneklem Grubunun Eğitim Fakültelerindeki Öğretmen Adaylarının Müzik Ġle Ġlgili Dersleri Almalarına Yönelik GörüĢlerine
ĠliĢkin Dağılımı……….34
Tablo 3.2.14. Örneklem Grubunun Ankara Merkezdeki Müzik
Etkinliklerine Katılma Durumları………35
Tablo 3.2.15. Öğretmenlerin Görev Yaptıkları Ġlçenin Müzik Kültür
Birikimlerine Sağladığı Katkılarına Yönelik GörüĢlerine ĠliĢkin Dağılımı………..35
Tablo 3.2.16. Öğretmenlerin Ġlçelerinde Yapılan Faaliyetleri Ne Derece Yeterli
Bulduklarına Yönelik GörüĢlerine ĠliĢkin Dağılım………...36
Tablo 3.2.17. Öğretmenlerin Sosyal Faaliyetler Ġçinde Yer Alan Müzik
Etkinliklerini Ne Ölçüde Desteklediklerine Yönelik GörüĢleri……….36
Tablo 3.2.18. Öğretmenlerin Müzik Ġle Ġlgili Yayınlarını Edinme Durumu ….37
Tablo 3.2.19. Öğretmenlerin Müzik Ġle Ġlgili Yayınlardan Yararlanabilme
Durumu……….38
Tablo 3.2.20. Öğretmenlerin ÇağdaĢ Bir Öğretmen Modelinde Müzik Kültür Birikimlerinin Önemine ĠliĢkin GörüĢlerinin Dağılımı………..38
Tablo 3.2.21. Ġyi Bir Müzik Kültürüne Sahip Olmanın Kendi Alanlarını
Etkilemesine Yönelik GörüĢlerine ĠliĢkin Dağılım……….39
Tablo 3.2.22. Öğretmenlerin Müzik Kültür Birikimlerini Kendi Alanlarında Araç Olarak Kullanabilmelerine Yönelik GörüĢlerine ĠliĢkin
Dağılımları ………39
I. BÖLÜM
GİRİŞ
Bir toplumun çağdaĢlık ve geliĢmiĢlik düzeyi, o toplumun kültür birikimlerine bağlıdır. Çağımızda toplumların yaĢayıĢlarının büyük parçasını, edindikleri kültür birikimleri oluĢturur. Günümüz modern toplumları, geçmiĢ kültürlerine sahip çıkıp, onları değiĢtirmeye, geliĢtirmeye ve tüm dünyaya tanıtmaya çalıĢırlar.
Kültür birikimleri, toplumları ve onları oluĢturan bireylerin yaĢayıĢlarını, eğitimlerini önemli derecede etkiler, geliĢtirir ve birbirleriyle bütünleĢtirir. Kültürün kendi içinde alt dalları vardır. Bu dallardan biri sanattır ve sanatında kendisini oluĢturan alt dalları vardır. Birey eğitiminde sanat, bir araçtır hatta tek baĢına bir eğitim alanı bile olabilmektedir.
Eğitim her yönde bireyin geliĢmesini, olumlu yönde değiĢmesini hedefler. GeliĢmiĢ ülkelerde sanat ve müzik eğitimi birey eğitimlerinin her alanında yer almaktadır. Sanat beğenisi olmayan, katı bilgilerle donanmıĢ insan, topluma kapalı, insancıl olmaktan uzak kalacaktır. Medeni toplumlarda çağdaĢ eğitim, bilim, teknik ve sanat alanlarının belli bir çerçevede düzenlenip, gerçekleĢtirilmesine dayanmaktadır (Ergün, 2003: 3).
Sanat eğitiminin baĢ amaçlarından biri, görmeyi, iĢitmeyi, dokunmayı, tat almayı öğretmektir. Bireyin çevresini algılayıp onu biçimlendirmeye yönelmek için sanat eğitimi gereklidir. Küçük yaĢlardan baĢlayarak bireyleri yaratıcı kılmaya en uygun alan, sanatsal alandır ve bu açıdan sanat eğitimi, genel ve tümel eğitim içinde geniĢlikle, yaygınlıkla yer alması gerekli bir düzence, disiplindir (San, 2008: 25).
Müzik, sanatın birey ruhunu, kalbini en çabuk, en kolay etkileyen en önemli alt dallarından biridir. Bireyleri, toplumları bütünleĢtirici, eğitici özelliği olan müzik, bireylerin ve toplumların birbirleriyle iyi, etkili iletiĢim kurabilmelerini sağlayarak, yaĢamlarının önemli bir parçasını oluĢturmaktadır. Dolayısıyla günümüz modern toplumlarında müzik, bireylerin eğitimlerinde de etkin bir araç olarak kullanılmaktadır.
Ġlkçağlardan beri ulusların, bireylerin eğitimlerinde, müziğe verdikleri önem, yer bilinmektedir. Antik Yunan uygarlığında temel eğitimde gerekli görülen 4 alandan (felsefe, matematik, beden eğitimi ve müzik) biri müzikti. ÇağdaĢ toplumlarda müzik hala geçmiĢten gelen uzantısıyla birey eğitiminde önemli bir yer kaplar (Say, A).
Müzik; duygu, düĢünce, izlenim ve tasarımları ve baĢka gerçeklerin de katkısıyla belli durum, olgu ve olayları, belli bir amaç ve yöntemle, belirli bir güzellik anlayıĢına göre birleĢtirerek, biçimlendirilmiĢ seslerle iĢleyerek anlatan estetik bir bütündür. Herkesin anlayabildiği ve anlayabileceği tek dildir (Müziğin DoğuĢu ve Müzik Kültürü. Ġktisat Siyaset Sayı 11,Aralık 2009).
Müzik en eski sanat dallarından biridir. Tarih öncesi devirlerde kuĢların ötüĢünden, suların Ģırıltısından, yağmurun sesinden, rüzgârın ve kıyıya vuran dalgaların uğultusundan esinlenen ilk insanlar, içi boĢ bir kütüğe deri geçirip vurarak, hayvan bağırsaklarından yapılan ipleri çekerek, boynuz, kemik ya da odundan boruları üfleyerek doğadaki sesleri taklit etmeye baĢladılar. BaĢlangıçta iĢaret vermek amacıyla kullandıkları bu sesleri sonraları hoĢlarına gidecek biçimde düzenleyerek kendi ilkel müziklerini yarattılar. Eski zamanlardan beri müziğin, dinsel törenlerde önemli bir yeri oldu. En eski müzik yazmaları Hindistan'da 3.000 yıl öncesinden kalma Veda ilahileridir. Günümüze kadar ulaĢan müzik artık bireylerin eğitimlerinin en önemli bir parçasını oluĢturmaktadır (Müziğin DoğuĢu ve Müzik Kültürü. Ġktisat Siyaset Sayı 11,Aralık 2009).
Tarihsel dönem, bölge, yöre, kültür ve kiĢisel beğenilere bağımlı olarak ele aldığında müzik teriminin tanımı önemli farklılık gösterebilmektedir. Özellikle 20. yüzyıl çağdaĢ Batı müziğinde ortaya çıkan çok farklı müzik akımları, ortak bir tanımı
büyük ölçüde zorlaĢtırmaktadır. Bunun ötesinde, gittikçe daha fazla insanın eriĢme olanağı bulduğu farklı kültürlere ait yerel müzikler de bu tanımlama zorluğunu
arttırmaktadır. Tüm bu sebeplerden dolayı, müziğin tek bir tanımla açıklanması yerine farklı açılardan (sosyolojik, psikolojik, akustik, politik vb.) yapılan birden fazla tanımla açıklanması yaygınlık kazanmıĢtır. Bir sosyoloğun müziğe olan yaklaĢımıyla, bir akustik fizikçinin yaklaĢımı arasında gerek tanım, gerek metodolojik olarak büyük farklılık vardır (Müziğin DoğuĢu ve Müzik Kültürü. Ġktisat Siyaset Sayı 11,Aralık 2009).
Müzik hem sanattır, hem bilimdir. Dolayısıyla hem duygusal olarak algılanabilmeli, hem de akıl ile kavranabilmelidir. Diğer sanat veya bilim dallarındaki gibi müzikte de, bilgiye giden yolda kestirmelere yer yoktur (Karolyi, 1995:7). Müzik dinlemeyi seven ama bilinçli bir Ģekilde müzik kültürüne sahip olmayan bireyler müziği anlayamazlar.
1.1. Kültür- Sanat- Müzik- İlişkisi
“Kültür, bir toplumda geçerli olan ve gelenek halinde devam eden her türlü dil, duygu, düĢünce, inanç, sanat ve yaĢayıĢ öğelerinin tümüdür” (Budak, 2006: 7).
Kaygısız‟a göre en geniĢ anlamıyla kültür, insanların doğayla ve birbirleriyle iliĢkileri ve mücadeleleri sonunda ortaya çıkan maddi ve manevi ürünlerin, üretimin tümüdür. Manevi ürünler; sanat, hukuk, felsefe, eğitim, din, gelenek, görenek, folklor vb. dir. Maddi ürünler; bilim ve teknikle elde edilen makine, araç- gereçler vb. dir (Kaygısız, 2009: 18).
GeçmiĢten günümüze insanlık tarihindeki bütün toplumlar farklı kültürler yaratmıĢlardır. Kültürün en belirgin özelliğinin değiĢken olması sebebiyle ait olduğu toplumların yapısına göre kültür sürekli bir değiĢim, geliĢim halindedir.
Kültür geliĢmenin, ilericiliğin, uygar olmanın temel taĢıdır. Günümüz çağdaĢ toplumlarında belli bir kültür birikimine ve kültürel terim dağarcığına sahip olmanın önemi bilinmektedir. Bu nedenle bireylerin eğitim süreçlerinde kültür birikimlerine önemle yer verilmektedir.
Birer eğitim neferi olan öğretmenlerin, toplumu ayakta tutacak olan gelecek nesillerin yetiĢmesindeki rolleri oldukça büyüktür. Ġyi birer vatandaĢ olmalarını sağlamak yanında genç nesilleri her alanda (bilim, sanat, kültür) bilgiyle donatırlar. Öğretmenlerin sanat ve kültüre bakıĢ açılarının bilinçli, zengin oluĢu, mesleki yaĢamlarını olumlu yönde etkilemesi ve gelecek nesillere iyi birer örnek olmaları açısından önemlidir.
Ülke olarak, çağdaĢ uygarlık düzeyini yakalamak için, gençlerin eğitimlerinde; ulusalcı ve çağdaĢ yöntemlerden yararlanan müziğin önemle yer alması, uygulanması gereklidir. Çünkü müzik insan formasyonun da çok önemli bir öğedir. Bu durumun farkında olan, Cumhuriyetimizin kurucusu Atatürk, müzik eğitiminde atılımcı yaklaĢımla parlak uygulamalara önder olmuĢtur (Say, A)
Atatürk‟e göre kültür geliĢiminde baskı olmaz. Bireyler, toplumlar kültür geliĢimleri için kendi kendilerini yenileme, düzeltme, değiĢtirme, geliĢtirme çabasını göstermeliler. Kendilerini yenileyerek hem ruhsal hem kültür birikimlerini zenginleĢtirirler. Atatürk‟ e göre bir memleketin bireyleri kültürel, bilimsel ve duygusal birikimlerini akıl ve ruhsal yaĢantılarıyla zenginleĢtirirler (Ġlyasoğlu, 1992: 79).
Sürekli geliĢen, değiĢen dünyada, çağdaĢlığı, evrenselliği yakalamak için bireylerin eğitimlerinde kültüre, sanata yer vererek, gençlerin ilgilerini bu alanlara yoğunlaĢtırarak, çevrelerinde olup bitenlere karĢı açık, duyarlı, bilgili, hoĢgörülü; çok yönlü ve çeĢitli iliĢkileri kurabilen, devingen, etkin bir bilinçlilik uyandırılabilir. Çağı yakalamak için, kültür ve sanat eğitimi ile bağımsız düĢünebilen, doğru sorular soran, disiplinler- arası yanıtlara ve ıraksak, eleĢtirel düĢünmeye yönelen bireylerin yetiĢtirilmesinin bir ihtiyaç olduğu kabul edilmektedir (San, 2008: 11- 24). Bu anlayıĢta, bilinçli bir eğitim içinde öncelikle öğretmenlerin yetiĢtirilmesine oldukça önem verilmelidir.
Kültürün en önemli boyutlarından biri sanattır. Sanat ve sanat eğitimi bugün çağdaĢ toplumlarda hem profesyonelce hem de amatörce desteklenmektedir. Sanat eğitiminin insanın geliĢimindeki olumlu etkileri bilindiğine göre müzik eğitiminin de birey eğitimindeki önemi büyüktür.
Son otuz yıldan bu yana Batı‟ da ki sanat araĢtırmacılarının toplumbilimsel bakıĢ açısına gittikçe daha çok önem vermeleri, sanat, estetik ve müzik alanında değiĢmelere, geliĢmelere yol açmıĢtır. Kounellis, sanatçıların kültürü savunmalarının gerektiğini vurgulamıĢtır. Kültürü tarihsel bir süreç olarak belirterek, tarihsel deneyimlerden yararlanılmasını savunmuĢtur (Cemal, 2000: 36- 73).
Toplumsal bilinç kazanabilmek için sanata önem ve değer verilmelidir. Sanatın sadece var olması, toplumların düĢünce yaĢamına katkıları bağlamında ancak yolun yarısıdır. Yolun kalan diğer yarısı ise, sanatın olması gerektiği gibi değerlendirilip, özümsenmesiyle tamamlanabilir (Cemal, 2000: 79).
Sanat, toplumun üzerinde güçlü etkide bulunur. Uzun süren konuĢmaların yapamadığı etki, bir sanat eseri ile kolaylıkla yapılabilir. Bu etki, sanatın ya da sanat ürününün, toplum içindeki ve üstündeki yayılabilir, kabul edilebilir özelliğiyle doğru orantılıdır (Kaygısız. 2009:48).
Sanatın insan duygularını etkileme gücüne en çok sahip olan dalı olarak bilinen müzik insan ruhuna hitap eder. Aynı zamanda müzik insan hayatının ve dünyasal varoluĢun en temel öğelerinden biridir. Müziksiz bir hayat düĢünülemez. Ġlk insanlardan bu yana hayvan kemiklerini birbirlerine vurarak yapılan müzikten günümüzün ileri teknoloji ürünü aletleri ile gerçekleĢtirilen müziğe kadar, insanlar müzikle iç içe yaĢamıĢlar ve ondan hiç vazgeçememiĢlerdir. Müzik bireye haz verir, mutlu kılar, ona coĢku getirir ve bireyin kendisini ifade etmesinde önemli bir araç olur (Khan, 2001:5).
Müzik bireylerin, toplumların kendilerini özgürce ifade edebilme yollarından biridir. ÇağdaĢ görüĢlü bireylerin oluĢmasında kültürün ve sanatın insanı en çabuk etkileyen bir dalı olarak müzik, birey ve toplum yaĢamında önemli bir yer kaplar. Müzik kültür birikimlerine sahip olmak bireylerin eğitim süreçlerini olduğu kadar yaĢam biçimlerini de olumlu yönde etkiler.
“Bütün sanatlar içinde, yapısı gereği insan duyularını en çok avucu içine alan fiziksel olarak insanı büyüleme gücü en yüksek olan sanattır müzik” (Lasserre, 1996:9).
Müzik çağlar boyunca duyguların, düĢünce ve isteklerin ifade aracı olarak insan yaĢamında yer almıĢtır. Eskiçağ insanlarının, müzik çalgıları ve müzisyenleri betimledikleri kabartma ve çizimlerin günümüze kadar ulaĢması ile yaĢamlarında müziğin yer aldığı anlaĢılmaktadır (Tunçer, 2005: 9).
“Müziğin dini, ırkı yoktur. Müzik tüm dünya insanlarına hitap eder, evrenseldir. Dünya toplumlarının kültürleri, kültürlerin müzikleri, müziğin ise evrenselliği vardır” (Budak, 2006: 10). Günümüzde müziğin her alanda, her yerde bireyler için var olduğunu görüyoruz. Özellikle sağlık alanında terapilerde ve bireylerin eğitim yaĢamlarında oldukça önemli bir yer kaplar.
Müzik ile ilgilenen insanlar Ģefkat, sevgi, dostluk ve iyi insan olmanın sırlarını en güçlü değerlendirebilendendir. Müzik sadece ilgilenenleri değil, tüm insanları birbirine yaklaĢtıran, bütünleĢtiren, sevdiren, tanıtan bir araçtır.
Müzik kültürü, içerdiği konuların geniĢliği açısından uçsuz bucaksız bir deniz gibi görülmektedir. Ancak müzik kültürüne geniĢ bir açıdan bakılırsa, belli bir toplumsal görüĢ oluĢur. Ġleri bir toplum yaratılmasında, çağdaĢlaĢma için müzik kültürüne, müzik eğitimine oldukça önem verilmelidir (Say, 2007:7).
Ġnsan yaĢamının ayrılmaz bir parçası olan müziğin belirli iĢlevleri vardır. Bunlar; bireysel, toplumsal, kültürel, ekonomik ve eğitimsel iĢlevlerdir. Bu özellikleriyle müzik, hem etkili bir eğitim aracı, hem de önemli bir eğitim aracıdır. Müzik eğitimi, “bireye kendi yaĢantısı yoluyla amaçlı olarak belirli müziksel davranıĢlar
kazandırma veya müziksel davranıĢlarını değiĢtirme ve geliĢtirme sürecidir” (Uçan, 1997: 30- 31).
Müzik, seslerle gerçekleĢtirilen bir anlatım sanatıdır. Müzikle etkileĢim içinde olan bireyler değiĢik müzikal davranıĢlar kazanırlar. Müzik bireye dinlemeyi, eleĢtirmeyi, beğenmeyi, Ģarkı söylemeyi, ritm tutmayı vb. kazandırırken insan yaĢamındaki asıl önemini, bireysel, toplumsal, ekonomik, eğitsel iĢlevleriyle somutlaĢtırır ( Say. 2007:124).
Toplumların zamanla düzenlerinin değiĢip geliĢmesiyle birlikte müzikte geliĢme göstermiĢtir. Eski Yunan‟ da müzik erdemlerin kaynağı sayılır, ruhun eğitimi ve saflaĢtırılmasında büyük etkisi olduğu düĢünülürdü. Eğitimdeki önemi büyüktü ve her yerde müzikten yararlanılırdı (Tunçer, 2005: 11).
Eski Yunan Uygarlığı‟nda Aristoteles, müziğin insan davranıĢları, özelliklede duygular üzerinde uyarılabileceği etkiler üzerinde durmuĢtur. Ünlü bir düĢünür olan Aristo‟ya göre bireylerin kendilerini yüceltebilmeleri için eğitimde müzikten yararlanmak gereklidir. O‟na göre bireylerin karakterlerinin oluĢmasında, toplumdaki konumlarında müzik eğitiminin yeri oldukça önemlidir (Oskay, 2001: 11- 12).
Müzik, eğitim sisteminin her düzeyinde programlar arası ortak genel kültürün baĢlıca öğelerinden biridir. Çünkü toplumlarda, ortak genel kültürün baĢlıca en önemli öğesi olarak yaĢanır, bilinir (Uçan, 1990: 16).
Sanat, yaĢamla birlikte bir bütünü oluĢturmaktadır. Bu nedenle eğitim çağındaki bireylere, sanatın özellikle de müziğin anlatılması, öğretilmesi gereklidir. Ġnsanın eğitiminde sanat ve müziğin yer alması bireyi daha güçlü, etkin, canlı kılar.
Birey eğitiminde müziğin, bir etkinlik aracı olarak görevi vardır. Müzik bireyleri ortak zevkler doğrultusunda bir araya getirir. KiĢinin, hem bireysel hem de toplumsal yanını geliĢtirir. Bireyin duygularını yönlendirici etki yapar, rahatlatır, dinlendirir, heyecan verir, olumlu bir hava yansıtır (Kaplan, 2006:6).
1.2. Müzik kültürü- Toplum İlişkisi
Konfüçyüs (ĠÖ.551- 478) felsefesine iliĢkin metinlerde “müzik tonların bir verimi” diye tanımlanmıĢtır. Ahenkle oluĢturulan müzik iyi huyları yönetir. “Müzik devlet kurar, devlet yıkar” sözüyle Konfüçyüs, müziğin kiĢi ve toplum üzerindeki etkisini vurgulamıĢtır (Kaplan, 2005: 57).
Bireylerin, kiĢiliklerinin oluĢmasında büyük katkısı olan müzik, ilkçağlardan bu yana erdemlerin kaynağı olarak görülmüĢ ve eğitim düzeylerinin hepsinde yer almıĢtır. Müzik, bireye sorumluluk kazandırır, özgüvenini artırır, olgunlaĢtırır; arkadaĢlık, kardeĢlik, dostluk duygularını geliĢtirir, güçlendirir. Müziksel etkinliklere katılan bireylerin, öğrencilerin yurt sevgisi, bağımsızlık ve demokrasi bilinci, arkadaĢlarıyla paylaĢma duygusu güçlenir. Ġnsan yaratıcılığı ve düĢüncesini geliĢtiren müzik eğitimi topluma sağlıklı, kiĢilikli, baĢarılı yurttaĢlar kazandırır (Müzed, sayı:3.s:2).
Müzik; hem bir sanat hem de bir bilimdir. Duygusal olarak algılanıĢının yanı sıra akıl ile de kavranabilir. Bu özelliği ile bireyin ve toplumun duyuĢ ve biliĢ açısından durumunu belirlediği gibi, geliĢim ve değiĢimini de sağlayan organik bir yapıdır. Sesin en güzel Ģekli müzik ile dile gelir. Resim, renklerin birleĢmesinden; Ģiir, kelimelerin kaynaĢmasından nasıl oluĢuyorsa; müzik de seslerin, duygu, düĢünce ve heyecanımızı anlatmak üzere belli bir estetik anlayıĢına göre seçilip iĢlenmesinden oluĢmaktadır. Bireylerin eğitimsel sürecinde de müzik önemli yer tutmakta, duyuĢsal ve biliĢsel yönden geliĢtirmektedir. Doğumdan itibaren insanlar duyuĢ yeteneği kazanmakta, çevrede var olan sesleri belleğine yerleĢtirmektedir. Klasik müziğin anne karnındaki bebeğin zekâsına olumlu etkisiyle ilgili örneği çoğumuz biliriz.
Müzik, özellikle ilköğretim döneminde çocuklara bilimsel olarak kazandırılmalı ve duygu dünyalarına düzenli olarak yerleĢtirilmelidir. GeliĢme; organizmanın büyüme, olgunlaĢma ve öğrenmenin etkileĢimiyle sürekli olarak ilerleme kaydeden değiĢmesidir. GeliĢme, ürün olarak ele alındığında geliĢim bu ürünün süreç yönü ile tanımlanabilir. GeliĢim, organizmanın var olmasından baĢlayarak bedensel, zihinsel, duygusal, sosyal yönden belli koĢulları olan ve en son aĢamasına
ulaĢıncaya kadar sürekli ilerleme kaydeden değiĢimidir. GeliĢme, olgunlaĢma ve öğrenme etkileĢimlerinin bir ürünüdür. GeliĢim ise süreçtir. OlgunlaĢma ve öğrenme olmadan geliĢim sağlanamaz. Ġnsanların olgunlaĢmasında müzik önemli yer tutmaktadır. Müzik hayatın içerisinde var olan ve dinamik bir yapı gibi sürekli geliĢen bir olgudur (Müziğin DoğuĢu ve Müzik Kültürü. Ġktisat Siyaset Sayı 11,Aralık 2009)
Bir toplumun müzik kültürü, bireylerinin aile yapısıyla birlikte edindiği bilgilerle, çevresinden dinleyerek görerek yaĢayarak edindiği çeĢitli etkinliklerle, eğitim –öğretim alanlarında kazandığı bilgilerle ve araĢtırma, öğrenme isteğiyle oluĢur, geliĢir. Müzik kültürümüz, Türk toplumunun kendini eğitimle birlikte zengin müzik kültürümüze sahip çıkarak bozmadan çağdaĢ kurallarla dünyaya açabilirsek geliĢebilir. Ancak bu geliĢim toplumumuzu yöneten, yönlendiren devlet yönetiminin belirli bir müzik kültür-sanat- eğitim politikalarını uygulamasıyla olur.
Dünya pek çok ülkeden oluĢmaktadır. Her ülke kendi kültürünü oluĢturmakta, kendi kültürleri ile dünya kültürüne katkıda bulunmaktadır. Dünyadaki ülkelerin içinde bulunulan zaman dilimine göre, geçmiĢten gelen birikimlerinin ortaya koyduğu, bilim-teknoloji ve sanat bakımından geliĢmelerinin düzeyine çağdaĢlık denilmektedir (Küçüköncü, Y).
Çağımızda toplumların farklılıklarının belirleyicisi kültürdür. Müzik ise kültürün ayrılmaz bir parçasıdır. Toplumların yaĢam biçimlerinin önemli bir boyutunu kültür-müzik iliĢkisi kaplar.
Müzik sadece dinlemek için değildir. Kültürle iç içe geçmiĢ bir haldedir. Dili olmayan bir kültür olmadığı gibi, müziği olmayan bir kültür de yoktur. Müzik her ne kadar doğal bir Ģey, kendi baĢına var olan bir olgu gibi görünse de insan değerleriyle, neyin iyi, neyin kötü, neyin doğru, neyin yanlıĢ olduğunu belirten duygularla doludur. Müzik kendi kendine olan bir Ģey değil, bireylerin anlam kattığı, kültürü oluĢturan önemli bir parçadır. Ġnsanlar müzikle düĢünüp, müzikle kendilerini anlatırlar (Cook, 1999: 9).
Günümüzde, sözü çok edilen „bilgi toplumu‟ kavramı, sadece geleneksel eğitim biçimlerinden sağlanacak bilgilerle sınırlı bir kavram değildir. Ancak gerek birey, gerekse toplum yaĢamından kaynaklanan bütün yansımalara, bu arada öncelikle sanata, müziğe birer bilgi kaynağı ve eğitim yolu olarak bakabilen toplumlar, kültürel anlamda ilerleyebilir, geliĢebilirler.
Son yıllarda, özellikle geliĢmiĢ toplumlardaki sosyal bilimlerdeki değiĢimlere paralel olarak kültürel süreçteki değiĢimlerle birlikte müzik alanında da incelemeler, araĢtırmalar, müziğe bakıĢ açılarında değiĢimler, geliĢmeler gözlenmektedir. Merriam‟a göre müzik insan doğasının bir parçası olarak evrensel bir insan davranıĢıdır. Bohlman‟a göre ise müzik kültürel bir evrenselliktir. Blacking‟ e göre ise müzik bütün insan topluluklarında, kültürlerinin bir parçası olarak var olmaktadır (Erol, 2009:9-18). Tüm bu müzik tanımlarından da anlaĢılacağı üzere müzik insan, toplum kültürlerinin bir parçası olarak kabul edilmekte ve müziğin evrensel olduğu düĢüncesi ortaya çıkmaktadır.
Müziği kültürel olarak anlam yüklü sesler içinde kalıplaĢan bir etkinlikler, düĢünceler ve nesneler bütünü olarak tanımlayan Merriam daha sonraları 1970‟ lerde müziğin kültür olarak incelenmesini savunarak müziğin kültür olduğunu vurgulamıĢtır (Erol, 2009: 26).
“Müzik, insanlığın varoluĢundan bu yana bireyi ve toplumu besler. Müzik kültürü, temel kaynağı insanla birlikte geçirdiği evrim sürecinde, bazen çabuk, bazen
yavaĢ, ama sürekli geliĢken, değiĢken ve dönüĢken bir özellik gösterir” (Uçan, 2005:10 ).
Müzik kültürü; toplumun bir üyesi olarak insanoğlunun, genel kültürünün yanında kazandığı müzik sanatına iliĢkin bilgi, beceri, tutum ve davranıĢlar ile müzik ortamlarında geçerli ahlak kuralları, gelenekler ve benzeri diğer yetenek ve alıĢkanlıkları kapsayan karmaĢık bir bütündür. (Günay, 2006: 99).
Bir baĢka tanıma göre; Müzik kültürü, ulusa özgü müziksel düĢünce, davranıĢ, sanat ve yaĢayıĢ öğelerinin tümü olmaktadır (Budak, 2006: 7).
Müziğin hem bireyler için hem de gruplar, toplumlar için var olduğu söylenebilir. Çağımızdaki eğitim anlayıĢı; bir bilim ya da sanat alanında olabildiğince çok geliĢmek, buna karĢın sağlıklı kalabilmek, mutlu olabilmek, yalnızlıktan ve yabancılaĢmaktan kurtularak çevresi ile iletiĢim kurabilmek için genel kültür kazandırma, alan dıĢı zamanlarını gruplar içinde belli uğraĢılarla geçirme programları ile biçimlendirilmektedir (Günay, 2006:123).
Müziğin toplumsal etkileĢimde var olan eĢsiz bir insanlık görüngüsü olduğu, müziğin sadece kendisi için değil, her zaman onu üretecek, tüketecek ve ne olup olmadığına karar verecek insanlar, toplumlar için var olduğu ortadadır. Müzik insanların kendilerine iliĢkin düĢünüĢ biçimlerinin bir parçası olarak, toplumsal bir anlama sahiptir ve değer yüklüdür (Erol,2009:28- 29).
Üniversitelerdeki öğretmen adayları için kendi kültürlerini tanımaları yanında baĢka ülkelerin kültürlerini tanımaları, müziksel etkinliklere katılımları, fakültelerdeki her alanda uygulamaya geçilecek öğretim programları düĢünülüp, düzenlenerek geleceğe hazırlanmaları sağlanmalıdır.
Müzik, toplumsal etkileĢimle var olan ve insanlar tarafından insanlar için yapılan öğrenilmiĢ bir davranıĢtır Ģeklinde tanımlanarak müzikte toplumsal etkileĢim vurgulanmaktadır. Ayrıca müziğin, kültürel olarak anlam yüklü sesler içinde kalıplaĢan bir etkinlikler, düĢünceler ve nesneler bütünü olarak tanımlanması da müzik- toplum iliĢkisini açıkça vurgulamaktadır (Kaplan,2005: 58).
Her toplum kendi kültürünü yaratır. Türk müzik kültürü, Türklerin müziksel yaĢam biçimi demektir. Bu yaĢam biçimi Türk insanının müziksel iletiĢim ve etkileĢimi temeline dayanır. Türk müzik kültürü, Dünya‟ da ki tüm Türk Devlet, Toplum, Topluluk ve bireyleri ile onların yaĢadıkları tüm Türk ülke, bölge, ve yörelerinin müzik kültürüdür. En az beĢ bin yıl öncesinden günümüze sürekli var olan ve geliĢen bir kültür olan Türk müzik kültürünün en belirgin özelliği
kendine özgü bir küreselleĢme boyutuna sahip olmasıdır (Uçan, 2005: 113- 215).
Cumhuriyet‟in kuruluĢundan beri çağdaĢlaĢma süreci içinde bulunan ülkemizin müzik kültürü, kökenine sahip çıkarak sürekli ileriye doğru bir geliĢim, değiĢim,
devinim halindedir. Zengin müzik kültürümüz çeĢitli etkinliklerle eğitim sistemindeki öğretim programlarında yer alarak toplumda belli bir kültür görüĢü oluĢturulmalıdır
Müzik kültürü kendine özgü bir bütün olmakla birlikte genel olarak belirli müziksel alanlar, katmanlar ve türlere ayrılır. Belirli müziksel etkinlikler, sunumlar ve yayınlar yoluyla gerçekleĢir. Belirli müziksel düzenler, kurumlar eliyle ve bunların düzenli iĢleyiĢiyle kalıcılaĢır (Uçan, 2005: 299).
Toplumca iyi bir dinleyici olmak, belli bir seviyede müzik kültürüne, beğenisine sahip olmak için eğitim sürecimizde müziğe gereken yer ve önem verilmelidir. Tarihte baĢlıca uygarlıklar, müziğe insan eğitiminde bilinçli olarak yer vermiĢlerdir. Antik Yunan‟ da müziğin eğitici niteliği önemsenmiĢ, müzik kültürü bilgeliğin baĢlıca öğelerinden biri sayılmıĢtır ( Say, 2007: 124).
Cumhuriyetimizin kurucusu Atatürk, sanatın ve müziğin insan yaĢamındaki değerinin farkındaydı. “Sanatsız kalan bir milletin hayat damarlarından biri kopmuĢ demektir.” cümlesi sanata verdiği önemin en güzel kanıtlarından birisidir.
Ulu Önder “bir ulusun yeni değiĢikliğinde ölçü, müzikte değiĢikliği alabilmesi, kavrayabilmesidir” diyerek müziğin çağdaĢlaĢmanın bir göstergesi olduğunu vurgulamıĢtır (Uçan, 1997: 31). Atatürk, sanatın toplumun ilerlemesindeki öneminin, vazgeçilmezliğinin de bilincindeydi. Ülkemizde, Atatürk tarafından, Cumhuriyetle birlikte, ÇağdaĢ müzik eğitimi, müzik kültürü yolunda önemli adımlar, yapılandırmalar atılmıĢtır.
“Müzik kültürü, insanların ve insan topluluklarının müziksel yaĢama biçimidir. Müzik eğitimi ise insanlara davranıĢ kazandırma, insanların müziksel davranıĢlarını geliĢtirme sürecidir. Müzik kültürü ile müzik eğitimi iç içedir, iç içe bir bütündür” (Uçan, 2005: 298) . Her ikisi de, çağımız toplumlarının, bireylerinin eğitiminde mutlaka yer alması gereken önemli olgulardır.
Günümüzde birey, bilim, sanat ve teknik alanlarında gerekli birikimle donanık olmak zorundadır. Bu üç alanla ilgili yeterli bilgisi olan birey sağlıklı dengeli ve
huzurlu bir yaĢam sürer. Dolayısıyla çağdaĢ toplumlar yetiĢtirmek çağdaĢ eğitimin en temel iĢlevidir (Uçan, 1996:171).
Müzik bir toplumun geçmiĢi ile geleceği arasında bir köprü görevi yaparken, toplumun sosyalleĢmesini, çağı yakalamasını, kendi kültür değerlerinin yaĢatılması vb. olguları kuĢaktan kuĢağa geliĢtirerek aktarmaktadır. Müzik, toplumda ortak bilinç oluĢturmada oldukça etkilidir.
Gençliğin eğitiminde sanata gereken yeri ve önemi vermeyen bir toplum, yapıcı, yaratıcı, etkin, verimli, doyumlu, çağdaĢ görüĢlü bireyler yetiĢtirmede ve böyle bireylerden oluĢan bir toplum niteliği kazanmada yetersiz kalır. Böyle kalmak istemeyen bir toplum gençliğin sanat eğitimi için gerekli tüm önlemleri eksiksiz almak zorundadır (Uçan,1996: 175).
ÇağdaĢ eğitim çağdaĢ toplumlar yetiĢtirmek demek olduğuna göre müzik eğitimi ve müzik kültürü birikimine sahip olmak da çağdaĢlığın en belirgin göstergelerindendir. Bu nedenle bireyin eğitiminde eksik kalmaması gereken en önemli boyut müzik eğitimi ve müzik kültürüdür.
Ülkemizin kalkınmasında, gençlerin müzik eğitimini ve müzik kültürünü dengeli bir biçimde almalarını eğitim fakültelerindeki aday öğretmenlerin bu konuda eğitilmeleriyle sağlayabiliriz. Bu nedenle eğitim fakültelerindeki tüm aday öğretmenleri için müzik kültürü ve eğitimi bu nedenle de gereklidir. Bu nedenle lisans eğitiminde program geliĢtirme çalıĢmalarına yer verilmeli, elveriĢli ortamlar sağlanmalı.
Bir eğitimcinin, müzik sanatına bakıĢ açısı aynı zamanda onun hayata da bakıĢ açısıdır. Dolayısıyla eğitim fakültelerindeki tüm öğretmen adayları için müzik kültürü eğitimine yeterli derecede önem verilmelidir.
Eğitimin amaçlarına ulaĢabilmesinde müzik kültürüne sahip öğretmen çok önemli rol oynar. Öğretim sadece kuru bilgilerin aktarılması değildir. Okula karĢı, topluma karĢı arkadaĢlara karĢı sevgi, saygı, onları tanıma hep öğretmen aracılığı ile kazanılır. Tavırlar, düĢünce biçimleri, dünya görüĢlerinin oluĢmasında öğretmen birinci derecede role sahiptir. Öğrenci kiĢiliğinin geliĢimi ve oluĢması öğretmen sayesindedir.
Ġnsanın kendini anlatmada kullandığı en etkili yollardan biri olan müzik hiç Ģüphesiz bir iletiĢim aracıdır. Toplumsal bir varlık olan insan, sosyal çevresi ile iletiĢim için geliĢtirdiği sözcüklere, sesler aracılığı ile duygularını, düĢüncelerini, deneyimlerini anlatan değiĢik anlamlar yükleyerek müziğin temel yapısını oluĢturur. Bu anlamlar diğer insanlarla paylaĢılmaya baĢladığı anda müzik kültürel bir malzeme olmaktadır. Müziğin insan davranıĢını yönlendirme ve yönetme gücü, kitlelerde ortak bilinç oluĢturmayı sağlar (Kaplan, 2005: 113).
Müzik, kültürün etkili bir parçasıdır. Müziğin etkisi yalnızca bireyi değil toplumun tümünü kapsar. Eğitim fakültelerindeki ders programlarında müzik kültürüne gereken önem, yer verilmelidir. Böylelikle genç nesilleri yetiĢtirecek olan eğitim fakültelerindeki tüm öğretmen adaylarına bilinçli, eĢit öğretim programları uygulanmalıdır. Dolayısıyla öğrencilerine birer model olan farklı alanlardaki öğretmen adaylarının müzik kültürü eğitimi vb. etkinlikleri almıĢ olmaları toplumumuzun geliĢiminde büyük etkendir.
Sağlıklı bir birey ve toplum olmak belirli bir seviyede kültür, sanat ve müzik kültürüne sahip olmakla eĢdeğerdir. Kültür birikimine sahip olmak, onları geliĢtirmek toplumların geliĢmelerinde, çağdaĢlaĢmalarında temel taĢtır.
Ülkemizin müziğe olan ilgisinin, yakın oluĢunun kökeni çok eskilere, kendi tarihinin baĢlangıcına kadar yayılmaktadır. Ancak eğitim alanında, müzik kültürü birikimlerimiz yüksek düzeyde kullanılamamıĢtır. Türk ulusunun, ileriye doğru geliĢimi için, günümüz çağdaĢ toplumları için önem taĢıyan müzik kültürü eğitiminde, müziksel iletiĢim üzerinde düĢünülerek, öğretim programların da düzenlemeler yapılmalıdır. Müziğin toplumsal yaĢamımızdaki yeri, önemi üzerinde durulmalıdır (Oskay,2001: 1- 7).
Eğitimin amaçlarına ulaĢabilmesinde müzik kültürüne sahip öğretmen çok önemli rol oynar. Öğretim sadece kuru bilgilerin aktarılması değildir. Okula karĢı, topluma karĢı arkadaĢlara karĢı sevgi, saygı, onları tanıma hep öğretmen aracılığı ile kazanılır. Tavırlar, düĢünce biçimleri, dünya görüĢlerinin oluĢmasında öğretmen birinci derecede role sahiptir. Öğrenci kiĢiliğinin geliĢimi ve oluĢması öğretmen sayesindedir.
Bireylerin ve toplumun etkin, seviyeli, bilinçli bir Ģekilde müzik birikimlerine sahip olması oldukça önemlidir. Bireylerin ortak kültür birikimleri, yaĢama biçimlerini, eğitimlerini, düĢüncelerini etkiler. Müzik insanları, toplumları bütünleĢtiren en etkili yollardan biridir. Dolayısıyla bireylerin eğitimlerinin her alanında müzik ve müzik kültürü yer almalıdır.
Günümüz toplumlarında, kitlesel kültürün ayrılmaz bir parçası olarak kitlesel müzik kültürünün var olduğu kabul edilmektedir. Müzik kültürü anlayıĢı kendi içinde çok yönlü, çok boyutlu bir anlayıĢtır. Müzik kültürü denilince ilk akla gelenler halk müziği, çok sesli batı müziği, popüler müzikler, koro müziği, çalgı müziği, teori-form bilgileri vs. dir. Bunların yanında müzik kültürü deyince, onun toplumsal yaĢamdaki rolü, birey eğitimindeki rolü vs gibi amaçlarına da dikkat edilmektedir (Kurbanov,2005:239).
Müzik, insan eğitiminin en önemli bir öğesi olduğuna göre öğretmen adaylarının etkili ve verimli bir eğitim sürecinden geçmelerinde, müzik etkinliklerinin, müzik kültürünün göz ardı edilmemesi gerekir. Böylelikle öncelikle kendi yaĢamlarına, ileriki mesleki çalıĢmalarına ve yetiĢen genç nesillere daha çok faydalı olmalarına müzik kültür birikimleri yararlı bir araç olacaktır.
Eğitim fakültelerinde müzik kültürü ders olarak müfredatta, her alanda yer almalıdır. Böylelikle farklı alanlardaki öğretmen adaylarının da müziği yaĢantılarında bilinçli bir Ģekilde yaĢamaları sağlanmalıdır. Böylelikle farklı alan aday öğretmenleri müzik kültür birikimlerinin geliĢtirerek, müzik yeteneklerini yaĢamlarında kullanabilirler.
Müzik eğitimi ve müzik kültürü insan eğitiminin en önemli öğesi olduğuna göre öğretmen eğitimindeki yeri ve önemi tartıĢılamaz. Bu nedenledir ki eğitim fakültelerinde okumakta olan farklı alanlardaki öğretmen adaylarının müzik eğitimi ve kültürü ders olarak okutulması ve bu adayların müziğe bakıĢ açılarının bu yolla değiĢip geliĢeceği düĢünülmektedir.
Tüm bu açıklamalardan yola çıkarak problem cümlesi Ģöyle oluĢturulmuĢtur
1.3. Problem Cümlesi
“Evren ve ġereflikoçhisar ilçelerinde görev yapan farklı alan öğretmenlerinin müzik kültürüne iliĢkin görüĢleri nelerdir?”
Belirlenen problem çerçevesinde cevaplandırılacak alt problemler Ģunlardır:
1. Öğretmenlerin kiĢisel özellikleri nelerdir? 2. Öğretmenlerin müzik kültür birikimleri nasıldır? 3. Müzik kültürüne bakıĢ açıları nasıldır?
4. Alanlarını uygularken müzik kültürü birikimlerini kullanımları nasıldır? 5. Aldıkları Lisans Eğitimi müzik kültür birikimlerini nasıl etkilemiĢtir? 6. Meslek yaĢamlarında müzik kültür birikimlerini uygulama durumları nedir? 7. Ġçinde bulundukları kültürel çevre müziksel kültürlerini nasıl etkilemektedir?
1.4. Amaç
Bu araĢtırmanın amacı, ġereflikoçhisar ve Evren ilçelerinde görev yapan farklı alan öğretmenlerinin müzik kültürü birikimlerini ortaya koyarak müzik kültürüne iliĢkin bakıĢ açılarını, görüĢlerini belirlemektir. Öğretmenlerin görev yaptıkları ilçelerdeki müzik etkinliklerini ne derece destekledikleri ile bu etkinliklere katılımlarını saptamak, müzik kültür birikimlerine sahip olmanın birey yaĢamındaki, eğitimindeki önemini vurgulamak ise araĢtırmanın alt amaçlarıdır.
1.5. Önem
Bu araĢtırma, müzik kültürüne sahip olmanın tüm öğretmen adayları için öneminin vurgulanması açısından önem taĢımaktadır. Ayrıca ġereflikoçhisar ve Evren ilçelerinde görev yapan öğretmenlerin müzik kültürüne iliĢkin görüĢlerinin belirlenerek, öğretmen eğitimi sürecinde bu konu ile ilgili programların gözden geçirilmesinin önerilmesi, ülkemiz müzik kültürü alanında yapılan çalıĢmalar için önem taĢımaktadır.
1.6. Varsayımlar
1. Bireysel farklılıklar göz önüne alındığında farklı alanlardaki öğretmenlerin müziğe ve müzik kültürüne iliĢkin bakıĢ açılarında farklılıklar vardır.
2. SeçilmiĢ olan yöntem araĢtırmanın konusuna ve amacına uygundur. 3. Veri toplama araçları bu araĢtırma için yeterince geçerli ve güvenilirdir. 4. Elde edilen veriler gerçeği yansıtmaktadır.
1.7. Sınırlılıklar
1. AraĢtırma Evren ve ġereflikoçhisar ilçelerindeki 5 Ġlköğretim Okulu, 1 lise ve 95 öğretmenle sınırlı tutulmuĢtur.
II. BÖLÜM
YÖNTEM
Bu bölümde, araĢtırmanın; modeli, evreni ve örneklemi açıklanmakta; veri toplama araçları, verilerin iĢlenmesi ve çözümlenmesine iliĢkin bilgiler yer almaktadır.
2.1. Araştırmanın Modeli
Bu araĢtırma, betimsel bir araĢtırma olarak gerçekleĢtirilmiĢtir. Örneklem olarak seçilen okullardaki farklı alan öğretmenlerinin müzik kültürüne iliĢkin görüĢlerini ve müzik kültür birikimlerini kendi alanlarında uygulama durumlarını belirlemek amacıyla anket uygulanmıĢ, böylelikle var olan durum saptanmıĢ ve olması gereken durum belirlenmiĢtir. Ortaya çıkan sonuç üzerinde önerilerde bulunulmuĢtur.
2.2. Evren ve Örneklem
AraĢtırmanın evrenini Ankara‟nın ġereflikoçhisar ve Evren ilçelerindeki okullarda görev yapan öğretmenler, örneklemini ise 6 farklı okulda görev yapan 87 öğretmen oluĢturmaktadır. Örneklem olarak seçilen okullar Ģunlardır: Evren Lisesi, Evren Ġlköğretim Okulu, Eti Holding Ġlköğretim Okulu, Cumhuriyet Ġlköğretim Okulu, Tuzgölü Ġlköğretim Okulu ve Zafer Ġlköğretim Okulu.
2.3. Verilerin Toplanması
Öğretmenlerin müzik kültürüne iliĢkin görüĢlerini belirlemeye yönelik anket yöntemi uygulanmıĢtır.
Anketin sorularının 22‟si 5‟li likert (dereceleme örneği) tipli sorulardan oluĢmuĢtur.
Öğretmenlere yönelik hazırlanan anket formları, öğretmenlerin a) KiĢisel bilgilerini,
b) Müzik kültür birikimlerini ve bu konuya iliĢkin bakıĢ açıları ile ilgili görüĢlerini almak üzere hazırlanmıĢ toplam 30 sorudan oluĢmaktadır.
Anket uygulanan okullardaki toplam öğretmen sayısı 95 kiĢi olup, ankete cevap verenlerin sayısı 87 kiĢidir. Anketi yanıtlamayan öğretmen sayısı 8 kiĢidir.
2.4. Verilerin Analizi
Bu araĢtırmada anket, kaynak tarama ile elde edilen verilerin çözümlenmesinde frekans ve % (yüzdelik)‟ ten yararlanılarak analiz yapılmıĢtır.
III. BÖLÜM
BULGULAR VE YORUMLAR
Bu bölümde, araĢtırma için toplanmıĢ olan verilerin, yöntem bölümünde belirtilen tekniklerle çözümlenmesi sonucunda elde edilen bulgular, araĢtırmanın amacına ve alt problemlerine göre ele alınmıĢ, tablolar halinde açıklanarak yorumlanmıĢtır.
Bu bulgu ve yorumlar ankete katılan öğretmenlerin, anketle alınan görüĢlerine iliĢkin bulgu ve onlara iliĢkin yorumlardır.
3.1. Kişisel Bilgilere İlişkin Bulgular
Bu alt bölümde, araĢtırma grubunu oluĢturan farklı alan öğretmenlerinin, belirli kiĢisel nitelikleri belirlenmeye çalıĢılmıĢtır.
Tablo 3.1.1. Örneklemi Oluşturan Öğretmenlerin Cinsiyetlerine Göre Dağılımı
Cinsiyet f %
Kadın 45 51,72
Erkek 42 48,27
Tablo 3.1.1‟ de görüldüğü gibi; örneklemi oluĢturan öğretmen grubunun %51,72‟ sinin cinsiyetini kadın öğretmenlerin, %48,27‟ sinin cinsiyetini de erkek öğretmenlerin oluĢturduğu görülmektedir.
ġereflikoçhisar ve Evren ilçelerinde anket uygulanan okullardaki öğretmen sayısı toplam 95 kiĢi olup, araĢtırmaya 8 öğretmen katılmamıĢtır. Bu duruma rağmen anketi yanıtlayan öğretmenlerin cinsiyet dağılımlarının, dengeli bir Ģekilde olduğu görülmektedir.
Tablo.3.1.2. Örneklemi Oluşturan Öğretmenlerin Öğrenim Durumlarına Göre Dağılım
Tablo 3.1.2‟ de görüldüğü gibi; örneklemi oluĢturan öğretmenlerin % 5‟inin yüksekokul, %75‟ inin üniversite, % 7‟ sinin yüksek lisans eğitimi aldıkları anlaĢılmaktadır. Bu durum ankete katılan öğretmenlerin büyük çoğunluğunun üniversite mezunu olduğunu göstermektedir.
Böylelikle çağdaĢlaĢma süreci içinde bulunan toplumumuzda, genç nesillere ıĢık olacak, onları geliĢtirecek aday öğretmenlerin üniversite eğitimlerindeki öğretim programlarının, tüm alanlar için, iyi düĢünülerek hazırlanması, gerektiğinde çağı yakalamak için değiĢikliklere gidilmesi gerektiği söylenebilir. Müzik kültürü ve etkinliklerinin içinde yer aldığı öğretim programlarını almak tüm alanlardaki aday öğretmenlerinin, ilerideki mesleki ve genel yaĢantılarını, bakıĢ açılarını, davranıĢlarını olumlu yönde etkileyeceği düĢüncesine varılabilir.
Mezun olunan kurum f % Yüksekokul 5 5,74 Üniversite 75 86,20 Yüksek Lisans 7 8,04 Doktora - - Toplam 87 100
Tablo 3.1.3. Ankete Katılan Öğretmenlerin Görev Sürelerine İlişkin Dağılımları
Tablo 3.1.3‟ de görüldüğü gibi; ankete katılan öğretmenlerin % 42,52‟ si 1- 5 yıl arasında, %35,62‟ si 5- 10 arasında,%12,64‟ ü 10- 15 yıl arasında mesleki hizmet süresine sahiptirler. Bu durum anketi yanıtlayan öğretmenlerin büyük bir bölümünün meslek yaĢamlarında yeni olduklarını göstermektedir. Dolayısıyla anketi yanıtlayanların çoğunluğunu genç öğretmenlerin oluĢturduğu düĢünüldüğünde, elde edilen sonuçların üniversitede aldıkları öğretim programlarına göre cevaplandıkları ve bu programların hala uygulanmakta olduğu sonucuna varılabilir.
Böylelikle, anket sonucunda elde edilen veriler doğrultusunda, eğitim fakültelerindeki tüm alanlar için, hala uygulamada olan öğretim programlarında, yeni düzenlemeler, değiĢiklikler yapılması ihtiyacının olduğu yorumu yapılabilir.
Yıl f % 1- 5 yıl 37 42,52 5- 10 yıl 31 35,62 10- 15-yıl 11 12,64 15- 20 yıl 8 9,19 Toplam 87 100
Tablo 3.1.4. Ankete Katılan Öğretmenlerin Mezun Oldukları Üniversitelere Göre Dağılımları
Üniversite adı f %
Abant Ġzzet Baysal
Üniversitesi 2 2,29 Akdeniz Üniversitesi 2 2,29 Anadolu Üniversitesi 5 5,74 Ankara Üniversitesi 10 11,49 Atatürk Üniversitesi 5 5,74 Balıkesir Üniversitesi 2 2,29 Cumhuriyet Üniversitesi 3 3,44 Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi 3 3,44 Dokuz Eylül Üniversitesi 2 2,29 Dumlupınar Üniversitesi 1 1,14 Erciyes Üniversitesi 3 3,44 EskiĢehir Osmangazi Üniversitesi 1 1,14 Gazi Üniversitesi 21 24,13 Hacettepe Üniversitesi 6 6,89 Karadeniz Teknik Üniversitesi 3 3,44
Mehmet Akif Ersoy
Üniversitesi 1 1,14 Niğde Üniversitesi 4 4,59 On dokuz Mayıs Üniversitesi 8 9,19 Pamukkale Üniversitesi 1 1,14 Selçuk Üniversitesi 3 3,44 Süleyman Demirel Üniversitesi 1 1,14 Toplam 87 100
Tablo 3.1.4‟ de görüldüğü gibi; öğretmenlerin ağırlıklı olarak 1. sırada %24,13 ile Gazi Üniversitesi 2. sırada %11,49 ile Ankara Üniversitesi, 3.sırada On dokuz Mayıs Üniversitesi mezunu oldukları görülmektedir. Anketi yanıtlayan öğretmenlerin büyük bir kısmını Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi mezunlarının oluĢturduğu söylenebilir. Bu durumda yeni uygulanması düĢünülen, düzeltilmek, geliĢtirilmek istenen programların uygulanmasında, öncelikle Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi bölümleri pilot okul olarak seçilebilir.
Tablo 3.1.5. Öğretmenlerin Görev Yaptıkları Okullara Göre Dağılımları
Görev yaptıkları Okullar f %
Evren Lisesi 6 6,89
Evren Ġlköğretim Okulu 11 12,64
Eti Holding Ġlköğretim Okulu 8 9,19
Zafer Ġlköğretim Okulu 28 32,18
Cumhuriyet Ġlköğretim Okulu 23 26,43
Tuzgölü Ġlköğretim Okulu 11 12,64
Toplam 87 100
Tablo 3.1.5‟te görüldüğü gibi; anketi yanıtlayanların % 32,18 ile en çok ġereflikoçhisar Zafer Ġlköğretim Okulu öğretmenlerinin, %6,89 ile en az Evren Lisesi öğretmenlerinin oluĢturduğu görülmektedir. Yanıtlar toplam %28,72 ile Evren ilçesi okullarından, %71,25 ile ġereflikoçhisar ilçe okullarından gelmiĢtir.
Elde edilen verilere göre her iki ilçede öğretmen kadrosunun büyük ölçüde dolu olduğu görüldüğüne göre ve öğretmenlerin büyük çoğunluğunun görev yaptıkları ilçelerinde ikametgah ettikleri düĢünüldüğünde bu ilçelerde yaĢayan öğretmenlerin, müzik kültür geliĢimleri için hizmet içi vb çalıĢmaların yaĢadıkları ilçelerde yapılması düĢünülebilir.
Tablo 3.1.6. Öğretmenlerin Kendi Alanlarındaki Haftalık Ders Yükü Dağılımları Haftalık ders saatleri f % 15 saat 5 5.74 20 saat 10 11.49 25 saat 23 26.43 30 saat 49 56.32 Toplam 87 100
Tablo 3.1.6‟ da görüldüğü gibi; Haftalık ders saat yükü en fazla %56,32 ile 30 saat, %26,43 ile 25 saat,%11,49 ile 20 saat olduğuna göre öğretmenlerin çoğunluğunun kendi alanlarındaki ders saat yüklerinin yoğun olduğunu görülmektedir. Bu durumda sayısal ve sözel alandaki öğretmenlerin kendi alanlarındaki ders saatlerinin, sanat alanındaki (müzik, resim) öğretmenlere göre oldukça fazla olduğu açıkça görülmektedir. Dağılım sonuçlarına göre sayısal ve sözel öğretmenlerinin, kendi alanlarındaki ders saatlerinin yeterli olduğu düĢünülürse, kendi alan konularının yanında müzik kültür birikimlerini de kullanabilme olanaklarının olduğu söylenebilir.
Öğretmenlerin müziği kendi alanlarında bilinçli bir Ģekilde kullanabilmeleri için görev yaptıkları ilçelerde yeterli müzik etkinlikleri, seminerleri, kursları vb. faaliyetlere katılımlarının sağlanması gereklidir yorumu yapılabilir.
Tablo 3.1.7. Öğretmenlerin Alanlarına Göre Dağılımları Alan f % Matematik 7 8,04 Türkçe/Edebiyat 6 6,89 Fen ve Teknoloji 3 3,44 Coğrafya 1 1,14 Görsel Sanatlar 3 3,44 Teknoloji ve Tasarım 4 4,59 Bilgisayar 2 2,29 Sınıf Öğretmeni 34 39,08 Yabancı Dil 6 6,89 Beden Eğitimi 2 2,29 Din kültürü ve Ahlak Bilgisi 5 5,74 Tarih 2 2,29 Anasınıfı 4 4,59 Sosyal Bilgiler 5 5,74 Rehberlik 3 3,44 Toplam 87 100
Tablo 3.1.7‟de görüldüğü gibi; Örneklem grubunu 1. sırada %39,08 ile sınıf öğretmenlerinin, 2. sırada %Matematik dersi öğretmenlerinin, 3.sırada %6,89 ile Yabancı Dil ve Türkçe dersi öğretmenlerinin oluĢturduğu görülmektedir. Alan öğretmenlerinden toplam %60,81 yanıt gelmiĢtir. Bu durumda öğrencilerin eğitimlerinde sınıf öğretmenlerinin yanında diğer alan öğretmenlerinin de çok önemli bir yer kapladığı düĢünülebilir.
Tablo 3. 2. Öğretmenlerin Müzik Kültür Birikimlerine İlişkin Görüşleri
Bu bölümde, öğretmenlerin müzik kültürüne birikimlerine sahip olma konusundaki görüĢ, öneri ve yaklaĢımlarını belirleyen bulgulara yer verilmiĢ ve bu bulgular yorumlanarak açıklanmaya çalıĢılmıĢtır.
Tablo 3.2.1. Öğretmenlerin Genel Kültürleri İçinde Müzik Kültürüne İlişkin Birikimlerinin Dağılımı Seçenekler f % Tamamen 2 2,29 Büyük Ölçüde 30 34,48 Kısmen 48 55,17 Çok Az 7 8,04 Hiç - - Toplam 87 100
Tablo 3.2.1‟ de görüldüğü gibi; öğretmenler %55,17 ile kısmen, %34.48 ile büyük ölçüde müzik kültür birikimlerine sahip olduklarını belirtmiĢlerdir. En son seçenek iĢaretlenmemiĢtir. Bu durum öğretmenlerin büyük kısmının belli bir müzik kültürüne sahip olduklarını düĢündükleri söylenebilir. Ancak bu müzik birikimlerinin kalitesi, bakıĢ yönü, nasıl bir eğitim aldıklarına vb. göre düĢünülmelidir.
Tablo 3.2.2. Öğretmenlerin Müzik Kültür Birikimlerinin Dağılım Dereceleri
Seçenekler f % Tamamen - - Büyük Ölçüde 11 12,64 Kısmen 52 59,77 Çok az 24 27,58 Hiç - - Toplam 87 100
Tablo 3.2.2‟ de görüldüğü gibi; öğretmenler %59,77 ile kısmen, %12,64 ile büyük ölçüde, %27,58 ile çok az müzik kültür birikimlerine sahip olduklarını belirtmiĢlerdir. En son seçenek iĢaretlenmemiĢtir. Bu durumda öğretmenlerin büyük ölçüde müzik kültür birikimine sahip olduklarını düĢündükleri ortaya çıkmaktadır. Bu durum öğretmenlerin müziğe bakıĢ açılarının ne derece bilinçli Ģekilde olabileceği konusunda düĢünülmesi, araĢtırılması gerekliliğini ortaya koymaktadır.
Tablo 3.2.3. Öğretmenlerin Müzik Kültür Birikimlerine İlişkin Bakış Açılarını Gösterir Dağılım Seçenekler f % Sanatsal 29 33,33 Bilimsel 1 1,14 Eğlence 54 62,06 Diğer 3 3,44 Toplam 87 100
Tablo 3.2.3‟ de görüldüğü gibi; öğretmenler %62,06 ile müziği bir eğlence aracı olarak gördüklerini %33,33 ile de sanatsal olarak gördüklerini belirtmiĢlerdir. Öğretmenlerin müziği sadece bir eğlence aracı olarak görmeleri olumlu değildir. Bu durumda öğretmen adaylarının lisans eğitimlerinde müzik ile ilgili dersler, faaliyetler almalarının ve öğretmenlerin hizmet içi kurslar vb. etkinlikler almaları ile müzik kültürüne iliĢkin bakıĢ açılarının bilinçli yönde değiĢtirilebileceği söylenebilir.
Müzik sadece bir eğlence ve zaman geçirme aracı değildir. Müzik, eğlencenin çok ötesinde toplumların, bireylerin yaĢam biçimlerini olumlu yönde değiĢtirip, geliĢtirebilme önemine sahiptir. Dolayısıyla aday öğretmenlerin, yetiĢtikleri eğitim fakültelerinde, toplumumuzdaki genç kuĢakları, gelecek nesilleri sağlam, nitelikli, sağlıklı, iyi, modern vatandaĢlar olarak eğitebilmeleri için, müzik programları her alanda eĢit uygulamayla yer almalıdır.
Tablo 3.2.4. Öğretmenlerin, Yeterli Müzik Kültürüne Sahip Bireyin Davranışlarının, Genel Yaşantılarını Ne Derecede Etkilediğine İlişkin Görüşlerinin Dağılımı
. Seçenekler f % Tamamen 4 4,59 Büyük Ölçüde 37 42,52 Kısmen 36 41,37 Çok Az 10 1,14 Hiç - - Toplam 87 100
Tablo 3.2.4‟ de görüldüğü gibi; öğretmenlerin %42,52 ile büyük ölçüde ,%41,37 ile de kısmen,%4,59 ile tamamen müziğin birey yaĢamındaki etkisine katıldıkları görülmektedir. Öğretmenlerin çoğunluğu müzik kültürüne sahip olmanın birey yaĢantısını önemli ölçüde etkilediği görüĢündeler. Buna göre öğrencilerinin yaĢamlarını etkileyen aday öğretmenlerinin müzik kültürü birikimleriyle bilinçli bir Ģekilde donanmıĢ olması gerektiği söylenebilir.
Tablo 3.2.5. Öğretmenlerin Müzik Kültürüne Dayalı Bilgileri Yaşamlarında Bilinçli Olarak Kullanabilme Derecelerine İlişkin Dağılımları
Seçenekler f % Tamamen 3 3,44 Büyük Ölçüde 6 6,89 Kısmen 34 39,08 Çok Az 33 37,93 Hiç 11 12,64 Toplam 87 100
Tablo 3.2.5‟ de görüldüğü gibi; öğretmenler % 39.08 ile kısmen, %37.93 ile de çok az, %12,64 ile hiç seçeneklerini yanıtlamıĢlardır. Bu durum öğretmenlerin sahip
oldukları müzik kültür birikimlerini yaĢamlarında bilinçli olarak uygulayamadıklarını açıkça belirtmektedir.
Tablo 3.2.6. Bireyin Yaşamında Müziğin Önem Derecesine İlişkin Öğretmen Görüşlerinin Dağılımı Seçenekler f % Tamamen 6 6.89 Büyük Ölçüde 38 43.67 Kısmen 36 41.37 Çok Az 7 8.04 Hiç - - Toplam 87 100
Tablo 3.2.6‟ da görüldüğü gibi; ankete katılanların %43,67 si büyük ölçüde, % 41,37 si kısmen, %6,89 u tamamen birey yaĢamında müziğin önemli bir yeri olduğu görüĢündeler. Bu durumda öğretmenlerin büyük bir çoğunluğu için, müziğin birey yaĢamında önemli bir yere sahip olduğunun farkında oldukları sonucuna varılabilir.
Elde edilen verilere göre öğretmenlerin müziğe sadece düĢüncelerinde büyük oranda önem verdiklerini fakat özel yaĢamlarında ve mesleki hayatlarında nasıl bu birikimlerini kullanacaklarını bilmedikleri açıkça ortaya çıkmıĢtır. Böylelikle müzikle ilgili seminerlere, kurslara vb. faaliyetlere öğretmenlerin ihtiyaçlarının olduğunu söyleyebiliriz.
Tablo 3.2.7. Öğretmenlerin Dinledikleri Müzik Türlerine İlişkin Dağılım
Müzik türü f %
Klasik Batı Müziği 2 2,29 Türk Halk Müziği 34 39,08 Türk Sanat Müziği 14 16,09 Yabancı Pop 9 10,34 Türkçe Pop 21 24,13 Caz 1 1,14 New Age 1 1,14 Diğer 5 5,74 Toplam 87 100
Tablo 3.2.7‟ de görüldüğü gibi; öğretmenlerin %39,08‟ ü ile Türk Halk Müziği, %16,09‟ u ile Türk Sanat Müziği, % 24,13‟ ü ile Türkçe Pop dinledikleri görülmektedir. Dinledikleri diğer müzik türlerinin özelliklede %2,29 ile Klasik Batı Müziğin pek tercih edilmediği açıkça görülmektedir. Buradan yola çıkarak öğretmenlere kendi kültürümüz yanında evrensel müzik türlerinin de tanıtılması için
Tablo 3.2.8. Öğretmenlerin Lisans Eğitimlerinde Katıldıkları Müziksel Faaliyetlere İlişkin Dağılımları
faaliyetler f % Dinleyici olarak 76 87,35 Koroya katılma 6 6,89 Enstrüman çalma 4 4,59 diğer 1 1,14 Toplam 87 100
Tablo 3.2.8‟ de görüldüğü gibi; öğretmenler lisans eğitimlerinde %87,35 ile daha çok dinleyici olarak katıldıklarını belirtmiĢlerdir. Bu durum aldıkları lisans eğitimlerinde aktif olarak müzik faaliyetlerine ve müzik kültürü ile ilgili dersleri katılma ortamlarının eksikliğini göstermektedir.
Tablo 3.2.9. Öğretmenlerin Aldıkları Lisans Eğitimlerinin Müzik Kültür Birikimlerini Etkileme Derecesini Gösterir Dağılım
Seçenekler f % Tamamen 2 2,29 Büyük Ölçüde 10 11,49 Kısmen 25 2,73 Çok Az 42 48,27 Hiç 8 9,19 Toplam 87 100
Tablo 3.2.9‟ da görüldüğü gibi; öğretmenlerin lisans eğitimlerinin müzik kültür birikimlerini çok az etkilediği % 48,27 ile , % 9,19 ile hiç etkilemediği açıkça görülmektedir.
Tablo 3.2.10. Öğretmenlerin Lisans Eğitimlerinde Müzik Kültürü Dersi Alma Durumları
Seçenekler f %
Evet 5 5,74
Hayır 82 94,25
Toplam 87 100
Tablo 3.2.10‟ da görüldüğü gibi; %94,25 hayır seçeneği ile öğretmenlerin lisans eğitimlerindeki müzik kültür derslerinin eksikliği açıkça görülmektedir. Anketi yanıtlayanların çoğunluğunun meslek yaĢamlarında genç öğretmenler olduğu düĢünüldüğünde üniversitede aldıkları öğretim programlarının eski olmadığını, hala aynı Ģekilde kullanıldığını söyleyebiliriz. Böylelikle üniversitelerdeki her alan için öğretim programları tekrar ele alınıp, düzenlemeler yapılabilir.
Tablo 3.2.11. Öğretmenlerin Lisans Eğitimlerinde Müzik Eğitimi Alma Durumları
Tablo 3.2.11‟ de görüldüğü gibi; öğretmenlerin %64,36 hayır seçeneği ile lisans eğitimlerinde müzik eğitimi almadıklarını görülmektedir. Ankete katılan öğretmenlerin %39,08 i sınıf öğretmeni olduğuna göre evet seçeneğindeki %35,63 ü yanıtlayan çoğunluğu sınıf öğretmenleridir denilebilir. Böylelikle diğer alan öğretmenlerinin lisans eğitimlerinde müzik kültür birikimlerini bilinçli yönde geliĢtirecek müzik dersi, müzik faaliyetleri almadıklarından kaynaklandığı düĢünülmektedir.
Tablo 3.2.12. Lisans Eğitiminde Alınan Müzik Bilgisini Gösterir Dağılım
Tablo 3.2.12‟ de görüldüğü gibi; AraĢtırmaya katılan öğretmenlerden 31 evet yanıtı alındığı görülmektedir. Tablo 3.2.11 deki sonuca göre çoğunluğun sınıf öğretmenleri olduğu söylenebilir. Bu durum farklı alan öğretmenlerinin müzik kültür birikimleri ile ilgili ders almadıklarını açıkça göstermektedir. Evet seçeneğini
Seçenekler f % Evet 31 35,63 Hayır 56 64,36 Toplam 87 100 Seçenekler f % Teori 15 17,24 Solfej 1 1,14 Blokflüt 12 13,79 Klasik Batı Müziği - - Çalgı Eğitimi 1 1,4 Türk Halk Müziği - - Türk Sanat Müziği - - Müzik Tarihi - - Dinleti 1 1,14 Genel 1 1,14 Toplam 31 100
yanıtlayan öğretmenlerin lisans eğitimlerinde en çok %17,24 ile Teori, %13,79 ile blokflüt eğitimi aldıkları görülmektedir. Bu durumda sınıf öğretmenleri için uygulanan üniversitelerdeki müzik dersleri değiĢip, geliĢtirilmeli, diğer alanlar için de öğretim programlarında yer alması düĢünülmelidir.
Tablo 3.2.13. Örneklem Grubunun Eğitim Fakültelerindeki Öğretmen Adaylarının Müzik İle İlgili Dersleri Almalarına Yönelik Görüşlerine İlişkin Dağılımı
Tablo 3.2.13‟ de görüldüğü gibi; AraĢtırmaya katılan öğretmenler %49,42 ile büyük ölçüde, %33,33 ile kısmen ,%5,74 ile tamamen lisans eğitimlerinde müzik ile ilgili ders alan aday öğretmenlerin müzik kültürlerinin geliĢeceği görüĢüne katılmaktadırlar. Bu olumlu bir sonuçtur. Verilen yanıtlardan öğretmenlerin müzik ile ilgili derslere, faaliyetlere katılımlarının, ihtiyaçlarının farkında oldukları söylenebilir.
Seçenekler f % Tamamen 5 5,74 Büyük Ölçüde 43 49,42 Kısmen 29 33,33 Çok Az 8 9,19 Hiç 2 2,29 Toplam 87 100
