Afyonkarahisar ili Bolvadin ilçesi evleri ve müzesinde bulunan el işlemeleri

(1)

EL SANATLARI EĞİTİMİ ANA BİLİM DALI

EL VE MAKİNE NAKIŞLARI EĞİTİMİ BİLİM DALI

AFYONKARAHİSAR İLİ BOLVADİN İLÇESİ

EVLERİ VE MÜZESİNDE BULUNAN EL İŞLEMELERİ

YÜKSEK LİSANS TEZİ

DANIŞMAN

Yrd. Doç. Celale İLKER

HAZIRLAYAN

Ayşe YAVUZ

(2)

BULUNAN EL İŞLEMELERİ

İÇİNDEKİLER ... ii

ÇİZİMLER LİSTESİ ...iv

FOTOĞRAFLAR LİSTESİ...ix

TABLOLAR LİSTESİ... xviii

BİLİMSEL ETİK SAYFASI ...xix

TEZ KABUL FORMU ...xx

ÖNSÖZ ...xxi

ÖZET ... xxii

SUMMARY... xxiii

1.GİRİŞ ...1

1.1.Konunun Tanımı ...1

1.2. Konunun Seçimi ve Önemi...1

1.3.Konunun Amacı...2

1.4.Araştırmanın Sınırlılıkları...2

1.5.Araştırmanın Yöntemi ...3

1.6. Bolvadin İlçesinin ve Müzenin Tanıtımı ...7

1.6.1.Tarihi Konumu...7

1.6.2.Coğrafi Konumu ...8

1.6.3.İklim ve Bitki Örtüsü ...9

1.6.4.Yöresel El Sanatları ...9

1.6.5 Bolvadin Müzesinin Tarihi ...11

2. KATALOG ...12

3. AFYONKARAHİSAR İLİ BOLVADİN İLÇESİ EVLERİ VE MÜZESİNDE BULUNAN EL İŞLEMELERİNİN ÖZELLİKLERİ...189

3.1. İşlemenin Tanımı ve Tarihçesi ...189

3.2. Kullanım Alanları ...189

3.3. Kullanılan Malzeme...190

3.3.1.Kumaş ...190

(3)

3.4.İşleme Teknikleri ...191

3.5.Kenar Temizleme Teknikleri ...192

3.6.Renk Özellikleri...192 3.7.Konu-Komposizyon Özellikleri... 193 3.8.Günümüzdeki Durumu ...193 4. DEĞERLENDİRME ...194 5.SONUÇ...197 BİBLİYOGRAFYA...200 ÇİZİMLER...203 FOTOĞRAFLAR ...292 TABLOLAR ...381

(4)

Çizim No:1 Örnek 1’e ait bohçanın deseni ...204

Çizim No:2 Örnek 2’ye ait bohçanın deseni ...205

Çizim No:6 Örnek 6’ya ait bohçanın deseni ...209

Çizim No:7 Örnek 7’ye ait buzdolabı örtüsünün deseni ...210

Çizim No:8 Örnek 8’e ait buzdolabı örtüsünün deseni ...211

Çizim No:9 Örnek 9’a ait buzdolabı örtüsünün deseni ...212

Çizim No:10 Örnek 10’a ait buzdolabı örtüsünün deseni ...213

Çizim No:11 Örnek 11’e ait buzdolabı örtüsünün deseni ...214

Çizim No:12 Örnek 12’ye ait elbiseliğin deseni ...215

Çizim No:13 Örnek 13’e ait elbiselik deseni ...216

Çizim No:14 Örnek 14’e ait elbiselik deseni ...217

Çizim No:15 Örnek 15’e ait iğnelik deseni...218

Çizim No:16 Örnek 16’ya ait karyola eteği deseni ...219

Çizim No:17 Örnek 17’ye ait karyola eteği deseni ...220

Çizim No:18 Örnek 18’e ait karyola eteği deseni ...221

(5)

Çizim No:26 Örnek 26’ya ait karyola eteği deseni ...229

Çizim No:29 Örnek 29’a ait karyola eteği deseni ...232

Çizim No:30 Örnek 30’a ait karyola eteği deseni ...233

Çizim No:31 Örnek 31’e ait kırlent deseni ...234

Çizim No:32 Örnek 32’ye ait kırlent deseni ...235

Çizim No:35 Örnek 35’e ait masa örtüsü deseni...238

Çizim No:36 Örnek 36’ya ait masa örtüsü deseni...239

Çizim No:37 Örnek 37’ye ait masa örtüsü deseni...240

Çizim No:38 Örnek 38’e ait raf örtüsü deseni ...241

(6)

Çizim No:41 Örnek 41’e ait yastık başı deseni...244

Çizim No:42 Örnek 42’ye ait yastık başı deseni...245

Çizim No:43 Örnek 43’e ait yastık deseni ...246

Çizim No:44 Örnek 44’e ait yastık kılıfı deseni...247

Çizim No:46 Örnek 46’ya ait yastık deseni ...249

Çizim No:47 Örnek 47’ye ait yastık kılıfı deseni...250

Çizim No:49 Örnek 49’a ait yastık kılıfı deseni...252

Çizim No:55 Örnek 55’e ait yastık örtüsü deseni ...258

Çizim No:56 Örnek 56’ya ait yastık örtüsü deseni ...259

Çizim No:57 Örnek 57’ye ait yastık örtüsü deseni ...260

(7)

Çizim No:66 Örnek 66’ya ait yastık örtüsü deseni ...269

Çizim No:69 Örnek 69’a ait yastık örtüsü deseni ...272

Çizim No:70 Örnek 70’e ait baca örtüsü deseni...273

Çizim No:71 Örnek 71’e ait cepken deseni...274

Çizim No:72 Örnek 72’ye ait cepken deseni...275

Çizim No:73 Örnek 73’e ait cepken deseni...276

Çizim No:74 Örnek 74’e ait dolap örtüsü deseni ...277

Çizim No:75 Örnek 75’e ait göğnek deseni ...278

Çizim No:76 Örnek 76’ya ait kırlent deseni ...279

Çizim No:77 Örnek 77’ye ait kırlent deseni ...280

(8)

Çizim No:81 Örnek 81’e ait pullu al deseni...284

Çizim No:82 Örnek 82’ye ait pullu al deseni...285

Çizim No:85 Örnek 85’e ait yazma deseni ...288

Çizim No:86 Örnek 86’ya ait yazma deseni ...289

Çizim No:87 Örnek 87’ye ait yazma deseni ...290

(9)

FOTOĞRAFLAR LİSTESİ

Fotoğraf No:1 Cennet YAŞAR’a ait bohçanın genel görünüşü ...293

Fotoğraf No:2 Cennet YAŞAR’a ait bohçanın detay görünüşü ...293

Fotoğraf No:3 Cennet YAŞAR’a ait bohçanın genel görünüşü ...294

Fotoğraf No:4 Cennet YAŞAR’a ait bohçanın detay görünüşü ...294

Fotoğraf No:5 Habibe ÇELİKTEN’e ait bohçanın genel görünüşü ...295

Fotoğraf No:6 Habibe ÇELİKTEN’e ait bohçanın detay görünüşü ...295

Fotoğraf No:7 Döne AKYOL’a ait bohçanın genel görünüşü...296

Fotoğraf No:8 Döne AKYOL’a ait bohçanın detay görünüşü...296

Fotoğraf No:9 Nurgül BELHAN’a ait bohçanın genel görünüşü...297

Fotoğraf No:10 Nurgül BELHAN’a ait bohçanın detay görünüşü...297

Fotoğraf No:11 Nurgül BELHAN’a ait bohçanın genel görünüşü...298

Fotoğraf No:12 Nurgül BELHAN’a ait bohçanın detay görünüşü...298

Fotoğraf No:13 Eşe ÇELİK’e ait buzdolabı örtüsünün genel görünüşü...299

Fotoğraf No:14 Eşe ÇELİK’e ait buzdolabı örtüsünün detay görünüşü...299

Fotoğraf No:15 Cennet YAŞAR’a ait buzdolabı örtüsünün genel görünüşü ...300

Fotoğraf No:16 Cennet YAŞAR’a ait buzdolabı örtüsünün detay görünüşü ...300

Fotoğraf No:17 Habibe ÇELİKTEN’e ait buzdolabı örtüsünün genel görünüşü ...301

Fotoğraf No:18 Habibe ÇELİKTEN’e ait buzdolabı örtüsünün detay görünüşü ...301

(10)

Fotoğraf No:21 Döne AKYOL’a ait buzdolabı örtüsünün genel görünüşü...303

Fotoğraf No:22 Döne AKYOL’a ait buzdolabı örtüsünün detay görünüşü...303

Fotoğraf No:23 Fatma AKYOL’a ait elbiseliğin genel görünüşü ...304

Fotoğraf No:24 Fatma AKYOL’a ait elbiseliğin detay görünüşü ...304

Fotoğraf No:25 Nurgül BELHAN’a ait elbiseliğin genel görünüşü...305

Fotoğraf No:26 Nurgül BELHAN’a ait elbiseliğin detay görünüşü...305

Fotoğraf No:27 Cennet YAŞAR’a ait elbiseliğin genel görünüşü ...306

Fotoğraf No:28 Cennet YAŞAR’a ait elbiseliğin detay görünüşü ...306

Fotoğraf No:29 Fatma AKYOL’a ait iğneliğin genel görünüşü...307

Fotoğraf No:30 Fatma AKYOL’a ait iğneliğin detay görünüşü...307

Fotoğraf No:31 Dudu BALABAN’a ait karyola eteğinin genel görünüşü...308

Fotoğraf No:32 Dudu BALABAN’a ait karyola eteğinin detay görünüşü...308

Fotoğraf No:33 Nurgül BELHAN’a ait karyola eteğinin genel görünüşü...309

Fotoğraf No:34 Nurgül BELHAN’a ait karyola eteğinin detay görünüşü...309

Fotoğraf No:35 Kezban BOR’a ait karyola eteğinin genel görünüşü...310

Fotoğraf No:36 Kezban BOR’a ait karyola eteğinin detay görünüşü...310

(11)

Fotoğraf No:41 Cennet YAŞAR’a ait karyola eteğinin genel görünüşü ...313

Fotoğraf No:42 Cennet YAŞAR’a ait karyola eteğinin detay görünüşü ...313

Fotoğraf No:43 Dudu BALABAN’a ait karyola eteğinin genel görünüşü...314

Fotoğraf No:44 Dudu BALABAN’a ait karyola eteğinin detay görünüşü...314

Fotoğraf No:45 Fatma AKYOL’a ait karyola eteğinin genel görünüşü ...315

Fotoğraf No:46 Fatma AKYOL’a ait karyola eteğinin detay görünüşü ...315

Fotoğraf No:47 Habibe MUTLUER’e ait karyola eteğinin genel görünüşü ...316

Fotoğraf No:48 Habibe MUTLUER’e ait karyola eteğinin detay görünüşü ...316

Fotoğraf No:53 Habibe MUTLUTER’e ait karyola eteğinin genel görünüşü...319

Fotoğraf No:54 Habibe MUTLUTER’e ait karyola eteğinin detay görünüşü...319

(12)

Fotoğraf No:61 Eşe ÇELİK’e ait kırlentin genel görünüşü...323

Fotoğraf No:62 Eşe ÇELİK’e ait kırlentin detay görünüşü...323

Fotoğraf No:63 Emine BOR’a ait kırlentin genel görünüşü...324

Fotoğraf No:64 Emine BOR’a ait kırlentin detay görünüşü...324

Fotoğraf No:65 Fatma BAKIR’a ait kırlentin genel görünüşü ...325

Fotoğraf No:66 Fatma BAKIR’a ait kırlentin detay görünüşü ...325

Fotoğraf No:67 Nurgül BELHAN’a ait kırlentin genel görünüşü...326

Fotoğraf No:68 Nurgül BELHAN’a ait kırlentin detay görünüşü...326

Fotoğraf No:69 Hatice BALABAN’a ait masa örtüsünün genel görünüşü ...327

Fotoğraf No:70 Hatice BALABAN’a ait masa örtüsünün detay görünüşü ...327

Fotoğraf No:71 Dudu BALABAN’a ait masa örtüsünün genel görünüşü...328

Fotoğraf No:72 Dudu BALABAN’a ait masa örtüsünün detay görünüşü...328

Fotoğraf No:73 Döne AKYOL’a ait masa örtüsünün genel görünüşü ...329

Fotoğraf No:74 Döne AKYOL’a ait masa örtüsünün detay görünüşü ...329

Fotoğraf No:75 Emine BOR’a ait raf örtüsünün genel görünüşü...330

Fotoğraf No:76 Emine BOR’a ait raf örtüsünün detay görünüşü...330

Fotoğraf No:77 Habibe MUTLUTER’e ait sehpa örtüsünün genel görünüşü...331

Fotoğraf No:78 Habibe MUTLUTER’e ait sehpa örtüsünün detay görünüşü...331

(13)

Fotoğraf No:81 Fatma AKYOL’a ait yastık başının genel görünüşü...333

Fotoğraf No:82 Fatma AKYOL’a ait yastık başının detay görünüşü...333

Fotoğraf No:83 Eşe ÇELİK’e ait yastık başının genel görünüşü ...334

Fotoğraf No:84 Eşe ÇELİK’e ait yastık başının detay görünüşü ...334

Fotoğraf No:85 Döne AKYOL’a ait yastığın genel görünüşü...335

Fotoğraf No:86 Döne AKYOL’a ait yastığın detay görünüşü...335

Fotoğraf No:87 Hesna DERE’ye ait yastık kılıfının genel görünüşü ...336

Fotoğraf No:88 Hesna DERE’ye ait yastık kılıfının detay görünüşü ...336

Fotoğraf No:89 Emine BOR’a ait yastık kılıfının genel görünüşü...337

Fotoğraf No:90 Emine BOR’a ait yastık kılıfının detay görünüşü...337

Fotoğraf No:91 Dudu BALABAN’a ait yastığın genel görünüşü ...338

Fotoğraf No:92 Dudu BALABAN’a ait yastığın detay görünüşü ...338

Fotoğraf No:93 Nesli ÜNLÜ’ye ait yastık kılıfının genel görünüşü ...339

Fotoğraf No:94 Nesli ÜNLÜ’ye ait yastık kılıfının detay görünüşü ...339

Fotoğraf No:95 Cennet YAŞAR’a ait yastık kılıfının genel görünüşü...340

Fotoğraf No:96 Cennet YAŞAR’a ait yastık kılıfının detay görünüşü...340

Fotoğraf No:97 Hesna DERE’ye ait yastık kılıfının genel görünüşü ...341

Fotoğraf No:98 Hesna DERE’ye ait yastık kılıfının detay görünüşü ...341

(14)

Fotoğraf No:101 Esra ÖZAYDIN’a ait yastık kılıfının detay görünüşü ...343

Fotoğraf No:102 Esra ÖZAYDIN’a ait yastık kılıfının detay görünüşü ...343

Fotoğraf No:103 Nesli ÜNLÜ’ye ait yastık kılıfının genel görünüşü ...344

Fotoğraf No:104 Nesli ÜNLÜ’ye ait yastık kılıfının detay görünüşü ...344

Fotoğraf No:105 Cennet YAŞAR’a ait yastık kılıfının genel görünüşü...345

Fotoğraf No:106 Cennet YAŞAR’a ait yastık kılıfının detay görünüşü...345

Fotoğraf No:107 Eşe ÇELİK’e ait yastık kılıfının genel görünüşü ...346

Fotoğraf No:108 Eşe ÇELİK’e ait yastık kılıfının detay görünüşü ...346

Fotoğraf No:109 Habibe MUTLUER’e ait yastık örtüsünün genel görünüşü...347

Fotoğraf No:110 Habibe MUTLUER’e ait yastık örtüsünün detay görünüşü...347

Fotoğraf No:111 Ayşe Dudu BURUN’a ait yastık örtüsünün genel görünüşü ...348

Fotoğraf No:112 Ayşe Dudu BURUN’a ait yastık örtüsünün detay görünüşü ...348

Fotoğraf No:113 Hesna DERE’ye ait yastık örtüsünün genel görünüşü ...349

Fotoğraf No:114 Hesna DERE’ye ait yastık örtüsünün detay görünüşü ...349

Fotoğraf No:115 Nurgül BELHAN’a ait yastık örtüsünün genel görünüşü...350

Fotoğraf No:116 Nurgül BELHAN’a ait yastık örtüsünün detay görünüşü...350

Fotoğraf No:117 Habibe MUTLUER’e ait yastık örtüsünün genel görünüşü ...351

(15)

Fotoğraf No:121 Emine BOR’a ait yastık örtüsünün genel görünüşü...353

Fotoğraf No:122 Emine BOR’a ait yastık örtüsünün detay görünüşü...353

Fotoğraf No:123 Gönül MIZRAK’a ait yastık örtüsünün genel görünüşü...354

Fotoğraf No:124 Gönül MIZRAK’a ait yastık örtüsünün detay görünüşü...354

Fotoğraf No:125 Zehra KOYUNCU’ya ait yastık örtüsünün genel görünüşü ...355

Fotoğraf No:126 Zehra KOYUNCU’ya ait yastık örtüsünün detay görünüşü ...355

Fotoğraf No:127 Eşe ÇELİK’e ait yastık örtüsünün genel görünüşü...356

Fotoğraf No:128 Eşe ÇELİK’e ait yastık örtüsünün detay görünüşü...356

Fotoğraf No:129 Elif KARAGÖZ’e ait yastık örtüsünün genel görünüşü...357

Fotoğraf No:130 Elif KARAGÖZ’e ait yastık örtüsünün detay görünüşü...357

Fotoğraf No:131 Hesna DERE’ye ait yastık örtüsünün genel görünüşü ...358

Fotoğraf No:132 Hesna DERE’ye ait yastık örtüsünün detay görünüşü ...358

Fotoğraf No:137 Ayşegül KOÇOĞLU’na ait yastık örtüsünün genel görünüşü...361

Fotoğraf No:138 Ayşegül KOÇOĞLU’na ait yastık örtüsünün detay görünüşü...361

(16)

Fotoğraf No:141 Müzeye ait cepkenin genel görünüşü...363

Fotoğraf No:142 Müzeye ait cepkenin detay görünüşü...363

Fotoğraf No:147 Müzeye ait Dolap örtüsünün genel görünüşü ...366

Fotoğraf No:148 Müzeye ait Dolap örtüsünün detay görünüşü ...366

Fotoğraf No:149 Müzeye ait göğneğin genel görünüşü ...367

Fotoğraf No:150 Müzeye ait göğneğin detay görünüşü ...367

Fotoğraf No:151 Eşe ÇELİK’e ait kırlentin genel görünüşü...368

Fotoğraf No:152 Eşe ÇELİK’e ait kırlentin detay görünüşü...368

Fotoğraf No:153 Müzeye ait kırlentin genel görünüşü...369

Fotoğraf No:154 Müzeye ait kırlentin detay görünüşü...369

Fotoğraf No:155 Müzeye ait kırlentin genel görünüşü...370

Fotoğraf No:156 Müzeye ait kırlentin detay görünüşü...370

Fotoğraf No:157 Fatma AKYOL’a ait pullu alın genel görünüşü...371

Fotoğraf No:158 Fatma AKYOL’a ait pullu alın detay görünüşü...371

(17)

Fotoğraf No:161 Fatma AKYOL’a ait pullu alın genel görünüşü...373

Fotoğraf No:162 Fatma AKYOL’a ait pullu alın detay görünüşü...373

Fotoğraf No:163 Dudu BALABAN’a ait pullu alın genel görünüşü...374

Fotoğraf No:164 Dudu BALABAN’a ait pullu alın detay görünüşü...374

Fotoğraf No:165 Nurgül BELHAN’a ait yastık başının genel görünüşü ...375

Fotoğraf No:166 Nurgül BELHAN’a ait yastık başının detay görünüşü ...375

Fotoğraf No:167 Müzeye ait yastık başının genel görünüşü ...376

Fotoğraf No:168 Müzeye ait yastık başının detay görünüşü ...376

Fotoğraf No:169 Nurgül BELHAN’a ait yazmanın genel görünüşü...377

Fotoğraf No:170 Nurgül BELHAN’a ait yazmanın detay görünüşü...377

Fotoğraf No:171 Kezban BOR’a ait yazmanın genel görünüşü ...378

Fotoğraf No:172 Kezban BOR’a ait yazmanın detay görünüşü ...378

Fotoğraf No:173 Fatma AKYOL’a ait yazmanın genel görünüşü ...379

Fotoğraf No:174 Fatma AKYOL’a ait yazmanın detay görünüşü ...379

Fotoğraf No:175 Müzeye ait yazmanın genel görünüşü...380

(18)

Tablo 1: Cins Döküm Tablosu ...382

Tablo 2: Form Döküm Tablosu ...384

Tablo 3: Malzeme Döküm Tablosu ...386

Tablo 4: Teknik Döküm Tablosu ...388

Tablo 5: Kenar Temizleme Döküm Tablosu ...390

Tablo 6: Renk Döküm Tablosu ...392

Tablo 7: Zemin Renk Döküm Tablosu. ...394

Tablo 8: Süsleme Konusu Döküm Tablosu ...396

(19)

T.C.

SELÇUK ÜNİVERSİTESİ

Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürlüğü

BİLİMSEL ETİK SAYFASI

Bu tezin proje safhasından sonuçlanmasına kadarki bütün süreçlerde bilimsel etiğe ve akademik kurallara özenle riayet edildiğini, tez içindeki bütün bilgilerin etik davranış ve akademik kurallar çerçevesinde elde edilerek sunulduğunu, ayrıca tez yazım kurallarına uygun olarak hazırlanan bu çalışmada başkalarının eserlerinden yararlanılması durumunda bilimsel kurallara uygun olarak atıf yapıldığını bildiririm.

(20)

T.C.

SELÇUK ÜNİVERSİTESİ

Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürlüğü

YÜKSEK LİSANS TEZİ KABUL FORMU

………. tarafından hazırlanan ……….. başlıklı bu çalışma ……../……../…….. tarihinde yapılan savunma sınavı sonucunda oybirliği/oyçokluğu ile başarılı bulunarak, jürimiz tarafından yüksek lisans tezi olarak kabul edilmiştir.

Ünvanı, Adı Soyadı Başkan İmza Ünvanı, Adı Soyadı Üye İmza Ünvanı, Adı Soyadı Üye İmza

(21)

ÖNSÖZ

Eski Türk işlemeleri, köklü geçmişin derinliklerinden gelen bir uygarlığın sanat örnekleridir. Yüzyıllar boyunca toplumumuzun sanat gücünü yansıtan, eski Türk kültürünü zamanımıza kadar taşıyan eserlerdir.

Teknolojiye bağlı olarak hızlı üretim yapan makinelerin çoğalması ile el işlemelerinde büyük bir gerileme olmuştur. El işlemeleri örneklerinin kültür hazinemizin uzun geçmişini ve zenginliğini göstermesi açısından olduğu kadar, yeni kuşaklara kaynak olması bakımından da büyük önem taşımaktadır.

Eserlerin hangi yüzyıla ait olduğu, teknikleri, renkleri, kumaş özellikleri ve uygulandığı yerlerin incelenmesi ile belirlenmektedir. Eski Türk işlemelerine ait işleme tekniği hakkında bize bilgi veren bu eserler, yeni Türk işlemeleri için de öğretici özelliğe sahiptir.

Bütün bunlar göz önünde bulundurularak kültürel mirasımız olarak bize ulaşan bu ürünlerimizi en iyi şekilde muhafaza edip gelecek kuşaklara aktarıp, kültürel tarihimize ışık tutmak ve yol açmak mesleki ruhu almış herkesin esas görevidir.

Bu araştırmanın yapılmasında yardımlarını esirgemeyen danışmanım değerli hocam Yrd. Doç. Celale İLKER’e ve hiçbir zaman desteğini esirgemeyen kıymetli hocam Yrd. Doç. Dr. Emine KARPUZ’a ve Yrd. Doç. Dr. Gülizar ALTUN’a, maddi manevi desteğini esirgemeyen eşim Mustafa DİNÇ’e, saha çalışmasında bana yardımcı olan Bolvadin halkına teşekkür eder saygı ve sevgilerimi sunarım.

Mayıs 2009

Ayşe YAVUZ

(22)

Toplumun kültürün en güzel şekilde ifade ederek sanat tarihimize kaynaklık eden el sanatları; Türk kültürünün nesilden nesile aktarılmasına yardım etmektedir.

El sanatlarının bir kolu olan işleme sanatı; Türk insanının el emeği, göz nuruyla duygu ve düşüncelerini ifade ederek ruhundaki estetik anlayışlarını yansıttıkları bir sanat dalı olarak tarihi gelişimini sürdürüp bu günlere taşınmıştır.

Toplumun gelenek göreneklerini, örf ve adetlerini, yaşama biçimini yansıtan, Türk el sanatları köklü bir geçmişe sahiptir. Buna bağlı olarak Türk kadını eski devirlerden beri milli bir işlemeci olarak tarihe nakşedilmiştir. Evlerinde çeyiz hazırlamayı gelenek haline getiren kadınlarımız ve genç kızlarımız duygu ve düşüncelerini nakış işleyerek dile getirmişlerdir.

Günümüz toplumunu davranış değişikliğine yönelten sosyal, ekonomik ve kültürel faktörler yoğunluk kazanmakta, kadınlarımızın dışarıya açılımı ile orantılı olarak el sanatlarımızın oluşturulmasında gerileme görülmektedir.

İşleme sanatının tarihi, genel özellikleri, türleri gibi konularda yapılan araştırmaların yanında işlemelerin yaşatılması yeni kuşaklara aktarılması gerekmektedir. Bu düşünceyle Bolvadin ilçesi ev ve müzesinde bulunan el işlemeleri’nin araştırılması yapılmıştır.

Bu araştırmada işleme sanatının en güzel örneklerinden olan “Kanaviçe ve Pullu İşlemeler ” incelenmiştir.

Konu ile ilgili Konya ve Afyonkarahisar’da bulunan kütüphanelerde literatür taraması, internetten araştırma ve işlemelere ulaşmak için alan araştırması yapılmıştır. Saha araştırması ile elde edilen ürünlerin özellikleri incelenerek, araştırmaya dâhil edilen örneklerin belgelendirilmesi amacıyla genel ve detay fotoğrafları çekilmiş, gözlem fişleri oluşturulmuştur. Form, cins, boyut, teknik, malzeme desen ve motif, konu bakımından ayrıntılı olarak incelenmiştir. Taranan kaynaklar neticesinde elde edilen bilgilerin analizi yapılmış ve sonuca ulaşılmıştır.

(23)

The handicrafts; which is the most beautiful way to express society's culture, in the art history help to transfer the Turkish Culture from generation to generation.

Embroidery, one of the branches of handicrafts are carried on to these days as a branch of art reflecting the sense of aesthetics of Turkish people expressing their feelings and thoughts by handicrafts and eye-straining work

Turkish handi crafts, reflecting the tradition and customs of the Turkish people has a long-established background. and accordingly Turkish Women have been engraved as embroiderer into history for ages. Women and girls ,making a habit of marriage portion in their homes, have been given utterance to their feelings and thoughts making embroidery.

Social, economical and culturel factors directing to change the behavior of today’s society in proportion to female work outside home; forming new handicrafts show a diminution .

In addition to being researched the history of handicraft , common charecteristics and types it’s necesseary to make embroidery come alive and to carry on new-generations. That’s why the emroideries, in the museum and house in Bolvadin, have been researched .

At this study, canvas and embroidery with spangles that are the most beautiful samples of the art of embroidery have been examined in detail.

Hereupon, the field study about the subject in libraries in Konya and Afyon karahisar and on internet had been done. Types and common characterictics of handicrafts collecting by field study and samples being included in research had been photographed in general and in detail, The observation forms had been filled up. All these samples were examined in form, kind, dimension, technical, material, and design. The information following the searches was analysed and came to a conclusion.

(24)

1.1. Konunun Tanımı

Bu araştırmanın konusu “Afyonkarahisar İli Bolvadin ilçesi Evleri Ve Müzesinde Bulunan El İşlemeleri” olarak belirlenmiştir.

Anadolu’nun her yöresinde görülebilecek çapraz iğne ve pul tutturma tekniğine bu yöremizde de rastlanmaktadır.

Çapraz iğne ve pul tutturma, ilçede bulunan örneklerden elde ettiğimiz bilgiler göre özel günlerde kullanılan pullu al örtüleri ile günlük yaşamda kullanılan oda takımı, baca örtüsü, elbise örtüsü, yastık örtüsü, karyola takımı gibi eşyalara da uygulandığını söyleyebiliriz.

Gelenek ve göreneklerini devam ettirmeye çalışan yöre halkının çeyiz hazırlama adetlerinin bazıları da hala devam etmektedir. Yörede askere giden gençlerin omuzlarına atılan ve gelinlik kızların başlarına örtülen çeinnine (pullu al), giyeceklerin konulduğu damat bohçası, askıya asılan elbiselerin tozlanmasını önlemek ve görüntüsünü hoş bir hale getirmek için yapılan elbise örtüsü, hamamdan çıkan gelin kızların başlarına bağladıkları baskıcak, ev içindeki bacaların görüntüsünü güzelleştirmek ve dumanı önlemek amacıyla yapıla baca örtüsü ilçenin önem verdiği ürünlerdir. ( Meryem AKYOL ile 26.05.2008 tarihli mülakattan)

1.2. Konunun Seçimi ve Önemi

Bolvadin halkının yakın zamana kadar ve bazı evlerde hala kullanılmakta olan el işlemeleri’nin araştırılması, yaşatılması, gelecek nesillere aktarılması açısından önemlidir. Bolvadin el işlemeleri, Bolvadin halkının kültürünü ve medeniyetini hayata bakış açısını ve değer yargılarını yansıttığını düşünürsek bu konunun araştırılmasının önemi daha iyi anlaşılacaktır.

Konu hakkında yapılan kaynak araştırmaları sonucunda yeterli çalışmaya ulaşılamaması bu konunun önemini arttırmış ve seçilmesini sağlamıştır.

(25)

Bu araştırmanın amaçları şu şekilde sıralanabilir;

• Bolvadin ilçesine ait el işlemeleri hakkında ayrıntılı bilgi edinmek, • Seçilen işlemelerin genel özelliklerini tesbit etmek ve tanıtmak,

• Yörede yapılan işlemeleri tespit edip gözlem fişi yardımı ile katalog oluşturmak

• Kaybolmaya yüz tutmuş, sandık köşelerinde gizli kalmış olan sanat eserlerini gün ışığına çıkarmak,

• Geleneksel işlemeleri korumak ve toplumumuzu bu konuda bilinçlendirmek,

• İşlemelere sahip çıkarak, yaşatmak ve yeni kuşaklara aktarmak,

• İşlemelerin özelliklerini yitirmemesi ve yeni araştırmacılar için sınırlı da olsa kaynak oluşturmak amacı ile bu araştırma yapılmıştır.

1.4. Araştırmanın Sınırlılıkları

Bu araştırma Afyonkarahisar İli Bolvadin ilçesi Evleri Ve Müzesinde Bulunan El İşlemeleri” olarak belirlenmiştir. Yapılan saha araştırmasında el işlemelerinin çeşitli örnekleriyle karşılaşılmıştır. Yörede çapraz iğne ve pul tutturma tekniği ile daha fazla karşılaşılması ve yöre halkının bu işlere daha çok önem vermesi araştırmanın çapraz iğne ve pul tutturma tekniği ile yapılan işlemeler üzerine yapılmasına sevk etmiştir. Araştırmada birçok örnekle karşılaşılmış ve bunlar arasında birbirine benzer örnekler ayrılmıştır. Bunlardan 70 adet çapraz iğne, 18 adet pul tutturma tekniği ile yapılmış işleme araştırma kapsamına alınmıştır. İşlemelerin bütün özellikleri incelenmiş, konu hakkında ayrıntılı bilgi verilmiştir.

Araştırma için belli bir dönem sınırlandırılması yapılmamış ancak 20.yy. örnekleriyle karşılaşıldığı için bu döneme ait örnekler incelenmiştir.

(26)

Konu ile ilgili yazılı kaynaklar taranmıştır. Örneklere ulaşabilmek amacıyla yörede alan araştırması yapılmıştır.

Bulunan örneklerin fotoğrafları çekilmiş, desenleri çizilmiştir. Ayrıca örnekler cins, boyut, malzeme, teknik, renk, süsleme, konu ve kompozisyon bakımından incelenerek her örnek için bir gözlem fişi oluşturulmuştur. Kaynak kişilerle görüşülmüş ve alınan bilgileri belgelemek amacıyla kaynak kişi künyeleri yazılmıştır. Ulaşılan örneklerdeki bilgiler hazırlanan gözlem fişlerine aktarılmış ve elde edilen bilgilerle tablolar oluşturulmuştur. Gözlem fişlerinin sıralaması alfabetik sıralama göz önüne alınarak yapılmıştır. Örnekler arasında 69 adet çapraz iğne ve 19 adet pul tutturma tekniği ile yapılmış işleme örneği ile katalog oluşturulmuştur.

Araştırma kapsamındaki 88 adet el işlemeli ürünün gözlem fişlerindeki verilere bakılarak türleri tespit edilmiştir. Yerleştirme sırasında, çapraz iğne tekniği ile yapılan işlemeler ve pul tutturma tekniği ile yapılmış işlemeler ayrı olarak gruplandırılmıştır. Tür isimlerinin baş harflerindeki alfabetik sıralama dikkate alınmış ve bunlarda kendi aralarında süsleme konularına göre sıralanmıştır. Bu sıralama gözlem fişlerindeki sıralamayı da belirlemiştir.

Gözlem fişlerinin sonunda, kaynak kişi künyesi yer almıştır. Ürünlere ait özellikler ve yöresel isimler hakkında bilgi veren kaynak kişilerin adı, soyadı, doğum yeri ve yılı, mesleği, öğrenim durumu ve adresi ile ilgili elde edilen notlar bulunmaktadır.

Ürünlere ait bilgilerin gözlem fişlerine kaydedilmesi sonucu elde edilen veriler, gözlem fişlerinde sırası ile tüm başlıklar tek tek ele alınarak tablolar yardımı ile bulgulara dönüştürülmüştür. Tablolar sırasıyla cins döküm tablosu, malzeme döküm tablosu, teknik döküm tablosu, kenar temizleme döküm tablosu, renk döküm tablosu, zemin rengi döküm tablosu, süsleme konusu döküm tablosu ve kompozisyon döküm tablosudur.

(27)

türlerinin işlevleri, ürünlerin zemin-işleme-kenar temizleme ve süslemelerinde seçilen renkler, ürünlerin işlemesinde seçilen konu adları, konu adlarının yöredeki adları, konular, konuların kompozisyonları açıklanmıştır.

İlgili araştırmalar ve yayınlar bölümü, kronolojik sıralama esas alınarak hazırlanmıştır. Ürünlerin çizimleri çapraz iğne tekniği ile yapılan işlemeler bilgisayarda “x stıcks studio” programında, pul tutturma tekniği yapılan işlemeler ise elde çizilmiştir. GÖZLEM FİŞİ ÖRNEĞİ Örnek No : Fotoğraf No : Çizim No : İncelenme Tarihi : Ürün Sahibi :

Ürün Sahibinin Açık Adresi : Ürünün Geliş Biçimi : Onarım Durumu : Bugünkü Durumu : Tarihlendirme : Ayrıntılı Tanım : Tür/Cins :

(28)

Kaynak Kişi : Boyutları : En : Boy : Kol Boyu : Beden Boyu : Etek Boyu : Bütün Boy : Omuz Genişliği ; Ön Genişlik ; Manşet Genişliği ; Kullanılan Malzeme : Kumaş : Süsleme : Astar : Dikiş : Teknik : Dikiş : Süsleme :

(29)

Astarlama : Kullanılan Renkler : Kumaş : Süsleme : Astar : Dikiş : Süsleme Konusu: Bitkisel Bezeme : Geometrik Bezeme : Nesneli Bezeme : Kompozisyon:

Kaynak Kişi Künyesi :

Adı Soyadı :

Doğum Yeri Ve Yılı :

Mesleği : Öğrenimi : Açık Adresi

(30)

1.6.1.Tarihi Konumu

Bolvadin, Anadolu'nun en eski yerleşim yerlerinden biridir. Mevcut vesikalara göre 10.000 yıllık geçmişi vardır. Bolvadin, antik Paroreos Phrygia (Yanık Frigya) vadisinde kurulmuştur. Bu vadide M.Ö.8000'de yerleşik hayata geçilmiştir.1

Arkaik devirde bir site şehri olan Bolvadin, Afyon bölgesindeki 52 yerleşim biriminden birisiydi. Anadolu'daki bütün tarihi devirleri yaşamıştır. Romalılar zamanında Polybotum isminde il merkezidir. Üçhöyükler mevkisinde önemli bir yerleşim merkezi olan Kayster Pedion şehri M.Ö. 401 tarihinde Persler tarafından yakıldıktan sonra Polybotum hızla gelişmiştir. Grek tarihçisi Ksnefon, "Anabasis" isimli kitabında Kayster Pedion şehri için yolların birleştiği yerde kalabalık bir şehirdir der.

Bolvadin, Malazgirt Savaşı'ndan sonra 1107 tarihinde yapılan Bolvadin Savaş sonunda Emir Menkülek Bey tarafından Türklerin eline geçmiştir. Bolvadin Savaşı, Anadolu'nun Türkleşmesinde önemli bir rol oynamıştır.

Türklerin eline geçtikten sonra Bolvadin'e Yazır, Avşar, Karkın, Çepni boyları gelip yerleşmişlerdir. Daha sonra aşiretlerin iskânları sırasında çeşitli aşiretler, cemaatler yerleştirilmiştir. Bugünkü Bolvadin ve civarındaki halkın kökleri bu aşiretlere dayanır.

Bolvadin merkezinde Yazır ve Karkın aşiretleri etkindir. Daha sonra Sarıkeçili, Karakeçili, Honamlı ve Tekeli Yörükleri gelmişlerdir. Civarda ise Morcaali Türkmenleri (Kemerkaya), Karainbeyli Türkmenleri (Çay), Karabağ Türkmenleri (Büyükkarabağ, Ortakarabağ, Derekarabağ), Tabanlı Türkmenleri (Kurucaova Köyü), Selçuklu Yörükleri (Dişli Kasabası), Avşar Yörükleri (Özburun Kasabası), Karakeçili Yörükleri (Yörükkaracaören ve civarı) yerleşmiştir.

1_{http://www.bolvadin.bel.tr}

(31)

döneminde, önceleri Germiyan vilayetine (Kütahya), 1839'dan sonra Hüdavendigar vilayetine (Bursa) bağlı kaza merkezi oldu. 1850 yılında Muhassılığa yükseldi. Karahisar-ı Sahip Sancağı (Afyon) iki Muhassılığa ayrılmıştır:

Bolvadin, Kurtuluş Savaşında stratejik yönden önemli bir merkez olmuştur. Birinci ve İkinci Ordu Bolvadin'de kurulmuştur. Büyük bir kültür merkezi olan Bolvadin'de ticari hayat ve sanat çok gelişmiştir. 1831 yılında yapılan nüfus sayımındaki istatistiklere göre 150 çeşit meslek grubu vardır. Ziraat Bankası 22. şubesini 1873 yılında Bolvadin'de açmıştır. Bunu takiben Osmanlı Bankası ve Akşehir Bankası da şube açmışlardır. Daha sonra Bolvadinliler 1 Haziran 1914 yılında, Osmanlı Döneminin ilk özel bankalarından olan "Bolvadin İktisadi

Osmani Bankası"nı kurmuştur.2 1.6.2.Coğrafi Konumu

Bolvadin 3.ve 4. jeolojik devirlerde oluşmuş bir ovadır. Güneyden Sultandağları (2519 m), kuzeydoğudan Emirdağları (2307 m) ve kuzeybatıdan Paşadağları (2000 m) yla çevrilidir.

Bolvadin, 31 derece 2 dakika doğu meridyeni ile 38 derece 43 dakika kuzey paralelinin kesiştiği noktada, derin ve uzun bir alüvyon ova üzerine kurulmuştur. Ege bölgesinin İç Batı Anadolu kesminde yer alan Bolvadin güneyden Sultandağları, kuzeydoğudan Emirdağları ile çevrilidir. Ulaşım açısından İç Anadolu, Ege ve Akdeniz bölgelerini birbirine bağlayan kilit noktadadır. Deniz seviyesinden ortalama yüksekliği 1016 metre ve yüzölçümü 1108 km2_{dir. Afyon yüzölçümünün %12.84'}

ünü oluşturur.

Bolvadin'in arazileri genellikle ovadır. İlçenin yüzölçümünün ortalama %40'ı tarımsal saha olup büyük bir kısmında tahıl üretilmekte, ikinci sırayı meyvelik, bağ ve bahçe sahaları almaktadır.

2_{http://www.bolvadin.bel.tr}

(32)

havzası teknotik bir çukur olup, Akarçay' ın ve Sultandağları'nın kaynak sularıyla beslenerek ve zamanla su dolarak oluşturmuştur. Tek akarsuyu Akarçay' dır. Ahır dağlarından doğar ve Eber Gölü'ne dökülür. Üzerinde Altıgöz, Develi, Kırkgöz ile Sırt köprüsü gibi köprüler vardır.

Coğrafî olarak İç Ege Bölgesinde bulunan ilçemizde kara iklimi hüküm sürmektedir. Yazları sıcak ve kurak, kışları soğuk ve sert geçmektedir. İlçemizin dağlarında sarı meşe, ardıç ve çam ormanları vardır.

1.6.3.İklim ve Bitki Örtüsü

Ege Bölgesi’nin İç Batı Anadolu kısmında yer alan Bolvadin’in yazları sıcak ve kurak, kışları soğuk ve yağışlı geçer. Kışın sıcaklığın 0°C’nin altına kadar düştüğü görülür. Temmuz ve Ağustos en sıcak, Ocak ve Şubat en soğuk aylardır. Kış aylarında yağışlar genellikle kar şeklinde olur. Bolvadin’in iklimi düzensizdir. Kış aylarında bazen bahar günleri yaşanır. Temmuz ayı sıcaklığı 37°C’ye kadar çıkar.

Bolvadin ovası yer yer çayırlarla kaplıdır. Burada ağaç unsuru olarak meşe, ardıç ve çam vardır. Su kenarlarında söğüt ve kavak ağaçları yetişir. Bolvadin ovasının en alçak kısmı olan Eber gölü, yer yer sazlık ve kamışlıklarla kaplıdır.3

1.6.4.Yöresel El Sanatları

Koşumculuk: Atların arabaya koşulması için gerekli olan amut, paldım,

dizgin, şeker, ok kayışı, sırım gibi deri ürünlerinin yapımı ile uğraşan bir el sanatı dalıdır. Bolvadin’deki koşumcular, kasaplardan aldıkları manda(camız) derilerini şapladıktan sonra, kayış haline getirmekte ve daha sonra koşum eşyalarını yapmaktadır. Koşumların üzerine dökümden yapılmış saçak ve püsküller süs için konulmaktadır. Koşumculuğa olan ilgi bugün yok denecek kadar azdır.4

3_{Kavas, Yakup, Dünden Bugüne Bolvadin, İstanbul, 1984, s.9.} 4_{http://www.bilgipasaji.com/forum/rss-bilgi-567/164827-bolvadin.html}

(33)

arabalar genellikle tek atlı olarak yapılmakta ve tekerleklerine lastik kaplanmaktadır. Arabanın önünde ve arkasında sarsıntıyı önlemek amacıyla yaylar bulunmaktadır. Tatar arabası çift atlı olarak yapılır. Kasa dingil üzerine oturur ve tekerlekleri demirle kaplıdır. Bu yüzden çok sarsıcıdırlar.5

Kilimcilik: Bolvadin köylerinde kilim ve zilinin yanı sıra çuval, gelin harharı,

seccade, terki heybesi, yastık, cicim gibi eşyalar dokunmaktadır.6

Halıcılık: Seccade, yastık, heybe, torba, Kur’anlık gibi eşyalar dokunmaktadır.

Son yıllarda kooperatifçiler ve Sümerbank aracılığı ile Isparta tipi halı dokumacılığı gelişmiştir. Halkın dokuduğu halılarda kilim motifleri hakimdir. Ticari amaçlı halılar ise halıcıların verdikleri desenle işlenmektedir. Dazkırı, Dinar, Sandıklı ve Şuhut ilçelerinde halıcılık bir aile ekonomisi haline gelmiş, gelir kaynağı olmuştur. Dazkırı bölgesinde özel sektöre ait yapağıdan başlayarak, halı dokunması dahil tüm evleri otantik ortam içinde gösteren halı satış reyonları turistlerin büyük ilgisini çekmektedir.7

Örgücülük: İnsanların koyunyününü en ilkel biçimde kullandıkları çalışma

alanı olan örgücülük de Afyon’da yaygın el sanatlarından biridir. Koyunyününü kirman, tarak, şiş, iğ gibi basit araçlar kullanılarak çorap, eldiven, kazak, içlik gibi eşyalar haline getirilir. Örülecek erkek çorabı olduğu zaman çoğunlukla düz örgü ya da kendinden motifli örgü çeşitleri kullanılır. Çoraplar diz yüksekliğinde örülür. Kadın çorapları ise nakışlı olur. Renk renk motifler ve nakışlar zengin ve güzeldir. Çoraplar beş şişle örülür.8

Dantel ve Oyalar: Kadınların boş zamanlarını değerlendirmek amacıyla

yaptıkları, süslemeye yönelik el sanatı ürünleridir. Danteller beyaz veya krem ip kullanılarak örülür. Motifler halinde tek tek örülüp birleştirilen veya bir bütün olarak örülen danteller, çarşaf, yastık, sandık örtüsü gibi eşyaların kenarlarına geçirildiği

5_{http://www.bilgipasaji.com/forum/rss-bilgi-567/164827-bolvadin.html} 6_A.y.

7_A.y. 8_A.y.

(34)

küstü, kaynana yumruğu, dantellerde kullanılan sayısız örneklerden bazılarıdır.9

1.6.5. Bolvadin Müzesinin Tarihi

Aydınlar Mahallesi, Santral Caddesindedir.1982 yılında lise müdürü Muharrem Bayar tarafından kurulmuştur.1986 yılında belediye başkanı Hasan Yazıcı eski sinema binasını müze olarak düzenlemiş, eserlerin yerleştirilmesini Sanat Tarihçi Nurettin Özkan yapmıştır. Müze yeni binasına 1987 yılında taşınmıştır.10

Müzede Bolvadin merkez ve köylerden toplanmış eserler sergilenmektedir. İki kat olan müzenin birinci katında teşhir salonu, yöresel oturma odası, gelin odası ve konferans salonu vardır. İkinci katta etnoğrafik malzemelerin sergilendiği teşhir salonları ve kütüphanesi bulunur. Müzenin bahçesinde arkeolojik malzemeler vardır.11

9_A.y.

10_{Bayar, Muharrem, Bolvadin Tarihi, Bolvadin,2004.} 11_A.y.,s.28.

(35)

(36)

Örnek No : 1 Fotoğraf No : 1-2

Çizim No : 1

İncelenme Tarihi : 29.12.2008 Ürün Sahibi : Cennet YAŞAR

Ürün Sahibinin Açık Adresi : Aşağı Mah. No:13 Ortakarabağ Köyü/BOLVADİN Ürünün Geliş Biçimi : Kendisi Yapmıştır

Onarım Durumu : Onarım Görmemiştir. Bugünkü Durumu : Sağlam Durumdadır Tarihlendirme :20. yy.son çeyreği Ayrıntılı Tanım

Tür/Cins :Bohça

Yöredeki Adı :Bohça

Kaynak Kişi : Cennet YAŞAR

Boyutları

En :100 cm

Boy : 100 cm

Kullanılan Malzeme

Kumaş :Patiska

Süsleme :Koton İplik

Dikiş :Dikiş İpi

Teknik

Süsleme :Çift Çapraz İğne

Kenar Temizleme :Köşe yaparak-Dantel Tutturma Kullanılan Renkler

Kumaş :Beyaz

Süsleme :Kırmızı-Pembe-Yavruağzı-Mor-Yeşil-Sarı-

Kahverengi

(37)

Bitkisel Bezeme :Gül-yaprak-dal Geometrik Bezeme :

Nesneli Bezeme :

Biçimlendirme: Bezemeler natüralist bir üslupla oluşturulmuştur.

Kompozisyon: Kare formda yapılan bohçanın tek köşesi işlemelidir. İşlemede

çift çapraz iğne tekniği kullanılmıştır. İşleme komposizyonunda bitkisel bezeme görülür. Süsleme komposizyonunda bir kök üzerinden çıkan gül, yaprak ve dallar yer almaktadır. Bir kökten çıkan dallara yerleştirilmiş yedi adet gül motifi yer almaktadır. İşlemede koton iplik kullanılmıştır. Gül motifinde pembe, kırmızı, mor, yavruağzı, tohumda sarı, dallarda kahverengi yapraklarda ise yeşil renk görülür. Dörtkenarı köşe yapılarak dantel tutturma tekniği ile temizlenmiştir.

Kaynak Kişi Künyesi

Adı Soyadı : Cennet YAŞAR

Doğum Yeri Ve Yılı : Bolvadin–1960

Mesleği : Ev hanımı

Öğrenimi : İlkokul Mezunu

(38)

Örnek No : 2 Fotoğraf No : 3-4

Çizim No : 2

Ürün Sahibinin Açık Adresi : Aşağı Mah. No:13 Ortakarabağ Köyü/BOLVADİN Ürünün Geliş Biçimi : Kendisi Yapmıştır

Onarım Durumu : Onarım Görmemiştir Bugünkü Durumu : Sağlam Durumdadır Tarihlendirme : 20 yy. son çeyreği Ayrıntılı Tanım

Tür/Cins : Bohça

Yöredeki Adı : Bohça

Kaynak Kişi : Cennet YAŞAR

Boyutları

En : 100 cm

Boy : 100 cm

Kumaş :Patiska

Süsleme :Koton İplik

Dikiş :Dikiş ipi

Teknik

Süsleme :Çapraz İğne

Kenar Temizleme :Köşe Yaparak Kullanılan Renkler

Kumaş : Beyaz

Süsleme :Mor-Yeşil-Sarı

(39)

Bitkisel Bezeme :Yaban gülü, mine, yaprak, dal Geometrik Bezeme :

çapraz iğne tekniği kullanılmıştır. İşleme komposizyonunda bitkisel bezeme görülür. Süsleme komposizyonunda yaban gülü, mine, dal ve yapraklar ”V” şekilde yerleştirilmiştir. İki adet yaprağın üzerine yerleştirilmiş yaban gülünün sağ ve sol kısmında birer tane yaban gülü motifi konmuştur. Gül motiflerinden çıkan küçük dallarla mineler desene dağınık şekilde yerleştirilmiştir. Yaban gülü ve minelerin renklendirilmesinde mor, tohumlarda sarı, yaprak ve dallarda ise yeşil renk görülür. Kenarları köşe yapma tekniği ile temizlenmiştir.

(40)

Fotoğraf No : 5-6

Çizim No : 3

İncelenme Tarihi : 25.11.2008

Ürün Sahibi : Habibe ÇELİKTEN

Ürün Sahibinin Açık Adresi : Karşıyaka Mah. No:69 Büyükkarabağ

Kasabası/BOLVADİN

Ürünün Geliş Biçimi : Kendisi Yapmıştır Onarım Durumu : Onarım Görmemiştir Bugünkü Durumu : Lekelidir.

Tarihlendirme : 20. yy. son çeyreği Ayrıntılı Tanım

Kaynak Kişi : Habibe ÇELİKTEN

Boyutları

En : 100 cm

Boy : 100 cm

Kumaş : Patiska

Süsleme : Koton İplik

Dikiş : Dikiş İpi

Teknik

Süsleme : Çapraz İğne

Kenar Temizleme : Tığ oyası yaparak Kullanılan Renkler

Kumaş : Beyaz

Süsleme : Mavi-Siyah

(41)

Bitkisel Bezeme : Geometrik Bezeme : Nesneli Bezeme :

Figürlü Bezeme :Uğur Böceği

Kompozisyon: Kare formdaki bohçanın ön yüzeyi işlemelidir. İşlemede çapraz

iğne tekniği kullanılmıştır. İşleme komposizyonunda figürlü bezeme görülür. Süslemede uğur böceği figürü, bohçanın kenarları boşta kalacak şekilde ortaya serpme şeklinde yerleştirilmiştir. Uğur böceği motifinin renklendirilmesinde kanatlarda mavi, baş ve bacak kısımlarında ise siyah renkler görülür. Dörtkenarı tığ danteli yapılarak temizlenmiştir.

Adı Soyadı : Habibe ÇELİKTEN Doğum Yeri Ve Yılı : Bolvadin–1962

Mesleği : Ev hanımı Öğrenimi : İlkokul Mezunu

Açık Adresi : Karşıyaka Mah. No:69 Büyükkarabağ

(42)

Fotoğraf No : 7-8

Çizim No : 4

İncelenme Tarihi : 26.11.2008 Ürün Sahibi : Döne AKYOL

Ürün Sahibinin Açık Adresi :Hacı Bekir Mah No:24 Büyükkarabağ

Kasabası/BOLVADİN

Ürünün Geliş Biçimi : Kendisi Yapmıştır Onarım Durumu : Onarım Görmemiştir Bugünkü Durumu : Sağlam Durumdadır Tarihlendirme : 20.yy.

Ayrıntılı Tanım

Yöredeki Adı : Bohça

Kaynak Kişi : Döne AKYOL

Boyutları

En : 100cm

Boy : 100cm

Kumaş : Akfil

Süsleme : Koton iplik

Dikiş : Dikiş ipi

Teknik Süsleme : Çapraz İğne Kenar Temizleme : Köşe Yaparak Kullanılan Renkler :

Kumaş : Beyaz

Süsleme : Yeşil-Kırmızı-Eflatun

(43)

Bitkisel Bezeme :Gül-Yaprak-Mine Geometrik Bezeme :Üçgen

Nesneli Bezeme

Kompozisyon: Akfil kumaş üzerine yapılan kare formundaki bohçanın bir

köşesi işlemelidir. Bağlantılı tekrarlamayla düzenlenen desen iki adet çiçek motifi, mine çiçek, yaprak ve dallarla birbirine bağlanmıştır. Çiçek motifinin alt kısmında zikzak şeklinde su yapılmıştır. İşlemede koton iplik kullanılmıştır. Çiçek motifleri kırmızı ve eflatun yapraklarda ise yeşil kullanılmıştır. Kenarları köşe yapılarak temizlenip dört kenarı piko yapılarak zenginleştirilmiştir.

Adı Soyadı : Döne AKYOL

Doğum Yeri Ve Yılı : Ortakarabağ–1970

Mesleği : Ev Hanımı

Öğrenimi : İlkokul

Açık Adres :Hacı Bekir Mah No:24 Büyükkarabağ

(44)

Fotoğraf No : 9-10

Çizim No : 5

İncelenme Tarihi : 22.10.2008 Ürün Sahibi : Nurgül BELHAN

Ürün Sahibinin Açık Adresi :Fevzi Çakmak Mah. No:51 Büyükkarabağ

Kasabası/BOLVADİN

Ürünün Geliş Biçimi : Kendisi Yapmıştır Onarım Durumu : Onarım Görmemiştir Bugünkü Durumu : Sağlam Durumdadır Tarihlendirme : 20 yy. son çeyreği Ayrıntılı Tanım

Kaynak Kişi : Nurgül BELHAN

Boyutları

En : 100 cm

Boy : 100 cm

Kumaş : Saten

Süsleme : Koton iplik

Dikiş :

Teknik

Süsleme : Çapraz İğne

Kenar Temizleme : Kullanılan Renkler

Süsleme : Pembe-Bordo-Yeşil-Sarı

(45)

Bitkisel Bezeme : Gül, Tomurcuk, Yaprak, Dal Geometrik Bezeme :

çapraz iğne tekniği kullanılmıştır. İşleme komposizyonunda bitkisel bezeme görülür. Süsleme komposizyonunda hafif kıvrımlı dal üzerine yerleştirilmiş iki adet gül, iki adet tomurcuk yapraklarla bütünlük sağlayacak şekilde yerleştirilmiştir. Motifin simetrisi alınarak bir düzen oluşturulmuştur. Dalların birleşmesi yarım ay görünümünü almıştır. İşlemede koton ip kullanılmıştır. Gül ve tomurcukların renklendirilmesinde pembe, bordo, dallarda kahverengi, yapraklarda ise yeşil renk görülür. Hazır bohça üzerine işlenmesinden dolayı kenar temizleme yapılmamıştır.

Adı Soyadı : Nurgül BELHAN Doğum Yeri Ve Yılı : Bolvadin–1964

Açık Adresi : Fevzi Çakmak Mah. No:51 Büyükkarabağ

(46)

Fotoğraf No : 11-12

Çizim No : 6

İncelenme Tarihi : 22.10.2008 Ürün Sahibi : Nurgül BELHAN

Ürün Sahibinin Açık Adresi : Fevzi Çakmak Mah. No:51 Büyükkarabağ

Kasabası/BOLVADİN

Ürünün Geliş Biçimi : Kayınvalidesi Hediye Etmiştir Onarım Durumu : Onarım Görmemiştir

Bugünkü Durumu : Sağlam Durumdadır Tarihlendirme : 20 yy. son çeyreği Ayrıntılı Tanım

Yöredeki Adı : Bohça

Kaynak Kişi : Nurgül BELHAN

Boyutları

En : 100 cm

Boy : 100 cm

Kumaş : Patiska

Dikiş : Dikiş ipi

Teknik

Kenar Temizleme : Dantel Tutturma Kullanılan Renkler

Süsleme : Turkuaz

(47)

Bitkisel Bezeme :Yıldız Çiçeği Geometrik Bezeme :Kare-Üçgen Nesneli Bezeme :

Kompozisyon: Kare formdaki bohçanın iki kenarı bezemelidir. İşlemede

çapraz iğne tekniği kullanılmıştır. İşleme komposizyonunda bitkisel ve geometrik bezeme görülür. Süsleme komposizyonunda stilize yıldız çiçekleri ve iç içe girmiş “v” şekiller yer almaktadır. Bağlantılı sıralama şeklinde iki kenarı su şeklinde sıralayan motifin köşesine aynı motifle oluşturulmuş kare şekli yer almaktadır. Motiflerin renklendirilmesinde turkuaz mavi kullanılmıştır. İki kenar dantel tutturma iki kenar ise makine dikişi yapılarak temizlenmiştir.

Adı Soyadı : Nurgül BELHAN Doğum Yeri Ve Yılı : Bolvadin–1964

Açık Adresi :Fevzi Çakmak Mah. No:51 Büyükkarabağ

(48)

Fotoğraf No : 13-14

Çizim No : 7

İncelenme Tarihi : 18.11.2008 Ürün Sahibi : Eşe ÇELİK

Ürün Sahibinin Açık Adresi :Yukarı Mah. No:133 Ortakarabağ

Köyü/BOLVADİN

Ürünün Geliş Biçimi : Hediye Edilmiştir. Onarım Durumu : Onarım Görmemiştir Bugünkü Durumu : Sağlam Durumdadır Tarihlendirme : 20 yy. son çeyreği Ayrıntılı Tanım

Tür/Cins : Buzdolabı Örtüsü Yöredeki Adı : Buzdolabı Örtüsü Kaynak Kişi : Eşe ÇELİK

Boyutları

En : 35 cm

Boy : 90 cm

Kumaş : Etamin

Teknik

Kenar Temizleme : Baskı dikişi Kullanılan Renkler

Süsleme : Yeşil

(49)

Bitkisel Bezeme : Yıldız Çiçeği, Dallar Geometrik Bezeme :

Kompozisyon: Dikdörtgen formda yapılan örtünün iki kısa kenarı işlemelidir.

İşlemede çapraz iğne tekniği kullanılmıştır. İşleme komposizyonunda bitkisel bezeme görülür. Süsleme komposizyonunda yıldız çiçekleri eşkenar dörtgen şeklinde yerleştirilmiştir. Yıldız çiçeklerinin uçlarına düz çizgi yapılmış çizgilerin arasına çiçek yaprağı konarak motif tamamlanmıştır. İşlemede koton iplik kullanılmıştır. İşlemede tek renk kullanılmıştır. Kenarlardan biri kumaş bitimi diğer üç kenar ise baskı dikişiyle temizlenmiştir.

Adı Soyadı : Eşe ÇELİK

Açık Adresi :Yukarı Mah. No:133 Ortakarabağ

(50)

Fotoğraf No : 15-16

Çizim No : 8

Ürün Sahibinin Açık Adresi :Aşağı Mah. No:13 Ortakarabağ

Köyü/BOLVADİN

Ürünün Geliş Biçimi : Kendisi Yapmıştır Onarım Durumu : Onarım Görmemiştir Bugünkü Durumu : Sağlam Durumdadır Tarihlendirme : 20.yy. son çeyreği Ayrıntılı Tanım

Tür/Cins : Buzdolabı Örtüsü Yöredeki Adı : Buzdolabı Örtüsü Kaynak Kişi : Cennet YAŞAR

Boyutları

En : 35cm

Boy : 110 cm

Süsleme : Orlon iplik

Dikiş : Dikiş İpi

Teknik

Kenar Temizleme : Tığ Oyası Yaparak Kullanılan Renkler

Süsleme : Turkuaz Mavi

(51)

Bitkisel Bezeme : Yıldız Çiçeği, Haşhaş Çiçeği Geometrik Bezeme : Çizgi-Eşkenar dörtgen Nesneli Bezeme :

Biçimlendirme: Bezemeler anti natüralist bir üslupla oluşturulmuştur.

Kompozisyon: Dikdörtgen formda yapılan buzdolabı örtüsünün iki kısa kenarı

işlemelidir. İşlemede çapraz iğne tekniği kullanılmıştır. İşleme komposizyonunda geometrik ve bitkisel bezeme görülür. Süsleme komposizyonunda çarpı işaretinin uçlarında stilize edilmiş haşhaş çiçeği motifi ve her aralığında yıldız çiçekler yer almaktadır. Desenin suyunda eşkenar dörtkenler düz tekrar tekniğinde oluşturulmuştur. İşlemede orlon iplik kullanılmıştır. Desenin tamamında mavi renk görülmektedir. Kenarları tığ ile zincir, kısa kenarlar ise örümcek yapılarak temizlenmiştir.

Açık Adresi :Aşağı Mah. No:13 Ortakarabağ

(52)

Fotoğraf No : 17-18

Çizim No : 9

İncelenme Tarihi : 25.11.2008

Ürün Sahibi : Habibe ÇELİKTEN

Ürün Sahibinin Açık Adresi : Karşıyaka Mah. No:69 Büyükkarabağ

Kasabası/BOLVADİN

Ürünün Geliş Biçimi : Kendisi Yapmıştır Onarım Durumu : Onarım Görmemiştir Bugünkü Durumu : Lekelidir

Tarihlendirme : 20 yy. son çeyreği Ayrıntılı Tanım

Tür/Cins : Buzdolabı Örtüsü Yöredeki Adı : Buzdolabı Örtüsü Kaynak Kişi : Habibe ÇELİKTEN

Boyutları

En : 35 cm

Boy : 95 cm

Kumaş : Etamin

Teknik

Kenar Temizleme : Baskı dikişi Kullanılan Renkler

Kumaş : Krem Rengi

Süsleme : Lacivert

(53)

Bitkisel Bezeme : Zambak Geometrik Bezeme :”C” kıvrımlar Nesneli Bezeme :

Kompozisyon: Dikdörtgen formda yapılan örtünün iki kısa kenarı işlemelidir.

İşlemede çapraz iğne tekniği kullanılmıştır. İşleme komposizyonunda bitkisel ve geometrik bezeme görülür. Süsleme komposizyonunda bağlantılı sıralama şeklinde yatay yerleştirilmiş ”C” kıvrımlar arasına stilize zambak çiçeği yerleştirilmiştir. Zambak çiçeğinin alt kısmında gene yatay yerleştirilmiş içi dolu “c” kıvrım yer almaktadır. Motifin hemen alt kısmına simetrisi uygulanarak komposizyon tamamlanmıştır. İşlemede koton iplik kullanılmıştır. İşlemede tek renk kullanıldığı görülmektedir. Baskı dikişi ile komposizyon tamamlanmıştır.

Adı Soyadı : Habibe ÇELİKTEN Doğum Yeri Ve Yılı : Bolvadin–1962

Açık Adresi :Karşıyaka Mah. No:69 Büyükkarabağ

(54)

Fotoğraf No : 19-20

Çizim No : 10

Ürün Sahibinin Açık Adresi : Hacı Bekir Mah No:24 Büyükkarabağ

Kasabası/BOLVADİN

Ürünün Geliş Biçimi : Kayınvalidesi Tarafından Hediye Edilmiştir. Onarım Durumu : Onarım Görmemiştir

Bugünkü Durumu : Sağlam Durumdadır Tarihlendirme : 20.yy

Tür/Cins : Buzdolabı Örtüsü Yöredeki Adı : Buzdolabı Örtüsü Kaynak Kişi : Döne AKYOL

Boyutları

En : 35 cm

Boy : 90 cm

Dikiş : Dikiş ipi

Teknik

Kenar Temizleme : Makrame Kullanılan Renkler

Kumaş : Krem

Süsleme : Yeşil-Kırmızı-Mavi

(55)

Bitkisel Bezeme : Papatya-Dal-Yaprak Geometrik Bezeme : Kare-Daire

Nesneli Bezeme : Figürlü Bezeme :Kuş

Kompozisyon: Dikdörtgen formundaki örtünün iki kısa kenarı işlemelidir.

İşlemede çapraz iğne tekniği kullanılmıştır. İşleme komposizyonunda bitkisel ve figürlü bezeme görülür. Süsleme komposizyonunda bağlantılı sıralama şeklinde“S”kıvrımlar arasına üç adet papatya çiçeği ve aralarına mine çiçekler yerleştirilmiştir. Mine çiçekler üzerinden çıkan dallar üzerine yerleştirilmiş dört adet kuş figürü yer almaktadır. İşlemede koton iplik kullanılmıştır. Papatya, mine çiçekler ve kuş figüründe kırmızı, dallar ve yapraklarda yeşil, kuşun ayak ve gagasında siyah renk görülür. İki uzun kenar baskı dikişi ile kısa kenarlar ise makrame yapılarak zenginleştirilmiştir.

Açık Adres : Hacı Bekir Mah No:24 Büyükkarabağ

(56)

Fotoğraf No : 21-22

Çizim No : 11

Ürün Sahibinin Açık Adresi : Hacı Bekir Mah No:24 Büyükkarabağ

Kasabası/BOLVADİN

Ürünün Geliş Biçimi : Kendisi Yapmıştır Onarım Durumu : Onarım Görmemiştir Bugünkü Durumu : Sağlam Durumdadır Tarihlendirme : 20.yy.

Tür/Cins :Buzdolabı Örtüsü

Yöredeki Adı : Buzdolabı Örtüsü

Kaynak Kişi : Döne AKYOL

Boyutları En : 40 cm Boy : 170 cm Kullanılan Malzeme Kumaş :Etamin Süsleme :Koton İp

Dikiş :Dikiş İpi

Teknik

Kenar Temizleme :Makrame Kullanılan Renkler

Kumaş :Krem Rengi

Süsleme :Yeşil-Sarı-Kahverengi-Mavi- Kırmızı

(57)

Bitkisel Bezeme :Yaprak-Dal Figürlü Bezeme :Kuş

Geometrik Bezeme : Nesneli Bezeme :

Kompozisyon: Dikdörtgen formdaki örtünün iki kısa kenarı işlemelidir.

İşlemede çapraz iğne tekniği kullanılmıştır. İşleme komposizyonunda bitkisel ve figürlü bezeme görülür. Süsleme komposizyonunda yatay şekilde yerleştirilmiş dal üzerine iki adet birbirine bakan kuş figürü yerleştirilmiştir. Dal üzerinden çıkan küçük dallarla yapraklar yerleştirilerek bir düzen oluşturulmuştur. İşlemede koton iplik kullanılmıştır. Kuş figürlerinden birinin kanadı kahverengi diğerinin yeşil gövdeleri sarı, gaga ve ayakları kırmızı, dallar kahverengi, yapraklar yeşil ve uzun dalın arasında mavi renk görülür. İki uzun kenar baskı dikişi, diğer kenarlar ise makrame tekniği ile temizlenmiştir.

Açık Adres : Hacı Bekir Mah No:24 Büyükkarabağ