Konya ili Çumra ilçesi evlerinde bulunan kanaviçe işlemeleri

(1)

SELÇUK ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ

EL SANATLARI BÖLÜMÜ

EL ve MAKİNE NAKIŞLARI EĞİTİMİ ANASANAT DALI

KONYA İLİ ÇUMRA İLÇESİ EVLERİNDE

BULUNAN KANAVİÇE İŞLEMELERİ

Danışman

Yrd. Doç. Celale İLKER

Hazırlayan

(2)

Bu araştırmanın konusu “Konya İli Çumra İlçesi Evlerinde Bulunan Kanaviçe İşlemeleri” olarak belirlenmiştir.

Bir ulusun kültürel değerlerini en iyi yansıtan öğeler olan el sanatları asırlar boyu toplumların sanat anlayışlarını ve yaşam tarzlarını aktarmada etkin bir rol oynamıştır. El sanatlarımız içinde işleme sanatı da önemli bir yer tutar.

Geleneksel işleme tekniklerimizden birisi de kanaviçe işleme tekniğidir. Kanaviçe işlemeleri ülkemizin bütün yörelerinde tanınan ve yapılan yaygın bir tekniktir. Geçmişten beri süregelen kanaviçe işlemeciliği Türk kadını ve genç kızların beceri ve beğenilerini yansıtır.

Çumra ilçesinde, çeyiz eşyalarının önemli bir bölümünde kanaviçe işleme tekniği uygulanmıştır. Kanaviçe işlemeleri tüm Anadolu’da olduğu gibi Çumra ilçesinde de çeyizlerin vazgeçilmez unsurlarıdır.

Bu araştırma kanaviçe işlemelerinin Türk kültüründeki önemli yerini korumak, özelliklerini tanıtmak ve belgelendirilmesini sağlamak, gelecek nesillere aktarmak amacıyla, yapılacak araştırmalara kaynak oluşturmak için yapılmıştır.

Araştırmanın yürütülmesinde desteğini ve yardımlarını esirgemeyen değerli danışmanım Yrd. Doç. Celale İLKER’e, hiçbir zaman yardımlarını eksik etmeyen kıymetli hocam Yrd. Doç. Dr. Emine KARPUZ’a, değerli bilgilerinden faydalandığım hocalarıma, öğretmenliğe başladığım ilk günden beri çalışmalarımda beni destekleyen Sarıveliler Kaymakamı Fatih ÇOBANOĞLU’na, Halk Eğitim Merkezi Müdürü Ali KORKMAZ’a, yardımlarından dolayı değerli hocam Kezban SÖNMEZ’e, alan araştırma sırasında yardımcı olan ve bilgilerinden faydalandığım kaynak kişilere, çalışmaların sırasında büyük bir sabır ve özveriyle, ilgi ve desteğini esirgemeyen eşim Taner ŞAHİN’e ve sevgili aileme teşekkürü bir borç bilirim.

(3)

ÖNSÖZ ...I İÇİNDEKİLER ... II ÖZET ...IV SUMMARY... V

1. GİRİŞ ... 1

1. 1. Konunun Tanımı ve Önemi... 1

1. 2. Araştırmanın Amaçları... 2

1. 3. Araştırmanın Sınırları... 2

1. 4. Konunun Araştırma Yöntemi ... 2

2. KONYA İLİ ÇUMRA İLÇESİ GENEL ÖZELLİKLERİ... 5

2. 1. Tarihçesi... 5

2. 2. Coğrafi Durumu ... 8

2. 3. Sosyal ve Kültürel Durumu... 9

2. 3.1.Çevrenin Folklorü ... 9

2.3.2. Çevrede Gelenek ve Görenekler (Doğum, Nisan, Düğün, Ölüm…) ... 12

2. 4. Çumra’nın Ekonomik Yapısı ... 15

3. KATALOG ... 18

4. KONYA İLİ ÇUMRA İLÇESİ EVLERİNDE BULUNAN KANAVİÇE İŞLEMELER VE KANAVİÇE İĞNE TEKNİĞİ ... 119

(4)

4.2.1. Teknik ... 121

4.2.2. Renk ... 122

4.2.3. Konu... 123

4.2.4. Kompozisyon ... 123

4.2.5. Kullanılan Malzeme... 125

4.2.6. Kenar Temizleme Teknikleri ... 126

4.2.7. Kullanım Alanları ... 127 5. DEĞERLENDİRME ... 128 6. SONUÇ VE ÖNERİLER... 132 KAYNAK KİŞİ KÜNYELERİ ... 135 BİBLİYOGRAFYA... 139 TABLOLAR LİSTESİ... 143 TABLOLAR ... 144 ÇİZİMLER LİSTESİ ... 153 ÇİZİMLER... 158 FOTOĞRAFLAR LİSTESİ... 259 FOTOĞRAFLAR ... 267

(5)

“Konya İli Çumra İlçesi Evlerinde Bulunan Kanaviçe İşlemeleri” konusunda yapılan bu araştırmada, Kanaviçe İğne Tekniği ile işlenmiş örnekleri tanıtmak, özelliklerini belirlemek ve bu işlemeleri gün ışığına çıkarmak amaçlanmıştır.

Çumra ilçesinde bulunan Kanaviçe işlemeli birçok ürün incelenmiş, araştırma 100 adet örnekle sınırlanmıştır. Ürünlerin gözlem fişleri oluşturularak, örneklerin bütün özellikleri bu fişlere aktarılmıştır. Gözlem fişlerindeki bilgiler çizimlerle ve fotoğraflarla desteklenmiştir. Ürünlerin özellikleri tanıtmak için tabloda oluşturulmuş gözlem fişleri incelenerek, ürünlerle ilgili elde edilen bulgular tablolara aktarılmıştır.

Köklü bir geçmişe sahip olan Türk İşlemeleri arasında Kanaviçe işlemelerinin ayrı bir önemi vardır. Ülkemizin hemen her yöresinde Kanaviçe işlemelerine rastlanmaktadır. Kanaviçe işlemeleri bunu da yapımının kolay oluşuna, yıkamaya elverişli ve kullanışlı olmasına borçludur.

Kanaviçe işlemeleri her yörede olduğu gibi Çumra İlçesi’nde de geçmişte yapılmış, günümüzde de yapımına halen devam edilmektedir. Her evde, her genç kızın çeyizinde ya kendisinin yaptığı ya da büyüklerinden miras kalan Kanaviçe işlemelerine rastlanmaktadır. İşlemelerde malzeme olarak daha çok patiska kumaş ve koton tercih edilmiştir. Bunun yanı sıra fazla karşılaşmadığımız peşkir üzerine yapılan Kanaviçe işlemelerinin tanıtılması da bu araştırma içinde yer almaktadır.

İncelenen örneklerde Kanaviçe İğne Tekniği Bitkisel, Figürlü Geometrik ve Nesneli bezemeler kullanılarak işlenmiştir. Kanaviçe işlemeleri kullanışlı olduğu için her eşyanın üzerine rahatlıkla uygulanmaktadır. Ev eşyaları, giyim eşyaları vb. gibi.

Çumra İlçesi’nde, kanaviçe işlemeleri her evde karşımıza çıkmıştır. Bu araştırmada Kanaviçe işlemelerinin zenginliği ortaya çıkmaktadır. Bu örneklerden bir kısmı alınarak incelenmiş ve tanıtılmaya çalışılmıştır.

(6)

This research aimed to emerge, to introduce the samples and to state the specifications of the Cross-Stitch Embroidery, which is, embroider with needle technique in Konya Province, Cumra Sub-Province.

Many Cross-Stitch Embroidery products have been examined in Cumra Sub-Province. The research has been limited 100 pcs samples. Product Observation Receipts has been formed and all of the specifications of the product have been transferred in to these receipts. The data at the observation receipts has been supported with drawings and photos. To introduce the product specifications a table has been formed and examining the observation receipts the findings about the products has been transferred in to these tables.

Cross-Stitch Embroidery, which has based from the past, has a special importance in Turkish Embroidery. It is met the Cross-Stitch Embroidery nearly all regions of our country. The Cross-Stitch Embroidery owes this its being easy washing form, practical and making this embroidery is easy.

The Cross-Stitch Embroidery has been done in the past and still is being done in today in Cumra Sub-province, as nearly every region. It has been encountered The Cross-Stitch Embroidery which is done either by herself or inherited from her elders in every dower-chests of every young ladies. At these embroideries batiste or cotton has been preferred as the material. Beside this the Cross-Stitch Embroidery on the cotton towel has been included in this research. We can see this work rarely.

At the examined samples Cross-Stitch Embroidery has been done by using needle technique in plant, geometry figures. Cross-Stitch Embroidery can be done easily on nearly every material because of its being handy. For example; house holds, wearing materials. . . etc.

We met the Cross-Stitch Embroidery nearly every home in sub-province Cumra. The richness of Cross-Stitch Embroidery has been emerged in this search. In

(7)

1.1. Konunun Tanımı ve Önemi

Bu araştırmanın konusu Konya ili Çumra ilçesi evlerinde bulunan Kanaviçe işlemeleri olarak belirlenmiştir.

El sanatları, insanların iç dünyalarında hayal gücüyle yarattıkları ve çevrelerine ifade edemedikleri duygu ve düşüncelerini şekillerle biçimlendirerek yansıtan geçmişle

günümüz arasında bağ kuran bir kültür köprüsüdür(1).

Ülkemiz el sanatları yönünden oldukça zengin bir koleksiyona sahiptir. Bu el sanatları arasında kanaviçe işlemelerinin önemli bir yeri vardır. Türk kadınının duygu, düşünce, yaşam tarzı, gelenek ve göreneklerini yansıtan işlemelerimizden birisi de kanaviçe işlemeleridir.

Bütün Türkiye’de olduğu gibi Konya ve çevresinde de kanaviçe işlemelerine sıkça rastlanılmaktadır. Çumra ilçesinde gelinlik kızların çeyizlerinin önemli bir kısmını kanaviçe işlemeleri oluşturmaktadır.

Zengin bir örnek koleksiyonuna sahip olan kanaviçe işlemeler yörede herkes tarafından kolaylıkla yapılabildiği için her evde karşımıza çıkmaktadır. Günümüzde teknolojinin ilerlemesi, coğrafi sosyal ve ekonomik şartlara bağlı olarak zaman ve enerji kaybının çok olması makinede kısa sürede daha çok işin yapılması, elde yapılan işlemelerin azalmasına sebep olmuştur.

Çumra ilçesindeki kanaviçe işlemelerinin daha önce araştırılmamış olması konunun önemini artırmış ve seçilmesini sağlamıştır.

Malzeme özelliğiyle bugüne kadar fazla rastlamadığımız, peşkir üzerinde işlenmiş kanaviçe işlemelerinin tanıtılması için bu araştırma yapılmıştır.

(8)

Bu araştırmanın amaçlarını şöyle sıralayabilirsiniz.

- Geçmişten günümüze kadar yapılan kanaviçe işlemeleri hakkında ayrıntılı bilgi edinmek ve konunun özünü anlamak,

- Seçilen işlemelerin genel özelliklerini anlatmak ve bilgi edinilmesine yardımcı olmak.,

- Kanaviçe işlemelerini bilen ya da bilmeyen herkese, bu işlemeleri tanıtmak ve bu işlemelere sahip çıkarak, gelecek nesillere aktarmak,

- Kanaviçe işlemelerine günümüzde kaybetmiş oldukları değerleri yeniden kazandırmak ve işlemeleri canlı tutmak,

- Kültürümüzü yansıtan bu motiflere dikkat çekerek, yeni uygulamalarda kullanılmasını sağlamak,

- Çumra ilçesi evlerinde bulunan Kanaviçe işlemelerinin dökümantasyonunu yapmak,

- İncelenen örneklerin çizimini yaparak konu ile ilgili katalog oluşturarak, yeni araştırmacılar için sınırlı da olsa kaynak oluşturmasını sağlamaktır.

1.3. Araştırmanın Sınırları

Bu araştırma Çumra ilçesi özel koleksiyonlarında bulunan Kanaviçe işlemeleri ile sınırlıdır. Araştırma kapsamında birçok örnek incelenmiş olup, desen, teknik ve kompozisyon özellikleri bakımından birbirine benzeyen örnekler alınıp; araştırma yüz (100) örnekle sınırlandırılmıştır. Örnekler teknik, malzeme, desen ve kenar temizleme özellikleri bakımından ayrıntılı olarak incelenmiştir.

1.4. Konunun Araştırma Yöntemi

(9)

Fotoğraf No : Çizim No : Ürün Sahibi : Ürünün Adresi : Geliş Biçimi : Ürünün Yeri : İnceleme Tarihi : Tarihlendirme : Bugünkü Durumu : Onarıp Durumu : Türü : En x Boy : Gereçler : Zemin : İşleme : Kenar Temizleme : Teknik : İşleme : Kenar Temizleme : Renk : Zemin : İşleme : Motifin Yöredeki Adı :

Seçilen Konu :

Bitkisel Bezeme :

Figürlü Bezeme :

Geometrik Bezeme :

(10)

Araştırma sırasında ürün sahiplerinden işlemelerle ve kanaviçe işi ile ilgili bilgiler alınmıştır. Kendileri ile ilgili bilgiler alınarak kaynak kişi künyesi oluşturulmuştur. Seçilen örneklerin fotoğrafları çekilmiş, özellikleri incelenmiş ve gözlem fişleri oluşturulmuştur. İşlemelerin desen ve motif özellikleri belirlenerek, cinsi ve formu da belirlendikten sonra birimlerin ana hatları analiz edilmiştir. İncelenen her kanaviçe motifinin deseni, aslına bağlı kalınarak milimetrik aydınger kağıda aynen

çizilmiştir. Çizimlerde bir kanaviçe puanı için, kağıt üzerinde 2 mm2_{tespit edilmiş ve}

“x” işareti ile belirlenmiştir.

Mümkün olduğu kadar işlemenin aslına bağlı kalınmıştır. Gözlem fişlerinin sıralanmasında ilk önce örnekler cinslerine göre ayrılarak, alfabetik bir düzenleme yapılmış, daha sonra konuya göre alfabetik sıralanmıştır.

Gözlem fişlerindeki özellikler incelenerek cins, boyut, form malzeme, teknik, renk, konu, kompozisyon, döküm tabloları oluşturulmuştur. Tablolar gözlem fişindeki sıralamaya göre dizilmiştir. Tablolardaki veriler ayrı ayrı değerlendirilerek sonuca gidilmiştir.

(11)

2.1. Tarihçesi

Çumra ilçe merkezi olarak, yakın bir geçmişe sahip olduğu için tarihi eser yoktur. Ancak bulunduğu yer itibari ile çok eskiden yerleşime uğramış bir çevredir.

Çumra havalisinin kuruluşunun M. Ö. 7000 yıllarına kadar uzandığı üzerinde

bulunan tarihi eserlerden anlaşılmaktadır(2).

Bölgenin Çumra ismini alması halk dilinde dolaşan rivayetlere göre şöyledir; Yavuz Sultan Selim bir seferinden dönerken Çumra Ovası’nda yağmura tutulur. Ordu çamurdan yürüyemez hale gelir. Yoluna devam etmek zorunda olan padişah, ordusuna, paçalarınızı çevirin emrini verir. Ve bu binbir güçlükle ovayı geçerler. Güçlük çeken ordu mensupları bu mıntıkayı başkalarına tarif ederken çamurlu olmasına izafeten (çamuriyet) olarak tanıtırlar. Bu kelime zamanla Çamura ve daha sonraları da bugünkü Çumra adını alır.

Çumra’nın tarih öncesini anlatan en önemli merkezi, Çumra’nın 12 km. kuzeyinde bulunan “Çatalhöyük”tür. Çatalhöyük, sadece ülkemizin değil dünya ölçüsünde yemek kültürünün ilk defa başladığı, tarımın ilk yapıldığı, ateşin kullanıldığı, yerleşik hayata geçildiği, vahşi hayvan saldırılarına karşı ortak savunmanın yapıldığı merkez olarak tanınır(3).

Çatalhöyük ve çevresinde yaşayan toplumların M. Ö. 7000 yıllan öncesi neo-litik devre ait medeniyetin buradan başlayıp, dünyaya yayıldığı anlaşılmıştır.

Çatalhöyük ve civarında yaşayan toplumların yeryüzünün en eski kavmi ol-duğu kazıda çıkarılan eserlerde görülmektedir. Çatalhöyük’ün özelliği insanların kurdukları ilk şehir olmasıdır.

Neolitik devirden kalma Çumra ve çevresinde birçok hüyük mevcuttur.

(12)

hüyüğü, İçeriçumra hüyüğü, Alibeyhüyüğü, Çatalhüyük, Küçükköy hüyüğü, Abditolu hüyüğü, Üçhüyükler köyünde bulunan 3 adet hüyük.

Tarih çağlarında bulunduğu yer hakkında en eski yazılı kaynağa ise eski Hitit krallığı zamanından kalan Telepinuş fermanında rastlarız. Bu fermanda Hattuşilin Hupişna (Ereğli) Lunda (Karaman memleketlerinde oğullarından her birini atadığı ve onların da bu memleketleri yönettikleri görülür.

Çumra’nın Kuzey kısmında bulunan Üçhüyük ve Türkmen Karahüyük köyleri Alibeyhüyüğü kasabası civarında Kilitlerin yaşadığı buralarda yapılan kazılarda çıkarılan tarihi eserlerden anlaşılmaktadır.

Çumra ve çevresinde Frikyakların ve hatta kısa süre ile Lidyalıların hakimiyet kurdukları anlaşılmaktadır. Pers kralı Ahamanis Çumra ve çevresini Perslere bağlamış, fakat onların da hükümranlığı fazla sürmemiş. Çumra ve çevresi Neolitik devrin Etilerin (Hitit), Persler, Frikyalıların idarelerinde kalmıştır.

Yörede Selçuklu hakimiyeti bilinmesine rağmen herhangi bir tarihi esere rastlanılmamaktadır. Ancak Karaman oğullarından kalma halen mevcut Çarşamba çayı üzerinde Dineksaray, Balçıkhisar, Tavşanköprü, Karaman, Seyithan ve Karkın köprüleri bulunmaktadır. Anadolu’yu fethederek Anadolu Selçuklu Devleti’ni kuran Süleyman Şah’ın 1075 yılında Konya’yı alarak başkent yapması yörenin Türk egemenliğine geçtiği dönemdir.

Anadolu Selçuklu Devleti’nin yıkılmasında sonra kurulan Türkbeylikleri Anadolu Türk birliğini kurma mücadelelerinde Çumra’dan geçen Çarşamba çayı sınır olarak kabul edilmiştir. Anadolu Selçuklu devletinin yıkılmasından sonra yörede Karamanoğlu beyliği kurulmuş ve bir süre hüküm sürmüştür. İlçenin şimdiki sakinlerinin birçoğu Selçuklularla gelen Türk boylarından olduğu, yerleştikleri köylere verdikleri isimlerden anlaşılmaktadır (Karkın, Afşar, vb. ).

(13)

yöremiz, o dönemler şu anda ilçe olan Çumra’mın bulunduğu yer bataklıklarla kaplıdır. 1926 yılında Çumra’nın kurulmasında iki olay çok büyük rol oynamıştır. Birincisi: Çarşamba Kanalı’nın açılması, bataklıkların kurutularak ıslah edil-mesi için Konya ovasının sulanması maksadıyla 1911 yılında yapılan sulama tesis-leridir.

İkincisi: 1894 yılında Haydarpaşa-Bağdat demiryolunun yapımına başlanıp, 1913 yılında bitirilmesidir. 1913 yılında buradan ilk tren geçmiştir. Dolayısıyla Çumra’daki ilk bina istasyon olmuştur. Osmanlı zamanında ilk tapu ve kadastro işlemleri de Çumra’da başlatılmıştır.

Cumhuriyet döneminde Çumra ise, 1926 yılma gelinceye kadar Çumra deyince bugünkü İçeri Çumra kasabamız akla gelmekte idi.

M. Kemal Atatürk trenle Adana’ya giderken Çumra’da verdiği mola esnasında Çumra istasyonundan etrafı seyredip sulama tesis ve lojmanlarını gördükten sonra; “Bu şirin beldeyi geliştirmek, buraya önem vermek lazımdır. Çumra ilçe olmaya layıktır” demiştir.

Atatürk’ün emri ve 26 Haziran 1926 yılında 30. 05. 1926 tarihli 404 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan, 877 sayılı kanunla Çumra ilçe merkezi haline getirilmiştir.

Çumra’nın ilçe olmasında emeği geçen o dönemin Konya Valisi İzzet Bey’in adı ilk kurulan mahalleye verilmiştir. (İzzetbey Mahallesi) 1936 yılında zamanın Konya valisi Cemal Bardakçı zamanında Balkanlardan Anadolu’ya gelen 300 göçmen ailesi Çumra’ya yerleşmiştir. 1936 ve 1950 yıllarında gelen soydaşlarımızın yerleştikleri bu ikinci mahalleye de Konya valisi Cemal Bardakçı’nın soyadı verilmiştir. (Bardakçı Mahallesi) Cumhuriyet tarihinin ilk mahalle düzenlemesine Çumra Bardakçı mahallesinden başlanarak, ilk yatırım buraya yapılmıştır. Bu mahalle planının çok iyi çizilmesiyle Türkiye’de hemen hemen örneği yoktur.

(14)

yıllarda Çumra’ya olan göçler nüfusu hızla artırmıştır. Gelen göçler genellikle Hadim,

Bozlar, Ermenek gibi ilçe ve köylerden gelenlerdir(4).

2.2. Coğrafi Durumu

1926 yılında Atatürk’ün emri ile kurulan 1. 009 rakımlı Çumra 2320 km2

yü-zölçümü ile Konya’nın 3. Büyük ilçesidir. Çumra merkez olarak yakın bir tarihe sahiptir; fakat çevresi yerleşim tarihi Neolitik döneme kadar uzanmaktadır.

1926 yılına gelinceye kadar Çumra denildiğinde bugünkü İçeri Çumra kasabası akla gelmekte idi. Merkez Çumra 1926 yılında ilçe haline getirilmiştir. Tren istasyonunun burada bulunması, ulaştırma teşkilatının Konya Ovasına hakim olması, bu teşkilatta çalışan memurlardan büyük bir kısmının lojmanlarda oturması Çumra’yı yerleşme merkezi haline getirmiştir. Atatürk’ün 1926 yılında Trenle Konya’dan Adana’ya giderken Çumra istasyonundan etrafı seyredip sulama tesis ve lojmanlarını gördükten sonra; “Bu şirin beldeyi geliştirmek, buraya ehemmiyet vermek lazımdır. Çumra kaza merkezi olmaya layıktır” emri ve 1926 yılında 877 sayılı kanunla Çumra ilçe merkezi haline getirilmiştir ve yine Atatürk’ün emri ile imar ve iskan çalışmaları o dönemde yapılmış ve 1936 yılında Romanya ve Bulgaristan’dan gelen göçmenler buralara yerleştirilmiştir.

37-38 derece doğu boylamı ile 33-34 derece kuzey enlemleri arasında yer alan Çumra’nın Doğusunda Karaman ile, batısında Akören ilçesi, kuzeyinde Karatay ve Karapınar ilçeleri, güneyinde ise Güneysınırını ile çevrilidir.

Çumra ilçesi yüzey şekilleri bakımından fazla engebeli sayılmaz. Etrafı dağlarla çevrili olan Çumra düz bir ova üzerine kurulmuştur. Ovalık saha bölgenin yarısına yakındır. Ovalık saha kuzeye gittikçe artmakta olup ziraat faaliyetlerinin büyük bir kısmı burada yapılmaktadır.

İlçe’nin kuzey güney, ve doğusu verimli tarım arazileriyle kaplıdır. İlçenin tek akarsuyu sulama amaçlı kullanılan Çarşamba çayıdır. Çarşamba çayının aktığı kanal 1906-1920 yularında Almanlar tarafından yapılmıştır. Çarşamba çayının asıl kaynağı Beyşehir gölüdür. Çarşamba çayının bütün yan kollarıyla birlikte uzunluğu 216. 923 m dir. Çarşamba çayı aynı zamanda Çumra’nın ziraat bakımından can damarını

(15)

yakınında bulunan Hotamış bataklığına akıtılmaktadır.

İlçe iklim olarak İç Anadolu bölgesinde görülen Karasal iklimin genel bir yapısını yansıtmaktadır. Yani yazlan sıcak ve kurak kışlan sert ve soğuk gece ve gündüz arasında ısı farklarının fazla olduğu bir yerdir. Son 20 yıllık verilere göre ortalama sıcaklığı ise 10. 8 °C dir. Bölgenin en soğuk aylan Ocak ve Şubat iken en sıcak aylan Temmuz ve Ağustos’tur. Yıllık ortalama 323. 1 mm yağış alan bölgede bu miktar dağlık ve yaylalık kısımlarda biraz fazlalaşır. Yağışın en fazla olduğu aylar Mart, Nisan, Mayıs, Kasım ve Aralık aylandır. Temmuz ve Ağustos aylan yağışın en az kuraklığın en fazla olduğu aylardır. Yağışların daha çok kış aylarında düşmesi bölgede zirai faaliyetlerin gecikmesine neden olmaktadır. Çumra bitki örtüsü bakımından bölgede görülen iklim nedeniyle oldukça fakirdir. İlçe etrafı bağ ve bahçeliklerle çevrili olmasına rağmen buralardan uzaklaşıldığında yeşillik azalır ve saha ağaçsız bozkır görünümü alır.

Bölgesinin toprak yapısı; Çumra’nın kuzey ve kuzeydoğusunda alüvyal topraklar (%36), Hicaz demiryolunun kuzeydoğu ve kuzeybatısında kırmızı, kahverengi topraklar yer alır (%13) ve ilçenin değişik yerlerinde; hidromorfik alüvyal topraklar

(%14), regrosol topraklar (%2) bulunur(5).

2.3. Sosyal ve Kültürel Durumu

Düğün, nişan, bayram, ölüm gibi durumların dışında herkes kendi işiyle uğraşır. Çiftçilikle uğraşanların fazla bir boş vakti olmaz. Diğer sektörlerde çalışanlardan durumu iyi olanlar gezmeye giderler. Çevredeki mesire yerlerine dinlenmek maksadıyla gidilir. İlçede tiyatro, konser gibi sosyal faaliyetler yapıldığı zaman iştirak fazla olur. Özellikler konserlere alaka daha fazladır.

2.3.1.Çevrenin Folklorü

a. Mahalli Oyunlar : Çumra’nın örf ve adetleri ayrı ayrıdır. Kaşık oyunu,

köçek oyunu, def çalma oyunları yaygındır. :, Ayrıca belediye tarafından folklor ekibi kurulmuştur. Okullar da bu tür faaliyetlere folklor ekipleriyle katılmaktadır.

(16)

türkülerden “Emmiler” türküsü, genelde Türkmen köylerinde söylenir. Emmiler, emmiler hey aman Türkmen emmiler

Uzun uzun entarili sallama yenliler

Bir araya gelmiş de hey aman çifte benliler Ne deyip dağlasam, kaderimiz böyle imiş. Bir oğlum olsa da, hey anam versem hocaya Okuya okuya çıksa da heceye

İspat, şahit isterim karanlık geceye

Ne deyip de ağlasam, karalar başlasam, mukadderat böyle imiş.

Elmalım Yandan gel

Elmanın irisine Vay bana, vaylar bana

Bir taş aram birisine Yıl oldu aylar bana

Beni çoban etsinler Susadım su isterim

Kızlar sürüsüne Su vermez çaylar bana

c. Maniler, Ninniler, Ağıtlar : Mahalli türkülerden başka, bilhassa köy

yerlerinde söylenen maniler de zengindir. Çeşitli şekillerde söylenen ağıtlarla, bir annenin beşiğinde yatan oğluna söylediği bir ninniyi görüyoruz.

Ninniler Maniler

Taban bas Çağırın kız anasını

Tıp tıp bas Görsün kızın anasını

(17)

Sen uykular ver Allah Atladı gitti eşiği

Oğlum büyür inşallah Sofrada kaldı kaşığı

___________________ Kız evlerinin yakışığı

Maniler Kal evimiz dalgalandı

Memet memet melemiş Şen odalar ıssızlandı.

Damda toprak elemiş ________________________

Memet bizim dostumuz Tepsi tepsi börekler

Ağzı kırık testimiz Ne güzel oluyor çörekler

Çumra’nın kızlarına Dayanmıyor yürekler.

d. Bilmeceler:

El yatar. İlyas oturur. (Lamba Şişesi)

El yastık, içine un bastık. (İğde)

Dört tatar, bir kuyuya taş atar. (İnek Memesi)

Yer altında bulgur kaynar. (Karınca)

Altı tahta, üstü tahta, içinde bir kara softa. (Kaplumbağa)

e. Atasözleri :

El elin nesine, ölürse gelir yasına. Atin yiğidi kendine kamçı vurdurmaz. Caminin kapısını bilmez, sofuluk taslar. El kazanıyla aş kaynamaz.

(18)

Kırk yılın başı, Hasan’ın kabak başı // Koyunlarla yayılır, kuzularla kırkılır. // At ilin, it ilin, bize ne . // Hanya’yı Konya’yı bilmez, koyunun gevişine güler. // Tabanı delik çarık gibi. // Ağaca çıkan keçinin dama çıkan oğlağı olur. . . . gibi

g. Beddualar :

Şeydi vakasına uğra. // Adı ellere kalasıca. // Düreme yesice. // Yiğit arkası yere gelesice. // Başına yıldırım düşesice. . . . gibi

2.3.2. Çevrede Gelenek ve Görenekler (Doğum, Nisan, Düğün, Ölüm…)

İlçenin kendine has bir giyinişi yoktur. Değişik yörelerden gelen insanların, geldikleri yörelere ait oyun, kıyafet, yemek yapma gibi özellikleri hala devam etmektedir. Bayramlarda, düğünlerde, misafirlikte, komşuluk ilişkilerinde birbirleriyle sıkı bir diyalog vardır. Köy odaları sistemi kaldırılmış ve yerine her hane kendisine ait “HARİCİ” adını verdikleri müstakil bir misafir odası yaptırılmıştır.

Düğünlerde genel olarak bir adet yoktur. Düğün adetlerinde benzeyen ve ayrı olan tarafları da vardır. Düğünler; Tatar, Yörük, Dağlı ve Türkmen düğünü olarak incelenebilir. Bunları kısa kısa açıklayalım:

A) Tatar Düğünü: Tatar düğününde her ne kadar “görücü” usulü hakimse de,

oğlanla kız çeşitli vesilelerle birbirini görüp beğendikten sonra aile büyükleri araya girerler. Mayıs ayında köylü kadınlar, köyün kuzeyindeki Pınarlar mevkiine Hıdrellez eğlenceleri için çıkarlar. Piknik yaparlar, def çalıp oynarlar.

Delikanlılar bu eğlencelere katılamazlar. Bir fırsatını bulup izlerler. Bu arda nişanlı gençler birbirlerine çeşitli ikramlarda bulunurlar. Eğlencede, topluluk içerisinden beğenilen kız beğenen erkeğin türküsünü söylerse, sevgisini ifade etmiş olur.

Kız isteme; her yerde olduğu gibi, burada da aynıdır. Hatırı sayılır kişiler kız evine gider ve “Allah’ın emri, Peygamberin kavli ile. . . “diyerek kıza talip olurlar. Bu arada kızın fikri de alınır. Bir hafta sonra erkek tarafına cevap verilir. Mehir olarak da

(19)

birlikte kararlaştırırlar. Düğün, köy halkına Cuma Namazı’ndan sonra yemek verilmesiyle başlar. Cumartesi günü dışarıdan gelen misafirler ağırlanır. Aynı akşam “KINA GECESİ” düzenlenir. Oğlanın kız kardeşleri, oyunlarla geline kına yakarlar. Pazar sabahı davetliler oğlan evine pilava gelirler. Pilavdan sonra gelin almaya gidilir. Gelin, yakın akrabalarının elini öpüp vedalaştıktan sonra DUA yapılır ve gelin arabasına bindirilir. Gelin arabası hareket edince, arabanın arkasından bir kova su dökülür. Arabalar köy mezarlığını dolandıktan sonra oğlan evine döner. Damat; şeker ve bozuk parayı kalabalığın üzerine serper. Damat gelini içeri alır. Gelinin yüzü açılarak herkes bakar. Akşam yatsı namazına gidilir. Namazdan sonra eve dönülür ve kapıda dua yapılır. Damat sırtına vurularak içeriye konur. Böylece muratlarına ererler.

B) Yörük Düğünü : Kız isteme “görücülük” şeklindedir. Çeşitli vesilelerle kız

ile, oğlan birbirlerini görüp beğenirler. Oğlan, durumu aile büyüklerine akrabaları vasıtasıyla iletir.

Oğlan tarafından önce kadınlar kıza bakmaya gider. Buna “görücü gitme” denir. Oğlan tarafı kız tarafını olumlu bulursa; kızın üleşine yakın yaşlı bir kadını dünürcü başı olarak yanlarına alırlar ve kız evine dünürcü giderler. Çay ve kahve içildikten sonra dünürcü başı “Allah’ın emri, Peygamberin kavli . . . “diyerek kızı isterler. Kız tarafı da “Ya nasip” derler. Böylece ilk duyuru yapılmış olur. Bu arada kızın fikri alınır, oğlan tarafı araştırılır, ikinci gidişte cevap olumlu ise yenilir ve içilir. Kız evi oğlan tarafına mehir listesini verir. Ailelerin ekonomik durumuna göre anlaşılır. Bu arada üzeri yazma örtülü lokum tepsisi imam tarafından dua yapılarak açılır. Lokum ve bisküvi birlikte yendikten sonra tepsi içine atılır. Buna “ağız tatlılığı” da denir. Kız babasının kızını vermesine karşılık aldığı paraya “HEDEMELİK” denir. Yani bu başlık parasıdır. Bu para, kıza çeyiz yapmak için kullanılır. Kız tarafının istemiş olduğu mehire “KALINLIK”denilmektedir.

Nişan, önceden karalaştırılır ve gerekli alış-verişler yapılır. Halk davet edilir. Nişan yapılırken yüzükle beraber çeşitli takılar takılır. Çeşitli mahalli oyunlar oynanır. Eskiden def ve leğen çalınırdı. Günümüzde ise saz ekibi veya teyp bu işi görmektedir.

(20)

yapmış olduğu çeyiz bir odaya serilerek sergilenir. Güvey (damat)’e bu oda gezdirilir. Düğünden birkaç gün önce oğlan evinin damına “Bayrak” asılır. Gelini süsleyerek kına gecesine getirirler. Kadınlar kendi aralarında def çalarak oynarlar. Kına gecesinin sonuna doğru kına karılır. İki kadın maniler ve türküler söyleyerek kızı ağlatırlar ve kınasını yakarlar. Buna “Gelin okşama” denir.

Gelin alındıktan sonra gelin arabası cami etrafında üç defa dolaştırılır ve sonra oğlan evine gidilir. Gelin arabadan inmeden önce oğlanın yakınları tarafından “İNDİRMELİK” denen hediye sözü alınır. Gelin-damat kol kola girerek eve girer. Buna “KOLTUK” denir. Daha sonra damat ile sağdıç geline ve misafirler veda ederek evden ayrılır. Gelin, eve girerken evin eşiğine kapının önüne post serilir, gelin içi su dolu testiyi tekmeyle kırar geçer. Damat akşam yemeğine eve gelir, yemekten sonra yatsı namazı kılınır.

Gelinin vekaleti alındıktan sonra imam dua ile nikah kıyar. Damat gelinin odasına getirilir ve kapı açılır. En yakın arkadaşı sırtına vurarak gerdeğe koyar. Sabah olduktan sonra gelin ve damat büyüklerinin ellerini öperler. Aynı gün ‘“DUVAK” açılır. Çalınır ve oynanır. Bir hafta sonra da gelin, akrabalarına el öpmeye gider.

C) Dağlı Düğünü (Apa-Apasaraycık): Buralarda da evlenmeler genellikle

görücü usulü olmaktadır. Kız isteme diğer yerlerde olduğu gibidir. Söz kesiminde akrabalar çağırılır ve “SÖZ KESİM YEMEĞİ” yenir. Yatsı namazını müteakip tatlı yenir ve tepsiye para atılır. Söz kesiminin ertesi günü öğleden sonra kızın arkadaşları toplanarak eğlenirler. Buna “KUYRUK” denir.

Düğünden yaklaşık bir hafta önce oğlanın akrabaları kız evine giderler; şerbet içilir, “DÜRÜ” gösterilir. Düğünden önce Çarşamba ve Perşembe günleri, kız ve oğlan evi tarafından halka “ÇAY” ikram edilir.

Düğünden bir önceki gece kına gecesidir. Düğünden bir gün önce düğün yemeği hazırlanır. Genellikle etli bulgur pilavı ikram edilir. Yanında ayran ve üzüm verilir. Öğle namazından sonra düğün evinin yakınında bir yere gidilir. Yemekten sonra damat, dua ile giydirilir. Daha sonra gelin almaya gidilir. Gelin getirilince testi kırdırılır,

(21)

düğün evinde toplanırlar, “duvak -gelin yüzü” töreni yapılır.

D) Türkmen Düğünü: Düğün gününden dört gün önce hazırlıklar yapılır.

Perşembe günü kız evi oğlan evine giderek “EV ÇAKIMI” dedikleri ev eşyalarını yerleştirirler.

Cuma günü Cuma Namazı’ndan sonra cemaat topluca oğlan evine gider. Burada yapılan dua ile “BAYRAK” kaldırılır (dikilir). Bayrağın tepesine mutluluk ifade eden “ELMA” veya “AYNA” konur. Bunlar düğün bitinceye kadar durur. Düğünden sonra bir çocuk bu bayrağı indirir ve düğün sahibine vererek para alır.

Cumartesi günü ikindi namazından sonra oğlan evinden kız evine gidilir ve buna “EKMEKÇİ” denir. Gelen misafirler karşılanır ve dua yapılır. Akşam ise kız evinde kına gecesi yapılır. Kadınlar oyunlar oynayarak; türküler, maniler söyleyerek kına yakarlar. Oğlan evinde de davul zurna ve saz ekibi eşliğinde eğlence yapılır. Pazar günü, halk topluca yemek yer. Yemek önce erkeklere sonra kadınlara verilir. Aynı gün öğleden sonra gelin almak için kız evine gidilir. Yapılan duadan sonra gelin arabaya bindirilir, oğlan evine gelinir. Kadınlar, içeride gelin yüzüne bakarlar. Gelin, burada bulunanların elini öper. Bu sırada para veya altın gibi takılar takılır. Pazar günü verilen yemeğe “ŞERLİ” denir. Gelin geldiği akşamı imam nikah kıyar ve damat sırtına vurularak muratlarına ermek için gerdeğe konur.

Ertesi günü; gelin, gelinlik elbisesi ile sandalyeye oturtulur. Düğün sahiplerinin yakınları ve komşu kadınlar toplanır. Gelinin ön saçları gelinlik nişanesi olarak “ZÜLÜF” kesilir, “DUVAK”açılır. Yeni gelini görmeye gelenler “Mübarek Olsun!”

diyerek hayırlı temennilerde bulunurlar(6).

2.4. Çumra’nın Ekonomik Yapısı

İlçenin ekonomisi tarıma dayalıdır. Tarım ürünleri olarak; buğday, arpa, fa-sulye, nohut, şeker pancarı ve kavun ekilmektedir. İlçede hayvancılık fazla gelişmemiştir. Fakat kurulan kooperatifler sayesinde süt inekçiliği yapılmaktadır. Ancak süt inekçiliği istenilen şekilde gelişememiştir, bunun yanında koyunculukta yapılmaktadır. İlçe topraklarının verimli olması özelikle kooperatifler sayesinde

(22)

dolayısıyla ilçe halkının refah düzeyi son derece yüksektir. Fakat ekonomik bakımdan oldukça iyi durumda olan halkın sosyal yaşantısı yada içenin ve halkın sosyal görünümü aynı paralellikte değildir. Yani ekonomik zenginlik maalesef sosyal hayata yansıtılamamıştır. Bu da ilçenin dışarıdan görünümünü olumsuz yönde etkilemektedir.

İlçede Çumra ve İçeri Çumra belediyesine ait olmak üzere iki adet mezbahana vardır. İlçede sanayi pek gelişmemiştir. İlçenin en büyük sanayi tesisi kraft kağıt torba tesisi olan Çumra Kağıt Fabrikası dır. Ayrıca hayvan yemi ve un üreten Çumpaş; salça reçel meyve suyu üretimi yapan gülab; ihracat yönelik efes pilsen malt tesisleri ilçede faaliyet gösteren başlıca endüstri kuruluşlarıdır(7).

(23)

(24)

(25)

Örnek No : 1

Fotoğraf No : 1-2

Çizim No : 1

Ürün Sahibi : Kadriye KOÇ

Ürünün Adresi : Baraj Mah. Türkmenistan Sk. No: 55 Çumra Geliş Biçimi : Annesi işlemiştir.

Ürünün Yeri : Kullanılmaktadır. İnceleme Tarihi : 16. 04. 2005

Tarihlendirme : 20. yüzyılın üçüncü çeyreğine tarihlenmektedir.

Bugünkü Durumu : İyi durumdadır. Onarım Durumu : Onarım görmemiştir.

Türü : Askı örtüsü.

En x Boy : 88 x 169 cm. Gereçler :

Zemin : Patiska kumaş kullanılmıştır.

İşleme : Koton iplik kullanılmıştır.

Kenar Temizleme : Nakış makarası, tentene kokası kullanılmıştır.

Teknik :

İşleme : Kanaviçe tek iğne tekniği uygulanmıştır.

Kenar Temizleme : Askı örtüsünün kenarları elde katlanıp makine dikişi ile temizlenmiş, tentene ile süslenmiştir.

Renk :

Zemin : Beyaz renk kullanılmıştır.

İşleme : Dallarda kahverengi; yapraklarda yeşil; karanfillerde pembe, sarı, kırmızı, siyah; çan çiçeklerinde eflatun, sarı, mor; kır çiçeklerinde mavi, koyu mavi, sarı renkler kullanılmıştır.

Motifin Yöredeki Adı : -

Seçilen Konu :

Bitkisel Bezeme : Çan çiçeği, karanfil, yaprak, kıvrım dal, kır çiçeği.

Biçimlendirme : Çan çiçeği, karanfil, yaprak, kıvrım dal, kır çiçeği motifleri antinatüralist bir yaklaşımla somut olarak biçimlendirilmiştir.

Kompozisyon : Dikdörtgen formdaki askı örtüsünün tek uzun kenarına karanfil ve çan çiçeğinden oluşan motifler bağlantılı sıralama ile yatay yerleştirilmiştir. Burada birimlerin sağdan sola yönlendirilmesine dikkat edilmiştir. İki taraflarını yaprakların ve üç adet kır çiçeğinin zenginleştirdiği ortadaki “s” kıvrım dal üzerine oturtulan bir adet karanfil ve bir adet çan çiçeği motifi tamamlamaktadır .

(26)

Örnek No : 2

Çizim No : 2

Ürün Sahibi : Gönül ALEMDAR

Ürünün Adresi : Bardakçı Mah. Erzurum Sk. No: 12 Çumra Geliş Biçimi : Annesi işlemiştir.

Ürünün Yeri : Sandıkta saklanmaktadır. İnceleme Tarihi : 15. 04. 2005

Türü : Askı örtüsü.

Zemin : Patiska kumaş kullanılmıştır.

Kenar Temizleme : Nakış makarası kullanılmıştır.

Teknik :

Kenar Temizleme : Askı örtüsünün kenarları elde katlanıp piko çekilerek temizlenmiştir.

Renk : Zemin : Beyaz renk kullanılmıştır

İşleme : Dallarda ve yapraklarda açık yosun yeşili ve koyu pastel yeşil; güllerde ve tomurcuklarında sarı, koyu pembe, kırmızı renkler kullanılmıştır.

Motifin Yöredeki Adı : -

Seçilen Konu :

Bitkisel Bezeme : Gül, gül tomurcuğu, kıvrım dal, yaprak.

Biçimlendirme : Gül, gül tomurcuğu, kıvrım dal, yaprak, motifleri antinatüralist bir yaklaşımla somut olarak biçimlendirilmiştir.

Kompozisyon : Dikdörtgen formdaki askı örtüsünün kısa kenarına güllerden oluşan motifler bağlantılı sıralama ile yatay yerleştirilmiştir. Burada birimlerin sağdan sola yönlendirilmesine dikkat edilmiştir. Yatay kıvrık yaprakların zenginleştirdiği; yine yatay kıvrık dallar süslemekte, iki adet gül tomurcuğu ve iki adet gül motifi tamamlamaktadır.

(27)

Örnek No : 3

Çizim No : 3

Ürün Sahibi : Sultan ÇINAR

Ürünün Adresi : Baraj Mah. Karaçay Sk. No: 4/2 ÇUMRA Geliş Biçimi : Kendisi işlemiştir.

Ürünün Yeri : Sandıkta saklanmaktadır. İnceleme Tarihi : 15. 05. 2005

Türü : Askı Örtüsü

Kenar Temizleme : Nakış makarası kullanılmıştır.

Teknik :

Kenar Temizleme : Askı örtüsünün kenarları elde katlanıp makine dikişi ile temizlenmiştir.

Renk :

İşleme : Dallarda ve yapraklarda yosun yeşili, koyu pastel yeşil; yoncalarda sarı, kırmızı, koyu pembe sarı, eflatun, mor renkler kullanılmıştır.

Seçilen Konu :

Bitkisel Bezeme : Kır çiçeği, yaprak, “c” kıvrım dal.

Biçimlendirme : Kır çiçeği, yaprak, “c” kıvrım dal motifleri antinatüralist bir yaklaşımla somut olarak biçimlendirilmiştir.

Kompozisyon : Dikdörtgen formdaki askı örtüsünün tek kısa kenarına kır çiçeklerinden oluşan motifler düzgün sıralama ile yatay yerleştirilmiştir. Burada birimlerin sağdan sola yönlendirilmesine dikkat edilmiştir. Yaprakların zenginleştirdiği; yatay “c” kıvrım dalın üzerine oturtulmuş yedi adet kır çiçeği tasarımı tamamlamaktadır.

(28)

Örnek No : 4 Fotoğraf No : 7-8

Çizim No : 4

Ürün Sahibi : Cemile ÖZCAN

Ürünün Adresi : Baraj Mah. Türkmenistan Sk. No: 42 Çumra Geliş Biçimi : Annesinden kalmıştır.

Tarihlendirme : 20. yüzyılın ilk çeyreğine tarihlenmektedir.

Türü : Karyola Eteği

Teknik :

Kenar Temizleme : Karyola eteğinin kenarları elde katlanıp makine dikişi ile temizlenmiş, tentene ile süslenmiştir.

Renk :

İşleme : Güllerde sarı, siyah, yavruağzı; yapraklarda ve dallarda koyu pastel yeşil; puanlarda sarı ve siyah renk kullanılmıştır.

Seçilen Konu :

Bitkisel Bezeme : Gül, yaprak, puan, düz dal.

Biçimlendirme : Gül, yaprak, puan, düz dal motifleri antinatüralist bir yaklaşımla somut olarak biçimlendirilmiştir.

Kompozisyon : Dikdörtgen formdaki karyola eteğinin tek uzun kenarına güllerden oluşan bordür düzgün sıralama ile yatay yerleştirilmiştir. Burada birimlerin sağdan sola yönlendirilmesine dikkat edilmiştir. Yaprakların zenginleştirdiği yatay düz dal üzerine oturtulan iki adet diagonal gül tasarımı tamamlamaktadır. Güllerin karşısına yerleştirilen dört adet puan tasarımı süslemektedir.

(29)

Örnek No : 5

Fotoğraf No : 9-10

Çizim No : 5

Ürün Sahibi : Ayşe TUĞYAN

Ürünün Adresi : Baraj Mah. Hükümet Cad. No: 2/4 Çumra Geliş Biçimi : Annesi işlemiştir.

Ürünün Yeri : Kullanılmamaktadır. İnceleme Tarihi : 16. 04. 2005

En x Boy : 81x216cm.

Gereçler :

Teknik :

Renk :

İşleme : Dallarda siyah; yapraklarda yosun yeşili, siyah; gonca gül ve tomurcuklarında yavruağzı, sarı, siyah, eflatun renkler kullanılmıştır.

Motifin Yöredeki Adı : Pudralı kız

Seçilen Konu :

Bitkisel Bezeme : Gonca gül, gül tomurcuğu, yaprak, yatay düz dal.

Biçimlendirme : Gonca gül, gül tomurcuğu, yaprak, yatay düz dal motifleri, antinatüralist bir yaklaşımla somut olarak biçimlendirilmiştir.

Kompozisyon : Dikdörtgen formdaki karyola eteğinin tek uzun kenarına (yöresel adı pudralı kız)gonca güllerden oluşan bordür bağlantılı sıralama ile yatay yerleştirilmiştir. Burada birimlerin sağdan sola aşağıdan yukarıya yönlendirilmesine dikkat edilmiştir. Dört adet diagonal yaprağın zenginleştirdiği; iki adet gül tomurcuğunun süslediği, yatay kıvrık dal üzerine oturtulan bir adet gül motifi tamamlamaktadır. Desenin sağ ve sol tarafına oturtulmuş

(30)

Çizim No : 6

Ürünün Adresi : Baraj Mah. Hükümet Cad. No: 2/4 Çumra Geliş Biçimi : Annesi işlemiştir.

En x Boy : 84 x 206cm.

Gereçler :

Teknik :

Kenar Temizleme : Karyola eteğinin kenarları elde katlanıp makine dikişi ile temizlenmiş, tentene ile süslenmiştir.

Renk :

İşleme : Gül ve gül tomurcuğunda sarı, yavruağzı, siyah, kırmızı; yapraklarda yosun yeşili, koyu pastel yeşil; kıvrım dalda kahverengi, koyu pastel yeşil renk kullanılmıştır.

Seçilen Konu :

Bitkisel Bezeme : Gül, gül tomurcuğu, “s “kıvrım dal, yaprak.

Biçimlendirme : Gül, gül tomurcuğu, “s “kıvrım dal, yaprak motifleri antinatüralist bir yaklaşımla somut olarak biçimlendirilmiştir.

Kompozisyon : Dikdörtgen formdaki karyola eteğinin tek uzun kenarına güllerden oluşan bordür bağlantılı sıralama ile yatay yerleştirilmiştir. Burada birimlerin sağdan sola yönlendirilmesine dikkat edilmiştir. Ortadaki üç adet gül motifini yaprakların süslediği kıvrım dallar bezemektedir. Tasarımı altı adet gül tomurcuğu tamamlamaktadır.

(31)

Çizim No : 7

Ürün Sahibi : Muzaffer KOPACAK

Ürünün Adresi : Baraj Mah. Karaçay Sk. No: 3 Çumra Geliş Biçimi : Kendisi işlemiştir.

En x Boy : 82x204 cm

Gereçler :

Teknik :

Kenar Temizleme : Karyola eteğinin kenarları elde katlanıp, piko ile

temizlenmiş tentene ile süslenmiştir.

Renk :

İşleme : Dallarda ve yapraklarda yosun yeşili ve koyu pastel yeşili; güllerde açık pembe, koyu pembe, sarı renkler kullanılmıştır.

Seçilen Konu :

Bitkisel Bezeme : Gül, kıvrım dal, yaprak.

Biçimlendirme : Gül, kıvrım dal, yaprak motifleri antinatüralist bir yaklaşımla somut olarak biçimlendirilmiştir.

Kompozisyon : Dikdörtgen formdaki karyola eteğinin tek uzun kenarına güllerden oluşan bordür düzgün sıralama ile yatay yerleştirilmiştir. Burada birimlerin aşağıdan yukarıya yönlendirilmesine dikkat edilmiştir. Ortadaki bir adet gül motifini, gülün üzerindeki iki adet simetrik dikey kıvrık dal zenginleştirmekte, yine iki yanda simetrik yapraklar ve iki adet tomurcuk tasarımı tamamlamaktadır.

(32)

Çizim No : 8

Ürünün Adresi : Bardakçı Mah. Hükümet Cad. No: 2/4 Çumra Geliş Biçimi : Kendisi işlemiştir.

Tarihlendirme : 20. yüzyılın son çeyreğine tarihlenmektedir.

Türü : Karyola eteği

En x Boy : 85 x 202cm.

Gereçler :

Teknik :

Kenar Temizleme : Karyola eteğinin kenarları elde katlanıp makine dikişi ile temizlenmiş, tentene ile süslenmiştir.

Renk :

İşleme : Dallarda ve yapraklarda yosun yeşili; mavi gülde açık mavi, koyu mavi; mor gülde eflatun, mor, sarı, siyah; kırmızı gülde kırmızı, pembe, siyah, sarı renkler kullanılmıştır.

Seçilen Konu :

Bitkisel Bezeme : Yaprak, düz dal, gül

Biçimlendirme : Yaprak, düz dal, gül motifleri antinatüralist bir yaklaşımla somut olarak biçimlendirilmiştir.

Kompozisyon : Dikdörtgen formdaki karyola eteğinin tek uzun kenarına gül motifinden oluşan bordür düzgün sıralama ile yatay yerleştirilmiştir. Yaprakların zenginleştirdiği iki adet gül tomurcuğunun süslediği “c” kıvrım dal üzerine oturtulan bir adet gül motifi tamamlamaktadır.

(33)

Çizim No : 9

Ürün Sahibi : Muzaffer KOPACAK

Ürünün Adresi : Baraj Mah. Karaçay Sk. No: 3 Çumra Geliş Biçimi : Annesi işlemiştir.

Ürünün Yeri : Kullanılmamaktadır. . İnceleme Tarihi : 16. 04. 2005

En x Boy : 88 x 215cm.

Gereçler :

Teknik :

Kenar Temizleme : Karyola eteğinin kenarları elde katlanıp, piko ile

temizlenmiş tentene ile süslenmiştir.

Renk :

İşleme : Dallarda ve yapraklarda siyah, yosun yeşili; sarı gülde sarı, siyah, turuncu; kır çiçeklerinde turkuaz mavisi, sarı, siyah; çan çiçeğinde eflatun, sarı, mor, siyah; gülde yavruağzı, siyah, sarı, kırmızı renkler kullanılmıştır

Seçilen Konu :

Bitkisel Bezeme : Çan çiçeği, kır çiçeği, gül, yaprak, “s”kıvrım dal.

Biçimlendirme :Çan çiçeği,kır çiçeği gül, yaprak, “s” kıvrım dal motifleri

antinatüralist bir yaklaşımla somut olarak biçimlendirilmiştir.

Kompozisyon : Dikdörtgen formdaki karyola eteğinin dalda güllerden oluşan bordür bağlantılı sıralama ile yatay yerleştirilmiştir. Burada birimlerin sağdan sola bir ters bir düz yönlendirilmesine dikkat edilmiştir. Ortadaki bir adet diagonal gül motifini, gülün uçlarında yer alan üç adet kır çiçeği ve yapraklar zenginleştirmekte; yatay “s” kıvrım dal çıkan karşılıklı yerleştirilmiş bir adet çan çiçeği ve gül

(34)

Çizim No : 10

Ürün Sahibi : Sabriye ÇAKMAK

Ürünün Adresi : Bardakçı Mah. Uşak Sk. No: 5 Çumra Geliş Biçimi : Kayınvalidesi hediye etmiştir.

En x Boy : 86x 176 cm

Gereçler :

Kenar Temizleme : Nakış makarası kullanılmıştır.

Teknik :

Kenar Temizleme : Karyola eteğinin kenarları makine dikişi ile temizlenmiş, tentene ile süslenmiştir.

Renk :

İşleme : Yapraklarda açık pastel yeşil, koyu pastel yeşil; güllerde açık eflatun, mor; sarmaşık çiçeklerinde mor, eflatun renkler kullanılmıştır.

Seçilen Konu :

Bitkisel Bezeme : Gül, sarmaşık çiçeği, yaprak.

Geometrik Bezeme : Düz çizgi.

Biçimlendirme : Gül, sarmaşık çiçeği, yaprak motifleri antinatüralist bir yaklaşımla somut olarak biçimlendirilmiştir.

Kompozisyon : Dikdörtgen formdaki karyola eteğinin bir uzun kenarına şeftali çiçeklerinden oluşan motifler bağlantılı sıralama ile yatay yerleştirilmiştir. Burada birimlerin aşağıdan yukarıya yönlendirilmesine dikkat edilmiştir. Ortadaki iki adet çapraz yerleştirilmiş şeftali çiçeğini, çiçeğin üzerinde ve aşağısında yer alan beş adet yaprak zenginleştirmekte; şeftali çiçeğini iki yanda üç adet sarmaşık çiçeği bezemektedir. Gül

(35)

Çizim No : 11

Ürün Sahibi : Esmahan ALEMDAR

Ürünün Adresi : Yenidoğan Mah. Cahidaküzüm Cad. Sk. No: 12 ÇUMRA Geliş Biçimi : Annesinden kalmıştır.

Tarihlendirme : 20. yüzyılın ikinci çeyreğine tarihlenmektedir.

En x Boy : 70x204cm.

Gereçler :

Teknik :

Kenar Temizleme : Yastık yaygısının kenarları elde katlanıp makine dikişi ile temizlenmiştir.

Renk :

Zemin : Beyaz renk kullanılmıştır. .

İşleme : Gül ve gül tomurcuğunda sarı, eflatun, mor; yapraklarda yosun yeşili, koyu pastel yeşil; “s” kıvrım dalda yosun yeşili, koyu pastel yeşil renk kullanılmıştır.

Seçilen Konu :

Kompozisyon : Dikdörtgen formdaki karyola eteğinin tek uzun kenarına

güllerden oluşan bordür bağlantılı sıralama ile yatay yerleştirilmiştir. Burada birimlerin soldan sağa yönlendirilmesine dikkat edilmiştir. Ortadaki bir adet diagonal gül motifini yaprakların zenginleştirdiği “s” kıvrım dalı bezemektedir. Tasarımı iki adet diagonal gül tomurcuğu tamamlamaktadır.

(36)

Çizim No : 12

Ürünün Adresi : Bardakçı Mah. Erzurum Sk. No: 2 Çumra Geliş Biçimi : Annesi işlemiştir.

En x Boy : 85 x 117cm.

Gereçler :

Teknik :

Kenar Temizleme : Karyola eteğinin kenarları elde katlanıp makine dikişi ile temizlenmiştir.

Renk :

İşleme : Gül ve gül tomurcuğunda sarı, pembe, bordo; yapraklarda yosun yeşili, koyu pastel yeşil; kıvrım dalda koyu pastel yeşil renk kullanılmıştır.

Seçilen Konu :

Kompozisyon : Dikdörtgen formdaki karyola eteğinin tek uzun kenarına güllerden oluşan bordür bağlantılı sıralama ile yatay yerleştirilmiştir. Burada birimlerin aşağıdan yukarıya sağdan sola yönlendirilmesine dikkat edilmiştir. Ortadaki bir adet gül motifini iki yanda yer alan yaprakların süslediği “s” kıvrım dal zenginleştirmektedir. Tasarımı beş adet gül tomurcuğu tamamlamaktadır.

(37)

Çizim No : 13

Ürünün Adresi : Bardakçı Mah Erzurum Sk. No: 2 Çumra Geliş Biçimi : Annesi işlemiştir.

Türü : Yastık Yüzü

En x Boy : 86 x 89 cm.

Gereçler :

Teknik :

Kenar Temizleme : Yastık yüzünün kenarları elde katlanıp makine dikişi ile temizlenmiştir.

Renk :

İşleme : Yapraklarda, yosun yeşili, koyu pastel yeşil; Güllerde, kırmızı, sarı, bordo, açık pembe ve siyah renkler kullanılmıştır.

Seçilen Konu :

Bitkisel Bezeme : Gül, yaprak, puan.

Biçimlendirme : Gül, yaprak, puan motifleri antinatüralist bir yaklaşımla somut olarak biçimlendirilmiştir.

Kompozisyon : Dikdörtgen formdaki karyola eteğinin tek uzun kenarına güllerden oluşan motifler bağlantılı sıralama ile yatay yerleştirilmiştir. Burada birimlerin sağdan sola yönlendirilmesine dikkat edilmiştir. Diagonal bir adet gül motifini üç adet yaprak zenginleştirdiği; motifleri birbirine bağlayan çizgilerin oluşturduğu puanların süslediği yatay bordür tasarımı tamamlamaktadır.

(38)

Çizim No : 14

Ürün Sahibi : Esmahan ALEMDAR

Ürünün Adresi : Yenidoğan Mah. Cahidaküzüm Cad. Sk. No: 12 ÇUMRA Geliş Biçimi : Annesinden kalmıştır.

Ürünün Yeri : Sandıkta saklanmaktadır. İnceleme Tarihi : 15. 05. 2005

Tarihlendirme : 20. yüzyılın ikinci çeyreğine tarihlenmektedir.

En x Boy : 90x120cm.

Gereçler :

Teknik :

Kenar Temizleme : Karyola eteği kenarları elde katlanıp makine dikişi ile temizlenmiştir.

Renk :

İşleme : Dallarda kahverengi; yapraklarda açık yağ yeşili ve koyu pastel yeşil; güllerde sarı, eflatun, mor renkler kullanılmıştır.

Seçilen Konu :

Bitkisel Bezeme : Yaprak, “s”kıvrım dal, gül, gül tomurcuğu.

Biçimlendirme : Yaprak, “s”kıvrım dal, gül, gül tomurcuğu motifleri antinatüralist bir yaklaşımla somut olarak biçimlendirilmiştir.

Kompozisyon : Dikdörtgen formdaki karyola eteğinin tek uzun kenarına güllerden oluşan bordür bağlantılı sıralama ile yatay yerleştirilmiştir. Burada birimlerin sağdan sola yönlendirilmesine dikkat edilmiştir. Dört tarafına yaprakların zenginleştirdiği, ortadaki yatay kıvrık dal üzerine oturtulan iki adet diagonal gül motifini yine simetrik üç adet açmamış tomurcuk bezemektedir. Tasarımı gülün

(39)

Çizim No : 15

Ürünün Adresi : Bardakçı Mah Erzurum Sk. No: 2 Çumra Geliş Biçimi : Annesi işlemiştir.

Teknik :

Kenar Temizleme : Karyola eteğinin kenarları elde katlanıp makine dikişi ile temizlenmiştir.

Renk :

İşleme : Yapraklarda ve dallarda yağ yeşili; güllerde sarı, siyah, koyu mavi, turkuaz mavisi, pembe, kırmızı, mor ve eflatun renkler kullanılmıştır.

Motifin Yöredeki Adı :

Seçilen Konu :

Bitkisel Bezeme : Gül, yaprak, kıvrım dal.

Biçimlendirme : Gül, yaprak, kıvrım dal motifleri antinatüralist bir yaklaşımla somut olarak biçimlendirilmiştir.

Kompozisyon : Dikdörtgen formdaki karyola eteğinin tek uzun kenarına güllerden oluşan bordür bağlantılı sıralama ile yatay yerleştirilmiştir. Burada birimlerin aşağıdan yukarıya yönlendirilmesine dikkat edilmiştir. Ortadaki bir adet diagonal gül motifini iki yanda birer adet gül motifi zenginleştirmektedir. Yaprakların süslediği yatay kıvrım dal tasarımı tamamlamaktadır.

(40)

Çizim No : 16

Ürün Sahibi : Sabriye ÇAKMAK

Ürünün Adresi : Bardakçı Mah. Uşak Sokak no: 5 Çumra Geliş Biçimi : Kayınvalidesi işlemiştir.

Teknik :

Renk :

İşleme : Karanfilde, pembe, kırmızı, siyah; kıvrım dallarda, açık yağ yeşili, koyu pastel yeşil; yapraklarda yosun yeşili koyu pastel yeşil kullanılmıştır.

Seçilen Konu :

Bitkisel Bezeme : Karanfil, karanfil tomurcuğu, yaprak kıvrım dal.

Biçimlendirme : Karanfil, karanfil tomurcuğu, yaprak kıvrım dal motifleri antinatüralist bir yaklaşımla somut olarak biçimlendirilmiştir.

Kompozisyon : Dikdörtgen formdaki karyola eteğinin tek uzun kenarına karanfillerden oluşan motifler bağlantılı sıralama ile yatay yerleştirilmiştir. Burada birimlerin sağdan sola ve yukarıdan aşağıya yönlendirilmesine dikkat edilmiştir. Ortadaki iki adet karanfil motifini iki yanda yatay dört adet yaprağın süslediği kıvrım dallar bezemektedir. Karanfilin iki yanında yer alan iki adet karanfil tomurcuğu tasarımı

(41)

Çizim No : 17

Ürün Sahibi : Fadime ALEMDAR

Ürünün Adresi : Yenidoğan Mah. Cahidaküzüm Cad. No: 12/2 Çumra Geliş Biçimi : Kayınvalidesi hediye etmiştir.

Tarihlendirme : 20 yüzyılın üçüncü çeyreğine tarihlenmektedir.

En x Boy : 90 x 208cm

Gereçler :

Zemin : Patiska kumaş kullanılmıştır.

Kenar Temizleme : Nakış makarası, tentene kokası kullanılmıştır.

Teknik :

Kenar Temizleme : Karyola eteginin kenarları elde katlanıp makine dikişi ile temizlenmiş, tentene ile süslenmiştir.

Renk :

İşleme : Karanfilde ve tomurcuğunda sarı, eflatun, mor; kıvrım dallarda ve yapraklarda yosun yeşili koyu pastel yeşil; yaban üzümlerinde turkuaz mavisi, siyah renk kullanılmıştır.

Seçilen Konu :

Bitkisel Bezeme : Karanfil, karanfil tomurcuğu, yaprak, yaban üzümü, kıvrım dal.

Biçimlendirme : Karanfil, karanfil tomurcuğu, yaprak, yaban üzümü, kıvrım dal motifleri antinatüralist bir yaklaşımla somut olarak biçimlendirilmiştir.

Kompozisyon : Dikdörtgen formdaki karyola eteğinin tek uzun kenarına karanfillerden oluşan bordür bağlantılı sıralama ile yatay yerleştirilmiştir. Burada birimlerin sağdan sola yönlendirilmesine dikkat edilmiştir. Yaprakların süslediği iki adet karanfil ve bir adet tomurcuk motifi tamamlamaktadır. Karanfilleri çevreleyen yatay düz daldan çıkan yaban üzümü salkımı motifi zenginleştirmektedir.