FEN B LG S , SOSYAL B LG LER VE SINIF Ö RETMENL
Ö RENC LER N N B LG SAYAR DERS NE YÖNEL K
TUTUMLARI
Hayati ÇAVU
Yüzüncü Yıl Üniversitesi, E itim Fakültesi, Bilgisayar ve Ö retim Teknolojileri Bölümü
Atilla TEMUR
Yüzüncü Yıl Üniversitesi, E itim Fakültesi, Biyoloji Bölümü
Kazım KARA
Adnan Menderes Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Zootekni Bölümü
Geli Tarihi: 06.12.2007 Yayına Kabul Tarihi: 19.04.2007
ÖZET
Bu çalı ma, lkö retim Bölümü Fen Bilgisi, Sınıf Ö retmenli i ve Sosyal Bilgiler Anabilim Dalı ö rencilerinin bilgisayar dersine kar ı olan tutumlarını tespit etmek amacıyla planlanmı tır. Ayrıca, cinsiyete ve sayısal-sözel gruplara ait da ılımların belirlenmesi hedeflenmi tir. Ara tırmada, lkö retim Bölümü Fen Bilgisi, Sınıf Ö retmenli i ve Sosyal Bilgiler programına devam eden ö rencilere tutum ölçe i uygulanmı tır.
Sonuç olarak; Sosyal Bilimler ve Fen Bilimleri ö rencilerinin bilgisayar dersine kar ı olan tutumları arasında herhangi bir fark tespit edilememi tir. Ancak, erkek ö rencilerde de bu ilginin azalma e iliminde oldu unu söylemek mümkündür.
Anahtar kelimeler: Tutum, Bilgisayar, Bilgisayar tutum ölçe i, Fen bilgisi, Sosyal bilgiler
SCIENCE, SOCIAL SCIENCE AND PRIMARY EDUCATION
STUDENT TEACHER’ ATTITUDE TOWARDS THE COMPUTER
LESSON
ABSTRACT
This study was designed to identify science, social science and primary education student teacher’ attitude towards the computer lesson. Besides, the study has aimed to identify the students’ interest according to sex, numerical and social grups. For that purpose the attitude scale was applied to the students registered with . science, social science and primary education departments.
As a result, there is no difference between the departments of social science the and science department. It was also seen that male students’ interest was lower compared to the female students.
1. G R
Yeni teknolojik sistemlerin bir ürünü olarak kar ımıza çıkan araçların en önemlilerinden biri bilgisayardır. Bilgisayarlar, haberle meden sanayiye, tıptan arkeolojiye, ula tırmadan savunmaya, borsadan e lenceye, ara tırma ve bilgi i lem merkezinden büroya ve okuldan eve kadar çok geni bir kullanım alanı bulmu tur. Bilgisayar, amaçları ve ilgi konuları çok farklı alanlarda, pek çok ki i tarafından kullanılmakta ve kullanıcılarına sayısız kolaylıklar sa lamaktadır (Mutlu, 1993).
E itim ö retim ortamlarında, gelece in ö retim materyallerinden bir tanesi de hiç ku kusuz bilgisayardır. Bilgisayarların ö retim alanında verimli bir ekilde kullanılabilmesi için ö rencilerin ve derslerini i leyecek ö retmenlerin bilgisayar okuryazarı olması gereklidir. Bilgisayar destekli ö retim (BDÖ) için bilgisayarın çalı ma prensiplerinin bilinmesinden ziyade, ö retim ortamlarında bilgisayarı bir araç olarak kullanabilmek daha önemlidir. Bunun için de ö retmenlerin kendi bran ları, alanları ile ilgili e itimsel programları kullanmayı bilmeleri gerekmektedir. Bilgisayar destekli ö retimde, bilgisayardan azami derecede faydalanabilmek ve bu programları kullanabilmek için bilgisayara kar ı bir ilginin olması da kesinlikle gereklidir. Bu
ilginin tespit edilmesi için de tutum ölçekleri kullanılmaktadır.
Bilgisayarların ö retim hizmetinde kullanımına dönük en yaygın ve kabul gören sınıflama; bilgisayar ö retimi, bilgisayara dayalı ö retim ile bilgisayarlı ö retimdir. Ancak, bilgisayarın ö retim hizmetlerinde kullanımında, bilgisayar destekli ö retim di er ö retimlere nazaran en ümit vaad edendir ( im ek, 1995).
Ülkemizde de, 1986-1987 ö retim yılında ortaö retim düzeyinde bilgisayar e itiminden ziyade, bilgisayar destekli e itime geçilmesi için kararlar alınmı ve bu konuda çalı malar yapılmı tır (Güne , 1991).
Geli mi ülkelerde bilgi teknolojisinin e itim anlamında kullanılma çabaları uzun
zamandan beri devam etmektedir.
Günümüzde bilgisayarlar okulların tabii e itim araçları arasına girmi tir. Ülkemiz de bu geli melerin dı ında kalmamak için son yıllarda okullara bilgisayar alımını fazlala tırmı ve özellikle ilkö retim okullarına “Bilgi Teknolojisi Sınıfları” kurulmu tur (Meral ve di erleri, 1998).
2451 ilkö retim okulunda Bilgi Teknolojisi Sınıfları olu turmak üzere, bilgisayar donanımı (bilgisayarlar, yazıcılar, tarayıcılar) ve e itim yazılımı (ofis yazılımları, e itim yazılımları, e itsel içerikli oyunlar, elektronik referanslar) ile video, tepegöz, televizyon ve e itsel içerikli
video kasetler ve saydamlar alınması kararla tırılmı tır (MEB, 2000). 31 Aralık 2005 tarihi itibari ile 22534 okulun internet ba lantısı gerçekle tirilmi ve 2006 yılı içerisinde de 3000 ilkö retim okuluna 4002 adet ileti im teknolojileri sınıfları kurulmu tur (MEB, 2006).
1.1. Tutum nedir?
Turgut’a (1992) göre tutum, bir kimsenin herhangi bir olayı ya da insan grubuna kar ı olumlu ya da olumsuz davranı gösterme e ilimidir. Bu konuda Ka ıtçıba ı (1993), tutumu dü ünce, duygu
ve davranı bütünle mesi olarak
tanımlamı tır. Tutumların açıklayıcılık i levi, ki isel de eri ortaya koyma ve açıklama i lemleri de vardır. Di er bir
i levi de bilginin ve nesnenin
de erlendirmesi olarak kar ımıza
çıkmaktadır.
Bilindi i üzere ö retmenlik bilgi, beceri gibi bili sel alan yeterlilikleri gerektirmesinin yanı sıra tutum ve davranı gibi duyu sal alan yeterlikleri gerektiren bir meslektir. Ö retmen adaylarının meslekle ilgili de er ve tutum kazanmaları en az bilgi kadar gereklidir. Çünkü ara tırmalar bize
ö rencinin, ö retmenin tutum ve
davranı ları ile etkilendi ini
göstermektedir. Ö retmenin dü ünsel tutumu, duygusal tepkileri, çe itli alı kanlıkları ve bunları kapsayan ki ili i, ö renciyi etkilemektedir. Ço u zaman ö renci, ö retmenin anlattı ı konudan çok,
konuya yakla ımına dikkat etmekte ve
olayları yorumlama biçiminden
etkilenmektedir (Varı , 1988) .
Özellikle ö retmenlerin, ö rencilere ve okul çalı malarına yönelik tutumları, ö rencilerin ö renmesine ve ki ili ine geni ölçüde etki etmektedir (Küçükahmet, 1976).
Tutum, bir bireye atfedilen ve onun bir psikolojik obje ile ilgili dü ünce duygu ve davranı larını düzenli bir biçimde olu turan bir e ilimdir (Ka ıtçıba ı, 1988).
Kar ıla ılan bir durumu sevmek ya da sevmemek, onaylamak ya da onaylamamak bireyin takındı ı tutumu göstermeye yardım eder. Ancak tutumu tam olarak anlatmakta eksik kalır. Oysa, bir durumu kabul ya da reddetmek, bir duruma e ilim göstermek ya da göstermemek, bir durumdan yana olmak ya da kaçmak deyimleri bireyin tutumunu daha derinli ine anlatmaktadır. Tutumun kökeni, bireyin duruma kar ı besledi i tavrıdır. Bireyin tavrı, durumun bireyce kabul ya da reddedilmesine etkide bulunmaktadır (Bilgin, 1996:48).
Tutumlar do rudan do ruya
gözlenemeyen de i kenlerdir. Bu
de i kenlerin varlıkları ancak dı a vurulmu davranı lar ya da sözlü ifadelerle ortaya çıkartılabilir. Tutum belli bir davranı ın göstergesidir, ancak mutlaka olabilece i anlamına da gelmez ( nceo lu, 1993).
Kısacası, di er bilim dallarında oldu u gibi, insan hayatını kolayla tırma ve daha iyi bir konuma getirme amacında olan bilgisayar bilimleri, ba döndürücü bir hızla meydana gelen geli melerle gündemde kalacaktır. Bu nedenle gelece in ö retmenleri olan lkö retim Bölümü ö rencilerinin, e itimin ayrılmaz bir parçası olan bilgisayara kar ı olan tutumlarını belirlemek amacı ile böyle bir çalı ma planlanmı tır.
2. MATERYAL ve METOD 2.1. Yöntem
Ara tırma yöntemi: ilkö retim bölüm ö rencilerinden Fen Bilgisi, Sosyal Bilgiler ve Sınıf Ö retmenli i lisans programına devam eden ö rencilerden 87 tanesine tutum ölçe i uygulanarak, onların bilgisayar dersine kar ı olan tutumları ara tırılmı tır.
2.2. Evren ve örneklem
Ara tırmanın evrenini Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi E itim Fakültesi’nde ö renim gören ikinci sınıf ö rencileri olu turmaktadır. Ara tırmanın örneklemi; 2005-2006 e itim ö retim yılı bahar döneminde, YYÜ lkö retim Bölümü Fen Bilgisi, Sosyal Bilgiler ve Sınıf Ö retmenli i Anabilim dalı ö rencilerinden 87’si olu turmaktadır. Örneklem seçimi basit rastgele örnekleme yöntemi ile tespit edilmi tir.
Ara tırmaya katılan 87 ö rencinin 27’si (%31) kız ve 60’ı (%69) erkektir.
Ara tırmada cinsiyetin önemli olabilece i dü ünülerek, ö rencilerin cinsiyetlerine göre da ılımı da dikkate alınmı tır.
2.3. Verilerin toplanması
lkö retim kurumlarında ö renim görmekte olan Fen Bilgisi, Sosyal Bilgiler ve Sınıf Ö retmenli i ö rencilerinin bilgisayar konularındaki ba arı ve ilgi ölçmek için ara tırmacılar tarafından tutum ölçe i geli tirilmi tir. Ara tırmada Giray
Berbero lu ve Gaye Çalıko lu’nun
geli tirmi oldukları ve internet ortamında
a a ıdaki adreste yer alan
http://www.mimoza.marmara.edu.tr/~cahit/
Arastirma/net/btutum.php, ölçek
kullanılmı tır.
2.4. Araçların Güvenirlili i
Araçlar hazırlanırken, ö rencilerin okul dı ında, üniversiteye girmeden önce bilgisayar kullanıp kullanmadıkları, sayısal - sözel olu ları ve mezun olduktan sonra bilgisayar kullanıp kullanmayacakları dikkate alınmı ve bunlarla ilgili bilgiler, Bulgular ve Yorum kısmında verilmi tir. .
Uygulanan anketin güvenirlili i : %90.2 olarak bulunmu tur.
Tablo 2.1. Güvenirlik analizi Reliability Coefficients N of Cases = 87,0 N of Items = 40 Alpha = ,9023 2.5. Verilerin Analizi
Ölçe in uygulandı ı bütün bireylere ait veriler bilgisayar ortamında, YYÜ ktisadi dari Bilimler Fakültesi’nde lisanslı olarak bulunan SPSS programına girilmi ,
toplanan verilerin istatistiksel
de erlendirilmesinde Mann-Whitney U, Kruskal Wallis testleri uygulanmı ve gerekli analizler yapılmı tır.
3. BULGULAR ve YORUM
Bu bölümde bulgular tablolar halinde verilmi olup, istatistiksel özellikleri yorumlanmı tır.
Tablo 3.1. Ö rencilerin bölümlere göre da ılımı
f % 26 29,9 31 35,6 Sınıf Ö retmenli i Fen Bilgisi Sosyal Bilgiler 30 34,5 Toplam 87 100,0
Ankete katılan ö rencilerin bölümlere göre da ılımı tablo 1’de verilmi tir. Buna göre 26 ö renci Sınıf Ö retmenli i, 31 ö renci Fen Bilgisi Ö retmenli i ve 30
ö renci de Sosyal Bilgiler
Ö retmenli i’nde okumaktadırlar.
Tablo 3.2. Bilgisayar varlı ı
f %
Yok 70 80,5
Var 17 19,5
Toplam 87 100,0
Ankete katılan ö rencilerden %80.5’i (70) kendilerine ait bilgisayarlarının olmadı ını, %19,5 (17) ise bilgisayarlarının oldu unu belirtmi lerdir.
Tablo 3.3. Cinsiyet
f %
Erkek 67 77,0
Bayan 20 23,0
Toplam 87 100,0
Ankete katılan ö rencilerin cinsiyete göre da ılımlarını gösteren Tablo 3’e bakıldı ında, %77 oranla (67 ö renci) erkek, %33 oranla (20 ö renci) bayan olarak yer almaktadır.
Tablo 3.4. Cinsiyetin tutuma etkisi
Toplam 2
Mann-Whitney U 619,500
Wilcoxon W 2897,500
Z -,510
Asymp. Sig. (2-tailed) ,610
Ankete katılan ö rencilerin
cinsiyetlerine göre da ılımlarının tutumlarına bir etkisinin olup olmadı ının tespiti amacıyla yapılan Mann-Whitney
testinde, p>0.05 oldu u için (p: 0.610) cinsiyete göre tutum açısından bir fark olmadı ı belirlenmi tir.
Tablo 3.5. Bölümlerin (puan türü) tutuma etkisi
Toplam
Chi-Square 2,632
df 2
Asymp. Sig. ,268
Ankete katılan ö rencilerin bölümlere (puan türü) göre da ılımlarının tutumlarına bir etkisinin olup olmadı ının tespiti amacıyla yapılan Kruskal Wallis testinde, p>0.05 oldu u için (p: 0.268) puan türünün tutum açısından bir fark olmadı ı belirlenmi tir.
Tablo 3.6. Bölümlerin tutum puan ortalamaları
f Ortalama Sapma Std. Sınıf Ö retmenli i 26 131,8846 16,72203 Fen Bilgisi 31 126,1935 11,50484 Sosyal Bilgiler 30 130,800 15,30472 Toplam 87 129,4828 14,58405
Her ne kadar bölümlerin bilgisayar dersine kar ı tutumları açısından bir fark yoksa da, tablo 6’ı incelendi inde tutum ortalamaları açısından Sınıf Ö retmenli i
ve Sosyal Bilgiler ö retmenli i
ö rencilerinin verdi i cevapların ortalamaları hemen hemen aynı iken, ilginçtir ki sayısal puan türü ile gelen Fen
Bilgisi ö rencilerinin bilgisayar dersine kar ı tutumları di er iki bölüme göre daha dü üktür.
4. TARTI MA ve SONUÇ
Bilgisayar dersine yönelik tutumların artması bilgisayar kullanımı ile de yakından alakalıdır. Bilgisayar kullanımı arttıkça tutumun da aynı oranda artması beklenir. Tutum ile bilgisayar kullanımı arasında bir do ru orantı vardır.
Tutumla ilgili yapılan çalı malarda genellikle Fen-Matematik alanları ve erkek ö rencilerin bilgisayara kar ı tutumları, sosyal alanlar ve kızlara göre daha yüksek çıkarken, bizim çalı mamızda durum farklı sonuçlanmı ve benzer sonuçlar elde edilmemi tir. Çalı mamıza katılan kız ö rencilerin tutumları erkek ö rencilerden daha yüksek çıkarken, Fen Bilgisi ö rencilerinin bilgisayar dersine yönelik tutumları Sosyal Bilgiler ve Sınıf Ö retmenli i ö rencilerinden daha dü ük çıkması manidardır.
Sınıf Ö retmenli i ve Sosyal Bilgiler Ö retmenli i ö rencileri yakın oranda bilgisayar dersini sevdiklerini bildirirlerken, Fen Bilgisi Ö retmenli i ö rencilerinde bu oran biraz daha dü ük çıkmı tır. Di er taraftan her ne kadar verilen tabloda tutum açısından cinsiyet bakımından bir fark olmadı ı gözlemlense de, yapılan di er analizler sonucunda kız ö rencilerin bu dersi daha fazla sevdikleri anla ılmaktadır.
Ayrıca, kız ö rencilerin daha yüksek oranda meslek hayatlarında bilgisayar kullanmayı dü ündükleri de ortaya çıkmı tır. Nitekim, “bilgisayar dersinin
mesle ime hiçbir katkısı yoktur” sorusuna
kız ö rencilerin hiçbirisi katılmazken, bu oran erkek ö rencilerde daha dü ük bulunmu ve kız ö rencilerin bilgisayar dersine kar ı olan ilgilerinin daha yüksek oldu u anla ılmı tır.
lkö retim okullarında bilgisayarların etkin olarak kullanımının giderek arttı ı
günümüzde, E itim Fakültelerinde
bilgisayar dersine kar ı ilginin daha da artaca ı beklenmektedir. Bu yüzden ilkö retim okullarında bilgisayar kullanım durumlarına göre ara tırmaların yapılması uygun olacaktır.
5. KAYNAKLAR
Bilgin, H. (1996). Okulöncesi E itim
Kurumlarında Çalı an
Ö retmenlerin Ö retmenlik
Tutumlarının ncelenmesi. stanbul : Yayımlanmamı yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi. Güne , N. (1991). Bilgisayarla Ö retimde
De i ik Yakla ımlar Ö renme ve Üzerindeki Etkileri. Ankara: Yayınlanmamı doktora tezi, Ankara Üniversitesi.
nceo lu, M. (1993). Likert Tipi Ölçek Geli tirme Kılavuzu. Ankara: Türk Psikologlar Derne i Yayınları.
Ka ıtçıba ı, Ç. (1988). nsan ve nsanlar.
stanbul: Evrim Basım Yayım.
Ka ıçıba ı, Ç. (1993). nsan ve nsanlar. stanbul: Beta Yayınevi.
Küçükahmet, L. (1976). Ö retmen
Yeti tiren Kurum Ö retmenlerinin
Tutumları. Ankara: Ankara
Üniversitesi E itim Fakültesi Yayınları.
MEB.(2000). Temel E itim Program.
Temel E itim Programı
De erlendirme Toplantısı, Ankara: 12-13 Nisan.
MEB. (2006). 2007 Bütçe Raporu. Ankara:
Devlet Kitapları Müdürlü ü
Basımevi.
Meral, M. Can, B, Baba F. (1998). VII Ulusal E itim Bilimleri Kongresi. Konya: Bilgisayar Ö retim ve Bilgisayar Destekli Ö retimde Ö renci Yakla ımları, 9-11 Eylül.
Mutlu, ME. (1993). Bilgisayar
Teknolojisinin Geli imi, B.D.E. Çalı ma Raporları, Eski ehir: Anadolu Üniversitesi BDE Birimi. im ek, N. (1995). Yazılımın Tasarım
Standartlarının Bilgisayar
Ortamında Ö renmeye Etkisi. Ankara: Yayınlanmamı doktora tezi, Ankara. Üniversitesi.
Turgut, M., F. (1992). E itimde Ölçme ve De erlendirme Metodları. Ankara:
Soydan Matbaacılık.
Varı , F. (1988). E itimde Program
Geli tirme. Ankara: Ankara
Üniversitesi E itim Fakültesi Yayınları.
