• Sonuç bulunamadı

Osmanlı döneminde tasavvuf şiirleri (1517-1798)

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Osmanlı döneminde tasavvuf şiirleri (1517-1798)"

Copied!
280
0
0

Yükleniyor.... (view fulltext now)

Tam metin

(1)
(2)

‌أ

TAAHHÜTNAME

SOSYAL BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜNE

Dicle Üniversitesi Lisansüstü Eğitim-Öğretim ve Sınav Yönetmeliğine göre hazırlamış olduğum “)1118-1897( ينامثعلا رصعلا يف يفوصلا يرعشلا باطخلا” OSMANLI

DÖNEMİNDE TASAVVUF ŞİİRLERİ (1517-1798)” adlı tezin/projenin tamamen

kendi çalışmam olduğunu ve her alıntıya kaynak gösterdiğimi ve tez yazım kılavuzuna uygun olarak hazırladığımı taahhüt eder, tezimin/projemin kağıt ve elektronik kopyalarının Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü arşivlerinde aşağıda belirttiğim koşullarda saklanmasına izin verdiğimi onaylarım. Lisansüstü Eğitim-Öğretim yönetmeliğinin ilgili maddeleri uyarınca gereğinin yapılmasını arz ederim.

Tezimin/Projemin tamamı her yerden erişime açılabilir.

sonunda uzatma için başvuruda bulunmadığım takdirde, tezimin/projemin tamamı her yerden erişime açılabilir.

07 /07 /2019 İsmail Hamad

(3)

‌ ب ةشقانملا ةنجل ريرقت قفاوملا ةعمجلا خيراتب 41 / 60 / 9642 ةيعامتجلاا مولعلا دهعم سلجم نم ةلّكشملا ةنجللا تعمتجا نم ةن ّوكملاو ،ركبرايدب ةلجد ةعماجب : نيكرأ دوعسم دمحم روتكدلا ذاتسلأا ( ًافرشمو ًاسيئر ) نيكرأ داوج دمحم كراشملا ذاتسلأا ( ًاشقانم ) ياجقآ ليلخ دعاسملا ذاتسلأا ( ًاشقانم ) اهبدأو ةيبرعلا ةغللا عرف اهبادآو ةيقرشلا تاغللا مسقل ةمّدقملا ريتسجاملا ةلاسر ةشقانمل كلذو بلاطلا لبِق نم ،ركبرايدب ةلجد ةعماج ةيعامتجلاا مولعلا دهعمب : ،دمح ليعامسإ يهو ناونعب " ينامثعلا رصعلا يف يفوصلا يرعشلا باطخلا ( 1897 -1118 ) ” ةنجللا تررق ةينلع ةشقانم دعبو : بلاطلل ريتسجاملا ةجرد حنمو ةلاسرلا لوبق : دمح ليعامسإ نيكرأ دوعسم دمحم روتكدلا ذاتسلأا نيكرأ داوج دمحم كراشملا ذاتسلأا ياجقآ ليلخ دعاسملا ذاتسلأا

(4)

‌ ج

T.C

DİCLE UNİVERSİTESİ

SOSYAL BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜ DİYARBAKIR

İsmail HAMAD tarafından yapılan “EL-Hitabu'ş-şi‘riyyu's-sûfî fi'l-‘asri'l-‘Usmânî (1517-1798) Osmanlı Döneminde Tasavvuf Şiirleri (1517-1798)” konulu bu çalışma, jürimiz tarafından Doğu Dilleri ve Edebiyatları Anabilim Dalı Arap Dili ve Edebiyatı Bilim Dalı'nda YÜKSEK LİSANS tezi olarak kabul edilmiştir

Jüri Üyesinin

Ünvanı Adı Soyadı

Başkan: Prof. Dr. Mehmet Mesut ERGİN ... Üye : Doç. Dr. Mehmet Cevat ERGİN ... Üye : Dr. Öğr. Üyesi Halil AKÇAY ...

Tez Savunma Sınavı Tarihi: 14/06/2019

Yukarıdaki bilgilerin doğruluğunu onaylarım. .../.../20

Prof. Dr. Nazım HASIRCI ENSTİTÜ MÜDÜRÜ

(5)

‌د ثحبلا صخلم علا رصعلا يف يفوصلا يرعشلا باطخلا ينامث ( 1118 -1897 ) دادعإ دمح ليعامسإ فرشملا روتكدلا ذاتسلأا نيكرأ دوعسم دمحم رصعلا يف يفوصلا يرعشلا باطخلا نع ةروص ضرعأ نأ هذه يتسارد يف تلواح ينامثعلا .. ةيعامتجلااو ةيسايسلا ةلاحلا هيف تزجوأ اًيخيرات اًديهمت ةساردلا هذه تلوانت ثيح هللاخو ينامثعلا مكحلا ليبق يبرعلا عمتجملل ةيفاقثلاو . يف تلوانت لولأا لصفلا فوصتلاو دهزلا هتأشن خيراتو امهروطت لحارمو امهنم لكل ةيحلاطصلااو ةيوغللا تاقاقتشلااو , تثدحت كلذكو فوصتلاو دهزلا رعش هنع جتن يذلا ينيدلا رعشلا نع . يناثلا لصفلا يفو قمعلا نع تثدحت نع اهب ةيانكلل ةيرعشلا مهدئاصق يف رمخلاو ةأرملا زمرل مهمادختسا ةيفيكو ،بدلأا اذهل يونعملا يدبلأا مهبوبحم ىلاعتو هناحبس الله وهو . ةقيقحلاك ةيلدجلا ةيفوصلا تايرظنلا ضعب ىلإ ةفاضإ ءاهقف لاوقأ اهيف ُتدروأ يتلا ،دوهشلا ةدحوو دوجولا ةدحوو يفوصلا قيرطلاو ةيفوصلا اهنم يقيقحلا دصقملا ُتنّيبو ،مهفلاخ نم ىلع مهّدرو ،ةيفوصلا . ىلإ تلقتنا ةمث نمو لصفلا ثلاثلا لل هتصصخ يذلا ةيدمحملا ةقيقحلاو فوصتلاب هتقلاعو ،هروطتو هتأشنو يوبنلا حيدم يدمحملا رونلاو . اذه يف اهيلإ انلصوت يتلا تايصوتلاو جئاتنلا نم ددع ىلإ ةساردلا تصلخو ثحبلا . موهفمل ماعلا ىنعملا حيضوتك ،تايلاكشلإاو ةلئسلأا نم ديدعلا نع ةباجلإا ُتلواح امك ىلولأا تايادبلاو فوصتلا بدلأا اذهل . فوصتلاو دهزلا لهأ رابك ءامسأ ركذ ىلع تجّرعو هئارعشو هئابدأو . ،يبدلأا عونلا اذه فنتكي يذلا ضومغلا ضعب نع فشكلا يف ةساردلا هذه ةيمهأ يتأتو يباطخلا نفلاو ةعيدبلا ةروصلا كلتو ةيرعشلا هتايلامج راهظإو . يفوصلا نيب ةقلاعلا حيضوتو فدهي يذلا يحورلا هبدأو ةيهللإا تاذلا يف ءانفلا ىلإ .

(6)

‌ ه

ÖZET

OSMANLI DÖNEMİNDE TASAVVUF ŞİİRLERİ (1517-1798) İsmail HAMAD

Danışman

Prof. Dr. Mehmet Mesut ERGİN

Bu araştırmada Osmanlı döneminde tasavvuf şiirleri (1517 – 1798) hakkında bilgi vermeye çalıştık. Bu araştırma Arap toplumunun Osmanlı devleti hakimiyeti esnasında ve öncesindeki kültürel, sosyal ve siyasi durumlarını özetlemiş olduğum tarihin başlangıcını içermektedir.

Birinci bölümde tasavvuf ve zühdün ortaya çıkışına ve her birinin sözlük ve terimsel türeyişi ve gelişme aşamaları hakkındaki ilk görüşlere yer verdik.Bunun yanı sıra tasavvuf ve zühd şiirlerinden doğan dini şiirlere değindik.

İkinci bölümde tasavvufun hakikati, tarikatı tasavvuf erbabının görüşleri ve kendilerine muhalefet edenlere karşı yapmış oldukları reddiyelerini yazmış olduğum vahdetül vucud, vahdetül şuhud gibi bazı tartışmacı tasavvuf teorileri ve bu teorilerin hakiki maksadının açıklanmasına ek olarak bu edebiyatın manevi derinliğinden, mutasavvıfların kasidelerinde ebedi mahbup olan Allah’ın yerine kinaye olarak kullandıkları içki ve kadın sembollerinin kullanım keyfiyeti hakkında bahsettik.

Üçüncü bölümünde nebevi methiye ve nebevi methiyenin doğuşu, gelişimi, tasavvufla ilişkisi, Muhammedi hakikat ve Muhammedi nur konuların ele alıp inceledik

Sonuç bölümünde ise bu konuda vardığımız pek çok netice ve önerilerle araştırmayı özetledik. Ayrıca bu edebiyatın ilk başlangıcı ve tasavvuf kelimesinin genel manasının açıklanması gibi anlaşılmayan, kapalı pek çok meselelere ve sorulara cevap vermeye çalıştık. Buna paralel olarak meşhur mutasavvıf ve edebiyatçılar üzerinde durduk.

Bu araştırmanın önemi tasavvuf edebiyatının kapsadığı bazı anlaşılmaz şeylerin açığa çıkmasına çaba sarfedilmiştir.

(7)

‌ و

ABSTRACT

Abstract of the study Master Thesis

SUFISM POEM RETHORIC IN OTTOMAN PERIOD (1517-1789) By

İsmail Hamad Supervisor

Prof. Dr. Mehmet Mesut Ergin

This paper deals with the Sufi Literature in the Ottoman Period, where it included a historical introduction about the political and the cultural situation of the Arab society shortly before and during the Ottoman authority.

In the first chapter about the religious devotion, Sufism, its birth date, and the linguistic etymology and Jargon for each Level.

In the second chapter about the moral deep for the Sufi Literature, how the symbol of wine and woman have been used in their poetical poems to refer to Allah who is their endless beloved. In addition, I indicated to the Dialectic Sufi theories such as the Sufi reality, Sufism, Unity of creation and unity of witness, and the scholars opinions about that and their response to those who rejected them.

In the third chapter, about explaining the nature of "prophetic Praise", its birth date and development. Moreover, its relation to Sufism, the prophetic reality, and the Mohammedan light. Later, in this study, I came out to some results and recommendations, and I tried to give answers to many questions such as clarifying the general meaning of Sufism concept, its initial beginning for this literature, grand scholars, writers, and poets.

In the study conducted on the Sufi Literature in the Ottoman Period, which can be reached during the study period, significant results have been reached according to the purpose of the study.

(8)

‌ ز

ريدقتو ركش

ملقلاب ّيلع َّنَم يذلا ،مركلأا يقزارو يقلاخل دمحلاو ءانثلاو ركشلاب ءيش لك لبقو ؛مدقتأ , ملعأ مل ام ينمّلعو ، ينقّفوو ةصلاخلا هذه زاجنلإ .. بااااااب نااااام ًااااااقلاطناو ااااايمجلا ّدر ريداااااقتلا ينااااااعم لاااااكب مداااااقتأ يننماااااف ،داااااهعلاب ءاااااافولاو ،ل ناااافرعلاو , ماراااتحلااو ّدوااالا تاااايآ ىماااسأو ،ناااانتملااو ركاااشلا مياااظعو ، ياااعم مهااااس نااام ىااالإ دواااجولا زااايح ىااالإ عاااضاوتملا داااهجلا اذاااه ضاراااخإ ليباااس ياااف هرااااكفأو هااابراجت لاااكب , يفراااشم ا ريداااقلا لاااضافل , نياااكرأ دوعاااسم دااامحم روتكدااالا ذاتاااسلأا , ىلااااعت الله هاااظفح , داااي يااال مّداااق يذااالا هااتاهيجوتو هحئاااصنب نوااعلا ، رداااصمو بااتك ناام ةلاااسرلا عوااضوم ّ ااخي ااام لااكب ينفعااسأو اهريغ نمو ةصاخلا هتبتكم نم .. ءازجلا ريخ ينع ىلاعت الله هازجف .. ب وأ باايرق ناام ينناااعأ ناام لااك ىاالإ ركااشلاب هااجوتأ ااامك ةااساردلا هذااه دادااعلإ ياانعفدو داايع ءاّراااقلل اهميداااقتو ، ةاااشقانملا ةااانجل ءااااضعأ لاااضافلأا ةدااااسلا ركذااالاب ّ اااخأو ، بحااااص نااام ماااهلف ريدقتلاو نانتملاا قئاف تاملكلا هذه . ةءارااق ءااانع مااّشجتيو هااتقو ناام اًءزااج عااطتقي ناام لااكل دادواالاو ركااشلا ناام ةااقاب يدااهأ ااامك هتاحفص بّلقيو باتكلا اذه رطسأ .. ًلاوأ لله دمحلاو ا ًرخآو ..

(9)

ح

تاراصتخلااو زومرلا ةمئاق

يرجه‌:ـ

.

يدلايم‌:

.

ةعبط‌:

.

ةحفص‌:

.

-‌‌

د

روتكد‌:

.

-‌

ت.د

رشن‌خيرتا‌نودب‌:

.

-‌

ن.د

.رشن‌راد‌نودب‌:

-‌

ع.د

.ددع‌مقر‌نودب‌:

-‌

ت

.فيوت‌:

-‌

ح

.لياوح‌/دودح‌:

-‌

ــه.ق

.ةرجلها‌لبق‌:

-‌

م.ق

.دلايلما‌لبق‌:

(10)

ط

سرــــــــــــــــــــــــــــــهــــــــــــــــــــــف تاـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــيوـــــــــــــــــــــــــــــــــــــتـــــــــــــــحــــــــــــــــــملا عوـــــضوــــمـــلا ةــــــحـــفــــصلا دهعتلا ... .... ... . . . . . . . . . . . . . . . . .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. أ قيدصتلاو لوبقلا ... ... ... .. .. .. .. .. . ... ب يرقت ةشقانملا ةنجل ر ... ... .. .. .. .. .. . .. ب قيدصتلا ... ... ... .. .. .. .. .. .. . .. ج ةغللاب صخلم ةيبرعلا ... .. ... ... ... .. . ... . . . . . . . . . . .. . د ةيكرتلا ةغللاب صخلم ... ... . ... ... ... . . ... .. .. .. .. .. .. ه ـ ةيزيلكنلإا ةغللاب صخلم ... .. ... ... . ... .. .. .. .. .. .. .. .. و ريدقتو ركش ... .... ... ... .. .. .. .. .. .. ... ز تاحلطصملاو زومرلا ةمئاق ... .. ... . .. ... . . . .. .. .. . .. . ح ىوتحملا ... ... ... ... .. .. .. .. .. .. . ط لا م ـق ـ مد ــ ة .. ... ... ... . ... ... .. .. .. .. .. .. .. .. .. ... .. 1 يخيراتلا ديهمتلا : لا ةلاح سلا ةيساي ... ... . ... ... ... .. . . ... . .... .. .. .. .. .. . 6 الوأ : ينامثعلا عسوتلا ليبق برعلا ... . ... ... .... ... . . . . . . . . . .. .. 6 اايناث : يبرعلا ملاعلا يف نوينامثعلا ... . ... ... ... ... . . . . . . . . . .. 8 ااثلاث : ينامثعلا مكحلا ّلظ يف يبرعلا ملاعلا ... . ... ... ... .... . . . . . . . . ... ... 11 ااعبار : يبرعلا ملاعلا يف ينامثعلا مكحلا ماظن ... . ... ... ... ... . . . . . . . ... . 11 ةيعامتجلا ةلاحلا ... .... ... . ... ... .... ... . . .. .. .. .. . ... .. 11 ةيفاقثلا ةايحلا . ... ... ... .. .. .. .. .. . ... 32 الوأ : امثعلا دهعلا يف ةيبرعلا ةيركفلا ةايحلا تامس ين . . . ... ... . . . . . . . .... 32 اايناث : ةغّللا ... ... .. ... ... ... ... .. .. .. .. .. .. . .. 21 ااثلاث : بدلأا ... .. ... ... ... .. . ... .. .. .. .. .. .. ... .. 23 ااعبار : ةيرعشلا نونفلا ... ... ... ... . . . . . . . .. . .. 23 لولأا لصفلا : دهزلا فوصتلاو ... ... .. .. .. .. .. .. 34 لولأا ثحبملا : فوصتلاو دهزلل ةيحلاطصلاو ةيوغللا تاقاقتشلا .. . ... . . . . . . . 31

(11)

ي

الوأ : ىنعم فوصتلاو دهزلا .... ... . ... ... .... . . . . . . . . . . . ... 31 اايناث : ا لحارم هتازيممو فوصّتل ... .... ... ... ... . . . . . .. .. ... 13 ااثلاث : دهزلا ينامثعلا رصعلا يف فوصتلاو .... ... . ... ... . . ... . . . . . . . . ... 18 يناثلا ثحبملا : ينيدلا رعشلا ... .. . .. .. ... .... . . . . . . . .. . ... 63 الوأ : دهزلا رعش : هخيرات – هتأشن ... . .. ... ... .. ... . . . . . . . . . ... 66 ث ااينا : يفوصلا رعشلا : هروهظ – هصئاصخ – هر ّوطت ... . .. ... ... ... . . . . . . ... 34 لا بم ثح اثلا ثل : يفوصلا بدلأا ةيمهأ ... ... ... . . . . . . . . . 32 الوأ : يفوصلا بدلأا يف يونعملا قمعلا ... ... ... .... . . . . . . . . ... 33 اايناث :

يهللا بحلا بدأ يف يسفنلا دعبلا ... ... . . . . . . . . .. ... 143 يناثلا لصفلا : باطخلا يف ةيفوصلا تاحلاطصلاو زومرلا يفوصلا يرعشلا ... . .... . . . .. 111 لولأا ثحبملا : يفوصلا بدلأا يف زمرلا ... ... . . . . . . . . . .. .... 113 يفوصلا بدلأا يف زمرلا عاونأ ... ... ... ... . .. . . . . . . . . . . ... 133 1 -ةأرملا زمر ... ... .. ... .. .. .. .. .. . ... 132 3 -ةرمخلا زمر ... ... . .. .. .. .. .. .. .. ... 126 يناثلا ثحبملا : ةقيرطلاو ةقيقحلا ... .... . . .. .. .. . ... 136 الوأ : ةيفوصلا ةقيقحلا ... . ... ... ... .. ... ... .. .. .. .. .. .. ... 136 اايناث : رطلا ي ةيفوصلا ةق ... . ... ... .... .. .. ... ... .. .. .. .. .. . ... 118 ةيرداقلا ةقيرطلا ... . ... ... ... ... .. .. .. .. .. . ... 163 ةيدرورهسلا ةقيرطلا ... . ... ... .. . ... .. .. .. .. .. ... 162 ةيعافرلا ةقيرطلا ... .... ... ... ... ... .... .. .. .. .. .. .. . .. 163 ةيلذاشلا ةقيرطلا ... ... ... .. . .... .. .. .. .. .. .. .... 161 ةيودبلا ةقيرطلا ... ... ... ... .... . .. .. .. .. .. .. . .. . .... 166 ةيناولعلا ةقيرطلا ... . ... ... .. .. .. . . .. .. .. .. .. .. .. ... 166 ةيقوسدلا ةقيرطلا ... ... .. .. ... .. .. .. .. .. .. .. ... 166 ةقيرطلا ةَّيِدْنَبْشِقَّنلا ... ... ... .. .. .. .. .. .. ... .. .. . .. 163 ةيتولخلا ةقيرطلا ... ... . . .. ... .. .. . . . . . . . . . . .. 161 ةيولوملا ةقيرطلا ... ... .. .. .. . ... . .. .. .. .. .. .. .. ... 134

(12)

ك

ثلا ثحبملا ثلا : ةيفوصلا تايرظنلا ... ... . . . . . . . . ... 133 الوأ : دوجولا ةدحو ... . ... ... .... .. .. .. .. .. .. ... 133 اايناث : دوهشلا ةدحو ... .. .. ... ... .. . . ... . . . . . . . .. .. ... 114 ثلاثلا لصفلا : يوبنلا حيدملا ... ... . . . . . . . . . . ... 341 لولأا ثحبملا : هر ّوطتو يوبنلا حيدملا ةأشن ... ... . . . . . . . . . . .... . . 343 يناثلا ثحبملا : يوبنلا حيدملا نيب ةقلاعلا فوصتلاو ... .... .. . .. ... . . . . .. . . . . . . . . 343 يدمحملا رونلاو ةيدمحملا ةقيقحلا ... .. ... ... .. .. .. .. . .... 311 ثلاثلا ثحبملا : ينامثعلا رصعلا بدأ يف ةيدمحملا ةقيقحلاو يوبنلا حيدملا . . ... . . . . . . . 316 خلا ـ تا ـ م ــ ة ... ... .. ... ... .. ... .. .. .. .. .. .. .. .. . ... 331 ةمئاق عجارملاو رداصملا ... .. ... ... .. .... . . . . . . . . .. ... 336

(13)

1

قـملا

ـ

ـمدـ

ـــ

ةــ

الله الرحمن الرحيم مسب ع تددد دن هد هتددد دن هددهتددد دن ع دددمحد ح دددمحلا ّنإ ، ندددمن شدددد د ن دددن ندددم حشددد اندددهدن شدددلشما أشتددد ، هددل دد م هدددض ع ددهد نددم ، هددل شدد هدددض لا ددضد نددمن ؛ إإ هدددلإ إ ن هددن هددددل د ددددن إ ع ددددحن ، ّ ددددت ن هدددد لا دددد ض ن هلندددد ن ع دددد ا ال ددددمحم شد ددددد ن هددددن ن ندددد شد ّددددد ند ددددوسان ندددددلننا ّددددد لأددددلاا دلادددد تلا ، هددددل لأددددلاان هدددددلاا لألادددد دددد لا ددد دلا ححشددد ن ـدددم حلا ّدددد نددددهمي ه شحددد ن ، دي دددلا دددقهلان ، دددتن ادددلا ني دددلا لا لدددما ، نشدددد لا ندددم ّنإ دحددد لا بد دددنلا د دددحلا دددض هددد لان هددد لا هددددلاا شدددقض ا ل ح ل ، ه ن )) شلمَ ِحل هنلا نم ّنإن أشدددددهمتيملا ـدددددّضش ن مهددددد ا د شدددددتلا دددددض ـدددددد ش نا هدددددتدش م ّ دددددتحد بنددددد تلا ّنلدددددض ـددددد هلان ـدمهدددد ا ، أدددد ت ـدددددقد ـلاددددد ـددددقد ا ـدمهدددد إ شددددة ّ ه ددددضد اإ نددددقتلا لأددددلاا شدددهتدمدتن ـددددحن لا َددددِقلا با هتددد ا لأدددلاا أدد دددض ن دددض مهددد ا لشدددهلا دددض بنددد تلا دددنتدان لدد ن ددن ـددشد حلان لأ دد نلا ندد هلا ، هددو نددم مهدد ا لشددهلا ددةهم لأددلاا نمددد ددقن أشددداشميلان ـدضنددد لا ل ددد لا ن شدددد دإ دددض دددتا لا ن دددلا دددهل نشددد ندادددلا بنددد تلا لشددد نددد تلا شددد ض شدددتهم ـد هدددن شددد ا شدددهدض انم وتددد ا دددتلا شهدددننا دددد ندددا ـدددمشهلا ب دددهل ا حدددحلان ادددلال هددددم للشدددحدإ دددمولان و لشددد ، ـدضنددد لا حا سان شددد ضنا دددلات حدددد قتل ـدهل ا أاّالا ا إ نا ويشهلا ن لا قهلا نم دددد شد لا ـددددددشمشهلا ـددددلن لا د شددددت ددددض بندددد تلال ـددددد ش نا ـدددددش ملا و دددد تن اشددددمتيإان شدددد م ددددندل ـددددلشّه لا ـم شدددد ملا ددددض دددد هلا لشددددهلا ددددض ـدددد ن ملا ـدددد قحلا نشددددّ إ ضشددددقشلان لشدددحد ـدددضش ندددد نندددلاقدتد اندشددد ندادددلا لشددد نان لشدددملاهلان ـدددمتنا ددد ِق ندددم هددد ا ن بنددد تلا هدددي شون ددد هلا لشدددهلا حنلاددد نا انددديهتدا ندادددلا بنددد تلا لا هدددن ندددم دددد لا ّ ددد لا شدددد ن دددنلا ددد ه ـدددحضشدلا ددد وملا ـدددّدقدلا حندددلاقلا دددلات دددض ا دددتملا دشددد ّ لا دددنهلا دددلا ّ ددد ل ه دددهل ا حدددحلا ـدددقد ح ، نندمددد ن ـددده ا بدددد لالا قنادددلا دددلاهلا ااددد ند هددد هتم دددقم دددضن ددددد ان ددددد ملا ننددددددلا ان هدددددحلان ندددددتقملا ن هددددد لان دشددددد ملاتلا ند دددددلا بدددددد ان ن شددددد لا ندددد ان ددددددهديلا شددددقلا د ددددد لا لشدددد ا نددددد ان ددددد ن لان ددددد ا ندددد ا بن تلا لا هن نم ش لأ تقا نمم د ن من لا ند لا هين لا شدلان

(14)

2

أدددددش ددددح لا اادددد ـدددد شت ل شلاندددد نم ضندددد لا هددددنلا حشدددد ولا ددددض أ دددد ض شم دددددان ال دددي ـدددددانتمن ـهددد انتم لادددل دددت ، اددد ع دش دددضد شدددم ددددا بنقنلشددد شدددهددح ددد ض نددد دددلن ا ـدددد ني أشدلش دددنإ ندددم ننددد نملا ، ّ دددح لأدددلإ ددده شدددمدض ددددش دددل أ ددد دددق أشدلش دددن ا ن إإ بنددد تلان ـددد شو ضنددد لا ح نا د شدددت ـدددقها هدددل ل دددن ددد هددددض شددد ـدلش دددنإ ـدددمشا هلا لا ض نا د شددددت أشدددد ل من حددددت نددددلاو دت قنتدددد ا ددددتلا أشدددد قهلا حهدددد نددددمن نددددم دددد هلا ح لا ح نا لدددد انم ضنددد ددددش ااإن أ شدددهد ضأدددةحإ دددقض ضنددد لا ح نا ندددا ـددد ا شدددد نددده لا لأدددلاا ـدددم ا تملا ندددهي شه شحددد شدددهدا دددّ ا ـددددينلند دإ أشحن دددن دددض ددد حدت دددددتشقه ندددددقلا لإ ددددد شدددددهّتان هتا هدددددن لا وان ه شحددددد دددددد تن ضنددددد لا ح نا دددددض هدلاا مشحّتلان ، قنالا ح نا لا هض نا نا ن ق ـيدتد إن لأدددلاا نددد ت دددتلا دددت لا دددض ـدددمشا ح نا ددد ن لأدددلاا اندددي ندشحشددد لا ندددم ددددش لا ن نشددد قدإان بدددّلا تلان نا دددت إان شددد حدإش دشدددمشهلا ددد هلا دددض نن دددق ـددد مو ، هدددد اندددماون هددددلاا ح نا ددد ا لهددد إ حتددد د شدددمم ندددلاود ، ن دددت لا دددلات ـددد ا ل نا ندددم شدددد نددددلن نا نددم حيد ددضت ددل شددهدن شددهدض ددح لا دد ن هدددلاا دد إا اادد لهدد إ حتدد د نددم لا هددنلان لشدد ـقدددنم هددد د بدددلا د دددل ندددم بدددلاو ننقشددد ددن ددده لشددداّ ا هددد ه ل شدددتد ااددد ه دددّ هت دددض ـددد ن وملان ـ دددد ملا ـدددد نا ندنان دددلان شدددشسا دددلات دددض دددح لان حددددقدتلا ، لأدددلاا َندددقد دددلن شد ن شد ـ ّد ملان ششدتملا أشان نملا لمي أدددددلاّشم دددددقن ددددد هلا دددددض بنددددد تلا ح ننددددد نمل ـدددددد نا ندددددح لان أشددددد ا لا ـدددددلاق ـدد قحلا ددض ـدد شون ددح لا اادد أدد تاا ددتلا شددنملا ددحإ دشددمشهلا ـدد ن ملا ، ـضشدد إ ح نا د شدددددت نددددم دددددت لا ددددلات انميشدددد ندادددددلا ندو ددددملال ددددددش لا لا سان أشدددد ل ملا لأددددلإ ددد هلا ، دددان ددددق لا دددحش لا شدددم دددد لا دددهي شدددمم دددّ هم دددد ن ـّقشدددنن ، ددده شدددّم عاددد لأدددلاا أشحدددد ن أشددد من ددديم إإ نددد ت دددل ند ددد دملا ددده شددده شدددد دددتلا لا سا د لا ـ تشنلا ، ـد ش شلداا يت ل ددد ضا شدددم لأدددلاا لشدددد ن دددقض ـدددلاقلا ندددا دددح لا ااددد دددض بدددن لا ـهددد انتملا ت ا لددد ضأدددلنشح نا بددددت د ادددلا هدددةلان ندددم لا دددلا ندددم ـدددلادلاقلا ددد هلا ح ، دددحان ندددا شددد لا لهددديإن هددددود شت ددددض نشدددد نا دددد نددددم ، نندددددتملا شددددتد ش ددددضشح دددد ا ددددض ضندددد لا ح نا ندددد ن ا ددد نان حدلشددد نا ، ددد نا ددددلا دددض ـد هدددنلا أشددددلشميلا دددلات بدددن لاددد أدددلنشحن دددمي أ دددد دددتلا أشدددد نا دددلات نمددد شددد ولا نددد لان ـدددهد لا نددد لا دددلاتن ضنددد لا ش لنا لان ة هلا لا لش ِق نم أا ش ه

(15)

3

ـدددد نا ـددد ت ملا شدددضإ دددض هددد ن هتددد ا ن ننددد نملا اادددهل لنشددددت هدددو ندددم أدددد ت ان دددد دلا لددد انتملا دددقلش ندددلن ـدددد هلان ـدمهددد ا ، ادددلا ددده شدددقلان دددحش لال دددضن ن ن هددددلاا نهددد إا دددض حددد د ، ملان شددد ملا دددلات نددددهم ندددم بشدددنت إا لشدددي ن ـدددد نا لددديا ـدددمدةهلا شدددهتش دحم ندددم دددحان ددد ق ندددلن ضأدددلاهد شدددم دددتلا ، ااددد شيدددن أا دددمش ندددم ل ّنادددتلان لمشيلا ح ولا ض هملا نشت لا حدانيلا هتم ـ لاتوم ناند ند أشدلش دددن ان ـلاتددد نا ندددم دددد هلا ندددا ـددد شي ا شددد ا ااددد دددض ضأدددلنشح شدددم ، دددد نت ددض بندد تلا ندده مل شددهلا لأدددهملا نددقلا مه دد ا ددضن ـدد لالا ، ااددهل لأددلننا أشدا دد لا لادد ن ا هتشدا نم ه ن لاهلا ولا ح شه ب ضا تلا لألنن ندددمن نت دددلا حشدددت هددد أدددمت ان ضنددد لا ح نشددد أددددتاا دددتلا ـدددد نا أشددد ا لا ددد ددد هلا ح نار شدددنش لأددد نم دددما -ر دشدددمشهلا ددد هلا ، ـضشددد إ نت دددلال دددو ـددد ا لأدددلإ ر دشدددددمشهلا ددددد حلا دددددة دددددض ددددد ملا ح نار نانددددددا أدددددحت ددددددهد ن شدددددل د شدددددد رـدددّد ملا أشدددحنت لار حشدددت دددشم هددد اامن هددد ا ن بنددد تلا ننددد نم أدددمت ا دددو أشددد ا دددينلا دددحن لأددددهم ندددم نددد قملا مشدد دإر حشدددت ن ددد ا نددد إ ر ددد حلا نددد ضر حشددت ن ن ر دد لا شدلا ددد لا دد ا دددنلال ، دد نددم نشدد ن بندد تلا ح ن ـدددود شتلا لدديا ملا ددض شدد ملا دددد حملال ر ددددشنا ـدددد هورن رـدددددشحد لا ـددددح در حشددددت يا ددددتلان ، ددددض ددددلا لادددد ر حشددددت ن ا ددددملال ر ددددنا دشددددشلا ن ددددقلا نشدددددا ، نددددا ددددد شد يشدددد ولال رشدددد لنا ـدددددشحد ر حشددددت ن نددددم ددددد هلال ـد هددددنلا ندنان ددددلا لا هددددنلا ا ندددد إ رلانددددننا نشددددمي تر شددددهدم اددددد دددد ، ددددد لا شدلال ر تشدددددقحلا ناندددددد رن ، ر شددددد لا نددددد ا ناندددددد رن ، ر ضشددددددلا ناندددددد رن ، هددددد رن يشددد ولال ر نددديلا ، ر دددد ن لا ناندددد رن ، د دددملان ضنددد لا هدددنلا نددددنان ندددم شددد د ن ن دلا إإ ااددددد دددددد ش تن أشددددددتوي ندددددا ددددح لش تدددددوت دددددتلا لددددديا ملان شددددد ملا ّ ددددن ن لا أشدد قهلا حهدد نددم نشدد نندد نملا ددح لا اادد ـدد شت نددم لشددهتدإا د دد ددض شددهتهيان ددت عوشددديدإن ، شدددهدلاا نددد حلا دددّ هت نددد ل أ دددي ضن نإن لأدددتح دددتلا شددد ملا ندددم دددد هلا شدددد ن ، دددوس ن ح ددد ل ، ن شدددم ندددا ـضشددد ملا ددده ددديانت نددد نلا ندددم ددددتهدم ـدددد هلا أشددد ت ملا شددهدلإ ، ددقت ت ددتلا دديهملا هددد ددض أانددد ادددمن دددا ددد ـدد شون حدددت لا نددم دددش لأددلإ شد نددد نا ن ندددلا دددض أدددد ااإ شدددم دددد حتلا ـلاهددد أددددش شدددم ـددد شون ـدددد هلا أشددد ل ملان ، د ألاوشم تلا بشيهلا ندد لا عا ق ش ه موت ل شهدض هت م أشاا لا

(16)

4

دددقن دددتلا هددددملا لأدددلاا شدددهدض أ دددمتاا ـددد و ـددددد لا ـددد ا لا عادددهل أمددد ددد نلان ود ش ددددلادلاحتلا ، هملا دددد ت د ـدددد ا لا نددددم دددد نا نندددددلا اادددده شدددددملا دددددل نددددم ن ، ـدددد و ألشدددديض ـمتشون ن ض ـشهشن ود شت دهمت ند ـاونم ـلش لا ، : لشتلش أدش ـددددداشمتيإان ـددددد شد لا ـددددلشحلا نددددا وينددددم ندددد هدددددض ضأش ددددحت : ود شددددتلا دددددهمتلا * هلا لشهلال دشمشهلا حلا د ق هلا لمتيملال ـدضشقشلان هلهون بن تلان ولش بد هتلال هت و : ننا لا * ، لألاا ن ن حش م ـشهش : : نإا ح ملا لأدهم بن تلان ولا ، ن تلا حا من دد لا هنلا نا هدض أش حت : دششلا ح ملا ، بن تلان ولا هنن ضندددد لا ح نا ـدددددم هدددددض أدددددد : ددددلششلا ددددح ملا ، ندددددهملا ددددمهلان اددددلا دددد دلان هنلا نم نندلا اا هلنشدت هددددض أدددلنشدت : دشدددشلا ددد لا * هدددنلا حشددد ولا دددض ـدضنددد لا أشحه ددد إان وندددم لا ضن لا : لشتلا نلا لألاا لشين : ننا ددددح ملا ـددددد د هدددددض أحدددد ن حندددد حملا لأددددلإ شددددنمل ونددددم لا ددددلات ا وتدددد ا شنلا ند ل الا قدقحلا ا ا مش ض ا ضن لا هد ونم لا لات ناند ن -ـدضنددد لا ـدددقدقحلا ندددا د دددحلال هددددض أدددق ت : دشدددشلا دددح ملا ، دددض ـدضنددد لا ل ددد لان لشهلا مه ا ، دشمشهلا هلا ض ش ن ن : لششلا ح ملا أ ا نهنلا حنن نينلا حن ـدضن لا أشد ةدلا ه : لششلا لا * ن دلا د ملا هنل هت و نش ن شلم قم : تسا ضن : ننا ح ملا ع ن تن ن دلا د ملا ند : دششلا ح ملا لا قهه ـ ن ن دلا د ملا ند بن تلا : دددلششلا دددح ملا ـدددد ةد ندددمن ددد هلا دددلا لشددد ددددا دددلا نددددلان ـدددد لا ـدددقدقحلا قنالا لاهلا اا لش نم هق تشتدل شل دولات أدم تن :ـمتشو * شهدلإ ألا نت تلا ح لا ددضن اادد د ددقت نددم لشددهتدهل دددقضن دددح لألشددهتن هدشح دد ددمح ددلددض ؛بشدد ملا ـدددشهد د شدددت ندددم ـدددلاح ملا دددلات دددض ضنددد لا ح نا دددض هدددنلا حشددد ولا ندددا لددد انتملا دددهيلا ددد هلا ح نا ، شدددم إن دددهين ندددم ندددم هددد شدددح شدددّما دددلاةملا شتددد لا ـدددحاوإن ، ـضشددد إ لأدددلإ ددد تلا ح ندددا أشدددمنلاهملا ددده بن نشددددلا ندددم ددددش ل ال دددد ي شل دددن ننددد ت شدددم دددتلا شددددهدم نن د تدددد دن نن ددددد دض شددددهدنلاهيد اندشدددد نداددددلا ، هتشددددمنلاهم لأددددلإ شهدن ددددد دن ، ن لأدددد هض دددتشض دددش ننددد ت دددق دددد لا ااددد لأدددلاا ـدددم شق شدددما لشدددد دددض ـدددد ل أشدددمنلاهملا عاددد ننددد ت

(17)

5

ددددم ن ـ ددد د لأدددلاا أددددل ددددد ل ن هدددلام ن هددددقت ن إإ ح اندددي أ ددد ي ، شدددمتإ دددي ندددم ن ل انتملا مهلا اا ـّلاح مي ض شقلا لألإ همد قت ددقن ن تقشدد نددم نش تدد ملا ددق لأددلاا لألشددهتن هدشح دد حشدد شلددهتدد م أددلنشح نددم بدد و ددملاهلا بشدد يلان ـددمشهيلا اادد ددشح ددض ، ددو شددلدشدح ألاددنض شددم لن شددلدشدح أددحيد شددم لاض ، ندددم ددددم لانددد ضنددد لا ح نا دددض ـدددم شقلا أشددد ا لا ننددد ت ن لألشدددهت ندددم دددم لأدددلاا ين ـضش ل ش د ـد نشقتإن ن ن شددددتمإان د دددقتلا لشدددون دددنلا ددددوي دددقت ن ـددددشهدلا دددض نت دددلا اشتددد لأل ن نهدددد م دددد ند ، ددددقلا اادددد لأددددلإ دددد د ن ددددح لا ااددددهل نشدددد شددددم اددددلا إنددددل نتدددد ملان د ددد لا هدددتشهدينتن ـدددقدق لا هدددته شتمن ـدددمّدقلا هدددتشةحهم ، هولددد دددلا د دددقت نن دددضحَد دددلن دددد ـهدددد ن لشودددد ن هدددددم ، ددددمهلا ددددض هددددددش تن دددد انتملا هلش ددددندان شدددد يلا هضتشدلن دددد م ، لأضننا لاويلا ه حش ن ح لا اا نا عاويض اادددهض لددد انت هدددم ق لددد انتملا دددح لا نددد ندددي ملا ـددددش لال شدددلققحم ننددد د ن شدددلديا ، نلدددض هدددنان لألشددهت دد ض لادد نشدد ، ـددّدملان ددمحلا هددلن ، ددق ددد ددتاوهض لادد ندد د ددل نإن شدددل لشو دددهي شددد ق ألاددد ، شلق شددد أ دددهتيان ، دددهيلا دددض أددد لاو دددد للاودددي ددد حن شهتيإا ض أق ن شددد ن ا ااددد دددشح ددد قتد ن د دددقلا دددلاهلا دددد دددن دددلن هدددت ت نددددح هددددم دددل ادددل د ددد لا هدددهين ، ودشدددنمن ّ دددلان شدددما ـ دحددد دددض هدددلاهيد ن لألشدددهتن هدشح ددد هددددم شدددلديا ا لا تاتش ن شدددم ندددي ّ دددين ودددا ن ددددلا ةدددحن حددديضهلا دددد ديضد ن ، هدددل ـددد لشو دددتدد ننددد ت ن ن لألشددهتن هدشح دد ، أشددّددلش شددمانا شمدإر ددض ، دد ل شددمدإن ل ددن دد لأددلاا شددد ن ر نددد شددم ددما د ق حش لا إ اشم د ح م 1 نش م 1441 / 6 شد 9112

(18)

5

لا

ـت

ـ

هم

ـي

ـــ

د

ةلاحلا

ةيسايسلا

: الًوأ برعلا ليبق عسوتلا :ينامثعلا دددف داددد لأد يفددد دددف دادددا د يفدددلجلأ نقجدددل ةنددد م يدددنع ةندددع دددف يديدددي د ددد ي يددد سان 5555 ة نددد د ددد نن د قندددن ددد اددد إ لأد ادددجع ةنم دددرن قدددل ةندددنلأد يفددد ادددجع لاق دددللأد يف ددد جلأ ادددنع لينددديلأد اددد لأد ، ددد ا لأد يف دددلأد ةددد ادددجع لاق دددللأد ددد نقجدددللأد طمدددن ذدددن ا ادددن لأد دددف ، دددلن لأد دددفف لأد ادددجع دددد ن لأد ندددنم رن اادددف ادددلأ فنددد لإن ، ذدددإ لأ نددد ددد لأ لأد طمدددن ددد ن يدددنع ذدددم ا ت نقجدددل فددد يلأد ذتي ذ ددد ا لأد ادددنلأد يفددد ادددجع جدددصلأد ، دددالأد سيددد لأد ادددلأ فنددد ةندددنلأد يفددد ددد جيندددللأد ق ادددنلأد دفاددديد ندددالأ ةدددا ، دددا ني ددد دي دددد دددد ن يددددلأد يندددد ع م يجددددللأد ق ندددد لأد ي ددددن ادددد جددددصلأد دفادددديلاد ، 5 د نددددي لمددددلأد ةنددنلأد يفدد يدد ي ا ، دد ن يددلأد ا ددن "ددن د ت لا 2 ددا لمددلأد ددن ددد ي ن يددنع انددينلأد دمددن "ددلأ ة ةندددع ةنددنلأد 5554 ة ، ةااا ندددي جدددصلأد ذددد اني دد م دددلأ ي سدددلأف ، ةدددلأ دد لأ ةاا دددن ةادددا ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ــــــــــــــ 1 (ديكز ؽنيدلا داسع 477 -541 دده ، سدسؤم دةيكزلا دلويلا ، ؼةددم دمل قد ب مادذيمم شداد راد ك ؽدم مؾدوب ادك لويلا ، شورذلا يب غمبت ( لا عاجذلا زيست ، لصؾسلاو شرر لاو طساو شرامإ قلؾت ، ردبج دجممل مرادرب ح دلا لدي غا هسرب ريبك "شمكرن" ين قمع ، ؼئاك ؾهو هح ذف هعيخم قلإ لمدت ذإ ، رلا شنيم هح ف ؽم ؽيماع ار يج ردغكا اده ييز ؾوب ، يسبب ركاش ، ت د ، ةةيكنزلا ةرسلأاو ةيبيمرلا بورحلا ، ةكاددكنا نؾدمجلاو اادبا دةمك دةكاشبملا دجماجلا ، ص 57 -58 ( 2 -(ددديكز دؾدددسحم ؽنيدددلا رؾددك 511 -569 ددده ، ؽيشمؤدددسلا رددديمب ردددصاك ، ؾددمسلا (دددمت ، ن دددسنا لإددديل ، ؽدددو دؾدددسحم داددسع ييجددس (ددوب ددلويلا ؼةددد ػدد اتلأا (هاددذيمسلا (كاظمدددلا (ددكر لا رمشددس رت ردديبيلا ردديملأا ؽددو (دديكز ؽنيددلا ، ؼددكب ؼدكب ذدلا زادغ ؽنيدلا غةدس هدةلاب ؽيدخو هدشيو دلويلا ناددمكاو ميدلاو لد مم يج ناذلا يم ؽم اهروا امو مب شنيم شردديزجلاو لددصؾسلا ) (بهذددلا ، يددسبب م ؽنيددلا سسددش ت 748 ددده ، ل ةةشلا نلةةملا ريةةس ، يجددش شدديمحت وطاددكرلأا ، لاسرلا دسؤم توريو ، 1445 /ده 1985 ن ، 24 / 531 (و رلاو ، م (مع ، 1428 /ده 2447 ن ، دىاجسلا دئاقلا هررمو وتيرخش يكنز دوسحم نيدلا رون ، شرهاملا بر إ دسؤم ، ص 17 -18 (

(19)

6

دددددقي ددددد ا دددددف لا 5511 ددددد د يدددددلأد افدددددص لينددددد ة 3 دددددلأ يلأد سددددد لت لمدددددلأد ةندددنلأد يفددد ادددص " ددد دفددد ددد ددد د ، ندددي اددداي جدددصجلأ ذفددد ي اددد ذددد لأن لأد .ليف لأد انع ثلأنإلأد ا لأد ف نا جع د ايت ذد ددديلأ يف دددلأد طمدددن ذددد ا ا اددداي ددد ا لأد يف دددلأد ادددجع ددداان جدددصلأد ادددق يددد ةدددلأ د دددي لأد دددد م ددد ليددد يي ، ندددل ساندددف دددي نددد ددد ني لينددد ذد ددديلأد طمدددن ذتيددد ثددد ي 5225 ة ، نددددل يديددددي دددددايد لمددددلأد دددد لا ن دددد ين نددددنفا 5251 ي اددددانت ة ددددفف لأد ةدددد ندددا ف دددلن لأد ، ةن ددد د دددي لأد د ندددا ، دددن ي لنددد ي ةدددإ دددجي ادددجع د لأ ادددلنف ، ت يددد اددددص طندددديان د انددددل ل دددد سج نددددن د نددددايد ، ينددددصا لأن ةددددالأ ندددد دددد لأن لأد م ددددي ت لا ، ددددف دددد ا ددددف دادددد ن دددد ن ةددددا يلأأ ذ لأنددددي ددددع 5265 ة ، دددد لأن لأد نقجددددل ليندددد ددقم يددلأد ا ددل 4 سادد انندد لأد "ددن ي يددئنم 5 دد ا لأد ةلأندد لأد مندد ن ةددا دد ا لأد طمددا ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ــــــــــــــ 3 -رددد غسلا (و ددد قدددشكسلاو (ددد يري لا اؾدددنب ؽنيدددلا ؼدددجك -رددديملأا ؽدددو لأدددسؾن ؾددده ، يدددلا دددر دددممسلاو ؽن 532 -589 ده ، تيريت قمع ًاةلاو ميلاو اك ، ًاحلاص ً ر ميلاو ب ركذيو ، شدذمد (ف ؽنيلا ص ذك ، هدم لا سرد لإديب اهيف لإنيحلا ياورو اادباو ، ررمو يريشكسنا (فو ، ؼيرديلا تردملا ظ ب ؼتبو ، دمسحلا (دف مؾكريدش هدسع عدم ر دشا ررم قمع ء ة س ل اهدا ( لا ، شرازو قلؾت مؾكريش شافو يج شةجلا شداةقو يضاجلا ، ردرم ما لم سا ، ؽدكستو ناددع (ددف شاددسبو صددسبو ػدد مجخو ددمب قددمع ء ة ددستا ؽددم 574 ددده ، ءارددسنا ددميل (ددف سيددمسلا تدديو ا ددف ؽددم ؽددكستو نادع جارجسلاو 583 دده ، دةسطا لا دلويلا ؽدم هدرمخت يدج ، ردرم ؼدكب 24 ًادماع ، شيدم يرؾدسو 19 ًادماع ) (دمكرزلا ، يلا ت (مذميلا سراف ؽو (مع ؽو م ؽو دؾسحم ؽو ؽنيلا ر 1396 دده ، نلةملأا ةجعم ، 15 ، ؽيدن سمل ؼدمجلا راد توريو ، 2442 ، 8 / 224 ( 4 -دويسم ؽو دؾسحم ؾه ، ةم سنا ةمزراؾخلا لويلا ءارمب يبب ؽوا ، شذميو عةخو ًاريسب ع ؾف ؼه لود را لا ازغ ، اظمددس زددظ ا ددصب شرددي ك يايددبب يددجخو (كؾددمسسلا رددرم ، ًادد ة ع ًايددهاز ًاجددشالا ًاددشمؤم اددك ، طددمف ًايددباو ًاددماع ؼددكب 657 -658 ده ، ًتؾ مم تامو ) (و رلا رغكا ، م (مع ، 1434 /ده 2449 ن ، ةكرعمو زطق نيدلا فيس ناطمدلا تولاج نيم ، بر إ دسؤم ، شرهاملا ، ص 129 -132 ( 5 -(سجشلا (حلارلا راي يشبلا (ئ جلا سربيو ؾه ، شس راج قلا ءارحص (ف يلو (كرت لصب ؽم 624 ده ، ع وو رايددد يشبلا (حلادددرلا ؽيكيدددنإ ؽنيدددلا ء دددع رددديملأا مار دددشاف شدددذمد (دددف عدددةخو حؾدددبسلا ردددسب (ددف ، دددميلا قدددلإ لدددم كا ؼدددث ؽنيدلا ؽدكر ؼدسا هد قل شرادمنا هدحشمو هدم عب ذدلا شرهادملا اؾدنب الادرلا ػدمسلا (خؾدنلأا اظمددلا ، ػددمسلا ؼدسا ردع هاغلا ر ، شس ؼكحلا قلؾت 658 دده ، ردرمو نادذلا قدمع ًاكاظمدس ادكو ، ػدةلاسسلا دلويل (دمةقحلا سدسؤسلا ؾدهو ، عد ارو اددهيف ؽيط دددلا ، ؾددكتؾه يددن (ددف دايددب ؾمددس عددم تظمددس (دد لا ةددسا يلا ددف خلا اددةبب ، تاراددر كتا ؽددم رددي يلا شددمب

(20)

7

د دددي لأد ادددق ددد فدددللإد ، ي يدددي ددد د دددي لأد ادددصي ت ساددد اننددد لأد لنقادددلد يديدددي ، ذيدددا د ددد م ددد ج دددلأ ي س دددلأا ادددص ةندددنلأد يفددد ةددد دددين ت يددد دددلأم ي ل لأد نلأد يف ااي ، م رن قل الأ فن لإن . نييلأد يف اجع ط د دددين مدددلأد دددلن لأد داددد د يددديت ندددعي دددي دددلن لأد دددفف لأد يندددعت "دددنت ذددد نإلأد ددد ددد لا ن دمددد ، دددن ي دددف ة ددد لأ ادددصنال لأد ددد لأ دددد ي ت يددد لاننددد لأد ، دددف دددلأم ندددل 5265 ة ، قجدددل "دددلأ ددد ا ت ي دددلن ل ، ددد ج لأد نقجدددللأد ادددجع لأمددد عادددنلأد ل دددل لأ ، دمددددا ددددن ةنادددد ف ددددا ادددداي لانندددد لأد ددددف ةاا نددددمر ددددلن لأد نددددرج لأد ا اددددلد ددددنلأد د ا لأد ر ج لأد 5555 .ة 6 ادددص ةندددنلأد يفددد يددد ي ا "دددالأ ي ةددد ي ةئندددعي ذددد إ قجدددللأد ةنددد ساددد دددل ت يدددم ، دددييلأد أدددا دفددد ددد دددل ي لأد ان يدددلأد ادددجع "دددا ن ي قدددل ، ددد فا ددد يد لمدددلأد اددد د "ددالأ ي أددن جددل لأد ددعت ددف ، لين ددل ت ددد ر اددنلأد ادديلأد ةيندد دد لأ لأمدد دددَ ي قدددد ف ددددلد ذددددنن ر اددددنلأد ادددديلأد اددددجع دددد لأن لأد قفددددللأد ، ا اددددصا لادي د دددد اا م .ادانلألأ دن ع د ا د :اايناث نوينامثعلا يف ملاعلا :يبرعلا دددد االأد دددددئن لأد ة ددددع اددددلأ نندددد إ لأد ددددلن ي دددد ددددف دددد ندددد إع ادددد د د دددد نن د د دادددديقا ، 1 ةاددددنق د ددددي لأد ةددددج دددد ذاينددددن ددددالأد دددد االأد دددددئن لأد دددد ةددددن ، ثدددد ي ـ ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ـــــــــــــــــــــــ حؾددبسلاو ؽييبيمدرلا قدمع ةم دسنا ، د ؽيدعو شرؾددرشسلا (د كرجم ادهسهب تؾلا ، ركددجلا ءاكذدلا ًارؾهددذم ادك ، اددكو طددسؾ سلا رح لاد دظةحسلا شطاددشسلا (دف ةدساةدلاو يركددجلا ددظيرخلا ردييبت (دف ًاردديبك ًارود دجلو ًاد ؾمرم ًاةدسامؾمود ، شددس (فؾددت 676 ددده ) رهاددغلا يددبع ؽددو رددغكا ، ؽنيددلا (ددحم ، 1396 /ددده 1976 ن ، ةةمسلا ةريةةس يةةي رةةىازلا اورةةلا رىاظلا ، حتو رذك رظيؾخلا زيزجلا يبع شيم ، ضايرلا 6 -شمددذلا ، ادديركز يددسبب ، 2442 ن ، ةةةيجاوسلا ةةله اوةةزخلا نةةم ةةةيناسيعلا ةةةلودلاو برةةعلا 5151 -5151 ن ، عيزؾ لاو رذشمل ةخرجلا ررم ، شرهاملا ، ص 13 7 شس حؾضاكلأا (ف تؾغؾس شنيم (ف حربطرا ؽو اس ع يلو 656 =ده 1258 ن ، (كر لا ريملأا ميلاوو حربطرا ماددش اسةمددس ؽددو ، (ددبحسلا اددس ع حت ؾددمم يددبب ، م ؽددو ؽنيددلا ددحم ؽددو ح لددزف ؽددو ؽيددمب م ت 1111 ددده ، رذم يداحلا نرقلا نايعلا يي رثلأا ةصلخ ، ةبهؾلا ج ظسلا ، شرهاملا 1284 ده ، 1 / 13

(21)

8

يفددد دددف دددص طادددم ليد ي يدددي ادددجع دددد ا دددالأد لا يدددصلأد ةاادددج م د دددلأ ي ت د عنقادددلد ن قنقدددل لأد مادددع ادددجع ددد اا لأد ددد ا لأد اددد لأد د يدددلأد اددد ت ددد ليددديد ادددلأ د ددد نن د دددالأد . ددد قن لأد جدددصلأد دددلأ يجلأ دددصنع ذدددنن 1 ت دددلأ يلأد دددجا دددد ر ةفدددللإد ددد ا اددداي ن دددل دددف د يدددلأد ددد اددد إ لأد ادددجع طم دددرن قدددل ، ددد ليدددع د ي ادددلأ فدددللإد ةددد يلأد يدددا د ن ا ت ، . جصلأد ةف لأد ا ن ذيا ذنن ت ي ا نيلأد ةفللإد ا ن نا ف اناند اددد لأد دددف ددد ا لأد ةلأنددد لأد نددد ليف ددد لأد ادددنع سيندددللأد ، . اددد د ي ثفدددإ لدادددص ذددديا دددن ادددلأ د ةةةةي ربلا جةةةيلامملا ةةةةلود ادددص دددف ، ادددص ةندددنلأد يفددد ةددد يا ذدددنن دددالأد ، ددلأد ادددجع ندددييلأد يفدد ادددجع دددلد لين ددل ندددالأ ذددنن ، اندددني د دددف ادد ا ي ندددالأ نددد ن لأد لاندددديالأد ياد دددد لأ ددددي ان اقددددل لأد ا ددددص لأد ددددف فددددللإد لاندددد يلأد دددد دددديئدالأد دددد لأ اددد لأد اددد د ت دددف . ددد ا لأد يف دددلأد ددد اددد لمدددلأد يددد ي لأد ددد اقلأد اددد ع اددديلأد ادددنلأد ددد ا د د يدددلأد ددد لانددديالأد ادددق ذدددلأ يا يف ددد جلأ ادددنع سيندددللأد ذن ديددد ادددنع س نددد لأد ا ددد اق ادددلأ ادددصم د ادددنلأد د ي يددديد ددديف لاندددي ، ددد ااددد نددد دددن نددديالأد ستا لأد ددني ددف لأنددصلأد دد افلإد لاندد ، "دد جع د دد جقت لأنددياا لأد "رددنا د لمددلأد دد اقلأد ددن ةنددد لأد دددف ةدددللاد دمدددن 5411 لاق دددللأد ددد ددد يا لأد ددد لأن لأد دددلأ ي اددد ت د ددديالأد دمدددن .ة لأد دجدددللأد انددد ايد لانددديالأد ادددق ادددجع ننيدددئد ع ددد لينرادددللاد ددد انيا ، دددد ادددلأ ذجدددص اندددان " دددن اددد ق ليندددصامد ، ددد ي "ددد ي ا ذددد ن ف ددد ينالأد ديد دددللأد ادددلأ الا دددص ددد اي ذف ندددل 5551 = 5551 ة ، لانددديالأد ادددق ادددجع لأندددياا لأد لاق دددل ددد ن ايدددا دددلأم ، ددد لأ دددج لأد اددد ي د ادددي لأد د ديددد ادددلأ ليدددنالأد ق دددي لأد ددد جدددصلأد لأندددياا لأد م دددرنلأد يديدددا د لأد ددد اي لأد ذد دددم ادددجع "دددم را ةالأ قدددلت ل دددم دددل "ددد جع ةاااق دددل ددد ا لأد دددد ي ددد ج فددد يلأد دددجا ردددف ا اددد دددن نددد .ددددنرلأن ادددن ا ذ ددد نالأد ددد ا لأد لاددد يلأد يند ددد دددد ي ددد ا لأد دددج لأد ديد دددل دددفن ادددجع ةنادددق لأندددياا لأد لاق دددللأ ذددد ا ا ، ادددق لأد دددلأم ادددلأ مندددرنلأد ادددلأ ا دددل يدددنالأد ديد دددل دددف فدددللإد ددد لأد ةددد قي لمدددلأد اندددصلأد جدددصلأد ددف افدد ت ادد ي د اددي لأد . ددن يلأد ددد الأندديالأن "ددان اي نددااند نددييلأد اددلأ د ددنلأد 1 دمدد ن اايد ددد ذددديا ليف ددد لأد ادددنع سيندددللأد اددد لأد ذن ديددد دددف ددد ا لأد ادددنلأد يفددد ذددد م ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ــــــــــــــ 8 ناع (ف ةشيظشظدملا (كا لا دارم ؽو (كا لا م اظمدلا ا ف 857 /ده 1453 ن 9 -ؽ يلا ، م ييدلا ، 1979 ن ، ةيناسيعلا ةلودلا خيرات يي تاسارد ، شرهاملا ، د ، ص 41

(22)

01

ااددد ق ، نندددإلأد .ان نمددد دددن دددلن ل مددد رنالأ عندددللأد دددندا لإد ل ردددصلأد يددد ياالأد ن نيددديت ددد "دددنن اي دددديت ددد ددد ا لأد ادددنلأد لانددديالأ لأندددياا لأد انددد ايلاد جدددصلأد قيددد لأد دددن . دمن ينصاملاد ياد لأد ةنت ددددن ددد ننإلأد ةيو ةةةةةلا ةةةةةلودلا طنددددنلأد ناددددللت ددددالأد ساندددف يفدددد ددددف ل رددددصلأد د عن ددددل 5411 -5524 ة دددلأ ي ددد نم ادددجع دددد ت يدددم ل ردددصلأد طندددنلأد نددد . دددم دددن ي سندددلت ادددجع اددددل دددد ن ي ددددنلأد نمدددد لأن ندددداجنت يدددد ج ، ت ةلأندددد لأد ددددف د ددددنالأد اددددنن اددددجع ددددد . فددددللإد دددد ا لأد ديددددج لأد ددددد ي ددددف ددددلأنيلأد ئداددددلأد نمدددد لأد ددددص ادددداي فددددللإد ندد "ددفين دد يالأ دادد لأد اددلأ دد دي "دديانف يددج لأد دمددن ددلن ددلن ل ذن داقدد د دد ندداام لاددد إ لاق دددللأد "ددد ي ادددجع ددد لأ ي لأد ددد نن االأد د يدددلأد افاددد د دددي ان ادا ادددلد ةيدددع "دد جع ، نددل يديددي اددف ل رددصلأد طنددنلأد اددجع داددل لمددلأد ادد د 5551 .ة 55 "ددا ي ةدد ا "ددن لأ ةددلأ نددل ةجددل دد ج دد اددإ ت "ددجام ةاددل تا اددجع " ددص لمددلأد "ددرنع ددد د ددي ت دقاددل دددنت ادددصالنف . ددنلأد "دد نم ادددلأ دادد لأد دددنت دد ندددللأد فددللإد دد لأد داددد لأد دددديت رددددصلأد ددددني دددد ةنمندددد ن ةارنددددع ، ذددددنن ف ددددن ليعنددددصلأد نددددااد دددد نن إ لأد ددددلأ يلأد .ا يلأد دما ةن جلأ ينا لأد 55 ددددن ددددإلأنإلأد ةةةةةينامثعلا ةةةةةلودلا ايددددصلأد ن ددددل ددددف داددددا د يدددد اددددجع ذددددللأا ددددالأد ددد نددد إع اددد د يددد ادددجع لا يدددص لانددد ر ليف ددد لأد ادددنع ثدددلأنإلأد اددد لأد دددف يد ددد نن د( نددددلي اددددجع د دددد نن د ددددف انئ ددددنف انئ ددددن ددددل ا د تيدددد ةددددإ .نددددن ادددد ندددد دادددديقاد دددددد قن لأد ددددددلأ يلأد ذدا اددددددل فدددددد ت ندددددد ج لأد دددددد دات ، ت يدددددد ن ددددددل لا ذق ددددددل نددددنلأد نندددد إ لأد نقجددددللأد يدددد اددددجع دددد قن لأد دددد ا قدا لإد ددددصنع ن قنقددددل لأد ةنددددع ددددف انددددرلأد 151 = ددددن 5453 د فددددل ةددددلد نندددد إ لأد نددددا جع ددددجقت ة ، ادي لت ا دددي دددف ةاان دددل ا دددف ننددد إ لأد ا ادددلد .ةاالأ يدددلأ دددصنع نن مددد اد ت يددد ةفدددللإد دددد ندددد ج لأد نديددددلأد اددددان د يددددلأد ددددد ي اددددجع ادادددد اداددددق دددد نن إ لأد ددددلأ يلأد ذج ددددن لأم ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ــــــــــــــ 14 -(دددد شحلا سادددديإ ؽددددوا ، ت رددددرسلا يددددسبب ؽددددو م 924 ددددده ، روىدةةةةلا زئاةةةةقوو روةةةةىزلا زئادةةةةب ، م شدددديمحت ق ظرم ، اا يمل ماجلا يررسلا ئيهلا ، شرهاملا 1442 /ده 1982 ص ،ن 773 -774 11 ؽوا داسجلا ، ت (مبشحلا م ؽو يسبب ؽو (حلا يبع 1489 ده ، بةى نةم راة خلا يةي بىذلا تارذش ، شديمحت رداملا يبعو وطاكرلأا دؾسحم وطاكرلأا ، شذمد ري ك ؽوا راد ، توريو ، 1446 /ده 1986 ج ،ن 8 ص ، 144

(23)

00

ادددجع ةند يدددلأد ننددد إ لأد ادددي نددد الا ةنيدددنع نددد دددد دددل ددد ا د اندددص ددد ا د دددلن للأد ةلأندددع دددف مادددنلأد لأأدددل لأد ددد دمدددام اادددع نددد ا دددا طيددد ت نددد دددن ةدددنيف دددد ا د ، يددددنع دم ماددددنلأد لأأددددل لأد ة ددددار ثدددد لأ ندددد اددددلأ دددد نن إ لأد ددددلأ يلأد ذجددددص ن ة دددل ا نددد ا ت ددد ننددد إ لأد يادددق دددن اددد ادددن دددص لأ ا دددقا ت نار ددد دددجيا . ا لأد ا د د يلأد ةاان جا 52 يفددد دددين ددد ايلأد ةاقندددنن ننددد إ لأد "دددي يديدددي ةالأفاددديد ردددصلأد ا دددا يدددنع د دددلأ يلأد ددد نن إ لأد دددلأ يلأد ددد ةندددم ثددد ي ادددنلأد ددد اي لدادددص ردددصلأ ، نقجدددللأد لنقادددلد طندددددنلأن ددددددم ت د د ة جدددددل ننددددد إ لأد د عن دددددل ددددد م دددددف داددددد ن ددددد ن ل ردددددصلأد ددددف دا يددددلأني 125 = ددددن 5554 ة ، ادادددد ن "ددددنت لا دددد ا ا رددددصلأد ددددلأ يلأد ددددصنع ددددد ي ا دديلأد ددجماع ددل ذديديدد لإد د ددص ا أددالأ لأمدد .نددانع يددااد قددي لأد ليددن تدد لأد ددج لأ ل .نددداجفد لأ 53 د يددديت ددد دمدددن نا جدددل نقجدددللأد ذاددد يت دددالأد ن دددل ةندددنلأد ادددلأ ادددي لأد ادددجع ادددصنلأد دددلأم ددد ندددع يددد ، "دددالأ ي ادددجع ادددص دددف ددد لأن لأد لا دددق يددد لأ "دددن انددد داي ديدددعلألأ نا يدددصا "ددداني اف ، ادددص ددد ندي الأد ددد ا دددف ددد لأن لأن ننددد إ لأد ةيقدددصنف نل 122 ن = 5551 .ة :ااثلاث ملاعلا يبرعلا يف لظ مكحلا :ينامثعلا اددددص لأد ددددف دددد عن ايلاد ددددلن للأد ددددلأنيجلأ انندددد لأد ادددد ددددع ننإ يددددي دااددددل ددددف ددددف نددددنن اددددل ادددد ع ا ا يددددلأد نددددنيا ت ددددالأد ا ددددنلأد ددددع ق لأد اا اددددلن نندددد إ لأد د اندددا "ددد نا دددف ددد نن إ لأد دددفف لأد دددد دددف دددلن للأد ليدددي لأد دددع "دددإ يي ااددد ي ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ــــــــــــــ 12 -ؽ يلا ، ةيناسيعلا ةلودلا خيرات يي تاسارد ، ص 41 13 -دادددددددسجلا ؽدددددددوا ردددددددغكا ، تارذةةةةةةةش بىذةةةةةةةلا ، ج 8 ، ص 44 زدددددددبلا و ، ؽدددددددو ؽنيدددددددلا ريدددددددو ؽدددددددو ؽنيدددددددلا ؼدددددددجك ت يددددسبب 1461 ددددده ، ةرةةةةشاعلا ةةةةة سلا ناةةةةيعمل ةرئاةةةةدلا بةةةةكاوكلا ، رؾددددرشسلا لدددديملا شدددديمحت ، ددددةسمجلا دددد يلا راد ، 1418 /ددده 1997 ن ، ج 1 / 249 (مددذميلا لأددسؾن ؽددو يددسبب سادد يلا ؾددوب ،(كاددمرملا و ، ت 1419 ددده ، ودةةلا راةة خلا يي ولأا راثآو خيراتلا ، طةظب يسببو ييجس (سهف شيمحت ، توريو يلا ؼلاع ، 1412 /ده 1992 ن ، ص 314

Referanslar

Benzer Belgeler

[r]

Batı Türkistan’daki önemli bir yerleşim merkezi olan Sayram kasabasında doğan Ahmed Yesevi’nin Yusuf Hemedâni’ye (1048- 1140) intisap etmesi ve onun halifelerinden

COŞKUN, “888/1483 Tarihli Karaman Eyaleti Vakıf Tahrir Defteri”, (İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk İktisat Tarihi Anabilim Dalı Yayınlanmamaış

ATAMIZ işün yapılan nankörce neşriyata gazetenizle verdiğiniz cevap­. ları ve yaptığınız mücadeleyi zevkle

Obstetrik brakial pleksus feki olan bebeklerdeki tipik parmak ve elbilegi fleksiyonu, hafif dirsek fleksiyonu, önkol pronasyonu ve sarsak kol tablosunu ayrintili olarak 1872

Sadece yaşadığı dönemi değil müzik tarihini etkileyen, klasik müzik ile romantik dönem arasında kurduğu bağ ile müzik evrelerine yön veren, dünyada en

In addition, it is thought that all wood vinegar treatments compared to the control lead to a decrease in the average number of Opiliones and an increase in the

يف وأ جرفلا يف عامجلا قيرط نع ءاوس ،يمحملا ريغ يسنجلا لاصتلاا للاخ نم لولأا ماقملا يف يرهزلا ضرم لقتني قيرط نعو ،جرشلا ةحتف .لمحلا للاخ نينجلا ىلإ ملأا نم