A. Ü. VETER1NER FAKtiLTESİ
Parazitoloji ve Helmintoloji Kürsüsü of. Dr. H. Şükrü OYTUN
ProtozoolojL Tıbbi Artl'opodoloji ve Paraziter .Hst. Sav,aş Kürsüsü
Prof. Dr. A. Nevzat TüZDİL
AN1K:ARA KÖPEKLER.İNDE GÖRüLEN PARA.ZİT TÜRLER1
VE BUNLARIN YAYILIŞ NtSBETİ
ihri M/M/OOLU Nevzat ,OtJRALP Fahri SAYIN
Ankaraı köpeklerinde ıgörülen endo ve ektopaırazitleri. tetkike bir-seneden beri:cliırdeva,m etmekteyiz. Bu hususta enteresaın bul'duğu-uz ve evvelce Ankarada mevcudiyeti neşredilmemiş bulunan iki
pa-1t haık.kındak.i ça..lışma1la.nm::ızayrı yazım haıliinıde (15,16) mesJ.ek-şlarımıza duyurulmuştu. Bu tetkik1erimizi ikmaı ederek 50 köpeğin
psisinden elde etti,ğiımliz netiıc€:leri biır bütün haılli:fıdeneşrederek ara. köpeklerinde :görüll.en başlıca endo ve ektoparazit1er ha.kkında
:ıu bir bıiiLgiverm,eyi fayda:I.ı buJLImaktaryız.
iMuıhteıI1ifmeml1eke.tleroe iköpek paraziıtleııinin yayıl:ış durumu bazı ği'şiklikil~r a17Jetmektediır. Bette (1) A!Jmanya'da Kreuznaclı
kazasın-köpekler üzerıinde yaptığı biT araştımıada bu hayvanil.arda askarH vaziyonunun .% 90 a kadar yükse1Jdıiğind.göıımüştür. Cestodl:ardan lhassa Dipylidium canİnum, Taenia hyjatigena ve Echinococcus anill'ÜsıUs'a rastlanmıştır. Bono ve Emdin (4) Pi.sa bölgesinde nOTmal
fekasyonla ve şeri1i1er için de antelmentik verdikten sonra 40 çoban OOpeğiningaita muayenesinde ve' dÜiŞenşeritlerin ~hisd, sonunda bu ayvanlarda D. caninum, T. pisifo~mJs, T. hyda.tLgena, M. muItkeps,
'. lineatuıs, E. ıgranulosus, A. canİnum, T. canis, T. leonina ve T. lpise rastlandığıııı yazmaktadırlar. Panebianca ve Scuitteri(25) Sicil-da Messina ilinde 64 köpeğ:n ,gaita muayenesi ve 90 köpeğin 'Ütopsi-nde bu ha.yvanların 139 unda he1Jmintlere tesadüf etmıiş1erdir.
En-kte !köpaklerin 59 unda D. canimum, 11 inde T. ihydatiıgena, 3 ünde . pisifomııis, 8 inde KgraınuloBus, 1 sinde Diplopylidium acanthorata, .
sinde M. Iineatus, 57 sinde T. canıis, 53 ünde A. caruinum, 21 inde S. nguino~enta, 21 inde U. s,tenocephala, 5 inde T. vulipis, 3 ünde ise
leonima'ya rastlanmıştır.
Köpek parazitleri
Puccini ve ColeıLla (25) İtaily.a,ja Fogıgia kasaıbasınja yakal,anan köpeğin 6 sı.nda MeısüfChEs, 32 s,ind.e D. caninum, 16 smida. M. lineatu 10 unda. E.granulosus, 3 ünde T. coenurus, 5 inde T. hydatigena, inde T. ovis, 13 ünde T. pıil:siJfürmis,49 unda kanca:lı kurt, 34 ünde sanguinolenta, 24 ünde i'se T. canıis, IgömnüşJerjir. Boıc,k (2) Almany da Marktheidel1'feld IkazarSı köpekleırıimidıeş€T'İtlıerden T. piısdürmis, hydatiigena, E.graniUiliosrus, D. canim"um buCJmuşrtur. M~ı1T ~asab köpeklieriınde ş.er.iıt ve askari:tJ.er ayni nJiJsbetlerdegörüilr.nıüştür. Kasa ların ve evlerinde kesi;m yapanJıarın iköpeıklerınde daha ziyade T. hyd ti1gena ,görülmüştür. T. pisiformis'e birkaç vak'ada av köpeklerinde ra lanmıştır. Pıiıreılliıve bntH köpeık!Ierde dıaılıa zJiıyade D. caninum tesıb ed'ilmişti:r. A. canınuımı ve U. stenocepha.Jla'ya: nadiren: tesa:düf edillimı' tıilr.Bondareva (3) Ai1ırnıa- Ata bmgesllnde teıdaN'iettiği 202 köpeğ:in % 4 sinıiİı cestOıdılada enferrm:.e olduğunu görmüştür. Castod enfeksiyon arasında iM. ırnruı'Jitıilceps% 3.3 - 4.1, E. granulosus ise % 6.6 - 10.4 bulu muştur. F10res {8) MexJco ş€!hrinde heı1ımint bakımından 100 köpc - . yapılan muayenesinde bu köpeklerde % 55 A. caninum, % 40 D. can num, % 35
s.
lupt, % 30 T. candis;, % 1 Fillaroi:c:Iıes paraırootratu% 6 T. seri1al1llis,% 1 E.gıranUJkJsus gördüğünü biiLdliJıırnıeıkteıdiır.Hos (12) genç bir köpeğ.in T. V'U1lpisleÇOk ağır en,fekte oldiU,ğulltUve ha vanın bu sebepten öldürüldüğünü bildirerek !beş sene zarfında vasa olal'lak her senıe muayene ettilğıİ' 495 köpek ga:itasınmı yaJ.nız birl6ınd T. vulpis enfeksiyonuna tesadüf ettiığini yazma.ktadır. Kozlowsk (14) lı>dz'da muaY€7le ettıi:ğii70 köpeğin 36 sında D. caninuJm, 16 sınd
U. stenocephail.a., 12 sinde T. cams, 9 undıa T. lOOiIlma,5 ~inıdeT. pisifor mis, 3 .ünde T. hydat~gıena, 1 :inde ise M. licrıeatuıs Ibuillmıuşltur.D. can. num bakımından evköpeıkfleri {% 48.3) :ile sQ!kaik köpekleri (% 75 araısmda faTk IgörıüilımiÜş;tür. Yazar (14) araıştırmas'ı:nda y;aJ.nız bi vak'ada M. kneatusa tesadüf etmesinti: bu kasahada farelerle yap:la mücadel.eye atfetmekteeİ'İx.
Neg'hme, Rivera ve Alıvarez (19) Santi'ago, ŞiJlide belediye m ezb a. has1 civarında yaşıya:n. 36 köpeğin 10 unun E.granıulcSıus, 26 sının is T. :spinıJlıiS'leenfeiksiyonlıu olduğunu ,görmüşUerdir. 1008 sokak köpegi niın sadece 45 i: veya % 4,6 sı E. Igranui10susla enfekte roilter. Özelola rak muayene eeLi[en 75 köpeğin 3 ünde T. spiral;iıs'e rastlanımLŞtı,r. 100 ;sokak köpeğin:i:n: 403 ünde D. canıilIlum, 154 ünde T. canıiıs, 333 ünd A. canİınrum ve 118 .inde T. hydatiigeına ve T. pisiıformise rastTanmış tır
Varughan (30) İnıgiU1izBatı Hint adıailannda St. I{,it1:s'de muayem, ettiği 150 köıpek gaiıta.smın % 64 ünde Ancy'lostoma sıp, % 8.7 sinde 54
Mimioğlu-. Güralp Sayın
. callis, % 7.3 üınde T. loonıina, % 0.7 sdındieT. v:uilıpds"% 2 sinde D. aninum ve % 4 ünıde Taenia sp. buJımruştur.
Cooper:ri.de:r (6) Amerikanın güney kıs1lll1ılannda kôpekiterde en 'nemllli kancaih kurt i!Ilvaziyo:n!1arınm A. canıiınumdıan müteve1illi1toldu~
nu ve bu bölgede köpeklerdeki bu paraziıt enf€lkstyonumı % 86
ms.
€!tinde tahmin ettıi{1Jini,açlikJamalktadır. A. bra~eIl8e'nin yaıyılışı ise zilidlilr.U. s,tenocep!hallJa tse mevcut değilll:::tir.M'O['gan ve Haıwkinş'e .. e (18) Cross ve AllilerrŞikaıgo şehl"inde muayene ett'iikrreri 100 köpeğin 9 unda Dipyıkıdium tÜT'lleriinetesadüf etmliışilerd:ir.Her- hayvandabıulu-am parazi't 'miktarı 1 -32 arasınd.a, değişmekte Iİldil.AyrrıiJyazarılar (18)
ross ve Aııen'iri Şikagoda muayene ettikleri 100 köpeğin 12 sinde . caniıse rasta.adıikı1a.rını aıniliatmaktadU'1ıar. Her köpeilde bwunan T. an:smiktarı 1-.8 arasında değişmektedir.' Cross ve Alien muayene ttikleri Şiİkaigo cilvanndakıi 100 köpeğin II i!nde
':r.
illeonilna.'ya tesadüf 1şlerdiır. Her hayvandan elde ediJIıenT. leonıina sayısı 1 - 24 a:rasın-a değişmekte idi. Morgan ve Hawkins (18), ayni araştırıcıların Şika-goda m:uıaıyaıe ettikıleıri 100 iköpeğJin 20. ~e T. vUJ1!pİıSıetesaOlüfettik-'erİ!n1 ve her köpekte buJlunıam. T. vuJlJpfs ~ 1 - 1500 arasında eğişti<ğinı1btnldıiınmeıktedtrlller.Seddon (28) AvustJuraiLyaaa çiftlik ve is-tasyon köpeklerinin % 39 unun, m€2!baha köpeklerinin % 30,5 ve ço-ban köpeklerinin % 7,1 inin E.granulosusla enfekte olduğunu bil-dirmektedir. Victoryada yapılan bir araştırmada D. caninum, şehir kö-pekIerinde % 83, köy köpeklerinde ise % 12 dir. Yine aynı mıntakada muayene edill:en şehiır -köpeklJerindıe T. hydattgenanın yayıfJ.ış niİslbeti % 6.3, köy köpekJe:rtinde ise % 22 <:lir. Victoryadia köpekaerin % 21,8 İiI1finT. canıis ve % 2,9 UIlıun T. leonıiın!a taışıdıı,klan:n'l'"aym OOI1Igıede kö-pekler,de Unoina.riose'un % 20 ~duğun'U Seddon (28) ib1lldlİJIıIl1Jektediİ~. Buehen (5) Neuwied kasaıbasında genç köpekleme % 70 -80 Asıka,rit, % 20 - 25 K:ancalıkUırt., % 3 - 5 Strongyı1oides, % 40 - 50 şerit gördü-ğünü, DemoCıex'iın !iSe köpeklerde % 70 e kada-r çlktı,ğını biildi1ımekte-dir. Nölke (21) ye göre köpeklerde en önemli rolü şerit ve Askaritler oynamaktad1J' .
Yazar (21) Bedrnm kazasında T. hyıd1atiıgena, D. canimlım ve aska-::ıİ'tJ8fJn% 25 -30 nı:Slbetinde oUidıuğunuda anilıatmaktadLr. ID.ÖCikner(13) Kdblenz (Almanya) de 10 haftallığa kadarki genç köpeklerde'% 70 - 80, daJha yaşlı olmılliarda ise % 20 - 30 nisbetinde Aseariidiooe görmüştür. Paıbst (24) Alınanyada Bamberg ve. çevresi köpeklerinde en ziyaıde şe-ritlere rastlamış olup, bu paraziUer şeıhiır dıçi köpeklerinde % 60 - 70, .şehir dışındaki~erde ise % 30 rıiısbeıtinde bu1unmuştur.
Köpek parazİtlerİ
Ehren:ford: (7) :köpek askaritl€1'inin insanilıarda:ki visceral lıa;rva mu haceretine sebep olIna6ı dolayısiyle, önem kazanması üzerine bu para zİ'tleIin yay~lIiışnjısbati, mevsİlme göre yayıa.ışlarındıa gö'liilen değişiklIiık Ler, konaıkç1'lıarın cinsiyetleri ve para2JİJ1J1erin,tercih ettiiklerıi konakçı J.ardakii yaş durumunu 1465 köpek üzernnde tetkİik etmi.<;tir. 3 - 6 aylı .köpeklerde T. can'İıS'in yayılıl';jl'yülksek olup, olıgun köpeklerde bu nis
OOt da!ha düşüktür. Erk~ıerde T. caniıs niis!beti kı.ş aylLarında dah yüksek görüilidüğü h:allide,dlişilerde bütün yı[ boyunca ayni ndisbetii.mu hafaza etmektedii'r. !Muayene ediiı1en.erkek köpeklıar.in % 31 i ve dişi-1erin % 4.9 u enfekte builunmu.ştur. RUlbm(27) Oldahomarda muayene ettt~i 250 köpeğin % 8 inde T. VU1Pi'Se ras1:ı1aidığı;nı.y;azmJaktadır. Neumann'a (20) nazaran Krabbe'nin Kopenhagda muayene ettiği köpek-lerin % 24 ü askarr1ilt1li:göriiJımüştür. Aynıt yazar .(20) tenyail1ann köpek-lıerd.e çok yaygılJl olduğunu yazaırıak hemen hemıen bütün otopsi v8.kar-la:rınıda bu pa~az.i.tlere raıstlandıiğ1l11 anılatJma'ktadll". NeulIl1ann (20) Bertd1u1S ve ChaUlVeam(1897) un 84 köpekten yaDJl1Jziki tanesinde tenya buD.amıad~kLarını,görillen tenya türlerinliJn, mernıleketlere göre değişti-ğini de bildİlrmekted1r.
Yukarıda adı geçn araştıncılar Lyon'da 84 köpekten 23 ünde T. serrata, 11 mde T. ma:rginaıta, 1 inde T. coenuruıs, 6 sınida T. echino-coccus, 75 inde Dipyldic1li:umcanıimıını. ve 7 sinde Meoocesto'iıd€SHneacus bulmuşlardır.
Zurich'de Zschokke, 177 köpekten 61 tane~inde bu parazit~eri şu . nisbetlerde bulmuştur. 38 D. caninum, 9. T. marginata, 7 T.
echino-coccus, 4 T. serrata ve 3 T. eoenurus.
Galli . Valerio, Milano'da 162 köpeğin 40 mda D. caninınn, 5 inde T. serrata, 1 inde M. lineatus ve 2 sinde B. latus, Sehöne Saxe'da 100 köpeğ'in 43 ünde T. marginata, 40 ında D. caninum, 24
ünde T. serrata, 1,6 sında T. coenurus'a rastlamışlardır. T. serrata av köpeklerinde, T. marginata kasap ve çekirnde kullanılanlarda, D. caninum bekçi köpeklerinde görülmüştür. Çoban köpeklerinde ise T. coenurus, T. marginata, T. senata ve D. caninum, lüks köpeklerin %
36 sında T. maliginata ve D. caninum, % 16 ında ise T. serrata bu-lunmuştur.
Berlin'de Deffke'nin otopsisini yaptığı 200 köpeğin 108 inde Cestode-'lar görülmüştür~ Bu hayvanların 80 inde D. caninınn, 14
ünde T. ma:rginata, 10 unda T. serrata, 1 inde T. coenums, 2 sinde T. echinococcus ve 1 inde B. latus bu1unmu.ştu.r,.
Mimioğlu - Güralp - Sayın
Bu dape.eşte' de köpek'lerıde cestodların d'ağıaış niSbeti % 15 civann-dadı'f. (Hutyra ve Marek). Kra.bbe, Kopenhaıg'da ölmüş veya
öldürül-üş muhtelif büyüklük veya yaşta 500 köpeğin bir tanesinde T.,8er-rata, 71 iıIldıeT. ıffial"~na;ta, 5 inde T. coenurus. 2 si.nJdeT. echinococcus. 240 ında D. oa:ninum göıımüştür.
Bu rak'aım1ar D. ca:ruitnurrn'un daaım:amebZU1l o1ıduğunu gösterir. oulouse'da alman sonuç da aynıdır. (20). Bundan sonra Lyonda da olduğu giibi,T. senata gelmekte ve T. marginata daha na.dir görülmek-tedir. T. coenurus'a ise daha az rastlamı;yar. Kıopenha,g'da T. serrata'-mn az olu-şu tavşan yetillşrtirici!1iğiI1!inazJığına delalet eder. Tolli.ouse'de M. lineatus yayğındıır. Bazı seneler otopsisi yapılan köpeklerin' 1/3
ünde rastlanmıştır. T. echdnococcus Montpell!ieT'de münteşkdi:r. Izlan-da'da Krabbe 93 köpeğin 75- inde T.' maııginata, 18 inde T. coenurus, 28 inde T. echinococcus, 57 Slİnde D. canıinum v,e 21 jinide M. linea:tus bulmuştur. İ:man'<la'da iillküç pal"azitıin yaygın oIım.a.sıkoyun1arın faz-ıalığından ,iILerigelimıektedir. Burada billhassa T. echJnococcus önemh-diır. Çünkü köpeklerle sıkı temas hallinde olanı insanlann 1/40 -1/50 sinde kisthidanilk mevcuttur. Bu nisbet hayvanlarda tabii daha da faz-I!adı:r. (2u).
Neumann (20) a göre H. T. Pease, Pencab'da muayene ettiği köpeklerln hepsinde D. canrinum bulmuşdur. Bu netice mezkur mem-İeketteki ptııe1.erin bolluğuna deıalet eder. Bundan sonra ge1en parazit
% 27 nmbetiyle T. mar:ginata'd11". Bunıu % 24 nisbetiy1e T. echinococ-cus ta'1mpeder. Bu mam~ıekette edh,moooccosıe çok ırnünteşi.TdJır.2 olay-da T. coenurus görülmesine rağmen eoenurus cerebralis münteşirdir. Tavşan yetiştirillmediğinden T. serra:ta bu1una:mamıştır. (20)
Taenria'ların bulunuşun~d:a yaşın büyük bir rolü yoktur. Bununla heralber Def;fke bu paırazitleri yaş/l'l hayvaru.aırda daha çdk bu;lı:nuş~ur. Blumenbach henüz doğan bir köpeğin barsaldarında çok sayıda D. ca-rinum'a raslamıştır (20).
Gradwohl ve KıOurl (9) Havanada otopsisi. yapılan köpeklerde Di) caninum n'isbetinin % 50 builunduğunu briJ.dir.mektedirler. Oytun (22) dıa D. can~num'un mem~e\ketiımdz-dekesTetle görüldüğünü, M. lincatu-sun yuırduımuzda biilha&Sa Ankara köpeklerinde sık görüldüğünü, T. hydati,genanın da köp.eklerİırnİzde mebzul olduğunu anlatmaktadır. Ayni yazar (22) a gör.e T. oo.niB Tüı'kıiyede gayet münteşirdi'f. A. canıinu:n'a yerli köpeklerden ziyade hariçten getirilen av köpeklerinde
rastlanmak-ta,. U. stenoıcephalla'ya i:se yerıli köpe~lerimdzde henüz tesadüf edilme-diğiıni bi1Ldinnekteddır. Tüzdill (29) T. hydatigena'mn köpeklerde en 57
Köpek parazitleri
fazla tesadüf ediJen şeritlerden
bm
o1ıduğunu, 1arvıası oilan cysticercus tenuicolJlıis'in koyumarıımızda % 60 - 95 nisbetinde bul'UDJduğunu yaz-maktadır. GÜTalp {ll) Ankarada 252 köpek ıga.itasını askarit bakı-mınd'an ya:ptı.ğı muayen€de bu köpekf].eriin 72 sıinin, yani. % 28,57 sinin askarit taşıdl'klarım görmüştür. Bu aska.ritlerin 39 unUn (% 54.16) T. canilS, 28 İ-n!İn(% 38.~8) T. leonıina., 5 irutn (% 6.94) ıi:seA. IUJIl1lbricoides cı!duMI'arıanlaşııImıştı;r. Ayni yazar (ll) Aınkarada Atatürk Orman çıft.li.ği hayvaınıat bahçesine aiıt 28 köpeğm gaita muayenesrinde bunların 18 .ini1l1(% 64.28) aısk8irit1i olJduğrunu görmüştür. Askaritıe enfekte bu köp~ktleI"İn 13 ünde (% 72.22) T. leonina, 2 sülnde(% 11.11) T. canis, 3 ün.deise (% 16.66) T. 1Jeonina ve canis'in miiş.terek ol:aırak buLunduğu ~ıbit ediaımIİŞJtfu-.
Köp€1k!1erdeki Protozoer drurUiIIIlUnıa.ge1iJnce, Neuımann (20).a göre Brumpt, Parista toplatılan köpeklerin % 50 - 70 inde Coccidiase gör-müştür Güralp'a (10) göre Mayer, Avusturyada 248 köpek gaitasmm
% 1,6 smda, Rusıva.y iise BUdapeştede muayene ettiğıi 250 lköpeğin % 12 sinde Coccidicse tesbit etmiştir. Ayni yazar (10) Perry'nin, TuskQgee küçük hayvanlar kliniğinde 106 köpeğin klinik olarak coceidiose arazı gösterdiık1lıeıı:imib:!lıdiTdiğ.inive hastallıık etıken.1ıerin1n 3 tür İsospoıra iJe biiif tür EimertiJadall1müteve1lliit olduğunu dıa üve etmektedix. Güralp (10) 1947 yIJ1.ından itiıbaren 9 sene içinde muayene ettilği 244 köpek gaita8ıooia illik:defa olıarak EiJrneria caniıs'e (% 0.4) tesadüf ettiğini ve bu parazilte karşı kuJııandı1ğı Suı1faguanidline, Su.lf.aımJezathine, Ter. ramycine ve Phenothiazine, Atebrtine ve sruJ!faıguaniıddnekarışmundan iyi ;bir netıice alımadığım billidıİ!Iimektediiır.Köpekılerdeki aitroıpodal'arın yayılışı d8. muhtelif memleketıere ıgöre değişiklikler arzetmektedir. Oytun (23) memleketimiz köpeldıerinde Sarooptes scabiei var. canis ve Demodex fol1icu2orum'un yayıgm O!lduğunu !bil':i!irme,kted,i'r.Ayni yazar
(23) Linguatull!a serrata'nın aı1gun şekılinin köpekilerde, larva şekLinin ise :ffiemilektJiunizdetavşan, koyun ve keçi1:erde çok raıstJ'andı:ğım anla-tarak Unart ve Şahinin 1950 yı[ında İstanlbUılda bir kadının ibade!!1C'İk-lerinde L. senıata l'arvalıarına tesadüf ettiklerini anlatrrnaJktadır. M'İmi-oğlu (17) köpeklerde görülen ve Acarus canis ile D. canisten
mütevel-lit alan uyuz üzerinde durarak profilakSi vıe tedavilerindE'n bahis aç-maktad1T. Ayni yazar (17) Deım;od,exl€ııin en. şİıddetılliuyum köpek, do-muz ve insanda husu[e getİr'd~ğinıi anlatırnaktadır.
Neumann (20) Sarkopt:ik uyuzun Almanyanın !büyük ş€lhi:rlerill1de. Bfrlin Veteriner okuluyle, Münih, Dresden ve Stuttgart'da konsu1tas-yona. gelen köpekılerin % 10' unda 'göruiLdüğünü, Colbıgne'dekri
Mimioğlu-- Güralp --- Sayın
lerde bu nisbetin asıgari' % 50 ye yükse1d'iığini bilLdllmektedli!r. L. Ser-o rata durumuna. g~nce, aıyni yazaır ;(20) a göre G. COJıin2 sene müd-detle, Alfort Veteriıner okuilrunıd:aotopsiısi yaıpıılan 630 iköpeğiın 64 tane-s-inde 1 - 11 arasmda de~en mdiktarda ve top1:am olarak 146 adet L. serrata'ya rastlaırmş:tıT. OtopSi:lsi yapıiLan !hayvanlıara göre ndslbet % 10 dur. ToruoU!Se'da durum değişik dlup, 60 köpeğin 5 inde Liınıguatuilose görülmüştür. Bu köpelderden ,toplanan parazit ad~ 1 - 4 dür. Ber-!jnde Deffke 200 köpeğ:i1Il 13 ınıde, M. Kodh 75 köpeğhı 5 inde, A. Chemınitz ve Tempel: 326 köpegin 3 ünde L. serrata'ya ra:stlıaımuşlardır. Feueretssen'JınyukaT-ıdaki ra,kaımla.rdan çıkardığı nıisbet % 0,92 dir. Uınguıatuila serraita'mn M:acaıriLstan köpelerti.ndeki' yayılış durumu ise
% 2 - 5,4 dm. (20).
Materyel ve Metod
Bu araştII'Ina 50 köpelk ÜZerinde yaıpırumı:;;olup, bıı.ınıların hepsi An-karada doğup yetişti:r:illmJiştir.
KôpekllerJn otopsi.si yap:ıllmadan önce bu hayvan1:ar ekt.o para~it yönünden sistematrik bk şek1iı1demuayene edillmıişlerdirr. Uyuz bakı-mından ŞÜphEilli yerlerden kazıntı ve kulak k::iırflerialmllp % 20 lik potas kos-tikde eritillimiş ve mıikrookopta muayene edillimiştiır.
Birrı1hare köpeıklier açıilim~ ve :ııeırotumıdanbir ceviz hacmıinde gai:ta alııup flotasyon ve sedıimentasyon usuillleri ille paırazit yumurtaları aranmıştır. Bundan sonra ba-rsaklar, dışarıya çllk3rIiliarr-.aikotopsi tek-niğine uygun bir şekillide açıllmış ve parazHJ.erin buil.unıup bulhinımadığı çLplak gözi1eiyiCe tetkiilk edill'ffi~tir. Bi!lıahare emaye biır kÜJVetebir mik-tar musluk suyu konularak ba;rsak olduğu gibi küvete alınmış ve içe-riği iyice küvoetin iıçine sıyrıilarak akta'rliimıştır.
Ui)borıatuvard'a, içeriği ihtIva den küvet ağzıma kadar su Ne d{)[~ durulmuş, 15 _20 dakiilka ddn1endiı1'flımlişve içerik dIiJbe çöktükten sonra satıhta. k.al.an su tel süzgeçten yavaş yavaş süzülmüştür. Bu MIleliye birr kaç defa tekrar edi1dıiıkten sonra, küvetin dibinde kalan tartu, al-tında karıbon kağıdı bulunan geniş bir petri [kutusuna aktarı1araik tekrar içinde !parazit builunup bulurumadığı tetkik eddllimdş.tiır.Bu ara-da tel süzgeç içinde de parazitler aranmıştır.
BUlluna.n parazinler ayrı b~:r petri kutusunda topl,anaTak serum fizyolojikle bir kıaç defa yLkana,rak tenrizlenmlİıŞtİI.
Toplanan trematod ve cestodlar % 10 luk foıımolde teSbit ediunıdş-,lerdir. NematodJ.ar serum fiızyolojlikte temizl€ndıikten sonra üzerlerine
70 derecel~k ve ka;ynama m:ı!ktac;ındaki. aılkol dökilleTek filkse edilmiş-59
Köpek parazitlen
lerdiır. T.rematocflaJr Boraxl'l ıkar.rrilin, cestodıla.r Boraxllı ka:rm:in ve asit laktik karminlıe boyanmışlardır.
Nematodtar iSe laktofenoltle şeffaıUandın1dJJ.d;an sonra muayene . edilmişı1erd:iır.
Otopside akcıi'ğer ve bronş!lJar açrlLp para.zist yönünden kontrol .edilmiş, safra kanaI!l.aın .aıçıJ1raTakaılınan kazıntI!lar muayeneye taıbi
tu-tu:lJmuş~ardıır.
Ayrıca ka.raciğer, daJI:a:kve kandanı froti ve Ikall.ın d:aJmJa prepa.Ta.s-yonları yapılarak Giemsa ile boyanmışlar, ProtoZOOn ve Mikrofllaria bakı m1ndan tetkıiik edıifImiŞ1erd'iJr.
Netice ve Karar 5. Tür 4 II 3 l) 2 » 1 » (%2 ) paraz:i.t (%2 ) II (%12) » (%22) LL (%40) II ıgöıi1lımıüş (%22) tesadüf .ed1I!Jmemiştır. Bu köpeklerde (%6 ) Protozoon'lar (%72) Helımiın.t1er '( %8) Artropodalar'a rastlanmıştır. (1)
TeSadÜf edilen Protozoerler
(%6) İsospo.ra bigem'ina (%2) EimeriJa canİ8
{%2) Iscsıpora r-İıva1ta olaralk teşhis edil. ;1I1fu5Jrerdir. (Gıraıflik No: 1)
3 va;k'ada
'1 »
'}, »
Yukarıda 'biilid:iııillenmetodla1ilJa tQp1anıan ve mtıaıyene edilen:
50 Köpekte: 1 vak'ada 1 )) 6 )) 11 )) 20 )l 11 )) ise paTazHe 3 vak'ada. 36 )l 4 II iJIelmintlere gelince 50 Köpekte: a -- Trematodlar
ı
vak'ada (%2) Heterophyee> hetierophyesb --
Cestodil!ad-13 vak'ad'a (%26) Diıpylidium can;inum
9 » (%18) Taema pisiJomnis
4 LL (%8) Joyeuxiella pasqual€ii.
- - ._..- - --.- - -- -
.
1 -- Pentasto:mtidrae'ler artropoda kökünde mütala:a edt[mişlerctır.
Mimioğlu - Güralp - Sayın 2 » 2 L) 1 Vak' ada 1 » c -- Ne.rn'a:ta<:Har 14 yak'ada. LO » 2 » 2 » 2 yak'ada 1 )) 1 L) 50 40
30
20
10
1 (%4) Taema hydat~gena ,(%4) Echinococcus gramıılosus (%2) Taenıia seri'8illis 1(%2) Mesocestoides,lineatus ı(Grafik No: 2) (%28) Toxascar:i5 ;loonıilna (%20) TOX'OCal'acaniıs (%4) - Uncinari.a sterrocepha1l'a (%4) Trichuriısvu]pis ıgörıüi!Jrnüştür. (Grafik No: 3) Arthropodalar(%4) Demodex folJJİıClLlOTUID canı:s
(%2) Sa:rcoptes scalbıici var, carui.s
(%2) Linguatu3..a serrata'Y'a tesadüf edıl--miştir. (Grafik No: 4)
1- 1sospora
blgemlna
£.
E1merla
canla
s-
1soepora
rlvolta
i
(Grafik No: -ll Ankara köpeklerinde Protozoa'ların yayılışı (Yüzd~ olarak)
Köp ok parazitleri (')0 30 20 10 Mesooestoldes l1neatue Taen1a serlalle Eohınooocoue granulosus Taenla hYdatlgena Joyeux1ella pasquale1 Taenla plelformle Dlpylldlum canınum
'(Grafik Mo: 2) Ankara köpeklerinde Cestode'lann yayıll!jl (Yüzde olarak)
50 40 30
2C
10
1- Toxascar1s
leon1na
2- Toxocara canla
3- Unc1narla
stenocephala
4- Trlchur1a vulp1s
Mimioğ"lu Güralp - Sayın
1- Demodex folllculorum
2- Sarcoptes
Bcablel var.canla
3- Llnguatula
aerrata
(Grafik No: 41 Ankara köpeklerinde Arthropoda'lann yayılışı (Yüzde olarakı
Bu &Onuçlara göre Ankara köpeklıeI1İnde en f.a211Jı:!.cestodllar, onu taki'bm, nematod türleri, protozoerler ve artropodalar gelmektedir. En az görülen para~it ıguruibu ise trematadl'a.r roup bu sınıfa bağlıı olan H. heteropihy.s'e bi!r defa tesadüıf ediJiınli.lştJitr.
Tartışma
Bette (1) Mımanya'da Kreuznaıch'ta muayene ettiği'köpeld.erde as-kaI"itİinvazi~nunu % 90, Buclıen (5), Neuwiecl kasaJbasında genç kö-peklerde a.S'karirttürJ..erini % 70 - 80, Nölke (21) dse, Beckum kaZasında af3karit nisbetim % 25 - 30 ~buı1lmuŞlaırıdır.!G.öokner (13) Koblenz' dek i gençköpeklerde bu parazit inrvaziyonunu % 70 - 80, daha yaşlılarda ise % 20 _30 o1Jduğunu rmüşahede etmiştirro Neumann'a nazaran {20). Kralbbe, Kopenhağ'da muayene etttğ1 köpekllerde asıkariit nıisbetinJi. %
24bulrrnuıştur. Biz Anka.r:a ~ertnde bu nıif;ibeti'% 48 ibmıdulk.Güralp (11) 1957 YlfLında, Ankarada 252 köpek gmtasını askariıt ba.k'ırrnından muayene etmiş ve % 28,57 siinm ilmnlan taşıdığım tesbit etmJştir.
Mezkfrr paraziUeri.n köpekllerdeki' yayıillşıl1Ja tesir eden ımuihtelif 63
Köpek parazitleri
faktö:ıılerin mevcut oaduguna inıa.rumaıktaıyız. Bu faktörler arasmda hayvanların yaşı, ıIl1IUayenenin yapıiLdığı ll11ı6VsilIIl!LeI'!lrekom:ıkcının cim siyeti ve beslenme tarzlan başhca rdl: oynamaktadlif. NitelkJırn Ehren-ford (7), köpek aska:ıı1t1ieıımeaiıt :Iaııva'ların insanIlann iÇ Olıganların-daki muhaceretıi dolayısiyle 1465 köpek üzeI"İnde mr araştırma ya.pm]~ ve bu vesile ile bazı hakikatları da meydana kaymustur. 1- 3-6 aylık genç h ayvanılaırda., oiLgun köpeklere n:isbetıe askartitlerin daha yayğın olduğu 2 --- Erkeklerde Toxocara canis türünün kış aylannda daha fazla görüldüğü haillde, dişilerde bütün yı.J.boyunea aynrl. nıisibetıi'muhafaza ettigini 3 __O Askaritlerin erkek köpeklerde % 31, dişilerde ise % 4.9 nis
betinde ya,yırrdığını 81Çıklıamıştıır.
Bono ve Emdin (4) Pisa bölgesindeki çoban köpekle~nde buıdu~ parazi.tJlıerdern MuJ1lticeps muffiticeps ve Ancylıos1:omia carnnuım'a biz An-karada tesadüf edemedik. Esasen son parazjıte yerlii kÖipeki1erıdenziyade harİlÇtengetirirren aıv köpeklerinde rastlandığını Oytun (22) ibdHddırmek-tediır
Gradwolhıl ve K'Ouri (9) Haıvanada o1iQpsd~i yapıılan köpeklerde Diıpyltildium.caninum ndSibetfınlİn% 50 olduğunu, Paınebiıanco ve Scuit-"eri (25) ise Si~Myada Mes'sTnıa1rr'ill1ctetoprr'ann'olarak 154 köpeğin para-zirt muayenes:inıde bu köpekler.in 59 unda D. caniınum'a rastladı!klannı biWdirmektediırlm. YazarJıann (25) en fazaa tesbit ettilkleri paratit bu türdür. Biz D. caninu.m'a 13 vak'ada (% 26) tesadüf ettıilk. Bu eestodun Ankara köpeklerindekii yayı[ışı, Toxascarİ's lecminadan (% 28) sonra-gelmektect'ir: Panelbianco ve Scuıitterj (25) nin Messina'da köpeklerde buldukiPan DiiıplopyUidiu:maiCanthorata, A. eandll1um ve Spirocerea san-guina1enta Ankara köpeklerd'Iıde ta'rafımız,dangörüllememiştliır. Pucc.İ-ni ve Ooilellla'nında (26) İtaily.ada Fo~gia kasabasında mUayene ettik-leri 91 köpeğin bir kısmında rast1adı,1{i]:aTl'iM€Sarchli:s,T. ovis'e biz
tes.a-dü f edemecUk.
Boük (2) AJımanyada, MarktheiJdenifeld kazasınıdaki köpeJkılerde şerit ve askarri1iler'im yayNl\5 nliisbetiiruiaynJiı huJI1mruştur.Biz şeritle'fe 23 vaık:'ada, askarit:lere ise 20 vruk"ada. rastilaciık. Bir köpek te en fazla gör-dü'ğümüz şerit türü 3, en çok bulduğumuz askarlı nev.illeri ise 2 dir.
Hondareıva (3) Alma - Ata bölgesiinde tedaViiettiği kôpak1erde M. multJ.icepS'i % 3.3 -4.1, E.granUllıosU's'u ise % 6.6 - 10.4 bulmuştur. E,v-ve1ce de arzett:i!ğıill11jzıgilbi,Ankara köpekılıerinde biz M. mult'ceps tes.bH edemed~k; E. granıuıl()sus ise iJri, vak'aıda IgörüG1müştür. F1lOres(8) in Mexjco şehriinde mlUayıene etti1ği köpekıerde b1lliduğıu parazitlerden A. caninıum, S. lUp'i, F. paraırostmtus, şehr.iımiz kôpeklerin.d€
bulunama-Mimioğlu , - - Güralp -- Sayın
,ıştır. Hose (12), VaUJgih:an(30) ve Ruhtn (27) in lb'illdıiırdıikfiJeriT. vu1pis'e se biz iki olayda rastlladllk.. Kmiliowska (14) nın, Lodzda muayene ett.iği "pek1€rde bulduğu palfa21itilierin hepsi' Anıkarada da görüilimüştür. eglhme, Rtve;ra ve A{l:'varez(19), Santiago, ŞiILiIbeledJiye me21bafrıasl ci-arında yaşııyan köpekl'erin 26 smda tesIbti.:tettiği
T.
sıpiıraliiLs'ebiz mua-enelerimizde rastlayamadık. Cooperrider (6), Amerikanın güneyindenca:!! kurt invaziıyclIlunun başta A. cand1num ve mevzi olarakta A. .razil!.:ense'den müteveilllit olduğunu bil1dıiırn:rektediir.
Yukaırıda adı geçen her iki kanıca'lı kurda ta:raıfuI11zdan tesadüf dijJ.imem~, ancak 2 vak'ada; Unıclnaria sıtenoceplh.aıla'ya r:a.stlıa:nmı.ştıf.
. l1gan ve Hawkiıns'e (18) ,göre, Cross ve Alllen, Şi~go'da, muayene ttikleri köpeklerde % 39 nisbetinde Dipylidiuma, % 12. nisbetinde T. anis ve % 11 Irisbetinde ilse T. 11eoninaya; rastJl:aımıl$3.rdır. Biz Anıkara
"pekler:inıde, D. ca;nmuım'u % 26, T. looD!İn.a'yı % 28, T. canis'i ise
% 20 nisbetinde :gördük. Seddon (28) ise Victoryada, T. canis'in % 21,8, '. leon.:tna'nın % 2,9 olduğunnı yamıaktadl'r.
Pabst (24) Alımıanyada Baımlber:g ve çevresi köpekflel'tinde en ziyade eritlere rastjmmğını b.il1Jdlfumektediiır.Bizde evvelce . a~tıiığiımtiz g;i.bi
nkara köpeklerinde en 'çOk cestcd türlerine rastlam!ı;l bulunuyoruz. TüzdiIL(29) T. hydıatilge.namn köpek1ler:d:e en fazıla tesadüf edtii1eiIl eri tlerden ıbiırıi olduğunu, larvası olan Cyst.
tenuiicoilIDisiınkoyuill1aırı-zda % 60 - 95 nisbetıinde bru:lundlUğunu an1at.nııak:tadıı". Anıkara kÖ-e!lde'Iiİnde T. hydatilgenıa 2 vak'ada ve % 4 nJİSIbeUindıebu~uştur. Kanaatımızca. bu paıra:zıiıteAn.kara'da az rastl~11Il başil~ca seıbeb~, köpe'kJ.eriın Ankara şehri' dlçinde bu parazitin [larva şekl'ini y:iyebillmek :İJm!kan1anmn hemen hemen mevcut olimamasmdandır. Ankaranın et ihtiyacım.temlin eden Et ve BaJlik kuTIl!IIliUmıezbaıha'Ları ciıvarında kö-e'k banndırıilırna.malSı bu nıilSlbetin düŞlÜk o1'masmda başll;ıca arrnriilid:iır.
Neumann (20), Brumpt'un Paris'te toplatılan köpeklerin % 50-70 inde Coccidiıose gördüğünü anılatma!kta;, GüııaJ1p (10) iıse Eiımeria canis'e
m.k defa dlaraık Anıkara.da rastladığınıı b IlJdtiır:mektedıiır.Biz Ankara'da 50 köpek otopsJsıiınde Eimeri'a ve İsospora'lardan müteıveli1ıirtCoocddi(}se'u 3 va'k'ada gördük oldbu protıozoerll'er mevcut mvaziyonllıa:r a~asında % 6 yı teşkil etmektedir. Oytun (23) me.mleketimnrz köpekllerinde Sareolptes sc abiiei var. canüs ve Demojex foıııliculmum'un yayğın olduğunu yaz-maktadı'r. Biz Ankarada D. fol1kulorum'a 2 olayda, Sarcoptes sca-biıe;J'ye ise 1 vak'ada rastladık. Mevcut parazdtler ,içinde D. foıI[,iıculo:ru-mun yayıüşı. % 4, Sa,yco.ptes scaib:ei var. can1sm ise % 2 nisibetindedir.
Köpek parazitleri
Mimioğlu (17) Demodexlerin en şiddetli uyuzu köpek, domuz v insanda husıne getirıd!iğilnli:anlatmaktad1iI'. Ankara. köpeklerıinde gör düğümüz artropodalararasında bizde en çok {% 4) Demodex uyuzun rastladı!k.
Neumarm'a (20) göre Macaırist.an köpeld.erinıdeL. serratanın ya yıhş nisbeti % 2 - 5,4 dür. Biz Ankara köpek1eriındebu parazite 1 olay da (% 2) rastlıaımış cmunuyoruz. Kana'atıırnızca L. serrataya az tesa dül etmemiizin IbaşJ:ı.casebebi, Ankara köpek1erinin. ŞehiT içinde b parazjt larvailanıylJ.eerufek1Jion~'arınınçok güç ve tesadüfe bağlı kal masından ötürüdür. L. serrataya baş'l'1caaracı vazifesi gören tavşan, koyun ve diJğerot ,yiyen hayva.nl1arıniç oııganll.anyııeköpeklerin doyu rulması, Ankara şehri içinde hemen hemen bertaraf edilmiş bir du-rum arzetmekteddır.
ÖZEl'
Ankarada doğup bu şehirde yetiştimen köpekleMı taşıdıiklra.ırıendo ve ektoparazitler üzerinde bir araştırma yapılmıştır. Bu köpeklerin 39 unun parazit taşıdıklarınıgeriye kallan 11 inin ise paraztts1z olduk-larını tesbit ettik.
M!üsbet olan köpeklerde protozoa, heJımdntve artropocta.ara rastla-dJ.Ik.Protozoeıılıerden İsospora b.iıgemıina., EiJrneria canis ve İsospora rivoıta'ya; Helmintlerden Heterophyes heterophyes, Dipylidium cani-num, Taenia pisiformis, Joyeuxıella pasqualei, Taeniahydatigena, Echinococcus granulosus, Taenia' serialis, Mesocestoides lineatus, Toxascaris leonina, Toxocara canis,'Vncinaria stenocephala, Trichuris vulpis'e; Ar1:ıropodalıardaı:nise Domooex f<illiiCuloromcanis, sarroptes scabied carıi.s ve Lin;guatula serrata'ya tesadüf ecLiilimıiştiır.
SUMiMARY
To understand the distribution of the parasites, an investigation has been mıade on 50 Ankara dogs.
Out of 50 dogs 39 (78%) were foundto carry parasites. Protozoons were diagnosed in 3(6%), HeJ.mıinthsin 36 (72%) and ar:thropods in 4 (8%) cases. İn the nearopsy of 39 dogs we faund İsospora btgemina (6%), Eimeria canİiS(2%), İsospora rivOl1ta(2%); Heteraphyes hete--rwhyes (2%), DipyTidduımcaninum (26%), Taenia p.iısiformis(18%), JoyeuxieUa pasqualei (8%), Taema. hydati,gena (4%), Echinıococcus granulosus (4%), Taenia serialıis (2%), Mesocestoides lineatus (2%), 66
Mimioğlu.- Güralp - sayın
oxascaris leonıinıa (28%), Toxoca.ra canis (20%), UIlJC'inari:astenoce:p-ai1a (4%), Trichuris vulpi.s (4%); ~dex foliliicuIÖıIiUm (4%); Say-optes scalb~ei var. canIİJs (2%), and LinguatUJla serrata (2%).
MesaiJmdtzdeadı geçen cestod[ara koyduğunuz ~er British Mu-euımda Dr. S. Pru.dhoe tarafından: teyit ediilim~tir. Zahmetletinden
olayı kendilerine teş.ek;k;fu- ederiZ. LiTEBATtiB
i - BeUe. K: Die verbreilung parasilörer Erkrankungen der Haustiere im Kreis.~ Kreuznach.
ı.
Diss. Giessen. 1954.2 - Bock.V: Die parasilören Erkrankung.en der F!ausliere im Kreis MarktheHenfe1d. i. Diss. Giessen. 1954.
3 - Bondareva. V. i : Role of domestic and wild carnivores in the dissemination of larvaL. cestodes. Trudi İns 2001. ı. 126. 195.3. <Helminllıol. Abs .. 22,362. 19531. 4 - Bono. G. del ve Emdin. B: 1ndagini coprologiche su capi addelti alla cuslodia
del!e greggi del piano di pisa-noia. Alti deL. Soc. Ilal. deL. Seien. Vet.. 9.556. 1955. <Helminthol. Abs. 24. 276. ı955L.
5 - Buchen. B:Die parasilören Erkrankungen der Haustiere im Kreise Neuwied. ı. Diss. Giessen. 1954.
G - Cooperrider D. E: Recenl informaüon on hookworms of the dog. Vel. Med .. 48.237. 1953. (Helmintlıol. Abs.. 22,87. 1953L.
7 - Ehrenlord. F. A : Canine ascariasis as cr polenlial source of visceral larva mig-rans Amer J Trop, Med, Hyg .. 6,166. 'J957 <Helminlhol. Abs .. 26.2. 1957L. 8 - Fleres. B. L: Helminlos d€ los perros Cenİs famili"ris Y gelos Felis calus en
la ciudad de Mexico Andes de la Esc, Nac. Cien, Biolog. Mexico, 8 159. 1955 (Helminthol. Abs,. 24. 2ıJ4. 1955L.
9 Gradwohl. B. B. H ve P. Kouri: Clinical laboralory melhods and diagnosis. 4 üncü labı, The C. V, Mosby Comp. 585-595. Sı. Louis. 1948.
O - Güralp. N: Memleketimizde bir köpekte müşalıede elliğimiz Eimeria canis'den mütevellit ilk Coceidiose olayı ve buna dair yaptığımız enfeksiyon ve tedavi deneyleri. Vel. Fak, Dergi., 3.176. 1956.
ıi - Güralp. N: Köpek ve kedi askariılerinin ledavisinde piperazine adipatla yap-tığımız deneyler ve aldığımız sonuçlar. 'Vet, Fak, Dergi,. 4. 42. 1957.
12 - Hose. A. T: Faecal examinationsin Ihe dog, Vel. Rec .. 65. 445. 1953. (Helmint. lıol. Abs. 22. 88. 1953L.
3 _ Klöckneı. M : Verbreilung Parasitörer Ha'.lslier ErkankungeE i,n den Kreisen Kobıenz - Lan':! und Kobıenz - SIadt. i. Diss, Giessen, 1954,
14 _ Kozlowska. J: Pasozyly przewodu pokarmowego ps6w w Lodzi. Acta parasi-tol. Polon. I, 403. ı953. (Helminlhol. Abs., 22. 223. 1953L.
15 - Mimioğlu. M. ve Sayın. F: Ankara köpeklerinde tesbit edilen ilk Helerophyes heleroplıyes (V, Siebold, 1852) Stiles ve Hassa!. 1900 vak'ası. Vel. Fak. Der-gi.. 4. i, 1957.
Köpek pa razitlen
16 - Mimioğlu. M.. Güralp. N. ve Saym. F: Ankara'dG iki köpek!e tesbit etliğ miz Echinococcus granulosus (Batsh '1786) Rudolphi'. 1805 vak'ası. Türk Ye Hak. De;n. Dergi.. 146-147, 36. 1958.
17 - Mimioğlu.
M:
Genel .ve Özel Tıbbi Artropodoloji. Yeni Desen Matbaası, Ankra, 244, 267, 268. 1959.
18 - Morgan. B. B. ve BClwkins. P. A: Veterinary helminthology. Burgess publishin company. Minneapolis. 214. 234. 238. 245, 1949.
19 - Neghme. A., Bıvera, G. F ve Alvarez, M: AIgunas zoonosis parasitarias en pe ros vagos de la ciudad dE' Sanliago Boletin Chil Parasi!.. LO. 73. 1955. (He mintboL. Abs .. 24. 279. 1955>'
20 - Neum::ın. L. G.: ParasitE's (t maladies parasitaires du chien et du chat. V got Freres. Paris. 59. 164. 181 - 186. 204, 25ı. 1941.
21 - Nölke. J: Verbreitung Parasitarer Tierkrankheiien im Landkreis Beckum. L. Dis Giessen. 1956.
22 - Oytun. B. ş:Genel Parazitoloji ve Helmintoloji, 2 nci tabı. Ankara Üniversite Basımevi. Ankara. 247, 253. 273. 275. 346, 505. 513. 604. 1953.
23 - Oytun. B. ş: Tıbbi Entomoloj~. Yeni Desen Matbaası. Ankara, 225. 252, 25 1956.
24 - PClhst. B: Verbreitung parasitarer Tierkrankheiten in Bamberg und Umgebun L. Dis6. Giessen, 1953.
25 - Panebianco, F ve ScuiUeri, G: Indagini sul!a diffusione deUe elminliasi popolazione canina del!a provincia di Messina. Vet. !tal.. 6. i 203, 1955. minIboL. Abs .. 24. 363 . .1955).
26 PUCCIDI. V ve ColeııCl. G: İndagine parassitologica sui can i di Foggia. Atti del Soe. İtal. DeL. Soc. Lel. DeL Scien. Vet .. LO. 429. 1956, melminthoL Abs .. 25. 24
1956>'
27 - Bubm. B: Studies ori the common wbi'Pworm ol the dog. Triehuris vulpis. Cor nel!. Yet .. 44. 36. 1954 melminthol. Abs., 23. 13. 1954>'
28 - Seddon. B. B: Diseases ol domestic animals ir, Australiu. A. H. Pettiler. Syd
ney. 44, 52. '76. 83. 160. 16ı. 1950.
29 - Tii.zdil. N: Mezbahalara mahsus Pcr:ıziioloji. Ahmet İhsan Basımevi. İstanbul' 1936.
30 - VClughan. A. W: Repor! on laecal examinations in the dog. Vet. Ree .. 65. 397 1953. melminlbol. Abs., 22. 88. 1953>'
