Ankara Üniversitesi Veteriner Fa~ültesi Elektron - Mikroskop Lab. TÜRKİYEDE KOYUNLARDA TESADüF EDİLEN BİR ABORTUS
VA'K'ASININ ETİYOLOJİSİ ÜZERİNDE B.AiKTERİYOLOJİK.~..,
ARAŞTIRiMALAR
GÜR TtlRK
Dr. M. ARDAHayva,mardaJk'i lliOOl'tus vak'alarını hiJri erufeks:i)'öz oilıma.:yanlar, di-eni enfekısiyöz ol8J11l1ardiiye ilki büyük ıguruıba aıyıraıbi1ldır:iz.Koyunlaum nf,eks'iıyöz oı1mayan aJbÜlrtları çok defa ibakım ve Y€Jll1aıerrnıe
hataJ.arm-an ileri gelmektedir. (14 - 15). Bakım hatalan olarak; köpeklerin ko-ailama.ısı, ağı~ paımnJaıkil.ıı!klla,rıındansıçrama:lar, ka.pılLa:rda s:ıkış.mlair, oynuz çaT:P'mıailıarıyaıvru atıınıaJ1ıara.sebep oldukıllan ~ kezaillik ağır abe k,oyun1Ja:rın yağışlı havaJ'arda dışarda kaJl'IIla~,arı da, yaıvru a tma-'arınJl mÜIDik,ün kıila:1Jiilliır.
Yemlerne hatalaTl aLaraıkta, vitanllin noksanil.lığı ve biıl\hassa vlta-~n E nok5a.nıı~ğı,.(6), !kuru ve yaş yem1erin sür'atıIli de~işik1ıi'k,leri., pa-uik tohumu. arpa ba;şağı, çimtenanıiş patates vesatir gJbi, gıidailann aılın-ası koyunll'ardaaıoortla:ra sebebiyet vermekteclliir.
Enfeksi'yöz aJboırtaırın sebeplleri de pratliJk o1w-al1csıpesifilk veya spes'ifiik OIlaraik takıs!iim o1una;biili'T. Spesdıfıi!koilian enıfeksiryöz aıbortlar, 'aıha ziyade buiJ.iaşil!Cıtama.ıtta oLnuğu hailde aspesilfdk dı'an enfeksiyöz , artlar a:lelUlSu!lsporadiik marak meydana ,genımekte ve umumiıyetle bü ürüy,e :mlÜnha:sır lkaillma:ktadlJl"la.r.Fakat ,ga.ıyııi'müsatit şart1allida spesifik lan yavru atmalarda salgın ka.rakterini kazan~bilir ve hastalık seyri
esilfilk aıbortlJara. benzeyWiJli'r.
Koyunla.rda, a.ıbortu:s etkenılerıi taraıfmdan meydana gettirllen ilk feksİYöz albort 1918 de MANNİNGER (9) tarafmdan bdllidiriiıırnişolup. azar atılımış o1'an y;a.v:ruve pIaBentoom ürettıiği. it)iIpolaırbdır bakteriyİ bortuS' etkıenli OlMak kalbw etrrııiştir.
Koyunllarda ibrUlcerJJlia'iJ:ardanNeri gelen .AJbortus'u ilk defa Mc. ADYE.AN tesbit etmıiştir,. {Bak, M.ANNİNGER (9}).
Koyunlarda viJbribn'Jıa.rda,n mütevel[iİ:t 'Cl!boırtusjIk defa İngiltere'-e Mc. F.ADYE.AN vİngiltere'-e STOCKiMANN tM.aıfından tesbıLt ediilltrnJiştir(15)
Koyunlarda abortm
Koyunlann viruSi a:bortus'u 1949 da STAMP, Mc. EWEN, WA ve NİSBET tarafındanı İnıg.iltere'de mıüşahede edliflJm!iŞve 1954 de M' CHERLİcH (12,11,10) tarafından: :bu hasta;1J;k etkeni ,geniş alaır,ak etü edilmiştir.
Kıoyu.nQ.arda, yuikarda baihsedi!l€n etkenler,den baş'ka, bazan Bac ooli, DipIoIkıiıklar, StreptokclkJlıar ve haıtta tUlberkuloz ıbemzerlibakterile den ileri gel€'l'l aibort'lıara tesaıdıüf olunmaiktadır (14).
Koyunlaıı.n paratiıtiıs enfeksiiyonil.arı üzerinde HteTatürdeiıl'k ye alan yazı BRUHN ve GASTER (3) tn ça..bşm.aJliMıdıT.Salmonellp._ enfek siyonlarından kOYUnfarda bUllaşıcı aJbottu:s etkeni o!liamk en ziyad SeRERMlER ve EHRLİCH (18) in 1921 de keşfetmıfş {)IlıctukılanBacteriu Paratyphi abortus ovis (Sal~. ab. ovis) e tesadüf edilmektedir.
Sail'm. aib. oV'js ,gram menfıi" ka1iıye ibenzer bir bakteri ollıup, kat vasatlarda ç.iJğdamlası giJbi küçük şeffaf kOloniiler !ha:1illnJdeürer (18,19 16). Enıdoagaır'da renk değişiiklliği yaıpım'az,buna rmrulkalbiilLBriilllantgrun Pheno1rot'lıu agarda kırmızı renk hUSUJ1:egeti1rir. SCHERJMER _ EHR LİCH (18), STEPHAN - GEİGER (19) e göre dextrose ilave ed1lrrn!işbes yerlerıi:nde gaz t~il eder.~RSTEN (7) gli;koza vunmayan SaJım. ab avis suşları da buJJmu.ştur. Laktaz ve Sakkaroz'da gaz teşkill etmez Tıryps'ill1!bouillOn'.qagaz teşkıi eder. Adomt'e vumm:az. D-Ta,rtrat, Rhaım nose ve Sternıbou:illıon'u değiıştirmez. Mannit, MaJltose, Xylose, Dulci pozitif buna mukaımI' İnosit, Aralbinc'8e ve İndal n€lgaıtıiıftıiJr.KAUFF MANN - WİTHE',in diyagnostik antijen taibelası şema.sında Salm. ab ovjs IV ve XII faktörJeri ile O-Antijenim. B gurubuna daıhU' edıi1lmiştir H-Antijen!lerde birinci piJ:ıase'da c ille ikinci phase'da 1,6 ile realksiyo verir (21). Sal'ın. ab. oıvis koyunlardaki bulaşısı SallJrr..ıonel1aveya Pa ratyphus - Abort'un etkeniıdir.
Saillrnonella albort deındiIlenbu hastalık çok yaygın olup, hastalığı zuhuru hakkında neşr~yat pek çoktur. SELİVANOV (17) Blligaristan'd bi1r çok koyun gaıitasında Sa~m. ab. ovils bUl1nnuştur. BOSWORTH (2) 1929 da İn;gi~itET€'deSaılm.. aıb. Ü'v~s'den müteveE'i't koyunhiJrda yaygın bı:ilrenfeksti,yonun mevcudiyetini tesibit etımıiştlLr.F1ransa'da hastalık H defa 1933 de tff;lbıit edıill.ım[Lc;tir.İtalya'da bu hastalık muhteiJJ.iJfmüelHler tara,fından etüd ed::i1m~şve IbtiLlhaıssaenfeksiyon ydlJl'an ve hasta1lığın seyri izah ediaimii!ştiT.Roman'Ya'dl~ hastalığın mevcuıdiyeti iflk defa 1937 de tesbit edjillmiş ve aşılaıma iı1e ırnücadeleseiIlde iyi sonuÇlaJr romdığı btldiöl:m'işti.r. (balk, BARTMANN (1»). Rusya'da TAVELSKYİ (20) 1931 de SaılJm.ab. oyj:sayı,IımIa,Ya.muva'ffak oilımuştur. TüTlk!iye'de 1941
sene-Gürtürk ~ Arda
.
9i!nde 15 :günJ:ük kuzularda seyretınıekte olıaJn oor saılIgında ölen kuzu-loon iç organilarından ERDÖL (5) Saııİn. ab. ovis izole etmıi.ştiır.
MIİTSCHERLİcH (10) koyunl1aııdaki buıliaşıcı: yavru atrnaı1~r üzc-rinde 1954 yapmış olkiuğu çaJ'ışmalıa.Tda etken olaraık, teşhis etmiş oi~ duğu vak'aja'fın % 35,4 ünden &'llin. alb. ovJs ve % 48,4 ünden Aıbortus virusu izole etmdşıtiır.
OPPERMANN (15) ve K:ARSTEN (7) gilbi!Ijir QOk aıraşıtıncıla.r ko-yunlann yavım abaı1arında fena bakım ve hava şarrtl'aıI'ının da mü-essir olabdJeceğini' Ibeyan ettik1l:eri',gilbiı,Salllm. ab. oYİs dll:e'enfekte olduğu halde aıbart yapmayan koyunların da ımevcut oliduğunu müşa!hede et.-mişlerdir. ENDREJAT (4) Sal1lm.aıb. ovis'in çok. defa aJbıor:tlairdayalnız degil, BruceIL1a'lar gibiı diliğer iba1k:teriil,erlebt'I1l!i!ktebu1lllmıduğunu bi1dir
miştir. NetekiiırnıMİTSCHERLİCH (ll) de Vıiırusu alborıtus vak'al:arında çOik defa SaillrrLab. oviS'de izole ettıi~ beyan etmdştir.
Haıstalık u:m.ruım!iyetlean.aıya zarar vermeden seyreder. An.ailar yav-ru atmadan ikti üç ,gün evvel düşkünl'ÜJk, iştalhsız1iıik ve daha sonra akıntı ve yavru atmada iOO11r1Jill:enigösterirlerl (15). Ya'Vru atıma
gebe-liğin son günlerinde olduğu talctJiirde, yavru yaşar falka.t pek zayıf o1aral{ doğa'f. Bundan dolayı 8aJlm. alb.
om
enfeksi'yonu çok defa kuzu-ların fazla ırnıiktarıd:atellef olmasına s€bep OUT. Anall:arda çok defa yavru atmadan bir kaç ,gün sonra rahim akıntısı, ,düşkünlük ve böbrek h.astalıkları ffiw;;ahede olunur. HUTYRA-MAREK (8) koyunlarda Salm. aJb. oViis'iıı dro.ak büyümesıi ve pneuımoni giıbi ağır has1ıaJ.1ldar da yap-tığını ve ıbunuın sonucu olarak analaırı da, öl!dücr'eIbiIlJdiğinibeyan etmek-tedıi'r. BOSWORTH (2) Sa1ım.aıb. ovis suşlarının vitrusi'Yet derecelerine göre hastalık beilirtillerıiniın ve progn~nun değişik. oIlIduğunu bildiT-mekte ve canjlı Q1arak :8;tı~an yavrulann çok zayıf olıarak dünya,ya gel-di,klerini ve çok defa doğumu müteakip ölJdüıkılerin:ikaydetmektedtr.OF'PERMANN (15) ve SCHERMER ve EHRLİCH (18) in biJı:ii!'dik-leri üzere {)It.opsitaıbılcs'Ilnda, karın derisi altında. serözite, göğüs boşlu-ğunıda kıırım'lZlrenkte seröfibrinöz eikSudat buU.Unur. Dördıüncü midede muhatilköpü:kllü ibliırım!Uhtevri'Yat,ince barsakıl:arın mükozası yuımuşamış, kadıife giıbi ve kızarımnştır. Karaciğer kıTimlZı :gri, kanlı ve yumuşaktır. ERDÖL (5) e göre otopside en ziyade ve en evrveil',göze çaırpan afet
ka-mciğerin büyüik ollJmasıdır. Hemen hemen iki mtiJsJ!ibüyii!müş oila.n dala-ğın puı1ıp:asıeriımliş haJ.d:edilr. Buna rniuıkabil daiadala-ğın büyüımüş o[ıma<iıığı vak'alara da tesadüf ()\}unalbdlir.Böbrekler yuımuşalk ve kısımen böbrek kapsülası altında kanamallar hW'I.l11JUT. Böbrek dlaımatJları di;ffus bıiır
şekilde şiıdd€'tl~ kızarmış ve fibrind bi,r 1ıabalka i:li€kaphdır. Buna mu-71
Koyunlarda abortus
kabıi!l STEPHAN _VE GEİGER (19) in IDj[dfr.ddk!1Jerii.gıibi /bazı va:k'alıarı otopsileriınıde de organla'flda hiç bi:r değişiıkJ:iğe tes8idü! ediJmıemektedir. Can1lı hayvanlaırda haıstah:ğın mevcUldıiyeti kıI:iniIk be1ictıiJ.lerle tes-bit edJUebdJ!İTsede ayrı~aik emin b:iır teşıhis 'k!anda aıglü1ıilnin tesbi.ti ve etkenia:ı iızoJMyonu ille konur.
Hastahğın agllütiinasyon riJleteşlEsi üzerilnde ilk defa çalışmı.ş olan KıARSTEN v,e EHRLİCH (8) e igöre kan semmu:nda 1/400 dialha yukan aıg1üti:nasyon vereITler pozitif O]8iTa;kkalbU1lediiilirrrişoJıup, en yüksek agılüttnasıyon titresinJim 1/6400 ollduğu müşaJhede ed!i1miştiil". Billahere bu sonuç KARSTEN (7) ve OPPERMANN (15) gibi diğer araştırıcıIaır ta:rafındaın da te'yWd ed!iJJmliŞtir.ENDREJAT (4) lroyunl1ann SaJIımouelıla aJbortları üzerinde yapmış dl!dUlğ:uçaU~aJJard:a aıgü'ÜJtilina&)'Qnti:tresindn a!boTttan 2 - 3ay sonra 1/10 a ki:ı..dardüştüğünü müşahede etmiş ve bazı sağlam hayvanlarda da oldukça yüksek biT aglütina.3yon titresi tesbit etmiıştür. Btmdan dolıayı kan semmu iilie aıglrfltiünıasyon% 100 emiın ibiIr teşıhıilsv8iSıtası dllarmyacağım kanaatine vanmıştır.
KA:RSTEN ve EHRLICH (8) canlı ha;yvanı1aırda€ftkenin vajen a:kıntısmdJaJn ve pı:esent8idıan irw1e ed!iJıelbiiiLeceğiJruiyaznmk:t8idırlar. SELİV ANOV (17) da ilki koyu;nun gai'tasındaaı Saım. ab. oıv'is iİZ01eetti. ğIni ;bıiJ.ıdliTmelktediir.Abort dJjm~ öl!ü yavııı1arıııı kaıraciğer, dıaI1ak,rrride ve bağıır&ak muihteıV1İiyatı,testiS, kemliik iltiği kalp ve iLenf ibe2lleri gibi bütün cr:ganlarından etkeni izole etmek mümkündür. WEİKL, Salm. aıb. oviS'iin .izoil.ıasyonu,İ'çin en uygun vasaıt olarak % 10 kanlı agan tav-siye Cİmektedlİır. Araştırıcı her bir. suşun üreme tntenzitesintin değişik OilId'Uğunuteslblit etmiş ve 24 saat zarfında gayet [ıyi üremıe gösteren suşlar oılduğu ıgibi 48 ve hatta 72 saatl1tk iınkubasyondan mra üreyen suş,ların dla bulunduğunu müşahed'e etmıiıştıilr.Yapmıış oliduğu çalışma-laırıda % 10, CO:! iM:vesıinin ürem'eyi arttı~mad[,ğım gönrn:üştüır. İıd-manlarda iyıi nettce aıhıJbiJlımekiçin etkıe:rıJtndamma septıis€ım1lkşekıirrde yayıldı'ğını d!ÜŞlÜ!I1erekfötusun bütüın organi1:a.rından ve plasentada.n dıa ekim yapılması taysıiye edliilimıektediİJr.(bak, BAR'IıMANN (1».
Koyunlarda Saılım. aıb. O'Vis'ten müteve11lit hastaa.tğın seyri. çok de-gişik o'l!abiliiır.Yaıvru atmaUla'r or:ta1JaJmıa% 20 - 40 arasındaıdlır. ENDRE-JAT (4) .biJr sürüide % 75 yaıvıu atmJa vak',aısı müşaıhede etmiş'tiL KlARSTEN (7) aJbiortlların daJha az oliduğu , SCHERMER ve EHRLİCH
(18) ve k~a KARSTEN ve EHLİCH (8) yavru a:1ıma va'k'aJl.ıaTıiIllnumu-mi'yetlıe % 15 den fazla olıduğunu beyan etmektedli.'rler. STEPHAN ve GIEİGER (1'9) bIr sürülde yaıvru a:bmanın % 30 oliduğunu biıdiirmekte-mrler. İllk seneSIİıııde yavru atma v8;k'a[arımn fazlia oliduğu bir sürüde
Gürtürk . - Arda
-kiıp.ıcisened:e aıbort1i81l"azaldığı halLde, üçüncü sene yaıvr:u atma vak'a-arınuntekr:ar yülkse1Jdıiğiirnıüşa.hede ediJ.imJişrtir.
Hastalığın bulaşma ve yayılması henüz ta,m olarak izah edilmiş. eğildir. Bununl1!a bera:ber yaNmınun daha ana, r:alhlmli:ndıerken MURRA, e arkaJdaş}aırı (13), 12 koyun ve 1 keçi fötusunun kan serumilannda spesifik a:g1ıütinin bullu.nıduğunu tesbtt etmliışl:eır.dJi.r.KARSTEN (7) e göre fötus'un ana rah!mliınde enfekte o1lmaık medburiyetiı yoktur. En-feksiyon poS!t nıaltaı olara:k yanli. r:alhmm dışarısında husun.:egeLir. Nete-kim araştırıcı hasta .olmayan bir ananın kuzusunun serolojik olarak Sa~m. aıb.'0'Vtİ!sill'e pozitltfç_tığınıı miÜ..ŞahOOieetIniiŞtir. ERDÖL (5) de
tesadüf et~ olduğu vak'a'Laırda. 10 -15 'gün:ıük lmzu1amdla ka.davranın uımu:n.i hal1linlilnuzunca süren. !bi'r ha:stalığı hatırlatımayacak kadar iyi olıduğunu ve yem doğan kUzWaTln hasta, zayıf ve kuJdretsliz OIllduk1ıar rım kay.dederek gömnıüş olduğu valk',aı'1;ar<iıaenieksiıyonrm TaJhıİlmdahili olması ihtimalinin zayıf otduğu kanaatini- savunmuştur. SELİvANOV (17) koyunilaıra. sulbıkutan ve per os Oı1.aralkSalim. ab: oıvi\s.kültürü ver-mekle hayvanları experimentalolarak hastalandırmaya muvaffak 01-muştuır.
Koyuniların SalLm. ab. ovis'ten ım!ütevelilıit en.feksi<yöz .aoortusJıarı-nın ted'avi.sli için SCHERMER ve EHRLİCH (18) tarafından i:k!iımoo-te.biifaşı hazırl1!anmıştı'l'. Bi:rıilnıc::ısiöldriirüil\mÜş ~ küJ:türden yapılım1ş vıalksen OllUp, 14 gün ara ille koyunitara ilki defada tatbik edJilJIni.<;tir. tldn.ci a'Şıendoto'kslitnli bOiLolian es1eİımliışkilltüııilier:iiIliS'Ml'C,niıflÜj eclıilımem'y-le elde eddlmJştiır. STEPHAN ve GEİGER (19) sığtmıar için hazıdamı/? olduklıaırı Par,rubortin denıiı:en 3JŞı ille koyuniların :ilki:defa aşrlanmasım ta,vsiye etım~!şııe;I"diir.iK:ARSTEN (7) ve KARSTEN ve EHRLİCH (8) giib~ bir kısım araştırıcılar da her hastalığın su~u He hazıırlanan aşılaT1a tyti netice ail.dık1Jannı biI1Idılıımdş[1JeJrdIL'r.
Mücadelede iyi sonru:ç aı1albd\lmelk~ıÇinevvel~ mer'a değişiİlmi, sürü-lerin küçük guTUJPl1aır&takSlilmıi,yemiJ.-eooe kıi:reçli ımaıddeI.Lerıilli3Jvesigibi
tedbirler yanında vak'sinıasyon da iıcaıp etmektedi'r. ENDREJAT (4) ku-zuJ.aıma esnasında vaksinıas:yonıun ,j,yU:netice verdtLğiini görerıek tedavi için Auroomyci\n kul1ıla,'rumışve 220 - 250 mgr. aureomtycin lıııtrarvenöz v,ermekfl'e % 50 iiyiisıonuç alJdığım, % 10 tesıimiiZkaı1'dı'ğım
ve
% 40 ının da şüpheli olduğunu bIiIlıdi!rm~!ştir.Hasta.lıktan korunmak için en iyisı proü:ı.akti'k alarak gebelik müddetinin ortasında 14 !gün ara ile iki defaaşı tatbikidir. Fakat abort po.rtör IroyurıiLann da teSbit ıeddlıd:iğine göre, yavnı atmada etken me biilrlilkte bakım ve yemiliemeniJn de rolü iJıduğu muh~r. Bu
iti-73
•
---Koyunlarda abortus
barla tempötilk tedJbi!rfi.ıeryanında sıkıt1aırı!D!iJmhası, yavru atmaıarııı
tecridi, gebelerin enfekte hayvanlardan ayrı tutulması, bakım ve yem
.!'Emmenin de iJLmaiL edliJınemesiLıB.Zını.dır.
HusustÇALlŞM1ALAR
TiiTkJye'de Y'aıp-ağı,veTifUik Anonim Şirke'lilnJin!Kon'ya _
Ereğli'sin-deki Merinos Yetiştirme Çütıiğinde mevcut koyunlar arasında 1958
yılı sonunda Abortus sailtgını çıkmış, vaıkJj:müracaat üzerı.ine malıall~ne
giidiJ.erekhasrta1ıik duırU'mu ,etüd ediillındŞtJiü.Çİlft1iJktemevcut" 420 anaç
koyundan hastahk devamınca 26 ya,vru atma vakası (takriben % 6) ve
79 kuzu ölümü (talkrilben % 18) dl1mak üzere kuzu zayLartmm % 24
ol-duğu tesbit ed!i[mlişti'r.
Materyal ve metod:
Abortus etkeninin izohnanı için taze biT !ötus ile kotilodonlu bir
plıasenta alınmıştır. SerOlojik muayeneler iıçiaı de taikrilben üç ay
içeri-sinde yavru atnıış 25 ılroyunıdan:kan sernmıu alınmıştıır.
Fötusun kar.aıciğer, akciğer, daJ.ak gtiibi.muhteıtü iç or:ga.ruarı sıteril
bir haıvanda fizydliojik tuzlu su iae emüJ1s'İyonyaıpıılmış ve 3000 deviTde
30 dak1;ka ,santrifüj edlilldıikten sonra üst kısım No. 1 materyal Oılarak
kul!LanıJımlŞbr.
Flasen tanm kotilodonları kesilerek aynı şekilde muamele
gördük-ten sonra No. 2 materyal dIaıraık kulla n1Jlmıştır.
Ha.staJ1ıJketkeniIlIin İZ01rnıamiçin her iik;i materyalde
çalışmaları-mız bilhassa - Bruceilose, Paratyphus Abort, Vibriosis, virusi Abart ve
Mycaplasima yönlerinde tek:siif ediilımişmr. tzo1Jman1.aTda;Brucella için
besi yeri ala.rak trypıtos'lu agar ve acId buyyon, Paratypihus A:bort için
kanlı ~gar ve adi buyyon, Vilbl'fİOSjisIiçin karaciğer huyyonu, Virus i
aJOOrtIiçin 7 günlÜ]{ emlbryolu yumurtaaar kUl1lanümış ve
eikiımileryu-murta saru;ına yapürnıştır. Myooplasıma içm kan:lı agaır ve 8 - 10
gün-~Ü]{eımlbrryoluyuımurta, deneme en,f€lks;jyo~n iiçin gebe Imhaylar,
serolojik Iffiuaıyeneler için de taJVlŞanlarhypertimmU!Il serum hazırlan-masında ku1Lamlttnıştır.
Yukarda yazılı besi yerleline ekiımiler her iİLk!i;ma'teryaJ1tlen;
a) Antt~.o1aTak,'
b) SantilmlL'tre!küpüne 5000 ünite penicilılin iılıAveedilllipyarım saat
oda derecesinde beklettikten sonra,
incelen~ xylose, oldUğu Gürtürk - Arda
c) Santirmetre küpüne 5000gama ve daha yüksek streptomycin il&. • ve edHerek 30 dakika oda derecesinde tutulduktan sonra yapıl--mıştLT.
Muk8lYeset1li,denemeleri uylguiaımsik ımaksadiL'yre Alım/anya'dan te-min edilen Aı> A'2 ve A3 standart Salm,<;>nellla3Jboll'Itwovis suşlian
kuı-lanümış tıır.
Sonuc:
1 --- AntibiotiksD:z ve penıiciJlJllinkatıJlmış olan her ilki materyalden; ekilen kan1Jı.agaT ve serumlu 8lga;rlarda 24 üncü saatta çok ince koID--nlill.erha1rindre biir meme görmdıüğü halde, ayni lI:>eSı1 yerlerine ekilmiş dUan streptomycıin1limate~erde 24 üncü. saıatta bli:r üreme görü!me-miştİır. Buna mUıkab~1ı:72 mci sa;atte streptamıycinlJil materyaUerin
ekil-dillderi kanil,ı ve sıeruım1JUaıgar1J8ITdada aynıi şelöillde bi,r üreme o1dugu müşahede edd.IJ.lmliŞtir.
2-- Streptomycin
me
m'UaJIllele edillımtişmateryalilerin ekikliği yu-murtallar ölmıedİ'kleri halde, anJt1biotiıksiz ve pen1oilili:1I1ile muamele ediiilmiş materyalHerin eikillıdiığiyumurtaılar 24 - 48 saatllerde, tamamen ölmüşlerdıir.Ölen yuı:nurtaılann aıl1antoiis mayil1eıi. ve sarüanndan kanllı agara ya'I)llan mntrol ekim:Lerinde, 24 üncü saatta ince kolontler haJ!iude saf üreme tesbit eddi1mişt1r.
Gerek direkt o18lrak ,elGllimişollan kan!lı aıgarıda:lcikolonlİller ve gerek-se ölen yuımlUrtaların alilantais mayHeriınde ekiJımiiş olan kanlı 8Jgar-da,ki üreyen kollonBeor şekH ve büyükiH1k bakımından Ibir mrindn ayni olup, şeffaf, takriben toplu iğne başı büyüklüğünde oldukları gibi 48 ve 72 saatliik 'İ!ıkuıbasyo-n sonunda da büyü1cler~ıni hemen hemen mu-hafaza etmi$lieT ve vasatta h€ımollz yapmamışlardır.
Adi ooyyona P3tSSa:j y.aıpıllidıık1a;nnda,24 sa:a:tte hcıxıagen bir ürerne.
meydanageilimiş ve eskilimrş 'kimtürlerde diıpte biT rortu husule gelme-diği gibi va'satın yüzeyinde zaT da teş.kim etmEimlİişllerıdir.
MikToskopik muayenede bunların gram negatif ve hareketli pa-ratypho gurulDuna benzer bakteriler o]duğu teSbi't edıilllm~ş.tir.
İzole edilen bu bakterilerin biyoşiırnik karakterlerinin mesinde : lJa'Otose ve sıacclharose negartilf,gl-ucC'se, maıltose, galactose, mannit ve levulese PC?zitif, ctulcite çok zayıf pozitif
75.
-KoyunlHrdp abortus
tesbit \eddD.ımiş1iilr.İndb1 ve HzS te.c;k!illii'negatif olup, jehltini eritrr,e-mıi(ştir.
Hayvan iınoikulJJasyonuında : Deri a'lJtı' yoiLu He 1 cc. saf kürtür ve-rilen ağır gebe kabaylar 5-11 gün zarfında yavru atmışlar, yavruların ımrrp ve ıkar:ac:i'ğer'ler.i:nıden yapıılan izdlmaınrr.aııda menıfi sonuç aJhnmış-tır. Yavru attılktan biır hıaıfta sonra ana koba.yla:rırn kan serumları i[e yapılan agltutiilna.syon denemleTIİı pomUf vetıeLiığigiıbıi, aıımJ.llarıınmU!htel':f arganla.ırnndaın y,apı1.an Jzdlimanaarcta da müsbet sonuç ail.l1IlIIIl1Ştır.
3 '.- ViJbriiosis bajk.ı!ffiiından ekliLmiŞ OLan kaTradğer buyyonQarınıda biT üreme görülmedtiıği ,gıilbi, yuımrurtalarm kanıtrol ekiımIl.en, yapılan kanlı agarlarda ve gerekse direkt olarak ekilmiş olan kanlı agarda myeoplasma kolonilerine benzer her hangi bir üremeye de tesadüf edi!-ffi,Elm'iştiT.VilfUSi aIOor.t baJk!ımım:a.n yüksek dozda streptomıycin ille mua-me'le edılierek ekiilimiş O[an yuımurtaJLarı:n embryollaırı dıa bilr haftaııak in-kıUlbalSYon sonunda
cim1n.
kallımlŞı1aırdıf.4 .._. SoorJbjdk muayeneler için: sıtandart Alı Az ve Aı Salm. aıb. orvis suşları ille !kendJ iZOLLeetmiiş oilduğumuz yerIii sliŞiUJIDllZa.ka'fŞı tavşan-laJ"da 1/640 poziitff 8lgl,luıtiın1asyon veren hyperimmun semmIlar
hazır-lanımış tıT..
Yen1li suşa !kaırşı hazırlwan serum Alı Az ve A3 s1landart sUş'larla
1/640 pozitif aıg,lu:tin.ra5!YO'Ilverdi,ği ıgiibi, yerli suş iillehazırlanan aıntijen se Aı, Az v.e A:ıstandart suşlann serumları ile ayni titrede pozitif
a:g~u'tin as yon veıımJiıştıi:r.
Biri homolog olmak üzere B, C ve D ,guruplarından üç o-serum ve biri palyvalent olmak üzere B ve C ,gu;ruplarından üç H-serumu ile ya~ pıilan receptö.r amı:l'izinıde: her dört S'UŞUnO-Antijen.lerıiJ :II1IÜŞterekO-An-tilkOTlan bulunaıIl' B--gurubun:dan O-senıımıu (homolog serum) ile
++++
pozitilf aıglutinasyon verdLiğıi'h.ai1de, mıüş.terek: O-Antilk.olTU bu-lunmayan C v'e D guruibuooan iki: O~-en.ıJmıu lle men1'iagi1utinasyon venruiıştir .Ayni şekiJld.:eher döııt; SUiŞUıIlH-Aıntijenfuri ile yapılan reaks,iyonJda ise; müşterek. H-Antikoru bulunan B 'gurubundan polyvalent serum i!1e
+ ++
po7Jiitif ,aıg[utinasyon verdiği hal;de. müşter:ek H-Antikoru bu-lunmayan diğer iki H-Serumu ile menfi ag1üt inasyon vermiştir.Bu dummagöre ioolıe edii!len Salmonella bald;eriSüı:İh. aıntijen fak-tör[eri Kauffmann - Withe'iJn. diiY81gnostik an:tijentJabeaasa; şema.sın-daJk:i Salın. ab. orvis'ıin an1ıij.enf,aktöl'l1eni:ne uymaktadır.
0- Antijen H- Antijen.
Serumlar yerli Aı Az A3 Yerli Aı Az Aa
S. ab. ovis 0- Sernın ++++ ++++ ++++ ++++ ._--- ._._---_._---- ---~---_._-.._._-- - ---_. -_.--S. paralyphi B S. Essen 173 Sehleissheim H-Serum -- ---- -_._---_._---_._-_ .. _---S. eh{)lerae Suis phase i. H- Serum +.++ +++ +++ +++ _______________________ . ._. ---_._--"._-_. __ 0._- ._ ... _. S Gb equi H- Serum --_._----_._---_._---_._---S. Newpor. Phase 2. S Thompson Fhas", 2. 0- Sorum ---_.,--- ---- ---.--- .- •• -._- o__ •__ '_'_ S. typhi O. Serum
I\nlwrCi Tıp Fakültesi Mikrobiyoloji -Enstitüsünden temin ed'.lan stc-ndcri serum:Jrla yapılan receptör cınolizini gösterir
Koyunlarda abortus
5 - Gerek s'tanidaTt suşlar ve gerekse yeıili suş iile hazırlanan
an-tij enler Ne ha,gta:ı.11klısürüden alınan 25 kan seruımu ile yapıllan
8lg1ü-tiinasyon deneıniilerinde; albort yapmış 6 koyun serumunun 1/400 ve
daha yuıkarı1JiJtrede müsbet 3iglurtinasyon verdıiği teSibit ed~tiT.
Reaksiyon'da ko.ntTOldl~ak kulJ:anııJıanı5 nOrın&! koyun oornmıunun
.iiseayni anrtijeni1erle1/200 titrede tamamen menfi, aglütinalS:yon ver-diiklerJ mrüş.a1ıedeed:illmi\ştia.
Discussion :
Etken maT,ak:meZktlr ıhastallıktan ~ LJi:rbakten, imle edilmiş
olup, monol1ojiıkve !küLtürel vasıflan ille biyoşiımleri: ROLLE (16),
SCHERMER - EHLİCH (18) ve STEPHAN - aEİGER (19) gibi ~a.ştıTl~
cıların Saillm.aJb.ovis 'İÇİnbliltdimnişolduklan vastf ve karakterlere
ta-mamen uyımaktadllr. İzoil.eedillen etkenin yapılan tip tayin!inde de
WİLSON ve :M!EİLES(21) in ibill.d'irdiıkleriüzere Kauffmann _ Witl1e'nin
dila.'gnostikantiiıjen tabelasmdaJki Salm. aıb.OViS için
gösteri!Lenfaktör-leri haNi o]duğu tesbit ,edilımekiledwl!e edıoon bakteriırıin Saılırn.ab. ovis
'Olduğu teşhis edillirn!iş.tiT. .
Yavru atmaş 25 koyunun serumlan ille yapı1an sero1ojik
muaye-nelıerde de pOZ1İ.tifsonuç aJlınıdı:ğıiçin iZOleedilen bakte.rindn mezkl1r
hastallk etkeni olduğu tesbit edilm~ti.r. Esasen standart Salım, ab.
ovlls ~u.şla:rılle yaıpıJ.anag'lütinasyon denemelerinde de hastalığın bir
SalımoneUa AboIi olıdiuğuseroilJoji1k:manda ,teyitl edirn:iş.tir.
ÖZET
1 - TüT1kiye'de!koyımıarda göıiillen salligınbitr yavru
a1:lmahasta-lığında etken olarak SalJm. ab. ovis izole edilmiştir.
2 - Ha6talığm serdlo}tk olal1ak da bir SaLmonells Albort oiLduğu
tesıbit ediilmiştir.
ZUSAMMENFASSUNG
1 -- Von einem seuchenhaften Verwerfen der schafe wurde in der Turkei als Erreger Sailımone1laaıbortus ovis isoliert.
2 __o Est ist auch seroıogisch festgestelt, dass die kran!khe:iJtenein
SaJımonıe11aabort ist.
SUMMERY
1 -- Salmıon€tllaabo:rtus ovis was isolated as a causa.tiv agent
:,n
.a case of infectiousabortion prevalentamong sheep in Turkey.
2 - The serologk finôings confirmed that this disease was a Sal~
Gürtürk - Arda
LİTERATÜR
i - Bcutmann. E..: Über das Vorkommen -:ler Salmoneıla abortus ovis in der ıwe. iblichen und mCinlichen Geschlechtsorganen und in Euler des schofes. İncu-gural . Diss. Uni. Dvuch. Meninch. 1957.
2 Boswort. T. I.: Einige hCiufige Krcmkbeihm der Menlterschafe und Lamme~. Vel. Rec 1071.1078. iı. 1929. Ref. jber. Vel. MDd. 491. 481. 1929
3 Bmhm. H. und Caster: Paralyphus epidemie in einer Hammelberde. Zeilschf Hyg. Bd. 90. 263. 1920.
ot Endrejm. E.: Über den Salmoneıla abort der sehale. Dtseh. Tierarztl Wsebr. 62. 233. 1955.
5 ErdöL.. Z. : Yenidoğan kuzularda Aborlus avis baklerilerin':ıen mtitevellit bir salgın. T. Vel. Cem. Derg. S. 3. 1941.
6 Gveig. I. R.: Enzooliseber Abort bei sehalen. Vet. Ree. 1225. 1936 Ref. Dtsch .. TierCirztl. 46. 249. 1938.
7 - Karsten: Weilere FCille von dueh paratyphus - bakterien hervorgerufenen Verlammens und über paralyphıiserkrankungen bei. jungen Lammem. Deul. seh. Tierarzt! Wsehr. Bd. 34. S. 47, 1926.
8 Karsten und Ehrlich : Das Seuehenhalte; dureh pdralyphus hervorgerufene Verwerfen bei sehalen. Dtseh. lierarzl!. Bd. 34. S. 47. 1926.
9 - Manninger. R.: BeilrCige des Seuchenhalten Verwerfens der Sebale. BerI. Ti. erarzll. Wschr. Bd. 34 . .s. 161 1918.
10 Mitscherlich. E.: Der Virusabon des sehales in Deulsehland. Dtseb lierarztl Wsebr Bd. S. 42. 1954.
II Mifscherlich. E. : BeitrCige zum virusabart des sehafes. Vel. Med. Netehr. Ba-yer . Leverkusen. Helt ı. S. ı. 1955.
12 Mitscherlich. E.: BeilrCige zum virusabort des sehales. Vel. Me.j Naehr. Bayer. LeV'8rkusen. Helt. 3. S. ı. 1955
13 Meuro: D.. Altıeri. M.. Contini, A ..: Unlersuehungen über den Salmoneıla A-bortus bei Sehafen. Zaoprahylasse. 7. 210. 1942. Ref. Vel. Med. Konstanz. 6. 479. 1953 .
14 Oppermcmn. th.: Krankheilen und FülterungssehCidenbei Sebfen. Verlag paul .parey. Berlin. S. iı. 1949.
15 _ Oppermann. th.: Lehbureb der krankhelten des Sebafes; Verlag M. und H
Sehap'er. Hannover. S. 207210. 1950.
16 -Bolle. M.: Mikrobiologie und Allgemeine seııehenkhre. S. 244, 1949. Enke . Verlag. Slulgart.
17 Selivanov. A. V.: Sehe;tfe als TrCiger einer Salmonella . Abor - IllS - Ovis in. feklion. Vet. Bul!. 236. 1953 Ref. Vet. Med. Konstanz. Bd .. 6. S. 333. 1953.
18 Schermer. H. und Ehrlich : Seuehenhalter Abarl bei schalen infalge eine pC" ratyphus infeklion. Ber!. TierCirzl! Wsebr. Bd. 37. 669. 1951.
19 Stephan. I. und Geiger. W.: Paralyphus baklerien als ursache des seuehen baİ. ten VerlCimmens. Denlseh. TierCirzll. Wsehr. Bd. 30. S 5/2.1922.
20 Tavelskyi. P.:Der infekliöse Abort d~r schale (Arb. staat!. İnst. Exp. Vet. Med. Moskau 7. 122-138. 19301. Ref. zb!. BakI. i i Ref. B.:!. 105, S. 132. 1932
21 _ Wilson. G. S. and Meiles, A. A.: Top1ey and Wilson's prineiples of baderio. lagy and Immunity. 4. Edition Vo!. i. S. 81 i. 1955.
