• Sonuç bulunamadı

Boğaziçinde pazar kayıkları

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Boğaziçinde pazar kayıkları"

Copied!
1
0
0

Yükleniyor.... (view fulltext now)

Tam metin

(1)

Boğaziçinde pazar kayucıan

Yazan: Halûk Y . Şehsiivaroğlu

.stanbulun fethinden bir müddet sonra şehirle, sahil köyleri arasında muntazam kayık seferleri tesis edil­ miş ve bu seferler hakkında muh­ telif devirlerde nizamlar konulmuş­ tu.

j 677 senesinde Marmara, Haliç ve Boğaziçinde on yedi kayıkçı iskelesi vardı. Ve bu iskelelere bağlı kayık­ ların mecmuu bin dört yüz elli sekiz adeddi.

Haliç ve Boğaziçindeki kayıkçıla­ rın Türk olmasına mukabil Kum- kapı, Yenikapı, Samatya gibi iske­ lelere bağlı kayıkçıların, ekserisini Kumlar teşkil ediyordu.

-İstanbul kayıkçıları_her şene do­ nanmaya yüz on nefer kürekçi, ve­ rirlerdi. Bu kürekçilerin, kayıkçıla­ rın kethüdası, yiğitbaşıları ve ihti­ yarları seçerlerdi. İstanbul sularında hususi binek vasıtası olan piyade ve sandallardan sonra halkı taşıyan ve eşya nakleden kayıklar da muhtelif isimler alırlardı. Bunlar pazar ka­ yıkları, mumhane sandalları, at ka­ yığı, ateş kayığı, mavna, salapurya,

çektirme, prem e. .ve kuritalardı. 17. asırda İstanbul kıyıları arasın-, daki münakale premelerle yapılı­ yordu. Premeler, iki dört ve altı kü­ rekli olurlardı. Çektirmenin ufağı o- lan premelerde yelken de kulanılır- dı.

Premeler hakkında muhtelif (hattı hümayun) 1ar çıkmış, nizamlar ko­ nulmuştu. Gizli ve ölçüsüne aykırı yapılan premeler yüzünden Boğaz ' içinde kazalar olduğundan premele-

rın gizli alınıp, satılması ve inşa e- dilmesi menolunmuştu. Premelerin iskeleler arasındaki tarifeleri de mu­ ayyendi. Bunun • ihlâl • edilmesi- ve: fazla para istenilmesi. üzerine, buy­ ruldular çıkarıldı.

Genç kadınların,: erkeklerle.•preriTt.'-lers binmemeleri hususunda;-da pre- meciler kethüdasına (Şer-i . Şerife muhalif taze avratlar levend tayfa- sile premeye girip gezmekten hazer edesen) diye hüküm gönderiliyor­ du.

Sonraları İstanbulun toplu insan deniz vasıtaları pazar kayıkları oldu. İskeleler arasında insan ve eşya nak­ leden bu kayıkların her biri elli, ait­ miş kişi taşırdı. Ve günde birer, i- kişer nöbet sefer yaparlardı

Pazar kayıkları üç, dört çifte olur, her küreği ayakta olmak üzere bir adam çekerdi. Bazı şahıslar, iskele­ lere pazar kayıkları vakfederlerdi. Boğaziçi iskelelerinden bir çoğunda bu şekilde vakfedilmiş pazar kayık­ ları çalışırdı.

Kavak iskelesinde Sultan Mecidin, YenikÖyde Çavuşzade Elhaç Musta­ fa Efendinin, Beykozda Cezayirli Ahraed Paşanın, Bebekte Şeyhülis­ lâm Çelebizade İsmail- Asım Efen­ dinin, Kanlıcada • İskender Paşanın vakfettikleri pazar kayıkları • vardı/ Bogaziçinin Mirgün, Beylerbeyi, Kuzguncuk, Üsküdar, Beşiktaş, Or- taköy, Arnavudköy iskelerinde L Abdülhamidin vakfından pazar, ka­ yıkları çalışırdı.

1806 senesinde I. Abdülhamid vak­ fından olan on pazar kayığının in­ şasına yirmi sekiz bin beş yüz dok­ san bir buçuk kuruş sarfedilmişti.

Pazar kayıklarının içlerinde üzer­ lerine oturmak için birer kilim bu­ lunur ve yolcuların su içmelerine

mahsus maşrapalar da olurdu. Pazar kayıkları için ayrıca köylerde kayık­ haneler ve iskeleler yapılırdı.,

Pazar kayıkları, birer vev t ikişer senelik olmak üzere Evkaf Nezare- tince talihlerine ihale olunur, bu müddet zarfında kiralayan tarafın­

dan işletilirdi. Anadoludan ■ zaman zaman îstanbula akın eden bazı kim­ seler şehirde esnaflık, hamallık ve kayıkçılık yaparlardı. Bumar daima kontrol edilir ve bilhassa denizden anlamıyanlarm, gelişi güzel sandal­ lar kullanmasına müsaade olunmaz­ dı.

1826 senesinde Üsküdârda büyük iskele ve Balaban iskelelerinde üç, Ortaköyde iki, İstavrozda, Has köy­ de, Balatta birer pazar kayığı çalı­ şıyordu. Diğer* iskelelerin de kala­ balığına göre,m uhtelif adedde ka­ yıkları vardı.

1841 senelerinde bir pazar kayığı ayda üç yüz kuruş kadar irad g e ­ tirir ve bütün takımile b.-naber on iki' bin kuruşa kadar satılabilirdi. Halkı ve eşyasını: taşıyan bü kayık­ lardan saray için de yapılır Saray müzikası, göçlerde bazı eşya ve has­ sa atları bu kayıklarla bir yerden bir yere taşınırlardı.

Boğaziçinde sert havalarda bazı pazar kayığı kazalarına tesadüf edi­ lirdi. 1843 tarihli bir gazete, böyle bir kazayı haber vermektedir: (Fırtınalı geçen perşembe günü Beykozdan İs- tanbula müşteri ile dolu bir pazar kayığı gelirken fırtına sebebile Sa- rayburnu açığında su fıçılari ile yük­ lü olan bir kayığa çatıp pazar kayığı içindeki yolculardan üç hatunun su­ ya düştüğü Zatı Şahane tarafından görülmüş ve derhal tahliş kayığı, gj- dip çıkarmış ve Saray-l' Mülükaneye götürülüp hamama vaz Ve her -birine birer takım libas y.e başka başka a*,, tiyeler ihsan)' edilmiştir'/

Boğaziçi ile Haliçte işlemek üzere Evkaf Nezaretinin* muhtelif iskele­ lerde yaptırdığı pazar kayıkları ço­ ğalınca bunların idaresi 1837 sene­ sinde Evkafta yedi yüz elli kuruş maaşla bir kayıkçılar kitabetine bağlanmış ve on yerde de kayıkçı­ lar kethüdası kurulmuştu. (1)

Şirketi Hayriyenin tesisinden ’son­ ra da. pazar kayıkları faaliyetine devam etmiş, vapurlardan daha u- cuza insan ve eşya taşıyan bu ka­ yıklara fakir halkın rağbeti eksilme mişti.,

(O zamanlarda Boğaziçbun her köyünde bulunan pazar kayıkları fa ­ kir ahalinin pek ziyâde işine yara­ dığından köyün o vakitki tâbirle eş­ rafının himayeleri altında olması da Boğaziçi ananelerinden birivöı. Meh­ tabı tertib eden kimsenin saz takımı için kendi bulunduğu köydeki pazar kayığını kiralaması da bu anane ik­ tizasındandır (2)

1) İbnülemin Mahmud Kemal, Evkaf-ı Hümayun Nezaretinin Ta- rihçei Teşkilâtı.

(2) Abdülhak Şinasi Hisar, Boğaz­ içi Mehtabları.

I Bir Demet Duygu ^

(Şiir K ita bı) Çıktı:

Yazan: C A IÜ D E D İV İTÇ İ

İstanbul Şehir Üniversitesi Kütüphanesi Taha Toros Arşivi

Referanslar

Benzer Belgeler

Kendi­ sini, bütün varlığı kuşatan İlahî sistemin âciz bir sözcüsü gibi gören Necip Fazıl, fikri “ zaman ve mekân kayıtlarının üs­.. tüne doğru

A YHAN — Lautréamont’un bu uslu coğrafyada bir ressam olarak bir karşılığı olabilir miC. BURAK —

İnsülin direnci PKOS tanısı konulan kadınlarda anovülasyon ve hipe- randrojenemiyi şiddetlendirdiği için metformin gibi insülin duyarlılığını arttıran ilaçlar

1918yılındaYeni Gün gazetesini kuran ve mütareke döneminin kötü akımlarıyla sava­ şan Abaiıoğlu, bu kez de gazetesini kapat­ mak zorunda kalarak, İstanbul’dan

Müteferrika'nm çok mükemmel olmasına özel bir ilgi gösterdiği bu büyiik kaynak 730 sahife, 15 resim ve 20 haritalıdır, Kâti£ Çelebi'yi bu,

O tarihe kadar gümrük mevzuatında bulu­ nan, Kurumun yetkisi dahilinde olup da hiç el atılmamış bir konu, tamamen Genel Müdür Çelik Gülersoy'uıı

yollandığını ve kurumca da dil kurallar1 esasına göre incelen­ dikten sonra kabul edilmiş o l­ duklarını uzun uzadıya anlat­ tı. İşte asıl illet burada

Çalışkan ve Şenyurt, (2015), “Smarandache Curves in Terms of Sabban Frame of Fixed Pole Curves” isimli çalışmada, Birim Darboux vektörünün küre yüzeyinde