G*
iSTANBUL
9ah§ma 170 e§ oIdiJrme olgusunda kadm-erkek araswdaki farkltlIklan, su~ nedenlerini, sur; aletlerini ve tailierin cezai sorumluluklanw
lanml!jlIr.
dosya taramaS1 yontemf ile yapllan kadm olmak uzere 170 61dilrrne olgusu inceienmi!jtir. ifin 1/5 oldugu beIirlenmi!jtir.
plan-erkek ve orammn bu rah§ma %28.6'smm, kadmlann ise %lO'unun i§ledikleri sue;
olmadlklan goriilmektedir. Ceza ehliyeti olmayan 43 oigunun 1) paranoid bozukluk tanm alml§Jardlf. raillerin ifadelerine oJaydan onecki surc~
arasmda toplam o[8nII1da gelmi§ 01sa bu r;iftlerin %8.8'i ban§tmlmI§, btl karardan ve birlikte ya§amaya
zor-en slk bildirifzor-en sUf nedzor-eni erkekJer ifin namus ve ifin ise maruz kalma 7) oJarak
Saldm aleti baklmmdan ineeiendiginde, 61dilmlede kesicj-deliei alet bi-rinci slradCl (%34. ikinei slraYl Ise ate§li silClhlarm
Ceza ehliyeti olmayanlann %34.9'u ate§li silahla oldurmil§1erdir. eJ altmda sf/ah buiunmasl ev 1ri
eeza ehIiyeti oimayan ki§jledn dahi yiJksek oranda
bir tehlike siIah1a S11ah a/diirmeleli s11ah elde ed1imesindeki
bit kez daha
kullanmak ruhsal bu hakkm verilmesi ve
silail satl§wda a11l1aeak ciddi ev ve ev dl§wdaki aWmeiil §iddelin frekansInl
9a!J§mamlzda kadmlanll
oldiJrrnelerinin arkaslIJda yatan motivasyonun aile oldugu goriilmektedir.
maruz kafmalan
§iddet, oldiimle.
Ub>j(:ctlv,e: The pUIpose of this is to examine arimfnai responsibility and rrpr.pnr.pc of 170 cases
in
Turkey.is a with a 170 cases. 140 of 170
cases, who kiJled their spouses, are men and are women. The rate of women to men is
Kel,WLS: %28.6 of men and of women, who killed their spouses, did not have
crim-Adli Oil 15, 2. Y11200f, 19 -28·
ADLİ TIP DERGİSİ
Journal of Forensic Medicine
diagnosed as paranoid
to the statements
idea
of divorcing was considered among the spouses
to
homicide, by the r,1t10
these couples were forced to continue their
the third parties
%8.8. The reason of the crime, stated by the offenders, were mosty reputation
for
men
1)and
weresubject
to'v·joience for women
(%56.7).Spousal homicide
was mostly committed with a
instrument
7)and then with
anns
total spoLlsal homidde cases,
didnot have ciriminal
who killed their
with
anns.
Having a gun on hand causes particularly high risk
of
at home .
Great numbers
.. " ... 'v"', ....who
their
with fire aIms
how simple
it
is to
fire
gUllS.Giving the
to own and carry
guns to people who are ""'''t""
of
this
and
gunsales
willdecrease the
amounts
of violence out doors as well
in doors.
W"rrl<p
Violence, family violence, spousal homicide.
ve
Toplumsal bir kurum olan evliligin bo~anma (l).
ile sona birIiktc ya§amalannl
da
ncclenlcr
as;:lk rlii,-rr1i'\/P varan §iddete ba§vurmalan dii§undurUcUdlir S;:lkan e§ 61dUrme
ve kullalUlan yontemler a«lsrnJan ara§tlfllmaSl
planJanml§ ve bazl aynlmak vc/veya ho§anmak
ye-rine bu u<; noktasma faktorlerin etkili sorusuna cevap
aranmaya
ortak yolda aynlma yc/veya
ve erkekleri yonelten neler oldugu, cinsler arasmda farklrllklar olup
abl oram bulunmaya <;ah§dml§tlr.
y"HJ .... ', bir bir ba~kasma zarar vennc, veya amaCI(1a yonelik olarak uyguladlgl fizikscl kuvvet, 6lilmciil olabilcn ki§isel saldlrganllktJr (3).
ve kuvvctin hukuka aykm olarak kullamlmasl {jprnpicllr
o
halde §iddet kurallara bir harekettir (4). ya da nesnelere zarar vermeyi i<;:erir ve kontrolsLiz, olarakhalinde
ya
da bireysel olarak Fiziksel ya da sozel dli§i.insel de olabilir ve uygulanan nesne ya da ki§iye zaI'al' vericidir (6).Aile verimsiz bir sistemin tammlanmaktadlr.
Birbirine kar~ll1kl! baglmh olan sistemler verimli bic;imde
Aile en
sik
rastlanan bi<;imie§
istismandlr. Polat, c§ istismannlki§inin, yakll1
ili§kide oIdugu
bil' ya da somnlarayol as,:acak biyimde saldmya ugramasl ya da bask! altmda tutulmaSI" olarak tad!I'
Aile ir;i ~iddet Baglarmnda "E§ Oldtinne"
Aile ir,:i §iddet yiizylllardlr bilinen ama goz ardl edilen, sessizce onaylanan bir konudur. Ara§tlrmalar ev ir,:i §iddetin buyiik oranda erkekler tarafmdan, kadmlara yoneltildigini gostermektedir (8).
Son otuz yllda yapilan r,:ah§malarda kadmm §iddet magduru oldugu olgulara, erkeklerin §iddet magduru oldugu olgulara nazaran r,:ok daha fazla rastlandigma dikkati r,:ekmektedir. Buna kar§lhk §iddet uygulayan kadmlardan bahseden r,:ah§malann saYISl oldukr,:a azdlr (9). Kadmlarda goriilen fiziksel zararlann kaynaklan incelendiginde e§ istismannm ilk Slfalarda geldigi gOriilmektedir (3). E§ dayagl kadmlarda en sik rastlanan yaralanma neden-lerindendir (8). Tiirk erkeklerinin % 44.9'u kadmm kocasma itaat etmediginde dovtil ebilece-gine, % 53.8'i kadmlardan daha akllh olduklanna, % 68.2'si ise kadmm ko§ulsuz olarak evde erkegin otoritesine itaat etmesi gerektigine inanmaktadirlar (10).
Konuyu sosyo-ktiltiirel yonden ar,:lklamaya r,:alJ§an bazl ara§tlrmacilar §iddetin genel olarak kabul gordilgii toplum ve kiiltiirlerde, aile ir,:i §iddetin daha sik ya§andlgmi ongormektedirler. Bazl yazarlar aile ir,:inde kadma yonelik §iddetin tek sorumlusunun, dolayh veya dogrudan, erkek egemen toplum kurallan ve aile yaplSlm destekleyen ekonomik ve sosyal siirer,:ler oldugunu savunmaktadlr. Anla§lhyor ki fiziksel §iddetin algtlanmasI kiiltiire ozgii farklarla ar,:Iklanmaktadlr (11). Fiziksel §iddetin ya§andlgl r,:iftler arasmda yapllan ara§tlrmalara gore, kadmm magdur oldugu olgularda saldlrgan ahlaki yapldan giiciinii ahrken, magdur sur,:lanan roldedir (12). Konu ile ilgili ara§tlrmalann ana-lizlerinde, fizikse1 §iddetin algllanmasmda ktiltiire ozgii normlardan soz edilmektedir (11).
SU9a ve saldrrganhga yonelik ki§ilik bozukluklan
Ki§ilik bozukluklannda davram§lar ya r,:evrenin ki§i iizerinde meydana getirdigi ol um-suz degi§ikliklerden veya dogrudan ki§inin kendi ir,: diinyasmdan kaynaklamr (13). Ki§ilik bozuklugu gosteren insanlar ruhsal ya§antllanndaki r,:atI§ma, <;;eli§me nedeniyle ba§kalan ile,
ir,:inde ya§adlklarl aile ile, yakm ve uzak r,:evre ile, toplumla, kiiltiirle saghkh ili§ki kuramaz-lar. ir,:giidiilerden, diirtiilerden kaynaklanan davram§lan bastlramazlar. Dogaya, insanlara, nesne1ere yonelik saldmlar ve §iddet eylemlerinde bulunurlar. (14).
BazI ara§tmcllar §iddete ba§vuran erkeklerin r,:ogunlugunun yetersiz, ileti§im yetenegi olmayan, ruhsal geli§imini tamamlamaml§ ki§iler oldugunu ileri siirmektedirler. Evlilikte §iddete ba§vurmanm giir,:siizliik ve yetersizlik duygulanm yenme ve ozsayglyl koruma r,:abasl oldugunu belirtmektedirler (15).
Ki§ilik bozukluklanmn tek ba§ma hukuk veya ceza ehliyetine etkileri yoktur. Genelde ki§ilik bozuklugu gosterenlerin, gerek hukuki gerekse cezai sorumluluklan tam olarak kabul edilmektedir (16).
E§ oldi.inne
Goetting'in "Homicide in Families" adh r,:ah§masmda" Marital homicide" evlilik ir,:i cinayet, ki§inin e§i tarafmdan oldiiriilmesi olarak tammlanmaktadlr (9).
E§ler araslOdaki §iddet kapsammda "Uxoricide" terimi de kar§lmiza r,:lkmaktadlr (17). Uxoricide terimi erkegin kansml Oldiirmesi kar§lhglOda kullamlmaktadlr. ilginr,:tir ki, bunun kar§lhgmda terminolojide kocasml Oldiirmek ile ilgili bir terim bulunamamI§tlr. Adam oldiiren kadlOlar ile ilgili olarak 1993 Ylhnda ABD'de yapIlan bir ara§tlrma sonur,:lanna gore kadlOlar taraflOdan i§lenmi§ adam Oldiirme sur,:lanOln r,:ogunda magdurun aile bireylerinden biri oldugu saptanml§tIr. Bu aile bireyi genellikle e§ olmaktadlr. Adam oldiirme kadmlarda ender olarak goriilen bir davram§tlr. Fakat adam oldiiren kadlOlann yakla§Jk % 60'lOda kur-banlann e§ler oldugu gOriilmektedir. Bu kadlOlann hemen hepsinin kocalan tarafmdan
21
Materyal ve Metod
Ara§tlrma grubumuzu olu§turan olgular TC Adli TIP Kurumu Gozlem ihtisas Dairesi'ne kasten adam oldiirme su~u ile, mahkeme tarafmdan gonderilmi§ ve yasal siire i~inde gozlem altmda tutularak, cezai sorumluluklan hakkmda karar verilmi§ 170 olgudan olu§maktadlr.
<;ah§ma 1987-1998 Yillan arasmdaki olgu dosyalan incelenerek, retrospektif dosya tara
-maSI yontemi ile ger~ekle§tirilmi§tir. Bu ydlar arasmda incelenen toplam 211 dosya arasmdan, ara§tlrmamlza temel olu§turacak dosya bilgilerini eksiksiz i~eren 170 e§ oldiirme olgusu ~ah§ma kapsamma almml§tlr.
170 olgunun 30'u kadm, 140'1 erkektir. Ara§tlrmamn amaCl, e§ oldiirme su~u ile yargIlanan olgular arasmdaki onceden belirlenen bazl degi§kenleri incelemektir. Bunlar fail ile ilgili, su~a ait ozelliklerdir. <;ah§mada yer alan her bir degi§ken cinsiyete gore ayn ayn incelenmi§, su~ aleti baklmmdan yapdan degerlendirmede, failin cezai sorumlulugu silah
kullanma ve silaha sahip olma baklmmdan onemli bulundugundan, ayn bir degi§ken olarak irdelenmi§tir.
Sonu~lann degerl~ndirilmesine yiizde oranian verilmi§, tablohnn anlamhhk diizeyleri
Fisher Kesin Ki-Kare Testi ile saptanml§tlr.
Bulgular Tablo 1: Cinsiyet Cinsiyet· Erkek Kadm Toplam N 140 30 170 % % 82.4 % 17.6 % 100.0
Ara§tlrma kapsammdaki denek grubumuzda e§ini oldiirmu§ 170 ki§inin (% 100) 140'1 erkek (% 82.4), 30'u kadm (% 17.6) olarak saptanml§tlr.
Tablo 2: Ceza Sorumlulugu
Cinsiyet Yok Var Toplam
Erkek 40 100 140 (% 28.6) (% 71.4) (% 824)
K;ubn
3 27 30 (% 10.0) (% 90.0) (% 17.6) Toplam 43 127 170 (% 25.3) (% 74.7) (% 100.0) (Su~una kar§1 ceza ehliyeti olup olmadlgl)170 olgunun 43'ij (25.3) ceza ehliyetine sahip degilken, 127'si (%74.7) cezai
sorumlulu-ga sahip (saglam) olarak bulunmu§tur. Erkeklerde ceza ehliyetine sahip olma oram %71.4
iken, bu oran kadmlarda %90.0 olarak bulunmu§tur.
Aile iyi ~iddet Baglarmnda "E§ Oldiinne"
Tablo 3: Bo§anma Karan
Cinsiyet Hayrr
Fail
Magdur VazgeyiJmi§ Ayn Topla.mtarafmdan tarafmdan Ban§tm1mI§ y8§a.ma
Erkek 108 13 8 10 1 140 (77.1) (9.3) (5.7) (7.1) (0.7) (82.4)
Kadm
19 5 1 5 30 (63.3) (16.7) (3.3) (16.7) (17.6) Topla.m 127 18 9 15 1 170 (74.7) (10.6) (5.3) (8.8) (0.6) (100.0)Cinsiyete gore bo§anma karan ve bu karar ile ilgili ozellikler incelendiginde; erkek-lerde %9.3, kadmlarda %16.7 ve toplamda %15 oramnda, daha once fai1ce almP.1l§ bir bo§anma istegi ve/veya karan saptanml§ur.
Tablo
4:
T.e. Adalet BakaniIgI Adli TIP Kurumu Gozlem jhtisas Dairesince Verilen KararCeza SagJam Psikotik Paranoid Sizofreni EpiJeptik Affektif Toplam
Ehliyeti Depresyon BozuJduk Kronik Etken Bozukluk
Senil Psikoz Psikoz Yok 4 25 9 2 3 43 TCK46 (9.3) (58.1) (20.9) (4.7) (7.0) (25.3) Var 127 127 (100.0) (74.7) TopJ. 127 4 25 9 2 3 170 (74.7) (2.4) (14.7) (5.3) (1.2) (1.8) (100.0)
Ceza ehliyetine sahip olmayan denek saylSl 43 (%25.3) olarak saptanml§tIr. Ceza ehliyeti olmayan grup i~inde en ytiksek oran, paranoid bozukluk (%58.1) ve §izofreni i1e kronik psikoz (%20.9) olarak belirlenmi§tir.
Tablo 5: Failce Bildirilen SUI; Nedeni
Cinsiyet 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Toplam Ertek 66 12 16 10 9 9 4 9 2 3 140 47.1 8.6 11.4 7.1 6.4 6.4 2.9 6.4 1.4 2.1 82.4 Kadm2 1 2 1 17 5 1 30 6.7 3.3 6.7 3.3 56.7 16.7 3.3 17.6 Toplam 68 13 18 11 9 17 14 4 10 2 3 170 40.0 7.6 10.6 6.5 5.3 10.0 8.2 2.4 5.9 1.2 1.8 1 0 0 0
Cinsiyete gore sonu~Jara baktIglmlzda §iddete maruz kalma nedeniyJe e§ Oldtirmenin sadece kadmlarda gortildtigti ve kadmlar i~inde en ytiksek Dram olu§turdugu (%56.7) sap-tanml§tIr. Evi terk ettigi gerek~esi ile qini oldtirme, sadece erkek1erde ortaya ~lkml§tIr
(%6.4). Klskan~hk, §tiphe ve namus nedeniyle oldtirme erkeklerde %47.1 olarak saptamrken, kadmlarda bu oran %6.7 olarak bulunmu§tur. Burada erkeklerin namus olarak
23
eden 2 olgunun ikisi de, e§leri kendilerini para kar§lhgl ba§kalan ile ili§kiye zorladlgl i~in Oldiirdliklerini ifade etmi§lerdir. E§ini Oldlirrnede "kIskan~hk, §liphe ve namus" ile "§iddet" nedenleri arasmda ikili olarak, Fisher Kesin Ki-Kare Testi ile kadm-erkek klyaslamasl yapIlml§ ve ileri dlizeyde anlamh fark bulunmu§tur (p<O.OOl).
Tablo 5'teki kodlamalar: Klskan~hk, §liphe ve namus (0), tarh§ma (1), uzun slireli
ge~imsizlik (2), hakaret (3), evi terk etme (4), §iddet ve kotli muameleye maruz kalma (5), ekonomik yetersizlik (6), abslird nedenler (7), impulsivite (8), nedeni belli degil (9), ken-disini zehirlemek istedigi gerek~esi (10).
Tablo 6: Saldmmn Yontemi 6.1 Cinsiyete gore saldm yontemi
Cinsiyet Kesici-delici Ate§li silah Ezici-kesici aIet .Bogma Toplam
aIet kiintc~im Erlcek 48 44 23 25 140 34.3 31.4 16.4 17.9 82.4 Kadm 11 8 8 3 30 36.7 26.7 26.7 10.0 17.6 Toplam 59 52 31 28 170 34.7 30.6 18.2 16.5 100. a
Kadm ve erkekler en ~ok kesici-delici alet kullanarak (kadmlarda %36.7, erkeklerde %34.3) e§lerini oldlirrnli§lerdir. Slkhk baklmmcan ikinci olarak erkekler %31.4, kadmlar %26.7 oramnda ate§li silah kullanarak cinayet i§lemi§lerdir. Erkeklerde ezici klint cisim kuI-lanma oram %17.9 iken, kadmlarm %26.7 oramnda balta, keser, nacak gibi ezici-kesici alet ve klint cis imler kullandlklan saptanml§hr. Bogma yontemi ise, kadmlarda % 10.0 iken; erkeklerde % 17.9 oranmdadlr.
6.2 Ceza ehliyetine gore saldm yontemi
Ceza Kesici-delici Afe§li silah Ezici-kesici aIet Bogma Toplam
ehliyeti aIet kiintc~im
Yok 13 15 9 6 43 TCK46 30.2 34.9 20.9 14.0 25.3 Var 46 37 22 22 127 36.2 29.1 17.3 17.3 74.2 Toplam 59 52 31 28 170 34.7 30.6 18.2 16.5 100.0
Ceza ehliyeti olmayanlar %34.9 oramnda ate§li silah kullanarak, %30.2 oranmda da kesici-delici alet kullanarak cinayet i§lemi§lerdir. Bu ki§iler %20.9 oramnda ezici-kesici
alet ve klint cisim % 14.0 oranmda da elle veya bagla bogma yontemi kullanml§lardlr. Ceza ehliyeti tam olan grupta %36.2 oramnda kesici-delici alet, %29.1 oranmda ate§li silah, % 17.3 oranmda ezici-kesici alet, klint cisim ve yine aym oranda elle veya bagla bogma yontemi kullamlffil§hr. Genel toplam sonu~Iara baktlglmlzda kesici-delici alet kullanarak e§
"E§ Oldiinne"
.~~~~~ ~--~---~ ..•... ~ .. ~-~
~---oldiinnenin en (%34.7), hemen ~;ilahia
Oldiir-menin geldigini (%30.6) gonnekteyiz.
Tartl§ma ve Sonu~
Diger §iddet sugIannda oidugu gibi, e§ 61dtirme suglannda da erkeklerin orammn kadmlardan fazla oldugunu goriiyoruz. <;ah§ma Slfasmda yapdan literatiir taramasmda, ozellikle adam oldiinne sugu ile ilgili ara§tIrmalarda, genellikle sadece erkek deneklerle gah§lldlgml
likleri ile ternsi maSI yaptIglm:z kar§lla§tlk. Bu
iginde olrnadlgl ',a!.iC,uaHil'>
ara§tlnna konusu ijlll~turmakh. Bu nedenle
iyinde e§ini oldiirmii§ igin gerekli 140 erkek iie gah§ma
tiim ozel-dosya tara-erkek olgu He
<;ah§mamlzda kadm-erkek oram 1/5' tir. Diinyamn her yerinde yapllan sug istatistikleri cinsiyede sur,: arasmda yakm bir ili§kinin varhgml ortaya koymaktadlr. Bazl yazarlar erke-gin kadma gore daha yiiksek oranda sur,: i§lemesini farkh biyolojik ozelliklere baglamak-tadular (19). Buna kar§lhk problemin iki cinsiyetin sosyal durumian ve davram§lanm yoneten sosyal geleneklerle ili§kili bulundugunu ileri stiren gorii§ler de vardlr. Gelles e§ine yonelik erkek §iddetini "Resource Exchange" teorisi ile a<;lklar. Bu teoriye gore §iddet bir
Bazl yazariar kadm ve
davram§mm, ozelliklerinden
gOrii§ kadm erkek
naklandlgml, iteri slirer. <;ocuk
uzak oimaya ya§ltlan ile kavga
fiziksel olarak kar§lhk venneleri istenir (6).
y:.l~anan §iddet sifrer (11). Bu fark::t1Iklardan
kay-' kay-' kay-' " kay-' ~~'H·C:" kl:dar §iddetten
okumalan ve
Kadm ve erkek oram 1985'te ABD Federal Buro ara§tlnTIasmda 1/6, Kopenhag'da psikotik cinayet faiHeri iizerinde yapilan bir <;ab§mada 1/6, Lazkron'un gall§masmda (1963), 1/4 olarak bulunmu§tur (21). Kadm-erkek oranlan baklmmdan bulgulanmlz literatUre uygundur. Ara§tlnna grubumuz ceza ehliyetine sahip 127 (%74.7) ve cezai sorumlulugu olmayan 43 (%25.3) ki~iden olu§mu§tur (Tablo 2). Ozellikie kadm faillerde sU9una kar§l ceza ehliyeti saptanml§hr. Evlilikler oldtinnesi ve dii§iindilriiciidur. almadlklan
oram %lO'dur. Erkei·. ,erde
nedeniyle son bulabiliL yolda bo§anma dti§unccsinin
%74.7 oranmda, dah" 6zellikle deginmek
oramnda bo§anma istegini kendisini terk eden
%28.8 olarak
istek veya (~:ah§mamlzda
. 8 erkek ise geri r,:eviren
c>o§anma noktasma tarafmdan
ban§tmlan, vazge~irilip tekrar bir arada ya§amaya zorlanan gruptur. Bu oran kadmlarda % 16.7, erkeklerde %7.1 duzeyindedir. Burada §iddet igeren, hastahkll bir ili§kiyi siirdiirmedeki birey-sel ve toplumsallsrarcIltk, olaYI oliimle sonu<;lanabilecek boyutlara ta§lyabilmektedir (2).
Dosyalardan edinilen bilgiye gore failce bildirilen sug nedeni % 40.Q oranmda "kIskanghk, §iiphe ve namus" olarak belirtilmi§tir (Tablo 5). Geleneksel kapah toplumlarda
"namus ve olu§umunda onemli ,14). Bizim
r,:ah§mamlzda nedeni ile e§ oldiinne oranmda iken,
e~lerini Oldiirdiigiinii ifade eden 2 kadmm (%6.7), kendilerini ba~ka erkeklerle para kar~lhgl ili~kiye zorladlklan i9in koealanm Oldurdiiklerini bildirmelidir.
Bu 9ah§mada elde ettigimiz bulgulann sonu9lanna gore, erkegin kadml aldatlyor olmaSI, kadmm koeasml oldiirme nedeni olarak goriilmemektedir.
Zina veya gayri me§ru einsel ili~ki slfasmda adam Oldiirme ile ilgili olarak, TCK 462.
Maddesi, adam Oldiirme fiilinin belli ki§iler tarafmdan bu fiilleri yapanlara kar§l i§lenmesi halinde, hafilletilmi§ eeza ile miieyyidelendirilmektedir (22). Erkeklerde aldatllmI~ olma veya bunun §iiphesi bile e§lerini oldiirmede onemli bir giidiilenme olarak kar§lmlza 9Ikm1§tIr. E~i
tarafmdan artJk tereih edilmiyor olmak e§ini Oldiirmeye kadar varabilen bir kin ve ofke yarata-bilmektedir. E§inin bir ba~kasl ile ili~ki kurmasml kendi namusu ve §erefi olarak goren ve onu Oldiirmeye varan bir anlaYl§, aneak patolojik bir sahiplenme duygusu veya ki§ilik yapIsmdaki bozukluklar ile a9Iklanabilir. Kiiltiir faktorii ile toplumsal yonden de desteklenen bu anlaYI§
aile birligine bir yarar saglamadlgl gibi, aile i9i §iddetin de 90gu kez nedeni olmaktadlI.
Kadmlar %56.7 oranmda kendilerine §iddet uygulayan e§lerini oldiirmii~lerdir. Kadmlarda e~ oldiirme nedenlerinin ba§mda kendilerine §iddet uyguianmasl gelmektedir. Bu sonu9 konu ile ilgili literatiir bilgileri ile aym dogrultudadlf. Kaser-Boyd'un ara§tlrmasmda, kadmm dayak yiyor olmasl e§ini oldiirmesinin en onemli nedenlerinden biri olarak belirtilmi~tir (18). Steinmetz'm 1986 yllmda ABD'nin New York eyaletinde yapml§ oldugu 9ah§maya gore evde adam oldiirme vakalannm % 23'iiniin koeamn kadma yonelik §iddeti sonueu oldugunu saptamI§tlr (23).
<;ah~mamIzdan elde ettigimiz sonu9lar ve literatiir bilgilerine gore; kadmlarm koealanm Oldiirmelerinin ardmda yatan nedenlerin ba§mda yIllar boyunea maruz kaldlklan fiziksel, einsel ve duygusal istismar oldugu goriilmektedir. Bu kadmlardan bir 90gunun yIlIar i9inde ya§adlklan §iddetin onlan sagduyu ve normal dii~iinee yaplSlndan uzakla~tlraeak dereeede
aglr bir tahrik oIu~turdugu taraflmlzea dii~iiniilmektedir (11).
<;ah§mamlzda e~ oldiirmede en slk yontemler kesiei-deliei alet (%34.7) ve ate~Ii silah kullamlmasldlr. Kadmlar e§lerini Oldiirmede %36.7 oranmda kesiei-deliei alet kullamrken, erkekler %34.3 oramnda ate~li silah kullanml~lardlr (Tabl0 6.1). Kayatekin ve arkada~lan
(1991) her iki eins ve biitiin tam gruplannda en slk kullamlan saldm aletinin kesiei-delici alet oldugunu (%47) ve bunu ate~li silahlann (%26) izledigini bildirmi§lerdir (24).
Bizim ara~tlrmamlzda i~Iedigi e~ Oldiirme sU9una kar~l eeza ehliyeti olmayan akIl
hasta-larl %34.9 oramnda ate~li silah kullamrken, eeza ehliyeti olaniar %36.2 oramnda kesiei
-deliei alet kullanarak e~lerini Oldiirmii~lerdir (Tablo 6.2).
<;ah~mamlzda saptanan e~ oldiirmede en 90k kesiei-deliei alet ve ate~li silah kullamlmasI, adam oldiirme ve e~ oldiirme ile ilgili yapI1ml~ diger 9ah~malar ile paraleldir.
Burada sU9una kar§\eeza ehliyeti olmayaeak derecede bir mental bozukluga sahip ki~ilerin
%34.9'unun ate~li silah kullanarak e~lerini oldiirmii~ olmalan, ate~li silahlann elde edilmesindeki kolayhgl bir kez daha ortaya koymaktadlr. Emniyet Genel Miidiirliigii Asayi~ Dairesi Ba~kanhgl'mn verdigi bilgilere gore; 1993 Ylhnda yakla~lk 250 bin ki~ide ruhsath tabanea ve silah ta~lma ruhsatl, 1,5 milyondan fazla ki~ide de ruhsath av tiifegi
bulunmak-tadIr. Ate§li silahlar ve bl9aklar ile diger aletler hakkmdaki 6136 sayIll yasada ve yonet-melikte yapIlan degi§iklikler sonueu, iilkemizde tabanea bulundurma ve ta§lma ruhsah ile av tiifegi alanlann saYIsmda patlama olmu§tur (14).
Kellermann ve arkada§lannm (1993) ¥aptIklan ara§tlfffiada belirtildigi gibi; alkol ve madde kullamml ile fiziksel §iddet hikayesi olan evlerde silah bulunmasl einayet i9in
"E~ Oldiirme"
~~~~~---
---~---Ii bir risk faktorl.idiir ne kadar savunma amaCl buIundugu ifade edilirse de, Kellcrmann'm 9all§masl saldm amaCl ile kullamkilglill gostcrmi§tir (25). Evlerinde sHah bulunduran ki§ilerin, bulundunnayanlara gore, psikolojik olarak §iddete e-gilimli ki§iler oldugunu dii§iintirsek, bu bize silah ruhsatl ile evlerdeki cinayetler arasmdaki ili§kiyi apklayacaktlr. <;ah§mamlzdaki ate§li silahlann 36'S1 tabanca, 15'j av ttifegi, l'j makineli tiifek olarak saptanml§tlr.
<;ah§mamlzda ceza ehliyeti olmayan 43 olgunun %58'j paranoid psikoz ve paranoid
bozukluk, %29'u kronik psikoz tamsl kapsamma
girmi§lerdir psikiyatrik hastalan yapIlan bir
hastalarda en oldtinneye
~izofreni tipleri 6ldtirme sw,:unda, paranoid en yiiksek orandadlr. AkIl hastalannda e§lerden biri veya ana-baba, karde§ gibi yakIli akrabaYl hedef alan su~lar ~ogunlukla hezeyan nedeni ile i§lenmi§ sus;lardlr. Hezeyamn temasml bu ki§ilerin olu§turmasl, affektif yiikti daha da arttrrarak duyulan ofkeyi adam Oldurme sw;:una kadar gotiirebilmektedir (27).
E§lerini oldiirenlerin sanIldlgl gibi alal hastasl olmaYlp, s;ogunlugunun saghkh ki§ilerden olu§masl (%74.7) ilgin¥tir (Tablo 4). Ancak burada dikkati ¥eken; akIl hastasl grup ile saglam gruptakilerin nedenlerinin ¥ogunlukla aym hastalannda
namus nedeni ile i§lenen oldugu belirlenenler de
lh~zeyanlann toplumun klilUlrd
'J'L'~"'h~ ger~egi bu ~eli§kiyi
2) tek ve esas nedenlerle itwmnda, ki§inin
(11). <;ah§mamlZlll ortaya koydugu en ciddi sorunlardan birisi de silah elde edilmesindeki kolayhktIr. Evde, el altmda bir silahm bulunmasl, ev i~i cinayetler i~in bir potansiyel tehlike kaynagldlr. Ate§li silahlann ev i¥i cinayetlerde kullamml, ev dl§llldaki cinayetlerden yak1a§Jk iki kat fazladlr (28). Evde silah bulunmasl, kadmlardaki intihar ve adam 6ldiirme risklerinin artmasl ile ili§kilidir. Aile bireylerinin yasa dl§1 madde kullanlml, aile i¥i §iddet ve evde el altmda bulunan ate§li silahlar hem intihar hem de e§ Oldiirme ile ilgili onemli bir risktir (29). Aile faiiierinin evlerindeki silahlarm halk saghgl a¥lsmdan yararh
Silah kullamrlak
Aile i¥i §iddetten S52
§iddet uygulayan kar§lmlza olgulan da
ciddi onlemler ev gorii§iindeyiz.
t;:ah~malar ~ogunlukla kadmm ger~eginden yola
ile hareket etmeyerek, konuyu farkh bir boyuttan
hakkm ve-ev dl§mdaki ve erkegin olarak sonu¥lar ve g6rdiigii istismann sonucudur. i;ogunun Yillar i~inde ya§adlklarl §iddet ortammm, onlan sagduyu ve normal dli§iince yaplsmdan uzak1a§tlracak derecede agrr bir tahrik olu§turdugu dii§iiniilmektedir.
Dikkat ~eken bir ba§ka ozellik de §u olmu§tur: Erkeklerin ¥ogunlugu fiziksel §iddet uyguladlklan e§leri bo§anmak istediginde veya kendilerini terk ettiginde, buna §iddetle kar§l ~lkmaktadlrlar. Bizim ¥ab§marmzda 8 erkek (%5.7), kendisinden bo§anmak istedigi veya 61diirdiigiinii ifade Bu patolojik bir ki§ilik yaplsmdan S()2, Yukarda
anmdaki ilk tepkisi ile birlikte suc,;u i§lemede kolayla§tmcl bir etken oldugu dii§iiniilmekte -dir. Konu ile ilgili ileriye doniik c,;ah§malar, c,;ah§ma alamm daha da geni§leterek, daha kolay, daha aynntlh, saghkh bilgilere ula§ma olanagl saglayacagl dii§iiniilmektedir. Kaynaldar
1. Ozankaya O. Toplumbilim, Geni§letilmi§ 7. Baslm, istanbul Cern Yaymevi 1976:. s.165-167. 2 Dine;:men K, Bilgili M, Bie;:er i. Kiskane;:hk-Bo§anma-E§i oldiirme iie;:geni. Sele;:uk Universitesi
Tip fakiiltesi Dergisi, 1997; 13(2):93-97.
3. Polat O. Adli TIp Ders Kitabl, Alfa Baslm Yay. Dag., istanbul, 1997; s.1O-12.
4. Donmezer S. <;:agda§ toplumda §iddet ve mafya sue;:lan, Cogito ie;: Ayhk Dii§. Derg., SaYI 6-7, Yapi Kredi Yay. istanbul, 1996; s.215.
5. Ankan <;:. Sosyal hizmetler ae;:lsmdan §iddet ve bir tiirii olarak evlilikte kadma yonelik §iddet. Hacettepe Universitesi, Sosyal Hizmetler Yiiksek Okulu dergisi, 1987; 6(77):1-23.
6. Ylldmm A. Suadan §iddet-kadma ve e;:ocuga yonelik §iddetin toplumsal kaynaklan, Boyut Matb., istanbul, 1998; s. 30,
7. Holmes S A. A holistic approach to the treatment of violent families, Social Casework, 1981; 62(10):594-600.
8. Giinay Y, Sozen~, Yavuz F, Ramadanoglu E. Kadma yonelik §iddet olgulan, Adli Tip Dergisi, istanbul, 1996; 12:69-79.
9. Goettmg A. Homicide in families and other special populations, Splinger Publishing Comp,1995; USA 10. Ciiceloglu D. ie;:imizdeki Biz, Sistem Yay. istanbul, 1996; s.34-35.
11. Kolburan G. E§ oldiirme olgulannda sosyal, kiiltiirel ve psikolojik faktorler, Doktora Tezi, ii Adli TIp Enstitiisii, istanbul,1998; s.152.
12. Serra P. Phys:cal violence in the couple relationship, Family Process, March, 1993; 32:21-23. 13. Ziyalar A. Psikiyatrik Semioloji ve Medika(Psikoloji. ilaveli II. Baski. Yiice Reklam, YaYlm,
Dagltlm A.~. Istanbul,1999.
14. Koknel O. Bireysel ve toplumsal §iddet, Altln Kitaplar, istanbtll, 1996; s.20-53.
15. Savrun M, Ba\ciOglu i. "Kentle§me, Kadm ve ~iddet." Biyolojik, Sosyolojik ve Psikolojik Ae;:ldan
~iddet kitabmda. Ed. i. Ba\ciOglu. Yiice Reklam, YaYlm, Dagllim A.~. istanbul, 2000.
16. Dine;:men K. Adli Psikiyatri, Birlik Yay., istanbul, 1984; s.l33.
17. Gregory B L.Two cases of uxoricide, American Academy of Forensic Sciences, Annuel Meeting, 1997; Feb 22, P: 169, New York.
18. Kaser-Boyd N. Rorschachs of women who commit homicide, Journal of Personality Assesment, 1993; 60(3): 458-470.
19. Donmezer S. Kriminoloji, Filiz Kitabevi, istanbul, 1984; s. 388.
20. Gelles RI. Applying research of family violence to clinical practice, Journal of Marriage and
Family, 1982; 44(1):9-20.
21. Ozdemir F.Adli psikiyatri ae;:lsmdan homisidal davram§lar, Uzmanhk Tezi, Baklrkoy Ruh ve Sinir Hastahklan Hastanesi, istanbul,1992.
22. Demirba§ T. Ki§ilere kar§1 ciiriimler, Ceza Hukuku El Kitabl ie;:inde, Beta Bas. Yay. Dag., istanbul,1989; s.270-281.
23. Steinmetz S. The Violent Family. In, Violence in the Home-Interdiciplinary Perspectives, Ed. Mary Lystad Brunner, Mezel Publishers, New York, 1986; 51-65.
24. Kayatekin Z E., Maner F, Abay E., Saygill S, ~ener Ai. Ruh hastalannda homisidal saldlrganhk, Dii§iinen Adam, 1991; 4(1):22-27.
25. Kellermann A F, Rivara F P. Gun ownership as a risc factor for homicide in the home, The New England Journal Of Medicine, 1993; Oct.7, 329(15):1084-1091.
26. Maner F, Kayatekin Z E, Abay E, Sayglh S, ~ener A i. Psikiyatrik hastahklar ve sue;:, Dii§iinen Adam,1991; 4(1):6-13.
27. Kolburan G. Sue;: i§lemi§ §izofrenik hastalarda sue;: yatkmhgmm psikometrik metodla ara§tmlmasl,
Yiik. Lis. Tezi, ii Adli TIp Enstitiisii, istanbul,1991; s.37.
28. Arbuckle J, Olson L, Howard M. Safe at home? Domestic violence and other homicides among women in New Mexico, Ann. Emerg. Med. 1996,27(2):210-212.
29. Bailey JE, Kellermann A L, Somes GW, Bantom JG, Rivara F P, Rushfort N P. Risc factors for violent death of women in the home, Arch Intern. Med,1997; 157(7): 777-82.
28
iIeti§im adresi: Giiliz Kolburan Zuhuratbaba Aydmlar Sok. Evren Ap. No: 10/11, 34740 Bakirkoyfistanbul Tel: (0212) 5942269 - 594 26 II
