KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞI YAYINLARI: 935
Menemenlizâde Mehmed Tabir
Necat B İR İN C İ
• I . ■ ■ .
KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞI YAYINLAR I: 935
MENEMENLİZADE
MEHMET T AHİR
Hayatı ve Eserleri
Necat BİRİNCİ
Kapak Düzeni: Dr. Ahmet SINAV
ISBN 9 7 5 - 1 7 - 0 2 0 5 - 4
© Kültür ve Turizm Bakanlığı, 1988 Onay: 2.5.1988 tarih ve 928.1 - 1 6 3 6 sayı Birinci Baskı
Baskı S ayısı: 15.000 Yorum Matbaası - ANKARA
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ... V
I. Menemenlizâde Mehmed Tahir'in Hayatı... 1
II. Makalelerinde Ele Aldığı Konular... 9
1. Tenkit... 9 2. Şiir ve Şair... 10 3. Divan Edebiyatı...14 4. Edebî Sanatlar...16 5. Vezin... 18 6. Kafiye...29 7. Dil...34 8. Edebiyatın Durumu... 46
9. Servet-i Fünûn Edebiyatı (Yeni Edebiyat-ı Cedide) Hakkında... 48
III. ŞİİRİ ERİ... 54
A J .ı Şekilleri... 55
Temler... 57
1. Şiir Sanatı İle İlgili Şiirler... 57
2. Aşk Şiirleri... 60
3. Tabiat Şiirleri... 62
4. Sosyal Muhtevalı Şiirler... 64
5. Tarih Duygusu ve Kahramanlık Temlerini İşleyen Şiirler... 65
6. Dinî Şürler... 67
7. Ölüm Temi... 67
ÖNSÖZ
M en em enlizâde M ehm ed T ah ir, T an zim at son-ası edebiyatı ile Servet-i Fünûn edebiyatı arson-asın d a yer ila n ve "Ara Nesil" diye a d la n d ırıla n edebî devrenin önde gelen san atkârların dan olduğu hâlde, edebiyat ta rih im iz d e lây ık oldu ğu y eri a la m a m ış, h a ttâ ö lü m ünden sonra unutulmuştur. H âlid Ziya, edebiyat ta rihçilerim izin bu ihm alin d en dolayı duyduğu üzün tüyü Kırk Yıl a d lı eserin de "Tahir Bey'in genç yaşta vefatı Türk edebiyatı için telâfi edilem em iş ziyalardan b ir id ir . N e k a d a r y a z ık tır k i, d a r a c ık e d eb iy a t âlem in de bile tetebbuatı tevsi kü lfetin e katlan m ayan-lar, m illetin bu k ıy m etd â r rükn-i şi'riyle istih k a k ı d erec esin d e m eşgu l o lm a m ış görünüyor." ş e k lin d e ifa d e etm iştir.
Şiir, edebî tenkid, m ecm ua neşri ve eğitim s a h a ların d a önem li bir isim o la ra k karşım ıza çıkan M ene m en liz âd e M ehm ed T ahir'in h a y a tın d a n ve ed eb î şa h siy etin d en b a h s e d e n k a y n a k la r g e n e llik le çok sathi ve k ısa an siklopedi m addeleridir.
M en em en lizâde M ehm ed T a h ir h a k k ın d a ilk g en iş ç a lış m a ta r a fım ız d a n d o k to r a tezi o la r a k yapılm ıştır. Bu ça lışm a la r bize M enem enlizâde M eh m ed T ahir'in, ed ebiy atım ızın çok ön em li kon u ları üzerinde önem le durm uş olduğunu gösterdi. Aynı z a m anda Servet-i Fünûn estetiğinin han gi m erhaleden g eçerek şek illen d iğ in i a n la m a m ız a y a rd ım cı oldu. 1981 yılında verilen bu tezi bu ana k a d a r basm a imkânı b u lam ad ık. E lin iz d eki küçük eser ise şairim iz h a k kın da neşrolunan ilk kitaptır ve tezimizin özetidir.
M enemenlizâde, Ara N esil içinde tek değildir. Bu nesil, edebiyat tarihim iz içinde önem li yer tutabilecek bir k a ç edebiyatçı yetiştirm iştir. Bun lar, ken dilerin i aydın lığa çık a ra cak a raştırıcıların ı beklem ektedir.
Necat Birinci Fatih, Nisan 1988
