Bronz Tablette (Bo 86/299) Geçen NA₄ ḫekur SAG.UŠ "türbe" Yapısı Üzerine

TÜRK T A R ~~ H KURUMU

BELLET EN

Cilt: LXVII

Nisan 2003

Say~: 248

BRONZ TABLETTE (Bo 86/299) GEÇEN

NA4 hekur SAG.US "türbe" YAP~S~~ ÜZERINE

GÜNGÖR KARAU~UZ*

Bronz tabletin 1986 y~l~ nda ke~fi' ve 1988 y~ l~nda H. Otten taraf~ndan yay~ mlanmas~~ ile2, Tarhuntaa ve Uulaia Nehri Ülkesi problemi konusunda pek çok sorun çözülme a~amas~na gelmi~tir. Buna kar~~l~k tablette çözüleme-yen bir k~s~m problem varl~~~n~~ hâlâ devam ettirmektedir. Bu problemlerden biri de NA4 t~ekur SAG.0 yap~s~d~r.

Bronz tablette I 91-101; II 1-3 ( §10) sat~rlarda TarhuntaSS'a kral~~ Kurunta ile ili~kili olarak, bu yap~~ hakk~nda ~u bilgiler verilmektedir:

Öy. I

91 MaraSS'anta sözlü olarak türbe (NA., hekur SAG.I.S) meselesi ile ilgili olarak babama

92 n~ üracaat etti3. (Ve ~öyle söyledi): 'Kurun ta türbeye yakla~~ - masm.'

93 Babam Mara.«anta için bir tablet yapt~. Ve MaraSs'~anta ona 94-97 sahiptir (onu elinde bulunduruyor). Fakat babam F~rt~na

Tanr~m 'n~n kuntarras~~ (

S_A_

* Selçuk Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Eskiça~~ Tarihi Ana Bilim Dal~. KONYA. Neve 1987, 266-268; Neye 1990, 7-20; Otten 1987a, 410 vd.; Otten 1987b, 271-276. 2 Otten 1988.

3 Bu cümlenin çevirisi ve yorumu için bkz. Beal 1993, 32-34.

H.Otten, "SA DU kuntarra" ifadesini Hurricede bilinen kundari ve Kanzura/Kandurna/

Kundurra Da~~~ ile ili~kilendirerek "F~rt~na Tanr~s~'mn ikametgah~ " ~eklinde çevirmi~tir (Otten 1988, 44-45).

2 GÜNGÖR KARAUCUZ

n~n türbeye ç~kmaya nas~l hakk~~ olmad~~~n~~ bilmiyordu. Ba-bam

98 meseleyi i~itince, karar~~ tersine çevirdi (feshetti/yürürlükten kald~rd~).

99 _{Ve Ben Büyük Kral Tutt~aliia kral oldu~umda,}

100-101 _{bir ~ahsi gönderdim. Ve o, F~rt~na Tanr~s~ 'mn kuntarra's~~} üzerine yaz~lm~~~ türbe meselesinin ne oldu~u hakk~ndaki (metni) gördü.

Öy. II

1 _{Ve gelecekte Kurunta türbeye (ç~kma) hakk~n~~} 2 _{kaybet~neyeceks. Mara.«an ta (elinde) tuttu~u tableti} 3 _{gelir ve getirirse, onu almas~nlar (~imdi o hükümsüzdül).}

Öte yandan, bu paragraf hakk~nda makaleler kaleme al~narak', bu yap~-n~n Tarl3untaMa kral~~ Kurunta için neyi ifade etti~i anla~~lmaya çal~~~lm~~t~r.

R.H. Beal, ilk olarak bu paragrafta geçen Maraanta'n~n kral~n sözcüsü veya elçisi olarak oynad~~~~ rolü sorgulam~~ur: "E~er MaraManta kral~n söz-cüsü ise, kral Mara.4anta'ya niçin bir tablet yapm~~?; ya da e~er elçisi ise, ni-çin MaraManta da~~t~lmas~~ gereken tableti muhafaza etmi~tir? E~er tabletin önemi az idi ise, MaraManta tableti hat~ra olarak m~~ saklam~~t~r? E~er tablet devlet anda~mas~nda geçecek kadar önemli idi ise, niçin daha sonra ortadan kald~r~lmam~~t~r?"8 .

Tüm bu sorularla birlikte R.H. Beal, D. Sürenhagen'in dü~ündü~ü gibi°, Maraanta'n~n kral~n bir elçisi ya da sözcüsü de~il, türbeyi yönetmekle gö-revli ve belki de türbenin Kurunta taraf~ndan nas~l kullan~lmas~~ gerekti~i konusunda talimat alan bir ki~i oldu~u noktas~nda ikna edici kan~tlar sun-mu~tur. Bu amaçla da Mara.§'S'anta'ya kral buyru~unu içeren bir tablet veril-mi~~ oldu~unu kabul etrni~tir'°.

5 Bu cümlenin çevirisi ve yorumu için bkz. Beal 1993, 34 vd.

6 Metnin çevirisi için Uz. Otten 1988, 15; Beal 1993, 39; Beckman 1996, 111.

7 Houwink ten Cate 1992, 244-245; Stefanini 1992, 133-143; Beal 1993, 30-39; Imparati-Daddi 1993, 27-29.

8 Beal 1993, 30.

9 Siirenhagen 1992, 34514. 1° Beal 1993, 34 vd.

NA , Itekur SAG.0 3

~üphesiz bu buyrukta aç~ k olan ~ey, Kurunta'n~n türbeye yakla~mas~ n~n yasaklanm~~~ olmas~~ idi. III. tlatt~Aili'nin, Kurunta'n~n bu yap~ya yakla~mas~n~~ yasaklamas~ndaki amac~, muhtemelen II. Muwattalli'nin ölü kültü törenlerini kendi elinde tutmak ve böylece karde~inin soyundan gelenlerce bulunulabilecek her türlü taht iddias~~ giri~imini de engellemekti.

Bu durum, Kurunta'n~n 'Büyük Krall~~~' ileride zorla ele geçirmesiyle anla~~labilir. Çünkü o, II. Muwattalli'nin o~lu olmas~ndan dolay~~ taht üze-rinde hak iddia etmektedir. III. _{Uattu~'ili bu durumu önceden sezmi~~ olmal~~}

ki, NA413ekur SAG.US yap~s~n~~ 'Büyük Krall~k' üzerinde hak talep etmemesi ~art~yla Kurunta'ya verip kurtulmay~~ dü~ünmü~~ olmal~yd~~ n.

Ayr~ca F. Imparati ve F. P. _{Daddi'ye göre, bu yap~~ Muwattalli'nin türbesi}

de~ildi, F~rt~na Tanns~'n~n kuntarra's~~ idi". Asl~nda III. HatilAili erkek kar-de~i Muwattalli'nin nereye gömüldü~ünü bilmemekteydi".

Sonuçta IV. Tutliallia NA4kiekur SAG.US yap~s~n~, Kurunta'ya ba~~~laya-rak bu yap~p vergiden muaf tutmu~tur :

§16 Öy. II

64 Ona tekrardan uygun bir ~ekilde s~n~rlar çizdim. NA413,ekur SAG.US (türbe) yap~s~n~~ ona

65 geri verdim. Gelecekte NA 4 bekur SAG.US yap~s~n~~

66 Kurunta'n~n neslinden hiç kimse (zorla) almas~n.

§23 Ay. III

51 Tarl3unta4a ülkesi Icrahn~ti NA4t~ekur SAG.US yap~s~,

52 evi (saray~) ve (tüm) bu müstahkem ~ehirler için

53 luzzi ve .ahhan vergi yükümlülü~ü yoktur.

Bilindi~i üzere, burada geçen NA, "ta~, kaya" anlamlanna geldi~i gibi bu malzemeden yap~lan nesnelerle ilgili bir determinatif olarak da kullan~lmak-tad~r. Ayr~ca NA4 bekur belirli bir tepe, ma~ara, duvar gibi bir kaya yap~s~; ayn~~ zamanda "kaya odas~/kaya evi/kaya tap~na~~~ "~eklinde çevrilmektedir 14.

11 Beal 1993, 34.

12 _{Imparati-Daddi 1993, 27-29.} 13 Imparati-Daddi 1993, 29.

4 GÜNGÖR KARAU~UZ

SAG.LS kelimesi ise "sa~lam, sabit, dayan~kl~, devamh, muntazam" anlamla -

rma gelmektedir°5.

Bronz tabletten ayr~~ olarak NA4 bekur SAGIS deyimi, II. MurS'ili 'nin tanr~ya suçun ba~~~lanmas~~ için yapt~~~~ yakar~~larm~~ ve itiraflar~n~~ içeren CTH 387=KUB XXI 33 IV 23-26'6. sat~rlar aras~nda geçmektedir17. Bu me-tinde Pirana ~ehrinde Tanubepa için sunulan mantalliia kurbanlar~~ 18 konu edilerek "[ iNA4 nekur SAG.U~~ yap~s~n~~ ald~. [ 1 tekrar götürülmü~~ idi."

cümleleri okunabilmektedir19.

Yine II. uppiluliuma dönemine ait ve Ala~Slia 'n~n fethi ile ilgili metinde de (CTH 121=KBo XII 38 Öy. II 4-2120) bu deyim geçmektedir:

Öy. II

4-5 ~imdi (babam) Tutl3aliia 'n~n bu heykeli [henüz in~a edilmemi~~ idi.]

6-10 (Böylece) Büyük Kral Mudili'nin torununun o~lu, Büyük Kral [Hat] tu~ili'nin torunu ve Büyük Kral Tutl3a [lila] 'n~n o~lu, Hatti Ülkesi Kral~~ Ben ~uppi[luliumal (bunu) in~a ettim.

11 Nas~l babam Büyük Kral Tutt~allia

12 gerçek bir kral olduysa,

13 ben de ayn~~ ~ekilde

14 kahramanhklar gösterdim.

15 Hiçbir ~eyi eksik b~rakmad~m.

16 _{Keza hiçbir ~ey(den)i hafifletmedim (vazgeçmedim).} 17 NA4 hekur SAG.0 yap~s~~ [in~a] ettim.

18 Ve (bir) heykel yapt~m. Ve onu NA4 hekur SAG.US yap~sma

15 Rüster-Neu, 1991, 192.

16 Kr

~. CTH 383=KUB XXI 19+ XIV 7+ 338/v+ 1303/u öy. I 16 vd.

17 Geçti~i di~er yerler için bkz. Puhvel 1991, 287. 18 Ünal 1975, 165-174.

19 Meriggi 1984, 70-71.

20 Hitit ~mparatorlu~u'nun son dönemlerine tarihlendirilen bu çivi yaz~l~~ metin, Aliia'ya,

biri IV. Tuthaliia ve di~eri onun o~lu II. uppiluliuma döneminde iki ayr~~ sefer yap~ld~~~n~~ göstermektedir. Ayr~ca H. A.Hoffner Jr., II. uppiluliuma'mn Güney Burcu yaz~m~! bu K~br~s seferinden önce yazd~rd~~~~ kan~s~n~~ ta~~maktad~r (Hoffner 1992, 48-49). Ancak H. Otten bu iki seferin Il. 3uppiluliuma döneminde yap~ld~~~~ görü~ündedir (Bu görü~~ ve di~erleri için bkz. Knapp 1980, 454).

NA, bekur SAGIS 5

19 soktum.

20 Onu (onunla) kuwetkndirdim (yerle~tirdim). 21 (Ve kurbanlar ile) teskin ettim.

Görüldü~ü üzere burada NA4 bekur SAG.Ug yap~s~ndan kas~ t, II. .uppiluliuma'n~n ölmü~~ babas~~ için tanzim etti~i bir kült yeri oldu~udur. Dolay~s~~ ile onun heykelini burada dikrni~~ ve ölü kurbanlar~~ ile de onu teskin etmi~tir.

Ayn~~ eylem hiç ~üphesiz Bronz tablette geçen NA4 hekur SAG.LS yap~s~~ için de geçerli olmal~d~r. Ayr~ca P.H.J. Houwink ten Cate NA4trekur SAG.1S yap~s~n~, Kizzuwatna'n~n s~n~r ~ehri olan ve Porsuk Höyük ile identifiye edi-len Sa1iia21'dan fazla uzakta olmayan Pubanta (I 74) ~ehrinde aramaktad~r22. Ayr~ca son y~llarda bu yap~n~n izleri kral HartapW yaz~tlar~n~n bulundu~u Karada~'da görülmek istenmi~tir".

Karada~, Konya Ovas~ 'n~n 63 km. güneyinde ve Karaman'~n kuzeyinde yer alan bir da~~ kitlesidir. Bu da~~ üzerindeki bir Bizans Kilisesi'nin hemen a~a~~s~nda

1 Bu bölgedeki" Gö~ün F~rt~na Tanns~, Büyük Da~~ Tanns~~ (ve) Tüm Tanr~lar

2 Bütün ülkeleri fetheden Büyük Kral Majeste 1-JartapuS'[ 3 Gö~ün F~rt~na Tanns~~ ve tanr~~ (lar)[ 25

~eklinde okunan Karada~~ 1 yaz~t~~ ve bu yaz~t~n hemen yan~ndaki Karada~~ 2 yaz~t~nda çok silik bir ~ekilde muhafaza edilmi~~ "Büyük Kral I-JartapuSf' ifa-desi geçmektedir26.

Ancak bilindi~i gibi, Karada~~ ve K~z~lda~'daki yaz~tlar~n tarihlendiril-mesi hâlâ bir çözüme kavu~turulamam~~t~r. K~z~lda~~ 1 yaz~t~~ üzerindeki taht

21 Ünal 1997, 150.

22 Onun bu yap~r burada aramas~n~ n sebebi Bo. 6754'te geçen (7. mMa-ra-a~Aa-an-ta [D] 8. [ UR ] u Pu-ba-an-ta) ~eklinde bir ifadesinin yan~nda bu ~ehrin Bronz tablet I 74. sat~rda geçmesi idi. Ona göre bu ~ehir TarbuntaUa ülkesinin ortas~nda idi (Houwink ten Cate 1992, 245, 251; Ayr~ca bkz. Otten 1988, 44 76).

23 Alp 1995, 8; Dinçol 2000a, 350; Dinçol 2000b, 7 vd.

24 "Toros Ülkesi" çevirisi için bkz. Alp 1974, 26; Tercüme için bkz. Hawkins 1992, 265. 23 Alp 1974, Plate IX, Abb. 17-18; Hawkins 1995, 104-105.

6 _{GÜNGÖR KARAU~UZ}

kabartmas~" genellikle M.Ö. 10-8. yy'lara tarihlendirilirken"; hiyeroglif yaz

~t-lar ise Geç Hitit Ça~~" ya da M.Ö. 10 yy.'a" tarihlendirilmektedir. Ancak son y~llarda J.D. Hawkins bu hiyeroglif yaz~dan M.Ö. 12. yy'~n erken dönemle-rine ait olabilece~i üzerinde durmu~tur". ~üphesiz onun bu tarihlendirmesi yaz~tlardaki üslup benzerlikleri yan~nda baz~~ hiyeroglif unsurlar~n benzer kullaruh~larma dayar~maktad~r32.

Öte yandan, 1994 y~hndan itibaren Konya Bölgesinde H. Bahar ba~kan-l~~~ndaki ara~t~rmalar kapsam~~ içinde K~z~lda~~ ve Karada~'da yapt~~~m~z in-celemelerde M.Ö. II. bine tarihlendirebilece~imiz seramik parçalar~na, K. Bittel'in Geç Bronz Ça~~'na tarihlendirdi~i iki seramik parças~~ bulmas~na ra~men", rastlamad~k. Genellikle burada buldu~umuz seramik parçalar~~ Demir Ça~lin~n karakteristik özelliklerini yans~tmaktad~r.

Ayr~ca K~z~lda~~ ve Karada~~ ile Karaman yol hatt~~ üzerinde M.Ö. II. bin

serami~i veren E~ilmez", Süleymanhaa", Ka~oba38, ~slihisar-Gavur Höyük", Mandasun38 ve Eminler39 gibi baz~~ höyüklerin Karada~~ ve K~z~lda~'~n çevre-

27 Alp 1974, Plate IV, Abb.7-8.

29 Akurgal 1949, 3", 131°2; Bittel 1986, 106; Hawkins 1992, 269, 272. 29 Laroche'1960, 262; Alp 1974, 17 vd.; Meriggi 1975, 12-18, 266-271. " Gom~et 1983, 23; Gonnet 1984, 119.

31 Hawkins 1992, 269.

32 _{Buradan da görülece~i gibi, yaz~dar ve taht kabartmas~~ aras~nda tam bir mutabakat} sa~lanamamas~ndan en az ikiyüz y~l bir bo~luk olu~maktad~r. Öte yandan bu yaz~tlarda klartaput, kendisini Murtili'nin o~lu olarak takdim etmektedir (Meriggi 1965, 314 vd.; Alp 1974, 24-25; Hawkins 1992, 264-265; Hawkins 1995, 104-105). Ancak bu Mur~ili'nin, Urhi-Te~up (III. Mur~ili) oldu~u kabul edilirken (Mellaart 1974, 514-516), bizim de kat~ld~~~m~z ~ekilde, Kuruma ailesinden ç~km~~~ ba~ka bir Mur~ili oldu~u yönünde kabuller de bulunmaktad~r (Hawkins 1992, 270; Hawkins 1995, 64; Bu konuda ayr~ca bkz. Güterbock 1992, 54; Singer 1996, 70; Ünal 1993, 435). Bundan dolay~~ daha sonraki dönemlerde Kurunta'n~n kurdu~u hanedan çizgisinin Konya'dan daha güneye kayarak Karada~~ ve K~z~lda~'da Mur~ili ve o~lu Idartapu~~ ile devam etti~i ~eklinde bir yorum yap~lsa yanl~~~ olmayaca~~~ kan~s~nday~z.

Bittel 1986, 108.

34 _{E~ihnez köyünün yakla~~k 2 km. giri~inde bir yamaç yerle~mesidir.}

33 _{Karaman'~n 32 km. kuzeyinde, Süley~nanhaa köyünün yak~n~nda ve Karada~'~n kuzey} eteklerinde bulunan bu höyük, 250x250 m. boyudar~ndad~r.

36 _{Silleymanhac~~ köyünün 6 km. güneybt~s~ndaki Ka~oba köyünün bat~s~nda yer alan bu} höyük, 200 m. çap~ndad~r.

37 _{Karaman'~n 5 km. bat~s~nda ve Milledana yak~nlar~nda, 330 m. uzunlu~unda bir} höyüktür'

38 _{Karaman'~n 19 km. kuzeybat~s~nda, Eminler'in kuzeyinde yer alan bu höyük, 260 m.} boyudar~ndachr.

39 _{Karaman'~n 17 km. kuzeyinde, Eminler köyünün yak~n~nda ve 230x230x18 m.} ölçülerindedir.

NA, bekur SAG.LTS 7

sini sarmas~na ra~men (Resim 1), burada M.Ö. II. bine tarihlendirebilece-~imiz malzemenin yok denecek kadar az olmas~~ dikkat çekicidir.

Tüm bunlara ra~men, Ere~li Müzesinde yapt~~~m~z ara~t~rmalar s~ra-s~nda Karada~'dan müzeye sat~n alma yoluyla gelmi~, bir kaide üzerinde du-ran, fakat sadece ayaklar~~ korunmu~~ ve Hitit özelli~i gösteren bir figürün parças~n~~ burada anmak gerekmektedir (Resim 1 O A-B).

Öte yandan NA4 bekur SAG.I.S yap~s~n~n Karada~'da aramak istemek ~imdilik erken olsa gerektir. Ancak son y~ llarda Konya-Hat~p'ta ke~fedilen40 (Resim 8 B) ve kendisini "Büyük Kral" olarak nitelendiren Kurunta yaz~tm~n bulundu~u alan Hitit ba~kentine benzer bir topografik yap~~ göstermesi ya-n~nda, bu an~t~n bulundu~u k~sm~n;

Kayal~k ve uçurum olmas~~ yan~nda tap~nak özelli~i gösteren iki oda-n~n bulunmas~~ (Resim 8 A, Resim 9 A),

Dönemin karakteristik özelli~ini yans~tan bir kalenin bulunmas~~ (Resim 6-741, Resim 9 B),

Ayn~~ zamanda kalede, Hitit imparatorluk Döneminin sonlar~na ta-rihlendirilen seramik parçalar~n~!' '2 bol miktarda ele geçmi~~ olmas~~ (Resim 2-4),

Eflatunp~nar, Fas~llar ve bölgedeki di~er an~tlar yan~nda M.Ö. II. bi-nin karakteristik özelliklerini gösteren Hatunsaray (Zoldra, Zoldere, Lystra43), Seçme" ve Alibeyhöyükt5 gibi höyükler ile de yol ba~lant~-lar~n~n olmas~~ (Resim 1),

Burada bir su kayna~~n~n bugün Konya çevresi için de hâlâ önemini korumas~ndan,

biz de NA4bekur SAG.US yap~s~n~~ Hatip kayal~klar~nda aramak dü~üncesin-deyiz.

40 Bahar 1996, 2 vd.; Dinçol 1996, 8 vd; Bahar-Karau~uz-Koçak 1996, 4245; Resim 1-Il; Dinçol 1998a, 27 vd.; Dinçol 1998b, 159 vd.

41 _{Kalenin çizimlerini s~ras~nda yard~ mlar~n~~ gördü~üm Halil ~brahim KUNT ve Zekeriya}

~~M~~ R'e içtenlikle te~ekkür ederim.

42 Hatip-Kalede ele geçen bu keramik formlar~~ Beycesultan I. yap~~ kat~~ (Resim 2:3,4-Mellaart-Murray 1995, P.32:17; Resim 2:5- 2:3,4-Mellaart-Murray 1995, P.9,15) ve Kilisetepe seramik formlar~~ ile yak~n benzerlik göstermektedir.

43 Konya'n~n Hatunsaray ilçesinin 1 km. kuzeyinde yer alan ve 300x300x30 m.

boyudar~nda bir höyüktür.

44 Bu höyük Konya'n~ n Çumra ilçesinin, Seçme köyünün güneyinde 200x150x50 m.

boyutlar~ndad~r.

KAYNAKÇA Alp, S.,

1974 "Eine Neue Hieroglyphenhethitische Inschrift der Gruppe K~z~l Da~-Kara Da~~ aus der Naehe von Aksaray Und Die Früher Publi-zierten Inschriften Derselben Gruppe", Anatolian Studies, (Presented to H. G. Güterbock on the Oceasion of his 65th Birthday), 17-27, Plate I-X.

1995 "Zur Lage der Stadt Tarhunta~Sa", Atti Dei II Congresso Interna- zionale di Hittitologia, Pavia, 28 giugno 2 luglio, (Edited by O. Carruba-M. Giorgieri-C. Mora), Studia Mediterranea, IX,

Akurgal, E.,

1949 Spaetl~ethidsche Bildkunst, Ankara.

Bahar, H.,

1996 "Konya-Hatip' te Bulunan Yeni Bir Hitit An~t~", Arkeoloji ve Sanat, 73, 2-7.

Bahar, H.- G. Karau~uz - Ö. Koçak,

1996 Eski ça~~ Konya Ara~t~rmalar~~ L (Pluygia Paroreus Bölgesi: An~tlar, Yerle~meler ve Küçük Buluntular), ~stanbul.

Beal, R.H.,

1993 "Kurunta of TarhuntaMa and the Imperial Hittite Mausoleum. A new Interpretation of § 10 of the Bronze Tablet", Anatolian

Stu-dies, XLIII, 30-39 Beclu~aan, G.,

1996 Hittite Diplomadc Texts, Atlanta, Georgia.

Bittel, K.,

1986 "Hartapu and K~z~lda~", Ancient Anatolia. Aspects of Change and Culture Development, Essays in Honor of Machteld J. Mel-link, (Edited by J.V. Canby, E. Porada, B.S. Ridway, T. Stech), Wis-consin, 103-111.

Dinçol, A.,

1998a "Die Entdeckung des Felsmonuments in Hatip und ihre Auswir- kungen über die historischen und geographischen Fragen des Hethiterreichs", TÜBA-AR, Turkish Academy of Sciences Journal of Archaeology, I, 27-34, Abb.1-2.

KAYNAKÇA 9

1998b "The Rock Monument of the Great King Kurun ta and its Hi- eroglyphic Inscription", III. Uluslararas~~ Hititoloji Kongresi Bildi- rileri (Çorum 16-22 Eylül 1996), Ankara, 1998, 159-166.

Dinçol, A., B. Dinçol,

1996 _{"Hatip An~t~'ndaki Hiyeroglif Yaz~ t",} Arkeoloji ve Sanat, 73, 1996, 8-9.

2000a "Orta Toroslar Bölgesi Tarihsel Co~rafya Ara~t~rmalar~", Türkiye Ar-keolojisi ve ~stanbul Üniversitesi, Ankara.

Dinçol, A.M.-J. Yakar-B. Dinçol-A. Taffer,

2000b 'The Borders of the Appanage Kingdom of Tarhuntaa-A Geog- raphical and Archaeological Assessment", Anatolica, XXVI, 1-29. Friedrich, J.,

1952 Hethitisches Wörterbuch, Heidelberg. Gonnet, H.,

1983 _{"L'Inscription No 2 de K~z~l Da~~ (1) ",} Hethidca, V, 21-28.

1984 "Nouvelles Donnees Archeologiques Relatives aux Inscriptions Hieroglyphiques de Hartapusa  K~z~lda~", Archeologie et Religi-ons de l'Anatolie Ancienne, Wlanges en l'honneur du Professeur Paul Naster (~dites par R. Donceel, R. Lebrun), Louvain-la Ne-uve, 119-125.

Güterbock, H. G.,

1992 "Survival of the Hittite Dynasty", The Crisis Years: The 12th Cen- tury B.C. From Beyond the Danube to the Tigris. (Edited by A. Ward, M. Sharp Joukowsky), Dubuque, Iowa, 53-55.

Hawkins, J. D.,

1992 _{"The Inscription of the K~z~l Da~~ and the Kara Da~~ in the Light} of the Yalburt Inscription.", Hittite And Other Anatolian And Near Eastern Studies in Honour of S. Alp, S. Alp'e Arma~an, (Edited by, H. Otten , E. Akurgal, H. Ertem, A. Süel), 259-275. 1995 The Hieroglyphic h~ scription of the Sacred Pool Complex at

Hattu.S'a (SÜDBURG), (StBoT Beiheft III), With an Archaelogical Introduction by P. Neye, Wiesbaden.

10 GÜNGÖR KARAUGUZ

Hoffner, H. A. Jr.

1992 "The Last Days of Khattusha", The Crisis Years: The 12th Century

B. C. From Beyond the Danube to the Tigris. (Edited by A. Ward,

M. Sharp Joukowsky), Dubuque, Iowa, 46-52. Houwink ten Cate, P. H. J.,

1992 'The Bronze Tablet of Tuthaliias' IV and its Geographical and His- torical Relations", Zeitschrift für Assyriologie und verwandte

Ge-biete, LXXXII/2, 233-270.

Hroz~* B.,

1936 "Les Inscriptions `Hittites' Hieroglyphiques de Karakuyu, Fraktin, Karada~~ et la Stele de Boghazköi", Archiv Orientâlny, VIII, 200-209, Pl.XXVII-XXIX.

Imparati, F. - F. P. Daddi,

1993 "Le Relazioni politiche fra Hatti e Tarhuntaa all'epoca di Hattu~aili III e Tuthaliia IV", Quattro Studi Ittiti, (Eothen 4) (Edited by F. Imparati), 23-68.

Knapp, B. A.,

1980 "AlaAiia and Hatti", Jour/mi of Cunelform Studies, XXXII/1, 43- 47.

Laroche, E.,

1960 Les Hieroglyphes Hittites, Paris.

Mellaart, J.,

1974 "Western Anatolia, Beycesultan and the Hittites", Melar~ges Man-

sel (Mansel'e Arma~an) I, 493-526. Mellaart, J.-A. Murray,

1995 Beycesultan III/II, Ankara.

Meriggi, P.,

1965 "Quarto Viaggio Anatolico", Oriens Antiquus, IV, 1965, s.261-315. 1975 Man uale di Eteo Geroglifico II, Roma.

1984 "Über einige hethitische Fragmente historischen Inhaltes", Revue

d'Assyriologie et d'Arch&Jlogle Orientale, LXVIII, 66-109.

Neye, P.,

1987 "Bo~azköy-I-Jattu.Sas 1986 Kaz~lar~" , Kaz~~ Sonuçlar~~ Toplant~s~, IX, 249-269.

KAYNAKÇA 11

1990 "Bo~azköy-UatttAa. New Results of the Excavations in the Upper City", Anatolica, XVI, 1989-1990, 7-20.

Stefanini, R.,

1992 "On the Tenth Paragraph of the Bronze Tablet (II 91-111 3)", Arc-

hivio Glottologico Italian°, Roma/Firenze, LXXVII, 133-143.

Otten, H.,

1987a "Staatsvertrag von Tuthaliia IV. mit Kurunta von Tart~unta~Sa",

Archaeologischer Anzeiger, 410-412.

1987b "Die Bronzetafel", Kaz~~ Sonuçlar~~ Toplant~s~ , IX/I, 1987, 271-276. 1988 Die Bronzetafel aus Bo~azköy, Ein Staatsvertrag Tuthaliias IV, Wi-

esbaden. Singer, I.,

1996 "Great Kings of Tarhunta. ~a", Studi Micenei ed Egeo-Anatolic XXXVIII, 63-71.

Sürenhagen, D.,

1992 "Untersuchungen zur Bronzetafel und weiteren Vertraegen mit der Sekundogenitur in TarbuntaMa", Orientalistische

Literaturze-itung, LXXXVII, 341-371.

Puhvel, J.,

1991 Hittite Etymological Dictionary, 111/5, Berlin, New York.

Rüster, C.- E. Neu,

1991 Deutsch-Sumerographisches Wörterverzeichnis, Materialien zum Hethitischen Zeichenlexikon, Wiesbaden.

Tischler, J.,

1983 Hethitisches Etymologisches Glossar, Innsbruck.

Ünal, A.,

1975 "Hititlerde Ölülere Sunulan Kurban Hakk~nda Baz~~ Dü~ünceler",

Anadolu/Anatolia, XIX, 165-174.

1993 Reallexikon der Assyriologie (und vorderasiatischen Archaeologie), VIII, 1993-1997, 435.

1997 "Zur Historischen Geographie von Kizzuwama und Lage von Sir- keli-Eine Bilanz", Istanbuler Mitteilungen, XLVII, 143-150.

Güngör Karau~~ n~~

lieleMe~

~ cm

Resim 2 - 1. Aç~k kahverengi hamurlu; kendinden astarl~; açluh; ince kumlu, ta~ç~k, kireç katluh; iyi pi~mi~; çy.; her iki yüzde a~~zdan omuza kadar koyu kahverengi boya bezemeli. Krem rengi hamurlu; kendinden astarl~; açlul~; ince kumlu, ta~ç~k, kireç katluh; iyi pi~mi~; çy.;

her iki yüzde a~~zdan omuza kadar aç~k kahverengi boya bezemeli.

Pembemsi kahverengi hamurlu; devetilyil rengi astarh; açlul~; ince kumlu, ta~ç~k, kireç katk~l~; iyi pi~mi~; çy.; her iki yüzde a~~zdan omuza kadar aç~k kahverengi boya bezemeli.

Güngör Karau~uz

O 5cm

Resim 3 - Aç~k kahverengi hamurlu; kendinden astarh; açlul~; ince kumlu, ta~ç~k, kireç katk~l~; iyi pi~mi~; çy.; d~~~ yüzde a~~zdan omuza kadar aç~k kahverengi boya bezemeli. Krem rengi hamurlu; kendinden astarh; açlul~; ince kumlu, ta~ç~k, kireç katk~l~; iyi pi~mi~; çy.;

d~~~ yüzde a~~zdan omuza kadar kahverengi boya bezemeli.

Krem rengi hamurlu; kendinden astarh; açlul~; ince kumlu, ta~ç~k, kireç katk~l~; iyi pi~mi~; çy.; her iki yüzde a~~zdan omuza kadar koyu kahverengi boya bezemeli.

Güngör Karau~uz

8

O 5 cm

Resim 4 - 7. Krem rengi hamurlu; kendinden astarl~; açlul~; ince kumlu, taw~k, kireç katk~l~; iyi Pi~mi~; GY.

8. Krem rengi hamurlu; kendinden astarh; açk~h; ince kumlu, taw~k, kireç katk~l~; iyi pi~mi~; çy. 9. Aç~k kahverengi hamurlu; kendinden astarh; açk~h; ince kumlu, taw~k, kireç katk~l~; iyi

Güngör Karau~

10

11

12

Resim 5 - 10. Aç~k kahverengi hamurlu; kendinden astarh; silik açluh; ince kumlu, ta~ç~k, kireç katk~h; iyi pi~mi~; çy.

11. Aç~k kahverengi hamurlu; kendinden astarh; açluh; ince kumlu, ta~ç~k, kireç katk~l~; iyi Pi~mi~; Q'.

Güngör Karau~-uz Res im 6 - Ha tip Kuru n ta An ~ un ~ n kuzey -ba t~ s~ n da bu lunan

Güngör Karau~uz

11"1- _{Il~/X II-IE —} —

Güngör Karau~uz

Resim 8A - Hatip kayaliklarm~ n genel görünü~ü

Güngör Karau~uz

Resim 9A - Hatip kayal~klar~ ndaki ma~aralar~n genel görünü~ü

Resim 9B - Hatip Kalesinin do~u yönündeki sur kal~nt~lar~~ Hatip Kalesinin do~u yönündeki sur Italmular~~

Güngör Kara u~uz

Resim 10 - A-B Envanter No: 357; Eserin ad~~ ve cinsi: Kaide ve ayak parças~-P.T., Bulundu~u Yer: Karada~, sat~n alma Ölçüsü: Yükseklik: 7.6 cm. Tan~m~: Bir kaide üzerinde bilekten itibaren bir çift ayak görülmektedir. Ayakkab~lar Hitit çanklanna benzemektedir. Ayak bileginden yukar~s~~