4 – Toprak Rengi 4 – Toprak Rengi

(1)

1 1

BİTKİSEL BİYOÇEŞİTLİLİK, GEOFİT ARAŞTIRMA VE EĞİTİM MERKEZİ

4 – Toprak Rengi 4 – Toprak Rengi

Herhangi bir toprağın rengini ve bu rengin açıklık veya koyuluğunu tayin eden faktörler şunlardır:

1- Toprak organik maddesi.

2- Toprakta bulunan mineral madde miktarı ve bunların renkleri.

3- Toprağın drenaj durumu.

4- Toprağın havalanma durumu.

Yukarıdaki faktörlerin etkisi altında topraklar aşağıda ki şekilde olabilir.

a)Koyu renkli (genelde organik maddeden kaynaklı)

b)Kırmızı renkli (kırmızı rengi veren esas mineral HEMATİT (Fe

₂

O

₃

)) c)Sarı renk (sarı renk LİMONİT denilen mineralden kaynaklanmaktadır.) d)Gri ve açık renkli olması (toprağa bu rengi veren mineraller şu şekilde sıralanabilir: Kuvars (SİO2), Sodyum Karbonat ve bikarbonat, Kaolin (kil minerali), Mağnezyum Karbonat (MgCO3), Çeşitli tuzlar (NaCl), Kalsiyum karbonat (CaCO3) ve Alçı

e)Mavi ve Zeytin yeşili renkli aşırı bozuk su altında kalmış toprakta su altında

kalmış ferrooksit verir.

(2)

2 2

BİTKİSEL BİYOÇEŞİTLİLİK, GEOFİT ARAŞTIRMA VE EĞİTİM MERKEZİ

5 – Toprak Sıcaklığı 5 – Toprak Sıcaklığı

Toprak sıcaklığı bir yandan toprakta gelişen fiziksel ve kimyasal olayları, diğer yandan canlıların yaşayışını etkilediği için önemlidir.

Optimum bir şekilde mahsul alabilmek ve bitkileri en iyi şekilde yetiştirebilmek için toprak sıcaklığının belirli bir düzeyde olması gerekir.

İdeal toprak sıcaklığı 15 – 25 °C arasında olması gerekir. Ancak çevre

faktörlerine bağlı olarak bazı toprakların sıcaklıkları kışın 0 °C’nin çok altına

düşerek donabilir. Yazında bazı toprakların sıcaklıkları 60-70 °C ye kadar

çıkabilir.

(3)

5 – Toprak Sıcaklığı 5 – Toprak Sıcaklığı

Toprak sıcaklığının kaynakları

Güneş enerjisi

Toprak içindeki kimyasal ve mikrobiyolojik olaylar

Yerin derinliklerinden gelen ısı enerjisidir (çok az etkili).

Toprak Sıcaklığının Ekolojik Önemi ve Bitki Gelişimine Etkisi

Ana taşların ve minerallerin ayrışması

Toprak canlılarının enerji sağlaması

Tohumların çimlenmesi

Suyun kökler tarafından alınması (viskozite-don etkisi)

(4)

6 – Toprak Havası 6 – Toprak Havası

Toprak suyu tarafından doldurulmamış boş gözeneklerde bulunan hava “toprak havası” olarak tanımlanır. Toprak gözenekleri yağışlı (kış ve ilkbahar) mevsimlerde daha çok toprak suyu ve daha az toprak havası ile dolu iken, yağışın az olduğu ve vejetatif faaliyetin arttığı yaz döneminde ise gözeneklerdeki su azalır, hava miktarı artar.

Serbest drenajlı topraklarda nem miktarı tarla kapasitesi sınırına ulaştığında mevcut toprak havası da

“hava kapasitesi” olarak kabul edilir. Toprağın hava

kapasitesi iri çaplı (> Ø 10 µ) gözeneklerin hacmine

bağlıdır ve % 5-40 arasında değişir. Tarla

kapasitesindeki toprağın hava kapasitesi % 15-25

arasında bulunuyorsa, bu toprağın iyi havalandığı

kabul edilir.

(5)

6 – Toprak Havası 6 – Toprak Havası

Toprak Havasının Bileşimi

Toprak Havası Açık Hava (Atmosfer) O

₂

% 20.6 O

₂

% 20.97

N

₂

%79.2 N

₂

%79

CO

₂

% 0.2 – 0.7 CO

₂

% 0.03 toprakta % 10- 15’e çıkabilir.

Toprak havasındaki CO

₂

fazlalığı, buna karşılık O

₂

azlığı, atmosferde ise C0

₂

azlığı, O

₂

fazlalığı ve toprak havası ile açık hava arasındaki sıcak lık farkları toprak ve atmosfer arasında gaz alışverişine neden olmaktadır. Toprak havası ile atmosfer arasındaki yer değiştirmelere "toprağın havalanması" veya

"toprağın solunumu" denir.

(6)

6 – Toprak Havas 6 – Toprak Havas ı ı

Toprak havalanmasına 1. Rüzgârın etkisi,

2. Toprağa yakın hava tabakasında basıncın değişmesi, 3. Sıcaklık etkisi ile suyun buharlaşması,

4. Kök faaliyeti ile toprak suyunun kökler tarafından emilmesi,

5. Yağış ile toprağa suyun sızması olayları da neden olur.

(7)

7 – Toprak Suyu 7 – Toprak Suyu

Toprağa giren ve toprak tarafından tutulan, gözeneklerde biriken veya sızan veya buharlaşıp atmosfere geri dönen su toprak suyu adını alır.

Toprak suyu aşağıdaki nedenlerden dolayı tarım açısından çok önemlidir.

Toprak suyunu önemli bir bitki besin maddesi olması,

Bitki kök bölgesinde bulunan katı besin maddeleri önce su tarafından eritilirler, daha sonra yine su tarafından rizosferden bitkinin diğer dokularına taşınırlar. Dolayısıyla toprak suyunun bitki besin maddesini hem eritici hem de taşıyıcı görevini üstlenmesi,

Toprağın oluşması, toprağın tava gelmesi, bitki gelişimi ve toprak

verimliliği açısından büyük önemi olan birçok fiziksel, kimyasal ve

biyolojik reaksiyonlarda ya bizzat reaksiyona girerek ya da katalizör

görevi görerek reaksiyonların oluşmasını sağlaması.

(8)

7 – Toprak Suyu

(9)

7 – Toprak Suyu 7 – Toprak Suyu

Toprakta tutulan sular:

1- KRİSTAL SU: Toprakta minerallerin yapısına giren sudur.

Bu sudan bitki kesinlikle yararlanamaz

2- HİGROSKOPİK SU: Toprak taneciklerine (11-31) atmosferlik bir emiş kuvveti ile bağlanmış sudur. Bitkiler bu sudan da

yaralanamazlar.

3- KAPİLLAR SU: Toprak içerisinde özellikle makro porların ve

kısmen mikro porların üst üste gelmesiyle oluşturduğu kapillar kanalcıklar içerisinde adhezyon ve kohezyon kuvvetlerine bağlı olarak tutulan sudur.

Toprakta kapillar su, su basıncının az olduğu yerden çok olduğu yere doğru hareket eder. Bu su toprakta dinamik olarak hareket edebilen su olduğundan bu suya TOPRAK ÇÖZELTİSİ de denir.

Tüm bitki besin elementleri bu çözelti içinde eriyerek bitkiler

tarafından kullanırlar.

(10)