I. DÜNYA SAVA~I ÖNCESINDE OSMANLI-ERMEN~~ VE RUSYA-ERMEN~~ ~L~~K~LER~NE ~L~~K~N B~R BELGE
(15-16 KANUNEVVEL 1327) MASOUMEH DAEr
Birinci Dünya Sava~~~ öncesinde Van çevresindeki Ermenilerin Osmanl~~ Devleti'ndeki konumlar~~ ve kar~~t~klar~~ olaylarla ilgili ar~ivlerde yeterince belge bulunmaktad~r. Bununla birlikte bölgenin ileri gelenleri ve orada bulunan yabana devletlerin temsilcileri ve yetkililerinin Osmanl~-Ermeni ili~kileriyle ilgili olarak yapt~klar~~ toplant~larda neleri görü~tüklerine dair s~n~rl~~ say~da belge bulunmaktad~r.
Bu anlamda Ba~bakanl~k Osmanl~~ Ar~ivi Hariciye Nezareti Siyasi k~s~m, Dosya No:2776, Gömlek No:65 Belge:7, Varak:9 da bulunan ve be~~ sayfadan olu~an belge çok önemlidir. O tarihlerde Ermenilerin bölgede içinde bulunduklar~~ durumu ve kar~~t~klar~~ olaylarla ilgili olarak bilgi vermektedir. Ermenilerin faaliyetleri yan~~ s~ra Ruslar~n olaylara yakla~~ m~~ ve muhtemel siyasetlerini de göstermektedir.
Van ~ ngiliz Konsolos yard~mc~s~~ ~el Bey [L.Molyneux Seel], Konsoloslukta Vali, Kumandan Cabir Pa~a, Rus ve Fransa Konsoloslar~~ Alferif ve Zazaki beyler, Erkan~~ Harp Reisi Kaymakam Cemal ve Belediye Reisi ile bir Rus'un kat~ld~klar~~ bir ziyafet vermi~tir. Ziyafet sonras~nda dönemin siyasi geli~meleri de~erlendirilirken Ermenilerle ilgili konular~n görü~melere konu oldu~u anla~~lmaktad~r. Bu konu~malar, ziyafette haz~r bulunan Osmanl~~ görevlisi taraf~ndan dikkatle izlenmi~, daha sonra rapor haline dönü~türülerek hükümete sunulmu~tur. Raporu yazan~n belirtti~ine göre ziyafet 15-16 Kanunu-i evvel 1327( 28-29 Aral~k 1911) gecesi verilmi~tir. Ziyafete kat~lanlar aras~nda bulunan Rus Konsolosu Mösyö Alferif in Ermenilerle ilgili olarak söyledikleri oldukça dikkat çekicidir.
Rus Konsolosu, görü~meler esnas~nda Ta~naklar~~ ç~karc~~ ve zararl~~ ki~iler olarak nitelendirmi~, Osmanl~-Rus sava~~~ ç~kartmak için çal~~t~klar~n~~ vurgulam~~t~. Onlar, Osmanl~-Rus sava~~~ ç~karsa gönüllü olarak öncülük yapabileceklerini konsolosa ifade etmi~lerdi. Bu anlamda Rus Konsolosu Ta~naklara kar~~~ çok ~iddetli hareket etmek gerekti~ini dü~ünmekteydi.
Rus konsolosu, Rusya'n~n ~ran topraklar~na girmesini de Kafkasya'dan oraya firar etmi~~ olan Ermenileri terbiye etmek, oradan ç~karmak iste~ine ba~lam~~t~. Konsolos kendine yak~n bir ki~iye ise Rusya'n~n ~ran'~~ istila etmesinin nedeni olarak Osmanl~~ Devleti'nde Me~rutiyetin ilamndan sonra ~slamlarla, Türkistan, Afganistan k~saca Asya da bulunan Sünni Müslümanlar~n aras~nda ~ia mezhebinin yay~lmaya ba~lamas~ndan
106 MASOUMEH DAEI
kaynakland~~~n~~ bu ki~iye söylüyordu. Yemekte yap~lan konu~malar yaln~z Osmanl~~ Devleti'ni ilgilendiren konularla s~n~rl~~ de~ildi, ~ran ve Rusya'y~~ da kaps~yordu.
Burada de~indi~imiz raporda Rus Konsolosu tarafindan Ermeni sorununun her üç devleti de ilgilendirdi~i üzerinde duruluyor, Rusya'n~n Ermenilere kar~~~ ~iddete ba~vurdu~u, Osmanl~~ yönetimininse de ayn~~ ~ekilde davranmas~~ gerekti~ini ifade ediyordu. Konu~ulanlar bize göstermektedir ki Ermeniler, hem Osmanl~~ Devletini hem de Iran'~~ oldukça rahats~z etmektedir. Ayr~ca bu belge, Ermenilerin ekonomik gücünü, Ingilizlerin onlar~~ himaye ettiklerini, Ta~naklar~n halk~~ ve köylüyü kendilerine yard~ma nas~l zorlad~klar~n~~ da ayr~nt~l~~ ~ekilde nakletmektedir.
Siyaset icab~~ Ta~naklara kar~~~ olduklar~~ imaj~~ veren Rus konsolosu, Rusya'n~n Ermenilerin kökünü kazmak bahanesiyle ~ran'a girmek istedi~ini ifade ederek, bir anlamda Ermeni sorunu ile mücadele eden Osmanl~~ Devletini, ~ran'~n i~gali konusunda tarafs~z kalmaya ve hatta bu eylemi destekletmeye çal~~t~~~~ görülmektedir.
Ermeni komitelerinin Anadolu'da ve özellikle Van'da yapt~klar~~ terör eylemleri de bu belge içerisinde yer almakta, özellikle Van'da olu~turduklar~~ gizli çeteler ve Kafkasya'dan kaç~p Osmanl~~ Devleti'ne s~~~nan Ermenilerin yapt~~~~ faaliyetler ifade edilmektedir. Bu anlamda ~ran, hem bir geçi~~ noktas~~ hem de bir üs olarak kullan~lmaktad~r.
Zamanla Ermenilerin kendi içlerinde de çat~~malar ortaya ç~km~~, bunun sonucunda bir tak~m olaylar gerçekle~mi~tir. Örne~in, Akdamar Manast~r~n~~ soymalar~~ ve Rahibi öldürmeleri ve akabinde i~ledikleri suçu Türk askerleri ve Kürtlerin üzerine y~kmaya çal~~malar~~ asl~nda dönemi ve tabii ki ya~ananlar~~ yans~tmas~~ aç~s~ndan önemlidir. Çetelerinin halk~~ soyduklar~~ ve hatta eme~iyle geçinen Ermenilerin, zengin ve nüfuzlu Ermeniler tarafindan sömürüldü~ü de belgede yer alan önemli bilgilerdir.
Dönemin büyük devletlerinin siyasi ve ekonomik ç~karlar~~ u~runda hareket eden Ermeni ayr~l~kç~~ gruplar~na Rusya ve ~ngiltere'den para geldi~i de bu belge içerisinde yer almakta, ayr~ca Osmanl~~ hükümetlerinin Ermenilerle ilgili olarak izledi~i politika da ele~tirilmektedir. Suç i~leyen Ermenilere kar~~~ ciddi tedbirlerin al~nmamas~~ ve gereken cezalar~n verilmemesi bu anlamda Türk tarafi için en büyük sorunu olu~turmaktad~r.
Ruslar~~ masum gösterse de, dönemi yans~tmas~~ ve bölgede gelecekte ç~kacak olaylara ~~~k tutmas~~ aç~s~ndan önemli olan bu yaz~n~n orijinali ~u ~ekildedir:
"Dâhiliye Nezareti Muhaberat- z Umumiye Dairesi Dördüncü ~ube 12202/107 numaral~~ tahriratin malfufudur
"Mah-~~ sab~k~n 15-16. Cuma gecesi Van ~ngiliz Vis konsolosu Yüzba~~~ ~el Bey taraf~ndan konsoloshanede Vali, Kumandan Cabir Pa~a, Rus ve Fransa konsoloslar~~ Alferif ve Zazaki beyler ile Erkan-~~ Harb Reisi Kaymakam Cemal ve Belediye Reisi, bir Rus beyin haz~r oldu~u halde verilen ziyafetten sonra cereyan eden musahebe esnas~nda Rus konsolosu Mösyö Alferif in ~ayan-~~ dikkat görülüb avdetde hemen aynen zapt~na gayret ve itina olunan ifadat ve beyanat~d~r:
I.DÜNYA SAVA~I ÖNCES~ NDE B~ R BELGE 107
Rus konsolosu Mösyö Alferif; bu Ta~naklar muz~r ve menfaatperest adamlardan ba~ka bir ~ey de~iller. Bunlar daima Rusya ile Devlet-i Osmaniye aras~nda bir muharebe ihdas~na saidirler. Bunlar meyan~nda bu gün Türkiye'de Türkiye menfaatine hadim gibi görünenlerden pek çoklar~~ kendi lisanlar~~ ile böyle bir muharebede Rus ordular~mn pi~darlar~~ aras~nda bulunacaklar~n~~ bana beyan ve itiraf eylemi~lerdir. Binaen aleyh bunlar için vatan ve millet yokdur. Bunlar gayet fena adamlard~r. Bunlara kar~~~ son derece ~iddetle hareket etmek laz~md~r.
Bugün Rusya'n~n ~ran'a tahattisi; s~rf Kafkasya'dan oraya firar etmi~~ olan Ermeni kavmiyetlerini terbiye etmek, ~ ran'~~ bunlardan tathir eylemek, bu muz~r insanlar~n oralardan da i~falat ve tasallüdatda bulmalar~na mani olmak maksad~na mübtenidir ve bunun için orada da kendilerine kar~~~ gayet ~iddetle hareket edece~iz.
Yine Rus konsolosu Mösyö Alferif in mevsukü'l-kelam ve kendisiyle gayet entim bir zata bir gün esnay-~~ müsahebede, "Rusya'nin da bugün ~ ran'~~ istila eylemesi, hayali-y~~ mezkureyi i~gal-~~ askeri alt~na almas~~ esbab-~~ hakikiye ve yedinesinin; hüriyetle iktisab-i serbesti eylemi§ olan memalik-i Osmaniyede ki ~slamlarla Türkistan, Afganistan hulasa Asya da bulunan ve süni-ül mezheb olup yava~~ yava~~ kendilerinde de teyakkuz ve intibah asari görülmeye ba~lami~~ olan ~slamlarin bir ati-yi meçhulde muhtemel ve melhuz olan ittihadlarina ve birle~melerine mani olacak maksada vas~l yegânesiyle mezheb-~~ ~ianin pek ziyade münte~ir ve Rusya'nin bu maksad-~~ müzmir ve hafisini vücüda getirmeye en müsaid bir k~ta demek olan ~ran'i i~gal eylemek" tarz~nda beyanat ve itirafatta bulundu~u konsolos-~~ mumaileyhin a~z~ndan i~iden mezkûr zat taraf~ndan beyan ve ihbar eylemi~dir.
Göreceksiniz ki: az bir zaman zarf~nda orada da bu ~erirlerden asar b~rakmayaca~~z. Fakat bizim orada s~k~~t~ rd~~~m~z bu fena adamlar~n kafesi muahharen size, Türkiye'ye firar edeceklerdir. Nitekim Kafkasya'dan bizim tazyik ettiklerimizden bu gün firarla buraya gelmi~~ ve her biri birer mevki ve calib-i dikkat birer servet sahibi olmu~~ bulunan ve buradaki saf huzur ve sükün ihlal eylemi§ olanlar gibi bu gelecekler de bunlara bir zamime te~kil eyleyeceklerdir. E~er Osmanl~~ hükümeti de bunlara bir k~ymet ve ehemmiyet vermez, yüz göstermezse bir fenal~k yapt~klar~~ zaman, bizim gibi, ~iddetle hareket eylerse ben, eminim ki, burada da bir fenal~k ika~na cesaret edemez, f~rsat bulamazlar. Bu muz~r insanlara kar~~~ bile merhamet en ~iddetli ceza ile mukabile etmek laz~md~r. Nas~l ki: biz Kafkasya'da böyle hareket ettik ve bugün Kafkasya'da köklerini kazd~k. Bunlar evvelce umumiyetle Kafkasya'dan, Londra'dan para al~yor, muavenet ve himaye görüyorlar& Vakta ki: biz bu meselede ~ngilizlerle anla~t~k ve kendilerine kar~~~ olunca ~iddetimizle takibat ve mücazata bulunmaya ba~lad~k. O zaman derhal mazarratlar~n~n önünü ald~k. Vücutlar~n~, fenal~klar~n~~ ortadan kald~rd~k. ve o zaman hepsi Memalik-i Osmaniye'ye firar ettiler. Buras~n~~ alt üst ederek kana boyad~lar. Binaenaleyh bu muz~r mahlûklar zerre kadar merhamet ve insafa laik de~ildirler. Rusya'da ki zengin, milyoner ve evvelce bu Ta~nak komitesine nakden muavenette bulunan birçok sahibi mevkii ve haysiyet zevattan mürekkep bir ziyafette, bu taraflara geleceyim cihetle bu yerlerde muhtaç-~~ himaye ve muavenet namuslu Ermeni fukaras~~ bulunacak olursa bu kabil kimselere yine her zaman nakden ve süver-~~ saire ile ibzah ianata haz~r ve amade bulunduklar~n~~ bu zengin ve namuskâr Ermeniler
108 MASOUMEH DAEI
beyan ve ifade eylediler ve fakat ~imdiye kadar kendilerinde nakden getirdikleri muavenetleri suiistimal ederek birçok fenal~ k, kan dökülmesine, hanuman sönmesine badi olan Ta~naklara fimabad kattiyen hiç bir suretle muavenet ve müzaherette bulunmayacaklar~n~~ da temin ve ilaveten dermeyan eylediler.
Bizzat bana eski vatanda~lar~n~zdan, ihtiyar Ermenilerden pek çoklan: biz bundan 25-20 sene evel pek rahat ve pek mesut idik. Hükümetimizden çok memnun bulunuyor ve her suretle himaye ve muaveneti görüyor idik. Ticaretimiz, servetimiz, kazanc~m~z pek mükemmel idi. Vakta ki bu komiteler, Ta~naklar, meydana ç~kt~. Hükümetimizin bize kar~~~ olan fikri, nokta-i nazar~~ de~i~ti. Ticaretimiz, servetimiz, kazanc~m~z, hulasa bütün huzur ve rahat~m~z bozuldu. En nihayet bu kadar kan akd~. Can telef oldu. Emniyet ve istirahat~m~z kalmad~. Bundan biz ne kazand~k? Bilakis kâmilen ziyan ettik. Bu hallerden kimler istifade etti? As~l ve nesilleri bizce meçhul maksat ve fikirleri gayri malum birçok türediler, diyan ecnebiyeden gelmeler meydan ald~lar. Birer külah kapt~lar. Servet ve sermaye sahibi oldular. Biz ezildik, gaip ettik. Onlar ç~kt~lar, onlar kazand~lar. Ve... Tarz~nda beyanat ve kemal-~~ suze~~ ve teessürle itirafatta bulunmu~lard~r.
Filhakika da mesele böyle olmu~tur. E~er ~ngilizlerden Ermeniler himaye-i mazhar-~~ muavenet olacaklar~n~~ bilmemi~~ olsa idiler ihtilal ç~karmaya, beyhude yerde bu kadar kan ak~tmaya cesaret edebilirler miydi? Rusya'dan nakden muavenet görmeleri, ~ngilizlerden himaye bulmalar~~ onlara cüret verdi. Memleketimizde kanl~~ bir hat~ra vücuda getirdiler. Yoksa aksi halde hiçbir ~ey yapamazlard~. Öyle de~il mi? Kaptan ~eel!
~ngiliz Van Vis konsolosu Yüzba~~~ ~el;
Evet öyledir. Fakat Gladstonel ne maksatla bunlara himaye etti bilmem. ~imdi Londra'da da bir kuvvet ve luymetleri kalmam~~t~r. Filhakika hareketleri makul de~ildir. Bunlar~~ sokakda gördükçe müteessir oluyor, huylan~yorum. ~yi adamlar de~ildirler.
Mösyö Alferif devam ile ben bu Ta~naklar~n yapt~~~~ cinayetlerden ne kadar müthi~~ cinayetler bilmem ki hepsi meçhule kalm~~~ fail ve mütecasirleri hiç bir ceza görmemi~tir. Bu hal biçare, saf, namuslu ve gayet mutii, çal~~kan, ahali üzerinde pek fena bir tesir ve korku uyand~rm~~, bu fena mahlüklara körü körüne bir itaat ve inluyat his ve zaruretini tevlit eylemi~tir. Gerek ~ran köylüleri gerek sizinkiler pek namuslu, çal~~kan insanlard~r. Ben bunlar~~ pek iyi bilirim.
Fakat bu muz~r mahlüklar bu zavall~lar~~ rahat çal~~maya b~rakm~yorlar. Onlara ne türlü silah veriyor. Cebren paras~n~~ al~yorlar. Köylerden muhtelif vesilelerle para ve saire topluyorlar. Bu biçarelerin mal ve can~n~~ daimi bir tehlike içinde bulunduruyorlar. Ahali art~k her hakikati ö~rendi ise de sülükler gibi enselerine yap~~mak olan bu habisler biçarelere göz açurm~yor nefes ald~rm~yor onlar~~ rahat b~rakm~yor. Ahali ~üphe yok ki ~iddetle istirahat ve emniyete muhtaçnr. Hükümetin, bu kere bu muz~r insanlar~n elinden kendilerini kurtarmaya niyet etti~ini görseler dört
I.DÜNYA SAVASI ÖNCESINDE B~R BELGE 109 el ile sar~lacak, minnettar kalacaklard~r ve o zaman ne esrarengiz mezalim ve cinayat ika-i edildi~ini de kâmilen meydana koyacaklard~r. Onlar için ahaliyi bunlar~n taadiyat ve tazyikat~ndan kurtarmal~s~n~z. Siz, yanl~~~ hareket ediyorsunuz, bunlara bir k~ymet ve ehemmiyet vermiyorsunuz. Hal bu ki bugün bunlar~n hiçbir tarafta bir k~ymet ve ehemmiyetleri kalmam~~t~. Her hükümet bunlar~n mahiyet ve fikirlerini art~k anlam~~t~r. Onlara tesahup ve muavenet edecek kimse yoktur. Ve i~te biz bu maksatla ~ran'a girdik. Bu muz~r mahlüklardan o, saf, muti ahaliyi kurtaracakt~r. Bugün Tebriz ve Tahran'da umumi kumandan olan ve Yefrum Han nam~yla yad edilen ~alus, Re~t'de bulundu~um zaman iki seneye kadar benim hizmetçim idi. Bu adam~~ pek iyi tan~r~m. Ayda kendisine 10 ruble maa~~ veriyordum. Bugün bütün ~ran'a kumandan olan merkumun asl~~ Kafkasyal~d~r. ~imdi bunlara nas~l insaf ve merhamet etmeli yapmad~~~~ mezalim, habaset b~rakm~yor. Bugün Iran'da ki Rusya konsoloshanelerine binlerce mutii ahali gelmi~. Bu biçareler aman bizi bunlar~n mezaliminden kurtar~n~z diye feryat ve istimdat ediyorlar ve i~te biz de bunun için bu muz~r mahlüklardan bu mutii, namuslu ahaliyi kurtarmak isteriz.
Ben ~ranileri pekiyi tan~r~m. 6 sene orada kald~m. Çok çal~~kan namuslu insanlard~r. Onlar sükün ve huzurdan ba~ka bir ~ey istemez. ~~ taatdan ba~ka bir ~ey dü~ünemez. Fakat Kafkasya'dan kaç~p ~ran ile Memalik-i Osmaniye'nin her tarafina yay~lm~~~ olan bu Ta~naklar ne orada ve ne sizde bu biçare ahaliyi rahat b~rakm~yorlar.
Iran'da bu fena adamlara kar~~~ ittihaz edece~imiz tedabir-~~ ~edide neticesinde oradan da kendilerini kaç~raca~~z. Oras~n~~ da Kafkasya gibi vücutlarmdan tathir edece~iz. Fakat korkar~m ki bunlar, sonra, kâmilen size kaç~p gelecekler. Sizin ba~~n~za bela olacaklar ve sizin ahalinizi, hükümetinizi rahats~z edecek i~gal edeceklerdir. E~er siz de bizim gibi kendilerine kar~~~ ~iddetle hareket edecek olursan~z emin olunuz ki ahalinizi kurtarm~~~ olursunuz.
Bugün, dedi~im gibi, bunlar~n art~k hiç bir kuvvet ve k~ymetleri kalmam~~t~r. ~~te bugün intihab edilen Patrik Efendi onlar~n muhalifidir. Eçmiyazin için intihab edilecek de böyle olacakt~r. Her tarafta böyle hükümleri k~ymetleri kalmam~~~ olan bu muz~r mahlû klara yüz vermek caiz ve bir hükümet için do~ru bir hareket de~ildir. Hükümet ekseriyete istinat etmeli, onlara muavenet eylemeli ve yoksa hareketlerinde bir itt~rad olmayan takib-i menfaatinden ba~ka bir emel ve fikir perverde etmeyen kimselerde müma~at etmek ekseriyete fenal~k eylemek demek olur. Allah ekseriyeti bunlar~n elinden kurtarmal~d~r.
Mesela burada bir ~~han vard~r. Bu Rusya da Kafkasya'da bir nefer idi. Hizmeti askeriyesini ikmal etmeden firar ederek buraya geldi ve enva-i cinayet ve melanetlerde bulundu. Daha evelleri Van'da adeta bir hükümdar kadar haiz-i ehemmiyet ve nüfuz idi. Bu sayede hem mühim bir mevkii ve hem mühim bir servet sahibi oldu. En nihayet de tabiiyet-i Osmaniye'ye geçti.
Bekir Sami Bey bunlar~n tabiiyet-i Osmaniye'ye geçmesi için müsaade edilmesi için bana sordu~u zaman aman isterseniz hepsini tabiiyet-i Osmaniye'ye kabul ve ithal ediniz. Biz de Kafkasya'da bu kabil yadigârlar pek çoktur. Arzu ederseniz kemal-i memnuniyetle onlar~~ da gönderelim. Biz zaten memleketimizi bunlar~n mazarrat~ndan
110 MASOUMEH DAEI
vücutlar~ndan tathir etmek istiyoruz. Bunlar~~ tabiiyet-i Osmaniye'ye kabul ederseniz bizim bu maksad~m~zda hidmet etmi~~ olursunuz ve bizde budan pek ziyade memnun oluruz. Fakat korkar~m ki: bu adamlar sizin için de ileride bir gaile bir bela olacakt~r. Biz de bir hiç, adi bir nefer iken burada bir mevkii ve servet sahibi olan i~bu ~~han Akdamar Manast~r~ndaki antika ve sair zi-k~yyem e~yay~~ a~~rmak için te~ebbüsatda bulunmu~~ ve o zaman Manast~rda bulunan Rahip Arsen Efendi buna mani oldu~u için kendisi vah~iyane bir surette ve esrarengiz bir ~ekilde katl ve itlaf edildi. Bu bedbaht maktulun katillerine ne yap~ld~? Hatta katilleri meydana bile ç~kar~lmad~. Ayn~~ zamanda hükümete ait olmas~~ laz~m gelen kilisenin e~yas~n~~ muhafaza etmek bunlara kapt~rmamak istedi~i için zavall~~ Rahip Arsen bu vah~ilerin kurban~~ oldu. Gitti.
Rahib-i merkum bu suretle esrarengizine bir ~ekilde katl ve napedid edildi~inden sonra Manast~r~~ soymak isteyenlere kar~~~ mümanaat ve muhalefet etmek art~k kimin haddine dü~mü~~ idi. ~~te bu vak~a-yi cinayetten sonra Manast~r' suhuletle ve rahatça soydular. Ve sonra da Manast~r' Kürtler, askerler soydu arcufas~n~~ ortaya att~lar. Gerek Manast~rda oturanlara ve gerek sair icap edenlere Manast~rlann sirkat edilen e~yas~~ hakk~nda bir ~ey sorulacak olursa, bu yolda Kürt ve askerlere atf ve isnad edilmesi ihtar ve tenbih edildi. Ve bu suretle da etrafa i~ae olundu. ~imdi bunun için her kime bir ~ey sorsamz size bu yolda cevap verirler. Halbuki: hakikat-i halde e~ya-i mezkürun gasp ve sanki ~~han ile ilüfekas~~ oldu~u herkesçe malumdur.
Bu ~~han bir müddet sonra gizli olarak e~ya-i mezki~run da bir k~sm~n~~ satmak için Viyana'ya gitti. Fakat böyle ~eyler, birden ve a~ikar olarak Avrupa'da da sat~lmayaca~~~ için ceste ceste sat~l~yor. Henüz bu e~yan~n kâmilen sat~ld~~~na kanii de~ilim. Hatta geçenlerde bir komisyoncu marifetiyle bu e~yadan bir kaç parças~n~~ gayet ucuz bir fiyat ile sat~n ald~m. E~yay~~ bana getireni s~k~~t~rd~m. Nereden ald~~~n~~ sordum ise de söylemedi. Fakat sonra, ben, e~yan~n nereden geldi~ini ö~rendim. Bu ~~han evvelleri bana s~k s~k geliyordu. Ve benim yan~ma geldi~i zamanlar Türkçe ve hükümete gitti~i zamanlar Rusça konu~urdu. Bu da denksizliklerini gösterir bir misaldir. Sonralar~~ bu muz~r insana yüz vermemeye ba~lad~m. Evime kabul etmedim. Pencerede durdu~um halde, kasden, evde yoktur dedirtirdim. Ve o suretle evimden aya~~n~~ kestim. Mamafih elan her vesileden istifade ederek evime gelmeye çal~~~yor. Ve geldi~i zamanda bir hürmetsizli~ini veya adem-i kabul görmemek için yan~nda mutlaka di~er birisini bulunduruyor. Ve bu surette kabule mecbur olaca~~m birisine refakat etmekle kendisini kabul ettiriyor. Mesela: bizim imparatorun eyyam-i resmiyesinde tebrike ko~uyor. Halbuki kendileri sosyalist fikrine hadim görünüyorlar. Öyle oldu~u halde bu adam ve rüfekas~~ neden yine en müstebit bir hükümdann eyyam-i mahsusenini tebrik için o müstebit hükümdann bir memuru olan benim evime ko~uyor. ~~te bunlar böyle maksats~z, maslaks~z, muz~r ve menfaatperest kimselerdir. Art~k bunlara bir k~ymet ve ehemmiyet vermekde bir mant~k ve maluliyet var m~d~r? Bilmem.
"Yine böyle bir adam olan Karmina, bir gün, ne için böyle hareket ettiklerini sordum. Bana cevap olarak: Biz zaten Rusya hükümeti hesab~na, menfaatine çal~~~yoruz, Rusya ile Osmanl~~ hükümeti aras~nda bir harp olacak olursa Rus ordular~n~n ilk pi~dar k~taat~~ meyamnda beni görece~inizden emin olabilirsiniz" dedi.
I.DÜNYA SAVA~I ÖNCESINDE B~R BELGE 111
Mösyö Alferif
Bunlar~n her memleketten kökünü kazmak, ahali-i mutieyi bunlann eyadi-i tecavüz ve taadisinden kurtarmak her hükümetin vazifesidir. Ve i~te biz bu vazifenin edas~~ maksad~yla ~ran'a girdik ve göreceksiniz ki: Orada da ittihaz edece~imiz tedabir-i
~edide sayesinde pek az bir zaman zarf~nda, Kafkasya gibi, oras~n~~ da bu muz~r
mahlüklardan tathir eleyece~iz. Kurtaraca~~z. Konsolos beyin bu ifadatma i~lenen cinayetlerden, gizli kalanlardan bir iki tane misal da ilaveten beyan eyledi.
15-16 Kanun-~~ Evvel 1327 tarihli zabt~n suretidir Asl~na mutab~kt~r.
izah: Karmina aslen Kafkasyal~~ bir Papa iken terk-i meslek ile vadi-i ~ekavete sapm~~~ ve bugün Van vilayeti Ermeni mukatibi müfetti~~ tayin edilmi~tir. Tiflis vilayeti ile Dâhiliye nezareti aras~nda kendisi hakk~nda uzun uzad~ya bir muhaberat cereyan etmi~~ nas~l bir maksat ve emel perverde eder bir adam oldu~u muhaberat-~~ mezküra ile pek güzel te~rih ve tafsil edilmi~tir. Mu~'da bulundu~u zaman köylülere kar~~~ ta~k~nca olan hareketten dolay~~ mahkemece arand~~~n~~ his eder etmez firar ve ihtifa eylemi§ ve ahiren meydana ç~km~~~ olan bu Karmi~~ hakikaten müfsit ve muz~r bir ~ah~st~r. Rusya konsolosuna kar~~~ olan ifade ve cevab~~ kendisinin nas~l bir mahiyet ve uynette yarat~lm~~~ bir mahlük oldu~unu ispata kifayet eder."'
. , "••••••",-4,c4•1.,..0 .,, ,;:.•k;,, ~'., ,..:-C.,-.1-;_.; --:;...i.21.. _ - • "..),...;...1 ,g. ,..?..:.5.• 4.: ',....j.... L~f ..,...,:~f. -.‹....11•Ca.;:".-: •;k: 4 ...-...,... 7._-_ • • • ...;‘.-,-,-'.:",./..."..-‘_..!.. ...-,,,,, ...-„,&..• -;,i4... C., .: ,..., L.,-2.- -- .. L•1-:..24'.-4"<!----.~4. -....- .-:- 1.:', .,,, ~.~~, - ,. , ...1....• ... --..1. 1.."... ..,-- • • • .. .. -• 4.4; .. -.g %:.!.: ,..: '... 1.; ' ~‘:',..• 1 1....• '_• •-- ... i,.;• t.:, ..., ,&• - _. , ALP g . -...2 ..-...4--_,.,..., :4... ',,;,, ,,--_,•,....- • . """ 1••-•-• :•' • ..•./...:.... .„...„,_:,..- ___,•• _,:_,__"_, _~."-:, ,-.'"-- ''''.. _ _ ...., ..."... .r. ..41-dL...L. ...,;,_•-•!-'-‘-' 0 -..-.----.,--_,..._. _,.: .., ... • .. I j ...-- ...,.,..c ,-...„. - ... ... . - ....,.."... ....: - _ ''''›-f»* • . • -*.~" '.• --. • • ••••• . • ~o' 9 • • . I • , • • / ....--';`, .1..$1,•'"&`...5...;£4.-; &... t7•2-- .....,, •:,,,,.., ...-..f, 1«...L.,. ,_-..„...: -'-'.-_; C' ; - • _ --~s‘ .•• - ' 1 . - - ...:./1..• - - ... ~.,.., .., - -,- .: 7 ::.: . ;.- 1 " , -. :,_ _,,:.,..--.. ~. "'' ...-4;•• '..s• .•-•.7. 1-41-•• ,.., el' ‘;-••• --.----i- c: <•:• '~- I~i: <1....-' +55- "...~' ..,. ..- . • • '• • . 464µ0( f -.2-t•L ,...:-Jj-i.f...:a ., L.- .. ' •"if-Z. - ` ..„{..., - • • ...-~.:,..-• „, ,z_ , „."-: 4. , ..,...,.,_ I ..." ~~ 3...., .- ,....,...!".:L. I • , , ..., ' • .,.. ..:' "..• • .~". • & I ~l 1.. '' •~• ...1 ,' 1:,:. .../...• L~• • /
^....1,1,.& ..1,..›... !"' ..*&.i, ,...' .../:. b , ..• t..: . 1.• A ...kil.: ~k~~ O . ...1_.~. --- ~~ ..~" -''..- . .l...- t-.... • r"
1 - . _ ...."-,'.,-d,..,u, •
. ....
,• -- _ . .•••••_./..4.; f •.:••....,-,-* 1..6.0.5. 0,...;...,4....„ , _ _. ..."-•_, ..„,„, .-•.„ ..~I 1..."4./1 ...:" '' ~~ ~&-&-•&? ...' ''',e-. --.' -.."..1_,L.. j~. ...t. ...—.._ ...
. . . . . ' . -7 -:•5...j.&-- 1 ,,, . . ..4,_ji. ' ' W-.:1 I - i; L • ...!...2,...,...ty ...:.... ,..!..t,,/ 1 k.&',r. ..04••'; - ..•-•• • ' • .... '-' '-' . . . 4 . • • • ; .,••§ •'.
- -.2'4 ~~ - •L~~& '-& , t. 2'...iJ _-_, • , -.- • - •••..,•••_. 1_2„,„ ,. _ -...1.- - - ‘ . . -:.-•-..." -- :„ ,- • • -..!-`4••••-••• ••§••••d~2L'...!-4:." • ••/' & ,•• Masoumeh DAIEI
Masoumeh DAIEI , ,. • '. '' . ~, , ~~ ""••' ~~ . , , ..., „:„,•:;.. ....,-, „ uk,4,.. ,": ,,-..., i . ...4.41,A.:>.1 "'-'... .. -'.." ..~~ . . ~~ .
,.../..e, . dil ,:•. P, ,; c•--..:+- 1.:4), 4."-- , c? - " -' .44 I:: ...,' L'.;-.;
._:_. '... , : I ..:.. i„, , . . ~~ "!...C..411.1?- .0.:&frb 1.jg • ».,••••2 t; .?-.•11., 0.,•:"' Lii.; ~;.0.-":•!_f 2./... . •••:)5:4-, ~~~ ~- - . - ~~ L; . . ..i./..:- 041'44)1.~ ' • ,,' 1--...' -;-: : ,J1.--,:, • .r..._..1..?.- --~i--,...t,:, ,.. , ..., ,"" ... . ..,,,•;., . :1 4; .L"..,'."! 41 _...~."...2., f-, ..?..::. %I.)"."' .: i;£4 ‘• ‘"4.,-.7.-°‘; L.;, •J ...~.,.<.., l; „ ,.; . ' • • ,..-:., t, , .„."•,,,;.,,, __„„...;: ,,,,, ....• • ... ,,,~~ (<1• .4-....4i.; ..."-v ....La." '.." -•:".--' - j...:, ...4;j~l , „. t ...., = : , :. - . . -. --4,••••• , ig.. , ' ••••••• ..:/..4..--"--:LI ' .J. ~~ ..":".., • ./- tf • a.-4-_‘-y: ....,-, „:"...;t„.„ „:. (.," 4,i_ ,,...0., ...,:-..,'". ,:,-;""...."... ", •• --- '''' • ~. ,.. ....,'..4.4
, 4,..."., :;?..,.; ,, 4./ 2,4 . 44•‘. i ... • ...i;L:. Li' +'.4'.;;Jf 4t L.0:~~ .,,... fo,~ç :,,". , : ,:.• ...:„„ ...:, v;,,, O ..,„4„•!,~.:.„~f ,,,>',/,..0 ..._;£4....w.,; ",' ...44.• • .." -.A... • /... -: • ...,..:,,, 1.!7. .„ .::;••' ,j«..„1..; „, - .... .,,, 0.,...W ,f 4.. ... 1... t.; i. -:•...; '.' .... -.." I; .>:'. i•-;:- 5 -:,.:- ' ,_..,., ',.k..; ,; , ,,,„:, .,- „, „; ,,.,.., (.,,L.,..,' «f-'•,,,-, —44- 4,01.- •,•-? .t.44-...., 4.,.. . .; --:, ,. ;.- ..4..lf ' e.r.° ‘..1 ..- '..-'---'•"! • -.!«.; L; aJ41--- .=fr''' (..,"' '-," .2.i.--,..,..., , _ k, , .. ,.: - ---- ~. .
e.: .,~.;‘,V...i-,,..--",,-Jut -~- ...t4- 0.. -:,> ..., , - - - ,, ....-!•'.:1:-‘.;_;.„, , _.„,....i..., , --- -..,
4)„.:. I ....,, ,_, , .4, .. - ,, „ ...!.,,,h;„1„),,,,I._.:....:,‘,../4„,k; ,.,.. 1.,P ....:...„ 1 „.../ . 0 i , ..„..Z.b 1 ..t.,„ ,, . . ../.. "." '''' ..../ 42 ..„..Ly ~~ .. • -; i••• - - ''' '1'8} L. „, ',W ,a,/f.,„•,,...:2l~~~~ 1.A.; ,...•, -.0.--•
J...,f,'A..01:..4.c.-_...-.y ...y-~-.??...b,i ~. ..: ,44- ~.; .."..~.,....
-- - .„„._-_ („...., - . . . ..: r. ."--1, L: r •-):::. ''''. .-::' cr.~.~...,,...- „, .,,.., ./ ; ,,... -' :=f3 ; "...,,,,-;••A~...-; ‹...£•!. ~f..:- I .-.‘,44.4_,0_4.„,;„ ,.. . . , -~•?,...‘,..1.,' rt,' <-?;.!'".,•;i ' --<../..7°.: ,_....,,„,,(,, 1. ,~.-. .4 . - :.'-, I t.; ---., . -...~o.„e,....,>:,..,,e: z _ t': • - C-s• , • . , ,
5,
„ L~~." ••-•••-, cr' ,,_,,.:'
.•••• ,..,,x1.~3.immenweee~g~affic2""Marl~g"~.
Masoumeh DAIEI : 4.?• ,4 2,- t?., ; , ,5, ,_;?.,,i,...-_,, ,«,7-4:' * ..<'-:.:, A --'::‘" ••*4'----, - ,- ,--': ‘-'-, 4,--••?, !' d-4, ,:-.1.,‘ .! ' ^", ---- ," :, L',....:1' •,,. e --.--:-. 'L ~» 1, ,, iç, tt ~~ . ...,:- ~i,....-,~., j ,., , ,,,, L . , , JL. .~.:' . „...;....--' •••••.-_~„...;....--'l .„...;....--',...,- I.° . • ---.52- 1,.:i.,-; L.s:-J--°,,,--", Ll-:', •-:fl 14 I ".'''''::''' --',.'" --;t;' L; !" ,---'-'• t'-' '_,•;-) ' <-:'f ._' 1..=,' •-t~:i.". ....' . - ~.": t-:,` ,;(-a.... -:J 1.-... '-',"---"' L; ' -.2:!' -^!"1" :---- ‘-' --'-: •":-/""" ,---- '-- ' e,-,-- ,15"--' %.--'.' • ---':•<.--> 2' -"-- '''-'-' ''' '-'''' 1 - -'-..e:' ' -:....;.-;--q;;, -;-.,' - 0-..,,-, !, - _,. -,-....e• -: _:._-- _, ir.:2; ...,-,.._,L.... ,,,. ...;;., _~4,2,,,- ,--, ,_..t. 4-,-2••!•••••-•, .-02.1..; •- • . - , -,1•••, -,/ - - -. - _.-1.-_,-, I~~ ..----•-•••• ...• ..-:_,' _,-- , --- ~~ • ....- . - - _-_,-',".•!.-;.",-.4- _!.. ‘ .... 1•;•," i .', • - ."- J 4-..:2-:.-. I.: ,:•••"%j ~~ */ • '''''''"-- '1---'- ' . J. ;...)-, ' ”42.:4-.-. '"•-' -:y.,., 0- 2 L,D I --"•••_1•"1-Y ', •-;,,S '----• 1.1.' •••-: •-',‘"'". .~•-• ....•- 2- td'i "'" 1-; '-'« "''''' '-• d-,•', ' -- - ._ . - • ...• i • --- , „ --1-•:•:' ' ,1••.•-•--"°4.1%i (... --.., ..•-•" ,--<--..r) C....-: 9 •--:-.,•- ,...~,_. L':-_, ~ ._;- "..•-) ..,_...., , L-'..?' I-:' L . :t - , ,-.• ...,---; , , . • — ,,:tl - ; C,.:_~' ••,-,,,,Lf '•-; •-' /:•-• ..A-• O ~ ,~j-" :' •ti L";'' ': '‘ --' ç'' ("I' .1 •.'- '-'- '; ••,' • - . -, ' _, • -, ~ ;„ t; ,. - ---• -, ,.--- ,...1 ...; ,,A.g. • :.A.<•-_,---J *.::.2.0 „...4,--; , ..,____ , .:4 __..„, L-•_ L7_,_„; ,,,....,- LL....:,„; a'. - '';£ - , ' d-••;•(-144i2 . ''' S2' L; 441•!'"'. . 4 ' -;••"-! .-‘; •;< ff C''''' '-''''-'•'---; ..• .1-)..' kg • ".,----_,-_,, ._:_,.c~~ '_,
- ---.•••='-,!,--."C..4.4 Q- ' -:-; ~~ i•••,, ••,....i lE, ~..›., i - --Z.j,b--/ ,;•,_
7 ,!.._, ':_, .. , _ _ . .. „,...„.. ,....,.., ~. i up., _•., ,...; L.," ..-._, / ...g-',"41..."' -.1-'-' -.''. --:: '-': ' ."2-' -.¢.2.-- -, -:' -.--,. '~~
s',':',--;-',!~~~ ,, •-:---:-- ••• ‘...£;f:‘?". ~•-' g-r: "; ‘a<4-4/ -, ‘).Y._,/ a•-• I.: _;,,,c,."- ...: r.d.„ :,, ..,_.- .--*--: L., L ' .-!-‘-• ,./.~~ r~• • ~ f.... ~~ -. • . ,. (.4,..,,,,,VC., ,P'.7 --• S • ,-;•:). C-: • i <. "' -•• • - (- - a <,,'---^•' k-' ---::-:- ~•-_/ I ~.; ,-• _ ...„,..; • ~~ ,,..• I; ,,,,;_,./ .~,...2-• "-•-•!' •••,--. • L~2-2-' ,..~ ..J. '•(_,•_., t:',..V J 92.; b«. ,,,: 1...:, I ,,.:,_; , ,.., . „, .,. , y i I. L.,„01%..., ...:7 i ,.• Lija...-, ,,- ...:-..--":5 -• /..0 .. '-c: 1.--, ..1. -- ' - ... L; ', ...: • L.;,~~ , c 1 d.L., : ..,:. , - ''' i ":-. -5 "i' --; '-'-' P ...00 , L~. • , _.,,, ,. . ..: 0C,, . ..,,,--' : ...; ,..f- Z4-45'' 4.0 --,' t. ...--....• .1, .,..." _;.~:1:.;1.., _.9.' ~~ .. ~~ . - •.e.4' .>" ;~`••.-1.., ' - . ~~ .; L-.1 '<1.-5' 1: " "4-" ' L , . 4 '' 1 '":' . < - "- '''' ''' -' ' .--, '‘, ‹...: Lly ,_, ~~ • o ., , ,,, ...:,,,:. .,.. .1:›...,.... L, ,,, ~. • P ,.; ',.. ' 1.---_,,,,f, L; ... . . • .-z- liii--; _./..".., • 4-_;-,-. ,... _;„-• ,.., „„__-_, i., :, ,:..., _ - ,..i... ,..: ., ••., . _ . ...--, -..-- ..,...- -• ...#14. 0 -..- , is" e " 0..,,;-,1, t • ....--0,-.-#* t.;« .;..,..j ' ' . - . ' ' - • / I • " -1 -• - _, •,, • ,,,, ..-- , ~~ . - .... .,,,,,,,,,,._,..,:~~ L; ,,:,_ --..je, 41 ~~ ‘,4).0 #. ..t., ev ‹...?...,-'__Li., ',~L.; ....;._._/_, _e, , . ! ... ~~
.__)." .:,,... ~~ j ..: , .2.4e. e...J „...-,...d .- 4.<4..k.e, ',c_~_;•-
- ~~ -' • ,...‘" -'-, ...,!-• ~~" L. e..# .... t „:; f ; cr-:• • -4.~4•A • ••-•-•'•-1-j •,,i-J• ••••"."-,S; -:•"'L.4 • •••i-'-'••••• 1.;•‘..":2
P % L:4 ~~ •:`.2/ ~' • " '• -•;-• ' • • :s. J J. terz..4...~s..~~~• • 9. • • 0 ~r- , • • • ••,; ~~ ••• ••• • ; 3•1•••• 7i k. e..../ 7. .."1.4r• ••• £•••!.,;~° •••• /..r • A,. • •JIS 1-4-4›.1 • 0.4.5 L~et., j~k~ll~. • - 2_ - L- -o • ; ik.,4)..c../J
i..,.. Le, 4.;.••••:"•-•F'c‘L);>"-, ..'-'‘. < c l-A
~r . ,..,. . ~~ .,, ~. ''• e, _ • . -4 i. ,. _ . -. .- 7 • -•(-4.:' ::..Ç£' - •••.:••' I' •J-'-",' .4'' ..‹.,->: ••• • $ ~ AKANL< O • I A 451v4
L
-;" - <;•L ~'•-; "~ik!' "" • • ,••••,,,As; ,s" • '-•-" . ."-":1 4-°"‘ .0.r- ,•• - - • - . -.-• , r - • ..- ;,-;,•‘-v~. • , --4,-••-•;-, • . _ - «V- ^_. -"Ç -Ç " -•• < . .•• 1-•-• ~~" c_' 0--ers !•-5: _ ...••• . •• •••;•..? ~.•••• (7", „„- - • - - --7 " .0 L, # •-• - , - t Ls«. L ~~ ••• < c'yr ,1;,:i • s.r...~~~ - ,;_s L.- .5 I • -s ..;.~~ • ko_ z ~;- • • 7-.• ,•••••• . •••"' • • Lej • , , • -~~ • - • «<‘', f ; - z4~.Lio • _ • — • --- IL2 I •-f a;•,Loh."."11-44. Masoumeh DAIEI'... ---
•
CD I
I
,`',..t.."-Y.-7-,4-• ••• •'- 1'; <,:40 •-; '..'-' • 4,•--Pig ',.'n^J..7°
k ,---,, -
t•Ç' -':;L:' 1.~~41",! ..4.4.-50 • ....) %.*: ..r. ... «:....,..." T. .4.4i ...>..r ~~ ... ,..' .., •Lr".... ,I;o0.; ••••jr.":' -
-- , ,„.. ,-;.•
•
... ~~
‹...• .4: •••••• ••••••••14!"0.4.1 1 . 4., • ,..,‘ LA.Ç.,•..,,,...$ • • , ,, ::. • ‹....0 •:.. « i. ..6; ...,' ... . _ , e...m, ... . i ~.. .•~i--2-'-~.:. 5... ti:-. i ...,..,.;>.—...-,0 r. S' - 1" -.Z" 4" • (.4-' 4;6 k i., • .• -O 1 •V.../ ..., I «.,
.., --..... .......‘ •.;•,"., f «.C.».!!
••.; If. 4:1": )....,' •-',X44".; <..£ .!' -' •••'-'4' ' ...""e‘' .." ."; l';‘.0' ---,
,>•:?1?)<;. : JA.: • '.?...!..: I 44,:; "4...-.'"6bd I ''''; L; - ,"'.1~~ ;.:&*1,1, •O'',1 .J.:. •Lf.. ..,•_,,,
,.?..,...ji,•., i • •-•?.-•-_-• .,-.4, <, k' :.-...4,. •••:--_--' L:---,-. ••-•:."•••-'"---.6! '-‘ - -.•:.•:- ..; -0----:: ,,, • _ ... L , o,
-: -...---• el' -.: ••••-• -: 4,- ,Le.;,,er--„,„- <,,,,,u, ' ---44—' ' - 'a:' --"cj•-• -":-...' -::5- ' ...r.k.; -9' •<:. •-!..1-,-.:.!--!..-- y ~," .-; ,?.," ...-j,J"4.~.;:, (<-1 s .1 r-.1: - 4:- -,-•--i.,,..;,.,i---, •,..£:- , ...•.;"., .4-0 '.., - • . -....-:,-,-....,.:•- , I ". % :.>: 1-, • ---.---4.24-"."4...0 ....4 ,,..., -4,-4-,-',1. - , A1- J L' ' —.-tr;~..., / 0...,::,..' ,..4..: :/4.•‘•,..., ° ; t.g: I., • • • ... , ' : .4•(;‘,-e-lr - ' •-''''j-"' •:'15%-..f ~:L/ - 1 ...~~i ...0.1•*".., ,,,,,5).:y.";: ;da. ../.: #.4.4-5 ...042•4./....e.-. ,..,•:• • • l'~~ .1.
~~'', .../...- , ;,; e; ‘ 4:;... J; .; - .... ~l _I.L ..„..._ ... ..~.,>•!, L. L.,,,ILC •••11:.• .:. I i ,•••Î ..: ~• 1 ..,;j0 VL ...?---; 4.<.v ...1.1 Lig t• ... -t ,,•‘• 4.%?._": • !N c-f; k • • 0.02 ~i:••4; d:› - ' -..4%-21.f.^1-'1".:' • "'-':4£!1' 4.;'• L. ~.J.;_ • - 414.:t•J ci 1/..Ni 'e ...: .0.4-;, "--,',1•••••••-:, si:-. L'..--
il, .• ~..!• '4.,-• c.)...-- ..-,...-/'„- 1..!.. < c •:-, UV. i•••-• ' ...;_. 1..i., ,
,:_:,&.•,/,';,£.>-•,'ei,..-,,;•,---"‘; g:;...".•', ;,,,: ....:.4 . _ 5,,,z, ..--...-g".• 4C ,;,_, - - ... •...,... ed.,,ea.,_.•2:•••-',.).;./..!&• (v.• 5..,...•...;:. IS' ,;.<6,,c ,_, r,, ,.._ .„..,,..; J•!,...4.;L,,,,, t; .9.---ti,y_? U.,-..;52,; :;,..1.!-1,-4- ,•,..;.'. 4-..,•,,,v,b .2.; g,..,x,,j4.: 14 „•,L; o .1•:•-./..1-;,e,,...5,! .L.:-',- - • -
,.?-4,!--•-_,L-5,.-:-.:5- • --es--...a..- ...._:..- i„. ,,,2,,;,•: i,_>
,....,4.- :1-,. 1"...; 1, r ••k.,' •±' .., . L-..C4 ;•-• 1 ,;;,...1»,o.A:(..- -,-11.. ...-:.:1., ....-...0 44-::J. .:-/--1,1..!-, • r, ... G M'z•...--, , r Masoumeh DAIEI
,
