B
İL İR S İN İZ Yahya K emal Be yatlı'nın Ses şiiri, u n u tu l m uş sanılan b ir aşkın can lanışıyla ilgilidir. K endisini gör m ediği am a anısını yaşatan ş a r kıyı duyduğu zam an şair, «Ânî b ir üzüntüyle bu r û ’yâdan uyan dım ; / T ek rar o alev gömleği giymiş gibi yandım ...» der. Ç ünkü, «Bir lâhzada b ir pan- cu r açılm ış gibi yazdan, / B ir bestenin engin sesi yükseldi Bo- ğaz’dan». dizeleri, sevilen in sa nın b ü tü n çağ rışım ların ı g e tir m ektedir; «H er yerden o, hem aynı güzellikte göründü; / S an dım bu biten gün, beni ra m e t tiği gündü.» Neyse ki «Dağ dağ o güzel ses b ü tü n e tra fı gezin di; / G örm üş ve geçirm iş deni zin kalbine sindi.» (D ergâh 1/6, 5 Tem m uz 1921, K endi Gök K ubbem iz).S ab ah attin Ali'nin Ses hikâ yesini de hatırlayacağınızı u m a rım . B ozkırda b ir kam yon yol culuğunda ta ş ıt bozulunca, yol işçilerinin arasın d a eğleşen yol cu ların saz çalan delikanlının tü rküsüyle şaşkına döndükleri ni anlatm akla işe b a şla r: « ...ö m rüm de bu k a d a r gür, tatlı bir erkek sesi dinlem em iştim . Bir insan gırtlağından bu kadar m analı ve sarıcı seslerin nasıl çıkabildiğine h ay ret ediyordum . Sazının uzun sapı, şaşırtıcı b ir sü ratle aşağı yukarı kayan p a r m aklarının altında, canlı b ir m ah lû k gibi titriy o rd u .. Bu el sazın gövdesine h e r yaklaştıkça, insan sanki o ta h ta ile b u e t arasında gizli fa k a t çok m an a lı ve m ühim b ir konuşm a olu yorm uş zannediyordu..» (Ses, 1937...)
TEK BAŞINA
D e rtli’nin «Telli Saz» adlı ta ş lam asın ı anm anın gereği yok s im d i: am a S ait F a ik ’in «Türk Ü lkesi» hik ây esin i an latm ad an geçem em . K a rm a k a rışık b ir B urgaz gecesinde y ap ay aln ız y a z a r, sanki k en d i benliğini a- ra m a k ta , u y g a rlık değişim inin y a ra ttığ ı değersiz y o z lu k la r a- ra sın d a te k başına dolaşm ak ta d ır. B ir yapı y erin d e b e k â r işçilerin b arın d ığ ı k u lü b en in içinden ta şa n bağlam a sesiyle d u r a k la r : «... Çöm eldim , d in le dim . Âşık hep y ay lan ın ve ıs sız dağın insanının k e lim e le ri ni sö y lü y o rd u . Y âr d iy o rd u , k a za, k a d e r diyordu. M erh ab a di y o rd u . ö lü , d iyordu. V ardım , d iy o rd u , zeval d iy o rd u . D ağ ses v e rd i, d iy o r d u ; G u rb e t, di y o rd u ; T e v ra t, Z e b u r, İncil, K u ran d iy o rd u ;. K itap sıza m e r h a b a diyordu...» İçi sevinçle dolan y a z a r k u lü b e d e k ile re b ir şeyler ısm arlam ak is te r ; yapı sahihi de k a tılır dileğine, ko n u ş u r la r : «— G eçen akşam b en de dinledim , dedi. G üzel o k u yor, güzel çalıy’o r oğlan, çoban m ış, o k u m ak , yazm ak bilm ez m iş ... — Biz b iliy o r m u y u z M ehm et B ey, dedim ... G ittim b ir ağaç a ltın a o tu rd u m . B a lık çı k ü re ğ in in şıp ırtıs ın ı d u y m a ğa b aşlam ıştım . A ra d a b ir sa zın sesi de g eliy o rd u . S ırtım ı v erd iğ im ağaç da kım ıld am ağ a b a şla m ıştı. N asıl oldu bilm em , b ird e n b ire sanki b ir u ç a k ta n b ü tü n T ü rk ü lk esin i b ir an d a kav ram ışım gibi oldum . ... T ü rk v arlığ ın ı, yaşıyan v arlığ ım ın ölünceye k a d a r b en im le b e ra b e r olacak ru h u m la d u y d u m .. Ne söylesem boş, ne söylesem an latam am a r t ık ; iyisi m i su- savım , b itirey im hikâyem i.» (Son K u şlar. 1952).
BÜTÜN ULUS
B e y a th ’m n I t r î ’si «... B ir ihtişam lı d ü n y a y a / Ses ve te l k u d re tiy le lıâkim idi»r. Y üzyıl larca im p a ra to rlu k to p ra k la rın ı k a rış k a rış gezm iş olan saz âşık la rı ise adsız b ir e r k a h ra m an . G ene de A h m et H aşim şöyle söylem ek gereğini d u y a r : «... M usiki ta n rısı Apol- lo n ’n k am ıştan k a v a lın a m ağ lû p eden çoban M arsiyas gibi k ır la r d a y aşayan, bostan eken ve to p ra ğ ın verdiği m ah su l ile geçinen p eh liv an ın , b ü tü n T ü rk c o ğ rafy asın a a it tü r k ü le rin i d in lerk en ... a n lıy o ru z k i aşk ve k a h ra m a n lığ ın iki k a rd e ş oldu ğu n u hiç b ir m ille t, tü r k ü le rin d e T ü rk m illeti gibi a n la t m ay ı bilm em iştir.» (O sm an P eh liv a n , Bize G öre 1969, 116-118). A ynı d u y g u y u A h m e t H ik m et M üftüoğİu’n u n « Y arayı K a n a tan» h ik ây esin d e de b u lu ru z (Ç ağ lay a n lar, 1922, 1968). O rada da dengesini v itirm iş b ir b atı züppesi, kişiliğini h alk m üziği n in ses ve sazında te k r a r b u lu r. O ün lü «Üzümcü» yazısın da da b ir k işin in p o rtre sin d e b ü tü n b ir u lu s can lan m ış gibi o lu r.
ÖZLENEN
B ütün bu ç a ğ rışım la r şu n u n için: B ir dost m eclisinde R uhi S u ’yu d in lerk en onun ses-saz- v o ru m to p lam ın d a n iced ir a r a nan, b ek len e n , özlenen sonucu gerçekleşm iş g ö rd ü m . D aha ön ce birçok y azarın ay n ı y ü re k sıcaklığı, aynı in an ç gücü, a y nı sevgi o rta k lığ ın d a onun se siy le b irle ştik le rin i de biliy o ru m . İlk p lâ k la rın ın k a p a k n o t la rın d a S ab ah attin E v ü b o ğ lu ’- n u n — yalnız onun o k ısa lık ta anlatabileceği — « T ü rk ü ler İm e cesi» yazısını, Y aşar K em al'in C u m h u riy e t’in 3. san at e k in d e ki güçlü yazısını h a tırlıy o ru m (M a rt 1971 S eferb erlik T ü rk ü leri - K uvavı M illiye D estan ı). Bu ay ın d erg ilerin d e aynı coş k u d a b irleşen en az ik i yazı v a r : Yeni U fu k la r’ın 231, sayı sında C av it O rhan T ü ten g il’in (B ir C u m h u riy e t B ayram ı. A- ra lık 1972); S o y u t’un 53. sayı sında İsm et Zeki E v üboğlu’nun (H ey K oca R uhi Su, A ralık 1972). Bu o rtak lığ ın sebebi ya k ın . R uhi Su, K aracao ğ lan tü
r-Ruhi Su’dan Karacaoğlan
■ Halk sanatçıları, geleneğin verdiği şiir me
tinleriyle türküleri, kendi zaman ve beğeni
katkılarıyla söylerler. Sözgelimi, «Bir yiği
din amamnı kesişin/Sırnm ellere açıcı
olma» öğüdünün hangi ahlâk ve anlayışın
ürünü olduğunu düşünmek gerek. Ben de
kendi ses ve yorum olanaklarımı kattım ez
gi ve söyleyişe. Ben de halkım ve buna hak
kım var...
Rauf MUTLUAY
k ü le rin d e n oluşan yeni ve b ü y ük b ir p lâ k çık ard ı b u g ü n lerde. K ap ak içinde hiç d u y m adığım ız söz m e tin leri, Ya- şa r K em al'in K aracao ğ lan üze rin d e Ç u k u ro v a h a lk ın ın b irleş m iş y ü reğ in i a n la ta n yazısı ile: «... Ç ağım ızın u sta , bilinçli se si R uhi Su d a bize yeni, u sta b ir K a ra c a o ğ la n g etiriy o r. O- n u n b itip tü k e n m e z ç a b a la rı n ın. a ra ş tırm a la rın ın , Ç uk u ro v a ’da K aracao ğ lan h a v a la rı üs tü n e h a lk a ra s ın d a bitip tü kenm ez u ğ ra ş m a la rın ın tan ığ ı yım . K aracao ğ lan 'ın hem şerisi bu b ü y ü k u s ta da, K aracaoğlan h a v a la rın ı kendi kişiliğinde yo- ğ u ra ra k , b iraz d ah a o lu ş tu ra
ra k , belki de en gerçek biçim de y a ra ta ra k bize yeni b ir K a racao ğ lan g e ti r i y o r .»
YOLLAR
G erçekten h alk şiirim izle h alk tü rk ü le rim iz in b u lu n m a sında, d e rle n ip sap tan m asın d a, yazıya ve n o ta y a g eçirilm esin de sü rü p giden y a n ılg ıla r, on dan da öte, değişik o lan ak ve y o llar v ar. B u g ü n le rd e çok de ğ e rli b ir k ay n a k ç a (b ib liy o g ra fy a ) y a y ım la n d ı: T ü rk Halk- b ilg isi ve H alk E d eb iy atı Ü ze rin e Seçm e Y ay ın lar K a y n a k çası. T ü rk Dil K u ru m u y ay ın la r ı a ra s ın d a çıkan b u d eğ erli
y ard ım cıd a 1552 eserin k ü n y esi v a r, 26'sı d o ğ ru d an doğ ru y a K a ra c a o ğ la n ’a ait, (T ü rk e r A caroğlu - F ıt r a t O zan, 152 say fa ,10 lira ). K im senin ilgisiz ka- lam ıyacağı b ir b a şk a zengin e- se r de C ah it ö z te lli’n in : «Evle rin in ö n ü (H a lk T ü rk ü le ri, H ü rriy e t Y a y ın la rı, ciltli 880 sayfa, 40 lira , E k im 1972). O k ita b ın çeşitli sa y fa la rın d a (49- 750) 30 K aracao ğ lan tü r k ü s ü n ü n sözleri v a r ; hiç b iri tam ta m ın a p lâ k ta k ile re b en zem i y o r. A ğızdan d e rlem e, cönk ve m ecm u a la rd a n k opya etm e, es ki n o taları d eğ erlen d irm e yol la rı şim dilik y etersiz . O nun için bu kon u d a R uhi S u ’ya so r u la r y ö n e lttim . C ev ap ların ı o lduğu gibi su n u y o ru m :
ÇOK GÜÇ
— T ü rk ü sözleriyle ezgilerini b ize v eren ç e şitli k a y n a k la r v a r ; am a d erlen ip yayım lanm ış k ita p ve n o ta la ra genellikle gü v en em iy o ru m . Ç ü n k ü bu n o ta la r, tü r k ü n ü n b ü tü n in celik le rin i, k a ra k te ristliğ in i y a ra ta n ö zellik lerin i ta m v e rm iy o r. H e le u zu n h a v a la rı n o ta la m a k çok g ü ç; b elli ritm le re gö re söyle n e n oyun h a v a la rı k u şk u su z d ah a k o laj'. G üneyde K a ra c a oğlan, genellikle u z u n h av a o- la ra k söj’le n ir. G elen ek , b u ez g ile rin edasını b ir dereceye k a
d a r k o ru m u ştu r. A m a zam an k en d i beğenisini, k atk ısın ı e k liy o r; ezg iler de g ü n ü n e tk ile rin e göre d eğişerek g eliy o r; y a ni hem zam an ın , hem söyll- y en lerin kişilik k a tk ıla rı.
— Ben K aracao ğ lan tü r k ü le rin i sö y liy en leri b u ld u m . N e reli o ld u ğ u n u b iliy o ru z K ara- c a o ğ la n ın : G azian tep - A n taly a d o la y la rın d a , T o ro sla r’da, K a d irli - O sm aniye - H aru n iy e - F eke - S aim b ey li’de dolaştım . G erçi b aşk a y e rle re de sıçra m ış tır (T o k at, S iv as...). D olaş tığım j’Orlerin h alk ın d a çok j'ay g ın d ır K aracao ğ lan , Dacfaloğlu, E lbeylioğlu. ö k s ü z Ali gibi...
OLANAKLAR
— K a ra c a o ğ la n ’ın şiir o larak da ta m am en to p lan d ığ ın a ina- nam am . H e r an yeni şiirleri, yeni ezgileri b u lu n a b ilir. Be nim ne y ap tığ ım ı so ru y o rsu n u z. A çıklam a ve yo ru m b ak ım ın dan k a tk ıla rım oldu. Ezginin an a çizgisini k o ru y a ra k , yorum b ak ım ın d an bazı ses o lan ak ’a- rın ı k u lla n d ım . B u, ezginin de ğişikliğinden çok söyleyiş ed a sı diye y o ru m la n a b ilir. A n la m a ve d eğ erlen d irm e k a tk ıs ı; çü n k ü b ü tü n söz m etin leri sap tan d ı ses b an d la rıy le .
— B ana öyle g eliy o r ki h alk b ö y le söylem ek istiy o r K ara- c a o ğ la n ’ı. Ç ağdaş sanatçının,
bu şiirlerle ezgileri, k ö k leri ve am aç larıy la anlam ası g e re k li; o g ü n lerin k o şu lların ı d ü şü n e rek.
— B ir de şu n u dem ek iste rim . Hiç b ir zam an, ne şive ne söyleyiş açısından h a lk ın ay n en ta k litç isi o lm ak istem i y o ru m . T a k lit, a slı y o z la ş tırır, A ynen söylem ede hiç b ir e r dem yok, zate n a y n en de söy lenem ez. O na özenm ek aslı da bozar, y a v a n la ştırır. H alk da böyle y a p ıy o r a slın d a ; h e r söy ley en kendi k a tk ıla rın ı ek li yor.
— Benim de b ir y e rle rd e k a t k ıla rım v a r. Ama j'en i keşfe dilm iş b ir yol da değil b u . Ben de h a lk ım ye b u n a h ak k ım v a r, d iy o ru m .
R uhi S u ’yu d in lerk en m üzik eşliğinde doğup yay ılan ilkçağ şiirle rin i, T ü rk h alk sa n a tç ıla rın ın geleneksel iş le v le rin i d ü şü n d ü m . Y alnızca b ir söz sa n a tı o la ra k şiir v a r ; v a r am a keşki m ü zik le b irlik te olsaydı d e d irte c e k k a d a r te k il ve y a l nız şim di. B iyologlar, a n a la rın , ço cu k la rın ı hep sol k o lla rın d a ta ş ım a la rın ı bile y ü re k sesleri n in e tk ile rin e b a ğ lıy o rla r. R u hi S u ’n un sazıyla sesinde, h a lk şiirim izle h a lk m üziğim izin b ir j'ü r e k v u ru ş u gibi canlı e tk i le rin i d u y a ra k y aşam ak güzel. Ö yle y ap ıy o ru m .
CEM O
■ Yönetmen: A tıf Yılmaz /Eser: Kemal Bilbaşar / Senaryo: Ayşe Şaşa / Gö rü n tü yönetm eni: Çetin Tunca / Müzik: Yalçın T ura / Dekor, kostüm: M e tin Deniz / O yuncular: T ürkân Şoray - F ikret Ha kan - Mclda Sözen - Bilâl înci - Aliye Rona - Danyal Topatan - T uncer Necmi- oğlu - Mümtaz Ener - M u adelet T ibet / Renkli A k ün filmi (Saray, İnci, vs.)
CEMO FİLM İNİN B İR SA HN ESİND E F İK R E T HAKAN VE TÜRKÂN ŞORAY
Türk
sinemasında bir adım
Atillâ DORSAY
C
EMO, T ü rk sinemasında şim diye dek yapılmış olan en «güzel» film.. Sürekli o k u y u cularım , benim b ir film için bu sözcüğü kullanm adığım ı, y eri ne ilginç, önemli, iyi film dedi ğimi bilirler. B urada, sözcüğü «seyredilmesi güzel» anlam ına kullanm ış oluyorum öncelikle... «Cemo», b ir yandan, yüksek d ü zeydeki b ir plastik değerler b ü tünüyle «güzel olma» niteliğini kazanıyor.. D iğer yandan, bu plastik olgunluğun j’ardım ıyle, film in düşsel atm osferinin, b i çimsel yanıyle tam b ir uyum göstermesi nedeniyle (diğer b ir deyimle tam b ir «öz-biçim u y u m u m a erişerek), insandaki g ü zellikle ilgili tü m duj-guları h a rekete geçirmeyi biliyor.. Kemal B ilbaşar’ın ün lü rom anından a- lm an «Cemo»da, yazarınbirbi-BEYOĞLU
■ ANKARA (64 16 86) Ateş Ç em b eri — A. Delon ■ AS (47 63 15) K ırm ızı G ü n e ş - - C. B ro n s o n - R Î. ■ ATA (64 21 43) 1 — E v lâ t — F. G irik . R. 2 — 002 H ava K o rsan ları — F. F ra n c h i - RT ■ ATLAS (44 08 35) E rk e k De_ d i^in — S. K oscina ■ DÜNYA (49 93 61) Sokak K ı zı — A. V u y u k lak i - R İ ■ EMEK (44 84 39) D am daki K e m ancı — RÎ ■ ERKOÇ (47 07 32) K adifeden K esesi — K. İ n a n ır ■ F jT A Ş (49 93 61) K an u n u n K uvveti ■ ISIN (46 22 54) A şk la rın En G üzeli — T. A kan ■ ÎD İL (46 09 31) Sokak K ızı — A. V u y u k la k i - RT ■ KEREM (46 70 91) D am daki K em ancı ■ KERVAN (48 04 23) Cemo — T . Ş oray ■ KONAK (48 26 06) K an u n u n K u v v e ti ■ LÂLE (44 35 95) K an u n u n K uvveti ■ LEVENT (64 06 99) K an A k a cak — T. P ra d al ■ M İSTİK (46 15 14) 1 — K ırm ız ı G üneş — C. B ronson. 2 — Seks D ersi — N. Delon ■ ÖZLEM (48 47 33) Cemo — T. S oray ■ RÜYA (44 54 57) A şk la rın En G üzeli — T. Akan ■ S İT E (47 69 47) E rk ek D ediğin S. K oscina ■ TAN (48 07 40) 002 Ş ehvet P a z a rın d aİ
m
Y E N İ AR (49 64 72) 1 - Ö lü m E lç ile r i - A. A k k a y a . 2 - B e lâ lıla rın Belâsı — T. K orel î ■ YUMURCAK (48 18 87) Cemo t T. S orayf ■ YENİ MELEK (44 42 89) Ölesiye S evm ek — A. G irardot
* İSTANBUL
■ AYDIN (21 52 58) İ k i T aşralı J . Lem m on ■ BULVAR (21 35 78) A şkların En G üzeli — T. Akan ■ GÜNDEŞ (27 71 86) 1 — K u m a r v e Ö lüm . 2 — Suzan’m A şk Y uvası ■ GÜL (27 71 86) Cemo — T. S o ra y ■ HAKAN (23 42 33) Cemo — T. S oray ■ İN C İR L İ (71 07 25 ) 002 A ffedersiniz Verginizi Ödediniz mi
F. F ra n c h i
■ İPE K (22 25 13) Ölesiye S e v .
m ek — A. G irardot
riyle içiçe işlediği çeşitli durum lar, duygular, tem a’lar var.. Ba bası tarafından kötülüğe karşı gereğinde tek başına çıkabilme si için erkek gibi yetiştirilen, a- tılgan, sert, erkek davranışlı Ce- m o’n un gönlü, kendi halinde ga rip delikanlı Memo’ya takılıyor.. İk i genç evlenm eyi k u rark en a- ra j'a civarın eşklya reisi Sorik- oğlu giriyor, o da görüyor Ce- mo’yu ve kendine istiyor. D e vir, im paratorluğun en zayıf de virleridir, çöküş, sonuna yak laşm ıştır. D evletin eşkiya ile, âsilerle başa çıkacak gücü yok tu r. İki genç buna rağm en ev leniyorlar.. Uzun zaman
Memo’-H K R İSTA L (21 57 66) E rk e k De d iğ in — S. K oscina
■ KULÜP <22 72 77) 1 - Alçak la r Cehenneme Gider. 2 - K ara
B a tu r — A. A k k ay a
m
MARMARA (22 38 60) E rk ek D ediğin — S. K oscina■ SİNEM A SUR (23 67 12) S a t ra n ç — H in t film i
■ SİNEMA YEDİ (71 04 65) Şeh
vetli K adınlar . R. Harison
M ŞAFAK (22 25 13) K a n u n u n K u v v eti ■ TIN A ZTEPE (71 65 18) K ırm ız ı G üneş — C. B ronson - RT ■ ÜNVERDİ (71 54 78) K an u n u n K u v v eti ■ YENİ METE (21 55 14) 1 — V aldez G eliyor. 2 — B ir A şk H ikâyesi ■ YILDIZ (21 11 37) K a n u n u n K u v v e ti
KADIKÖY
■ ARZU (33 13 88) P ırla n ta El ■ AS (36 00 50) İ k i Yüzlü T ehlike ■ ATLA N TİK (55 43 70) Cemo — T. Ş oray — R.■ EFES (36 37 63) Y aklaş Ama, Soyunm a — G. Lollobrigide ■ FEZA (36 37 63) Cemo — T. S oray ■ KADIKÖY (37 15 97) R ö n tg en - c i’n in G ö rdüğü ■ K AFKAS (37 43 66) A şk la rın En G üzeli — T. A kan d KARTAL BF.LEDİYE (53 37 78) Ö lüm Çem beri ■ KENT (36 96 12) Ç ılg ın S a v a ş, ç ıla r. ■ OCAK (36 37 71) Y ılan R u h lu K a d ın ın İn tik a m ı — I. F u rs - te n b e rg - R İ
■ ÖZEN (36 99 94) Aşk Böceği ■ SİNEM A 63 (55 10 84) Seks D ersi — N. Delon ■ SUADİYE (55 29 06) A şkların En G üzeli — T. Akan ■ SUNAR (33 06 18) İk i T aşralı J . Lem m on ■ SÜREYYA (36 06 82) İ k i T a ş . ra lı fl SÜREYYA CEP (36 06 82) B a tıd a K an Var. ■ ÜSKÜDAR (33 24 75) K ara K o r san. ■ SİNEMATEKTE BUGÜN 16.30 v e 21-30’da UDİENZO — R
TİYATROLAR
ŞEHİR TİYATROLARI■ DEVLET OPERA VE BA LESİ— 20.30 K onser — Verda E rm an
■ ÜSKÜDAR (33 03 97) BA^
LABAN AĞA — Komedi.
Cuma hariç her gün 21.00.
suna anasının istediği bir erkek evlât verem iyen ve bunun üzün tüsüyle kahrolan Cemo, tam ilk kez gebe kaldığı sırada bu kez Sorikoğlu’n un soğumamış öfkesi gelip çatıyor.. Cemo, Sorikoğlu- nun intikam ından kendisini ve Memo’sunu korum ak için ve yi tik bebeğinin üzüntüsüyle k ah rolmuş, ortalardan yok oluyor.. Dönüşü, Memo’sunu, onun Se- ııem’le kurduğu ve bir çocukla bezenen yeni m utluluğunu, ken- disininki imiş gibi, Sorikoğlu çetesinden korum ak için olacak tır..
«Cemo», T ü rk sinem asında şim diye dek en b a şa rılı
«depay-P erşem b e halk günü. «depay-Pazar 15.30 da m atine.
■ Y EN İ K O M ED İ (44 04 09)
HACI YATMAZ — K om edi 3 p erd e. H e r g ü n 21.00. P a z a r 15.00 de. P a z a rte si h a lk a , P erşem be ö ğ ren ciy e te n z ilâ tlı
B FA TİH (22 01 71) ANNA
K A R E N İN A (O yun 2 Bölüm - 7 T ablo) P azartesi hariç h e r gün 21.00. P a z a r 15.30 da Ç arşam b a öğrenci tenzilâtlı.
B H A RBİY E (40 77 20) OS-
M A N G İLLER (O yun 3 p er de) P azartesi hariç h er gün 21.00. P azar 15.30. C um a halk günü tenzilâtlı.
B KADIKÖY (36 31 21) İS İM S İZ YILDIZ — O y u n 3 p erd e. Salı h a riç , h e r g ü n 21-00» P a z a r 15-00 de. C um a h a lk günü.
B B EŞ BASAMAK TİYATROSU
(47 56 39 - Şişli) ÇARLİ’N İN T EY Z ESİ — M üzikal kom edi 2 bölüm , 6 tab lo — Pazartesi, S alı 21.30; Ç arşam ba 15.30 . 21.30 da ve halk günü. M İL YONER KADIN - Alt an Ka- rındaş • K om edi 3 bölüm , 4 tablo - Cuma 18.30; C um ar tesi, P azar 15.30 d a bütün m atin elerd e öğrenciye tenzi lâtlıdır.
B KEMAL DİRİM TİYATROSU
(27 71 86) - DAVETSİZ Mİ SAFİR — K om edi 3 perde, Salı h ariç, h e r gece 21.30, Cu m artesi, P azar 18.00. P erşem be h alk gecesi, h er gün m a tin e ve su arelerd e öğretm en ve öğrenciye tenzilâtlı.
B A LÎ PO Y R A ZO Ğ LU T İY A T
ROSU (49 56 52) (K üçük S ahne), H A K K IM I VER H A K K I - P azartesi h a riç her gün 21.15 de. Ç arşam ba, Cu m artesi, P azar 15.00 de. Ç ar şam ba m atine talebeye te n z ilâ tlı. P erşem b e halk gecesi.
B D OSTLAR TİY A TRO SU (El
hanıra - 45 64 86) ABDÜL- CANBAZ (Çalgılı komedya 2 fasıl - 12 kısım tekm ili b ir den) P erşem b e h ariç h er- gün sa a t 18.15 de, P azartesi 21.15 de, Ç arşam ba sa a t 15.00 de halk, C um a 15.00 öğrenci indirim li.
B D EV EKU ŞU K ABARE T İ
YATROSU (44 46 75 - T ak sim ) DÜN BUGÜN - M üzik li kom edi 2 bölüm P erşem
-sernent» (şaşırtm a, y abancılaştır m a) film i, aynı zam anda.. Atıf Y ılm az’ın, kendi sözlerinden d a h a iyi anlaşılacağı gibi, bu film de de u lusal öğelerden h a reketle u lu sal b ir dil y aratm a çabasını sü rd ü rd ü ğ ü kuşkusuz.. N e v a r ki, film , gerek Bilba- ş a r’ın ro m an ın d ak i belli b ir ç a ğa yaslanm ış gerçeklerden ö- n em li ölçüde sıy rılarak a n latıl dığı, gerekse d estan sal, giderek düşsel b ir atm o sferi kusursuz biçim de gerçekleştirdiği için, gerçekçi yanı hem en tam am en yittiği gibi, seyirci için, bizden, yakın tarih im izd en çeşitli k işi, ü nvan vs. verilere rağm en, san ki ta rih in ve h e r tü rlü gerçeğin bağlayıcı sın ırlam asın d an k u r tu lm u ş h avasına girm eyi biliyor. T abii ki, bunu, seyircide sonuç o la ra k uy an an b ir duygu o larak
be hariç, h e r gün 21.30. Ç ar şam ba, C um artesi, P azar 18.00 m atine. Ç arşam ba m a tin e h alk a ve öğrenciye te n zilâtlı.
DEVLET OPERA VE BALESİ — 18,00’d e M adam B u tte rfly ; M ü
zik li tr a je d i ü ç p erd e. B GÜLRİZ SÜRURİ - ENGİN CEZZAR TİYATROSU (Ü-m it T iy atro su - 46 60 64 - 46 56 61) B İZ K A D IN L A R - P azar 18.30 - 21.30. P a z a rte si 21.30, Ç arşam ba 15.30, 21.30; EV ET, EVET, EVET. P erşem b e 21.30: A Ğ USTO S BÖ C EĞ İ - C um a 21.30, C u m artesi 15.30. 21.30 f l K EN T OYU N CULA RI (H a r biye (46 35 89) İN SA N DE NEN G A R İP HAYVAN. Ç ar şam ba 15.00, 21.15. Perşem be, C um a 21.15. C um artesi 18.15, 21.15 KİM , K İM İ, K İM LE - Salı 21.15. P azar 18.15, 21.15. Ç arşam ba 15.00 ve 21.15 de h alk ve öğrenciye indirim li.
ECZANELER
■ BAK IRKÖY: K ent, G ün (Yeş. Y u rt), T ep eü stü (K üç. Ç e k ). M erkez (S a frak ö y ), T opdem ir (G ü n g ö re n ); O sm aniye. A talay (K a n a ry a ), E senler, Z ü h al (Ş i- rin e v le r)
B BEŞİKTAŞ: Y eni Y ıldız, V a li, deçeşm e. Yeni ş if a , A rn av u tk ö y ,
G ül (4. L event)
■ BEYOĞLU: Çiğdem , Ş ifa. Do- lapdcre
B EM İNÖNÜ: M ehm et Cem al. G ü ven (Ç cm b erlitaş), S a rım (A k sa ray )
| EYÜP: Ş ü k ra n . S ağ m alcılar . U luğbey (B ay ram p aşa ), Yeni (R am i). S ilâ h ta r
f l F A T İH : K urç, A kşem seddin, A yten. Ş ehrem ini M erkez. M il let (Ç apa). Sam atva. Akalın B G AZİOSM ANPAŞA: B üyük E-
m ek Eıısarl (K üç. K öy)
B KADIKÖY: P ars, Filiz. İn d ere , P e lit (F. Y olu); D aryal (S u a . d iy e ). Yeni (F ik irte p e )
■ KARAKÖY: M erkez
B KASIM PAŞA: D ereboyu. M el tem (H alıcıo ğ lu )
B SARIYER: B ü y ü k d e re, B o y a cı- köy
B Ş İŞ L İ: H ü rriy e t, F erik ö y M e r. kez. A ltın , Eda. K uştepe, Şifa (G ü ltcp e) N ursel (Ç eliktepe), O k çu lar
f l ÜSKÜDAR: isk e le . T ontaşı, Z a fer. İh san iv e. A lper (Ü m raniye)
B ZEYTİNBURNU: G üneş
ele alıyorum , yoksa h e r tü rlü ta rihsel ve m a n tık sal gerçekten tam am en uzak film ler, Şehra- z a t’ta n K araoğlan’a, sinem am ız- j
d a bol bol y apılagelm iştir. «Ce- j mo», b u düşselliği, b u d estan sı coşkunluğu, h e r tü r lü sın ır ve k ay ıttan sıy rılm ış bu nefis aşk m asalın ın , bizim seyircim iz için bile «egzotik» sayılabilecek bü- jriisünü, sinem anın b ü tü n öğele rin in ta m b ir uyum a vardığı b ir Ü slûpçulukla elde ediyor.. Çe şitli insancıl te m a la r film de yi ne var.. «Kuma» geleneğinin k a dın ru h u n d ak i yansım ası, köy y aşam ında k adının doğurganlığı n ın önem i, zulm e k a rş ı sevginin d iren işi.. Ama b ü tü n b u n larla b irlik te ve b ü tü n b u n ların öte sinde, «Cemo», b ir düş âlem i d ir , b ir m asald ır, sevginin, T ü rk sin em asın d a yapılageldiğin den bam başka biçim de ele alını şı, ve m asal yanına rağm en, işlediği duygulara seyircisini değ m e gerçekçi film den d a h a güç lü biçim de o rta k eden b ir film d ir.. Atıf Y ılm az’m k u su rsu z a n latım ı k a d a r. Ç etin T u n ca’nın sinem am ızda b iç görm ediğim çok zevkli b ir to n uyum unu tu ttu r a n k am era çalışm asını. Yal
çın T u ra ’nın, hem en sü rek li o la ra k kullanıldığı halde seyirci yi hiç ra h a tsız etm iyen, film e ta m a m e n b ü tü n len m iş m üziğini, oyuncuların tü m ü n ü k u tlam ak is te rim .. Son çarp ışm a b ö lü m ü n ü n d a h a özenli çekilm esini, ö- zellikle C em o’nu n kucağında Se- n em ’in bebeğiyle yürüdüğü sa h n enin, taşıdığı büyük d ra m a tik güç nedeniyle d aha etkileyici bi çim de verilebilm iş olm asını, d u b la jın b iraz d ah a özenli olm ası n ı is te rd i gönül.. «Cemo». sonuç o larak , B ilb aşar’m ro m an ın a b ir ölçüde ih a n e ttir belki.. Ama y azarın, ro m an ın d ak i gerçekçi ve toplum sal öğelerin kaybolm a sm ı, rom anın ta m uyarlam ası o lm asa da böylesine b a şa rılı b ir film e kaynaklık etm iş olm ası ne deniyle bağışlayacağını san ı rım . «Cemoımun çekiciliğinin, yabancı seyirci için d ah a da ge çerli olacağına inandığım dan bu film in d ış âlem e örneğin ya bancı şenlikler araeılığıyle tanı- fılm aj'a çalışılm asını da k esin likle tavsiye ederim ...
ATIF YILMAZA
SORULAR
— «Cemo» ile ne g e tirm e k is tediniz? Bu film i h an g i film le rin izle b ağ ın tılı g ö rü y o rsu n u z? Y ap m ak isted ik lerin izi gerçek- le ştire b ild in iz m i? O la y la rın , ro m an d ak in in aksine, zam an ve m ek ân d a n so y u tlan m ış olduğu id d iasın a ne dersiniz?
— 1968’den bu y an a, T ü rk si nem a d ü şü n cesin d e se rp ilm e k te olan «ulusallık» k av ram ı, 3-5 j'ö n etm en ark a d a şım la b irlik te b en im çalışm alarım ın da te m e li o ld u . «Cemo» b u u lu sal ü s lû p a ray ışın ın son ü rü n ü d ü r . «G elinin M uradı» n d a n (1957) b a şla y a ra k , «K um panj'a», «Bu V atan ın Ç ocukları», «A lageyik», «K aracao ğ lan ’ın K ara Sevdası», «E rkek Ali», «K eşanlı Ali», «M uradın T ürk ü sü » . «Ah Güzel İstan b u l» , «Kozanoğlu». «Güllii», «G ünahsızlar», en çok da «7 K o calı H ürm üz», bu a ra ş tırm a n ın ip u çların ı ta ş ırla r. B ilb aşar’tn ro m a n ın d a n alın an «Cemo» da sevgi, ö lü m , özlem gibi m o tif leri, rom anın esas u n s u rla rın dan b iri olan «analık» te m a ’sı ç ev resin d e ö rm ey e çalıştım . Bu ö rg ü içinde, çok geleneksel b ir öz ta şıy a n «kum alık» m o tifin e, d u y a rlığ ın , tu tk u n u n , k ad ın çilekeşliğinin bize has y ersel özellik lerin e şiirsel b ir vakla- şım denedim F ilm de g ö rü n tü ve k u rg u y ö nünden h alk m a salların ın ve şiirlerin in a n latım b içim leriv le rom anın deyisinde önem li b ir b o y u t olan riiislü. efsanem si, destansı d ünya tem el a lın m ıştır. Batı sinem asının bel geci gerçekçilik a n la v ışla n n a k a rşılık , b u rad a gerçeğe, verel ve üslûncu geleneklere bağlı b ir v a rlık k azan d ırm ak , sözge lim i psikolo.iiyi sim geleştirm ek İsteği ağ ır b asm ak tad ır, ö z e tle me ve aşırı ü slû p laştırm a, esas am acım olm u ştu r. Bu anlayış, film in senaryosuna, giysi ve re n k d üzenine, oyun tek n iğ in e ve ritm in e h â k im d ir.
İstanbul Şehir Üniversitesi Kütüphanesi Taha Toros Arşivi
