K Ü L T Ü R — Y A Ş A M
rr-^ ö
Türk radyoculuğu
y ıl
önce bugün başlamıştı
Kültür Servisi —■
İstanbul
Radyosu 56. y ay ın yılında.. T ü rk rad y o cu lu ğ u n u n te m elini oluşturan, ülkem izde ilk radyo yayınını y ap a n İs ta n b u l R adyosu b u n d an tam 56 yıl önce O sm aniye’de 5 kilovat gü cü n d ek i verici is tasyonu aracılığıyla y ay ın la r ın a başladı. Elde k u ru lu ş y ılların a a it kesin bilg iler ol m am ak la birlikte, İstan b u l R adyosu arşivindeki b ir b an t rad y o n u n k u ru lu şu n a ışık tu tu y o r. 1959’d a O rh a n Bo- r a n ’ın hazırlay ıp sun d u ğ u b ir eğlence p ro g ra m ın d a ki m i belgelere ve kişilere gö r e rad y o n u n ilk m ü d ü rü o- la n H ayrettin H ayreden, a n ı la rın ı şöyle anlatıyor: «1926 senesinde S ed at N u r i Bey bana, ‘Bir rad y o is tasyonu işletm ek istiyoruz, şirk e t kuracağız, sen de te k nik ta ra fı işgal ed e r m isin?’ diye sordu. Benim telsizle a- şırı derecede u ğraştığım ı bi liyordu. Ne tü rlü b ir şey o- lacağım sordum . A nadolu A- jansı ve İş B ankası ile gö rü ştü k le rin i, b ir anonim şir k e t teşkil edilerek F ransız la rın k u rm a k ta o ld u k ları is ta sy o n la rı işleteceklerini söy lodi. Ş irket teşekkül etti, a- m a p osta kurulm am ıştı. Bir ta ra fta n kadro teşkil edili y o rd u ... K adro kuru ld u , bu sefer de dinleyici yoktu o r tada. M ecbur o la ra k posta nenin üstü n d ek i p osta m ek tebinde üç h a fta am eli d ersle r gösterildi. M aksa dım b ir sü re h alk alışsın, ne olduğunu anlasındı. M uvaf fak olundu. 1927 n isan ın d a p o sta k u ru ld u ve stüdyoda n e şriy a ta başladık...»
İstan b u l Radyosu, 1936 yı lından 1940’a k a d a r PTT ta rafın d an k u ru la n tesislerde çalıştı. 1940’d a Basın - Y a yın ve T urizm G enel Mü- d ü rlü ğ ü 'n ü n yönetim ine geç ti. İstanbul Radyosu, öb ü r illerde yayın y apan yerel ra d y o la rla (birlik te 1964’de y ü rü rlü ğ e g iren TRT
Kanu-Dcvlct radyolarının ilk haber spikeri Emel Gazlmihal., n u y la T ürkiye Radyo Tele vizyon K u ru m u n a bağlı bir birim oldu.
«Alo alo., b urası Telsiz Telefon Postası» diye Türk çe ve F ransızca o la ra k y a pılan anonsla 56 yıl önce T ü rk rad y o cu lu ğ u n u n tem e lini a ta n İstan b u l Radyosu, Sirkeci P ostanesi’nin ü st k a tın d ak i iki u fak odadan 1949'da H arbiye'de bulu n an b u g ü n k ü b in asın a taşındı. S edat N uri, H ayrettin H ay reden, A bdiilhak Şinasi, Eş re f Şefik, H alim Bey, M usa
Süreyya, M azhar Bey, Ke
m al ve İsfendiyar Bey'den oluşan 9 kişilik kadronun, h a tta M esut Cemil gibi öz v erili kişilerin 11 yıl hem spikerlik, hem yapım cılık y a p a ra k hazırladığı pro g r a m la n şim di 34 söz, 36 m ü zik yapım cısı hazırlıyor.
D ünyada radyo y ay ın lan - m n b aşlam asın d an 7 yıl son r a İstan b u l’d a k u ru la n 5 k i lovattık vericiyle T ürk r a d yoculuğu d a başlam ış oldu. R adyonun ilk k ad ın spikeri E ser Diriğ, ilk erkek spikeri S adullah Gazi E vranoz’du. Devlet R adyolarının ilk h a b e r spikeriyse Emel Gazimi- hal.
1037’de A n k a ra Radyo- su ’n d a spikerliğe b aşlayan Emel G azim ihal, 1951 yılın d a d a İstan b u l R a d y o su n d a çalışm aya başladı. Biraz d a h a y ak ın ta rih li a n ıla n d a Em el G azim ihal’den öğreni yoruz.
«Ben 15 yıl A n k ara’d a spi kerlik y ap tık ta n so n ra Ista n bul R adyosu’n a geldim. O zam an T arık G ürcan, Sela- h a ttin K üçük, O rh a n Boran spikerlik yapıyor, M esut Ce mil, Cem al Reşit ve b irkaç kişi d a h a p ro g ram hazırlı yorlardı. Y ayınlarım ız d ah a
çok canlıydı. Heyecanım ız
hiç bitmezdi. Yine o y ıllar da, sabah, öğle ve akşam olm ak üzere aralık lı yayın yapılırdı. S irkeci'deki posta ne binası üstündeki küçük o dalardan H arbiye'dekj bü yük bin ay a geçilmişti..»
Şim di üç k an ald an (TRT 1. TRT II, TRT III) yayın y a pan, 3 bölge, 7 il radyosu ve 26 vericiye sahip radyo m uzun tem eli olan ve ilk yayınını y apan İstan b u l Rad yosu’nu n şim diki m ü d ü rü İlh an Baş, İstanbul Radyo- s u ’n u bu g ü n ü ve geleceğiy le şöyle anlatıyor:
«Radyoculuğum uz hızla
gelişiyor. Televizyonun ilk y ılların d a ikinci p lan d a kal m ış olm asına rağm en bugün
televizyonla başabaş gidi
yor, Televizyonun yayın yap m adiği za m a n ları değ erlen dirm eye yöneldik. 1983 sonu veya 1984 b aşın d a stüdyo sa yım ız l l ’e ulaşacak. Bu stüd y o lard an ikisi (TRT 1 ve TRT III) stereo yaym y a p a cak. Elim izdeki olanakları so n u n a k a d a r kullanıp, çağ daş yayıncılık düzeyine u- laşm aya çalışıyoruz. K ü ltü r ve S anat M erkezi olan İs ta n b u l’u n bu potansiyelini h a lk a en çabuk ve en a y rın tılı o la ra k yansıtm aya, g ü n lü k ih tiy aç lara cevap verm eye, k ısaca re h b e r ol m ay a uğraşıyoruz.»
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi
