Faik Bey (Jimnastik muallimi)

(1)

*

--- --- --- T Jimnastik: mu al İlmi)

uallim Faik Bey îstanbulttn naru.f eski ailelerine

nenaup olup Mülga Maliye 'emareti Düyunu umumiye Muhasebecili ğinden mütekait merhum Mesut Beyi# oğludur.

11 yaşlarında iken (1 Bykiil 1870) tarihinde Galata3araya

talabo olarak girmiş ve tahsilini burada yapılıştır. Mektep nu

marası 164 tür.

Zaif ne nahif mizaçlı olan bünyesi jimnastik talimlerin

den büyük bir istifade görmüş, ayrıca hususî olarak tabeden

hare-i

ketlerine çalıştı ;ı vesporu sevdiği işin vücutç - az zamanla çok

büyük bir inkişaf kazanarak çok kuvvetli olmuştur.

Faik Bey mektebimizde talebe olarak bulunduğu 9 sone zarfında ösyö Curel, Mösyö Moiroux, Mösyö Martlnetti(x), Mösyö

Stangali i sıfatı erini e dört ecnebi jimnastik mu al İlmi tanımıştır.

Mektep Ösyoglundan Sarayburnunde fîülhaneye ve bir müddet sonra -okrar Beyoğlu -ıdaki binaya nakledildiği sıralarda

jimnastik dersleri eski İntizamını kaybettiğinden talebenin

be enterbiyesi işleri ihmal edilmiştir. Hernekadar bu dört

ecnebi üıualliraden ayrı ayrı usuller görmüşse de programsızlık,

takipsizlik dolayısile jimnastik dersleri bir müddet s önüh birhaicu kalmıştır.

Faik Bey son sınıf talebesinden iken mektebin jimnastik

muallimi bulunmadığı bir sırada üç ay kadar beden terbiyesi

muallimliği et iş bu sahadaki kudret ve kabiliyetini mektep

(x) Aptulâziz devrinde Türkiyeye girmiş olan yüzbaşı Mösyö

Molropx Tophanedeki askerî sanayi mektebinde jimnastik ve yüzme

muallimi idi. Mösyö Marinetti Harbiye mektebinin jimnastik

hocası idi.

(2)

idaresine bilfiil ispat eylemiş ve lEylül 1879 tarihinde Alrıan7 Sefaretinden. p;etirilne mütehassıs bir jimnastik muallimi ile

ecnebi birhoyet huzurunda amelî ve nazarî bir imtihan geçridikten sonra elde ettiği çok takdire l&yik bir muvaffakiyet üzerine

o tarihten itibaren mektebimize^ jinnastilc hocası olmuştur.

Muallim Faik Bey İstanbul gençlerinin bozulma ;a yüz tut muş olan b üyelerini terbiye etmek ve bu suretle onlara lâzım gelen ırkî ku/veti, kudreti kazandırmak, şetareti ve cesareti vermekle vatana hizmet etmeği an mukaddes bir vazife bilmiş ve bu uğurda çelik gibi sarsılmaz bir azimle ç alışmıştı*/#

— r --- r _ _ — --- --- ---V —

0 zamanın Türk aile halatına, Türk I d a t m a , Türk mizacı

na en uygun metot sistemlerle aletli ve aletsiz beden hareketle

ri tertip ve tanzim ederek güzel bir programla talebemizin

beden terbiyesi İşlerini mükemmel bir hâla getirmiştir. k Qik

Bey bu un tulm&z himmetleri.! a vatana gürbüz, cesur, müteşeb j.s dinç bir gençlik kazandırmış ve bu gençliğin memlekete çok büyük faydası olmuştur.

M elet eb ini votalebesini çok seven Faik Bey bilmukabele

çocuklara kendisni ve dersini sevdirmeğe muvaffak olduğundan

oiları bedenterbiyesine ve sıhhat işlerine alakalarını arttırı

yor ve sağlam vücudun pek büyük olan kıymetini onlara bizzat

gösteriyordu. Bu suretle mesleğinde elde ettikleri amelî muvaf

fakiyetleri^: nazarî tetkikleri, tetaboularile takviye ediyor.

Bedeçterbiyesino , mektep h ı f z ı s s ı h h a s m a ait garp memleketlerinde ve bilhassa Fraıısada o tarihlerde intişar eden eserlerden istifa

de eylemeği de katiyen ihmal etmiyordu.

Hocalığa bö./lr giren , kendi branşına ait eserleri çok

okuyan, çok çalışan ve yalnız kendi işini düşünen meslek Jlşığı genç muallim Faik Bey az zamanda büuük bir şöhret kazanmış, ken

dini her tarafta tanıtmış vesevd rmiştir.

Seneden seneye şöhreti artan bu kıymetli h»ea$ı üstadın mektebimize ve memleketimize emeği yarım aşıra çok yalcındır.

(3)

3

/

o

Mektebimiz© hizmetiam 45 senedir.

Bu itibarla eski talebeleri hanini hürmetle yadod rlor. Faik Beyin yalnız silini bilen bugünki Galatasaray

talebeleri üstadın resmini büyük bir hürmetle kendi mütalâa

salanlarına asmışlardır. Bu genç çocuklar Faik Beyin nenakıbiAİ

zevkle dinlerle ve onu hiç tanımadıkları hald severler.

1 ai -ayin büyük himmeti ve mütemadi gayretile 1838 tarihin

de îsmeil Beyin müdürlüğü zamanında BO metre genişliğinde

ve 11 metre uzunluğunda olan Jimnastikh&ne büyütülerek tulü

30 metreye çıkarılmış, alât ve edevatı mükemmel b'r hâle geti

rilmiştir. 0 tarifte Türkiyenin hiç bir yerinle Bir jimnastik

salonu bulunmadı imden mektebimizin jimnastifchanenind birçok yerli ve ecnebi heyetler huzurunda jimnastik şenlikleri yapıl^ mış ve Türkün bedenf îrnvvet ve kabiliyeti bir çok Alman, İtalyan

ve Fransız ve İngiliz jimnastik ve -por meraklılarının, hayret

vetakdirinl kazanmıştır.

Bu jimnastik »enlikleri Galatasaray sporunun ecnebiler arasındaki ilk şöhret adımlarıdır.

Faik Beyin büyük varlığının bu İşlerdeki rolü pek

büyük olmuştur.

( D

Mumaileyh 1899 ve 1903 senelerinde i I defa Âvrupaya gitmiş, Berlin, Leipzig, Paris ve Viyana şehirlerinde bir seneden fazla bulu dugundan garbî ve Orta Avrupa milletlerinin jimnastik usulleri üz rinde en meraklı tetkikleri yapmış ve Avrupa snor harelet ve

faaliyetlerini yalcından takip etlemek suretile meslekî bilgi ve görgülerini arttırmışta

(1) Muallim Faik Beyin bu sefahatleri esııas ında kendisinin

mektepteki dersi rini talebeden Ali Rana Efendi idare

etmiştir. Ali Rana ^ey bugün Gümrük ve İnhisarlar

(4)

Ayni zamanda Fransada İntişar eden (Sfcans) gibi bazi spor mecmualarının uzun müdnet Türkiye muhabiri olmuş ve o tarihte

Türk sporünu Avrupaya tanıtraıya çalışmıştır.

Memleketimizde ayaktppu memnu olduğu ve jimnastik ca ıbazlık addolunduğu bir devirde muallimi Faik Bey bir yandan mektepteki derslerile genç talebenin beden terbiyesi işlerini

canla başla temine çalışıyor# bir yanuan da Beyo jlunda açmış oldu- i'İı Jinn&stikhane.inde (1) hariçteki gençligj yetiştirmece gayret

ediyordu. Faik Beyin bu suretle yetiştirdi ;i gençlik gerek

memleketimizde Almanların Teutonya kulübile dijer ecnebi kulüp

lerde ve gerek Yunanistan, Bulgaristan ve Hç*manya gibi komşu

memleketli erin spor teşekkülleri müsabakalarında büyük rauvaf 'akl-dahs o

yetler gösteriyor ve/tarihten itibaren Türk jimnastik ve sporu

civar .lemleketlcrde şöhret almış bulunuyordu. Mektebimizden

ikmali tahsile giden gençlerin ve îsvişred , hattâ Paristeki idman müsabakalarındaki muvaffakiyetleri kaydediliyordu.

Galatasaray'ın spor tarihine şeref aahıt’eleri veren bu

zevat ekyevm mühim mevkileri işgal etmekte, devlet ve milletimize

büyük hizmetler ifa eyleıaaktodirleı*. Bu zevat içinde kumandanlar,

ve şerayı askarî âzaları gibi askerî rical olduğu gibi vekiller, mebuslar, sefirler ve devair rüesası gibi bir çok mülkiye erkânı da

vardır.

Muallim Fai Beyin mektebimize hizmetle i çok büyüktür.

Bu hizmetler yalnız beden terbiyesi islerinemünbasiB değildir. Lisemizin talebeye ait bir çok işlerile yakından alâkadar olmug, m ktebin son yandı ‘ından sonra lhşaat komisyonu âzası olarak ça -

lışmış, esasen tasarruf ve iktisadı da çok sevdiğinden İnşaat için verilen tahsisatın mahalline sarfına nezaret eylemiştir.

T l 1 B i r ¿ o k k lm s T T e f ^ g l g T T a r a Ahmet pehlivan da bu jinnas-

tikhanode Faik Beyden hususî ders

görmüş,

antrenmanla -

nın büvük bir kısmını üstadın nezareti altında

E S S a y a t ı ş t ı r . *e buradan gittikten sdnra Avrupada

(5)

V

Mektebimize arif olunraıyacak kadar büyük ve sarsılmaz

bir rabıta ile bağlı o an Faik dey, bu tarihî, ocağın ilerlemesini ve yükselmesini candan istemiş ve bu uğurda büjriin kabiliyetini müesseseye vakfetmiştir,

İşte Faik deyi ecki ve yeni bütün GalatasaraylIların

çok sev esinin sırrı buradadır.

Koca üstat balkan mharebesinde Türk ordusunun felâketi üzerine bir çok GalatasaraylI talebesine birli te o tarihte vt cüda getirilen Müdaffai Milliye teşkilâtının birinci alayının birinci taburuna kaydolunmuş ve elli yaşını mütecaviz olduğu halde hiç davet olunmadan gönüllü nefer olarak orduda vazife

almıştır,

Memleketimizde İlk defa olarak 3 30r ve jimnastik madalyala

rı

lhtas e Gn(l') ve bun teşvi makamında bizzat ve bilâbedel

gençlere veren Faik Boy bu dan 30 sene evvel memleketimizde

yine ilk defa olarak 350 sahlfeli ve 130 resimli bir jimnastik

kitabı neşre tmiştir.

Bütün nüshaları tükenmişe o lan bueser o zamanki Maarif

Nezareti tarafından takdirnameye nail olmuş, memleketimizin

beden terbiye.s i tarihçesinde bir m.evk1 almıştır,

Mumaileyhin matbu ve gayrı matbu diğer eserleri şunlardır:

1- (Jimnastik yahut Riyazeti bedeniye) namındaki eserin

ilaveli İkinOl kısmı,

2- Jimnastik tarihi. ---- a_

3- Amudu fıkarınin sui teşekkülfttı.

4- Ecdadımız,

5- Jimnastik âleminde taharri! hakikat,

(1) Ankarada ilk Türkiye birincilikleri mn-ab-kası yapıldığı zaman federasyonun Avrupaya ısmarlamış oldu^ju madalyalar geciktiğinden Faik Beyin madalyaları tevzi edilmiştir.

(6)

-

6 /

spor kulüpleri ittihadı tarafından mualili Feik Beye (Türkiye

İdmancıları ¿eyhi) unvanı verilmiş ve namı hürmetle yadolun

muştur.

45 s ene hocalık ej$egl olan muhterem üstat Maarif

Vekâle-tinin 8. T.sani 1929 tarihli tezkeresi üzerine tekaüt olmuştur.

Tarihî b irvesika olacak olan bu î-esai tezkerenin sureti şudur:

n Terbiye! bedeniye üdtadı muhterem Faik ^eyfendiye

Galatasaray lisesinde yarım asra yakın bir müddettenberi ifa buyurduğunu» mühim hizmetten başka memlekette

terbiye! bedenlyenin lüzum ve faydası haklında hasıl

olan ğikfer ve kanlatın muhterem ve şerfii müîîdii olmak üzre zatıâlilerine takdir ve teşekküratımı arzsder ve artık istirahata V9 yetiştirdi ini? binlerce gürbüz gençlerin vücudile iftihara ve yernizi onlara terket- meğe hak kazandı ,m ı z d a n dolayı da sizi bilhftsst teb rik ederim.

Fohrı terbiyei bedeniye muallimliği unvanı ve ayrıca Maarif nişanlle de taltifimiz mukarrerdir efendim.

8.Teşrinisani 1929

Maarif Vekili

S a f a

İstanbul Şehir Üniversitesi Kütüphanesi Ta h a To ros Arşivi