T.C.
GAZ ÜN VERS TES
E T M B L MLER ENST TÜSÜ
GÜZEL SANATLAR E T M ANAB L M DALI RES M- Ö RETMENL B L M DALI
GAZ E T M FAKÜLTES GÜZEL SANATLAR E T M BÖLÜMÜ RES M- E T M ANAB L M DALINDAN MEZUN OLAN Ö RENC LER N ST HDAM DURUMLARININ NCELENMES
YÜKSEK L SANS TEZ
Haz rlayan Elif KARAASLAN
T.C.
GAZ ÜN VERS TES
E T M B L MLER ENST TÜSÜ
GÜZEL SANATLAR E T M ANAB L M DALI RES M- Ö RETMENL B L M DALI
GAZ E T M FAKÜLTES GÜZEL SANATLAR E T M BÖLÜMÜ RES M- E T M ANAB L M DALINDAN MEZUN OLAN Ö RENC LER N ST HDAM DURUMLARININ NCELENMES
YÜKSEK L SANS TEZ
Haz rlayan Elif KARAASLAN
Dan +man
Prof. Hülya BÖLÜKO LU
E T M B L MLER ENST TÜSÜ MÜDÜRLÜ Ü’NE;
Elif KARAASLAN’ n “Gazi E2itim Fakültesi Güzel Sanatlar E2itimi Bölümü Resim- + E2itimi Anabilim Dal ndan Mezun Olan Ö2rencilerin stihdam Durumlar n n ncelenmesi” ba l kl tezi 08/06/2009 tarihinde, jürimiz taraf ndan Güzel Sanatlar E!itimi Bölümü Resim-' E!itimi Anabilim Dal nda Yüksek Lisans Tezi olarak kabul edilmi tir.
Ad Soyad 'mza
Üye: Prof. Hülya BÖLÜKO LU (Tez Dan man )
Üye: Prof. Dr. Temel ÇALIK
Üye: Yrd. Doç. Dr. Güzin AYRANCIO LU
ÖNSÖZ
Gazi E!itim Fakültesi Güzel Sanatlar E!itimi Bölümü Resim-' E!itimi Anabilim Dal ndan mezun olan ö!rencilerin istihdam durumlar n incelemek amac yla yap lan bu ara t rmada, mezunlara uygulanan anketlerin bulgular na ba!l sonuçlar ve bunlara ba!l öneriler geli tirilmi tir.
Ara t rman n her a amas nda bana yol gösteren; bilgi, birikim ve deneyimlerini benden esirgemeyen de!erli hocam ve tez dan man m Say n Prof. Hülya BÖLÜKOALU’na sonsuz te ekkürlerimi sunar m.
Ara t rman n yaz m a amas nda bilgi ve tecrübelerini benden esirgemeyen ve ihtiyac m oldu!u anlarda bana destek olan Trakya Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi hocalar m Say n Prof. Dr. Bünyamin ÖZGÜLTEK'N’e, Say n Yrd. Doç. Dr. Nurcan PERDAHCI’ya ve Say n Yrd. Doç. Dr. Deniz BAYAV’a, ara t rma anketinin elektronik ortama aktar lmas nda eme!i geçen arkada m Sinan KUDAY’a, Milli E!itim Bakanl ! Personel Genel Müdürlü!ü’ne, ara t rmaya anket yoluyla katk da bulunan bütün mezun arkada lar ma ve manevi desteklerini benden esirgemeyen aileme sonsuz te ekkürlerimi sunar m.
Elif KARAASLAN
ÖZET
GAZ E T M FAKÜLTES GÜZEL SANATLAR E T M BÖLÜMÜ RES M- E T M ANAB L M DALINDAN MEZUN OLAN Ö RENC LER N ST HDAM DURUMLARININ NCELENMES
Karaaslan, Elif
Yüksek Lisans, Resim-' Ö!retmenli!i Bilim Dal Tez Dan man : Prof. Hülya BÖLÜKOALU
Haziran – 2009, Sayfa: 98
Bu ara t rma, Gazi E!itim Fakültesi Güzel Sanatlar E!itimi Bölümü Resim-' E!itimi Anabilim Dal ndan mezun olan ö!rencilerin istihdam durumlar n incelemek amac yla planlan p yürütülmü tür.
Ara t rman n evrenini, Gazi E!itim Fakültesi Güzel Sanatlar E!itimi Bölümü Resim-' E!itimi Anabilim Dal ’ndan 2003 – 2006 y llar aras nda mezun olan 441 ö!renci olu turmaktad r. Ara t rman n örneklemini, 2003 – 2006 y llar aras nda mezun olan ve örnekleme al nan 180 ki iden, anket geri dönü ümünün sa!land ! 153 mezun olu turmaktad r.
Ara t rma kapsam nda mezunlar için anket formu kullan lm t r. Anket formu ile elde edilen nitel veriler say salla t r larak, ara t rman n problem ve alt problemleri do!rultusunda frekans ve yüzde oranlar belirlenerek analiz edilmi tir.
Ara t rma sonucunda, mezunlar n istihdam durumlar incelenmi , resim-i ö!retmenli!i ö!retim program n n ö!rencileri çal ma hayat na haz rlamadaki etkileri ara t r lm , mezunlar n üniversiteden i bulma konusundaki beklentileri ve as l yapmak istedikleri meslekler saptanm t r. Ara t rma sonunda, ula lan sonuçlara dayal olarak öneriler sunulmu tur.
Anahtar kelimeler: Gazi Üniversitesi, Resim-' Ö!retmenli!i, istihdam iv
ABSTRACT
EXAMINATION OF THE EMPLOYMENT STATUSES OF THE GRADUATES FROM GAZ EDUCATION FACULTY, DEPARTMENT OF
FINE ARTS, BRANCH OF ART TEACHING
Karaaslan, Elif
Masters Degree , Department of Art Teaching Thesis Supervisor: Prof. Hülya BÖLÜKOALU
June – 2009, Page: 98
This study was planned and executed for the purpose of examining the employment status of graduates of Gazi Education Faculty Department of Fine Arts, Branch of Art Teaching.
The population of the study is 441 students graduated from Gazi University Gazi Education Faculty Department of Fine Arts, Branch of Art Teaching between 2003- 2006. The sample consists of 153 students, whom were able to be reached of the graduates between years of 2003- 2006.
A questionnaire form was used in the research process. The qualitative data acquired through the questionnaire was quantified and analyzed towards the problems and the sub-problems by their means of frequency and percentage values being clarified.
In the result of the study, the employment statuses of the students graduated were examined, the effect of the art teaching program on the art teacher candidates preparetion, were investigated and their expectations of finding a job and professions they desired to become were clarified. At the end of the study, the advice statements are presented according to these results.
Key words: Gazi University, Art Education, Employment v
Ç NDEK LER
JÜR' ÜYELER'N'N 'MZA SAYFASI ………. ….ii
ÖNSÖZ………iii ÖZET………...iv ABSTRACT……….v 'Ç'NDEK'LER………vi KISALTMALAR L'STES'………...viii TABLOLAR L'STES'………ix GRAF'KLER L'STES'………..xii BÖLÜM I 1.G R ………1 1.1. Problem Durumu………1 1.1.1. Problem Cümlesi………..5 1.1.2. Alt Problemler………..5
1.2. Ara t rman n Amac ………...6
1.3. Ara t rman n Önemi………...7
1.4. Varsay mlar………....…8 1.5. S n rl l klar………....…….8 1.6. Tan mlar……….9 BÖLÜM II 2. KAVRAMSAL ÇERÇEVE………..10 2.1. Sanat E!itimi………10
2.2. Türkiye’de Sanat E!itiminin Geli imi……….12
2.2.1. Cumhuriyet Öncesi Dönem………...12
2.2.2. Cumhuriyet Dönemi………..14
2.3. Gazi E!itim Enstitüsü………...16
2.3.1. Resim-' Bölümü’nün Kurulu u ve Geli imi………....18
2.3.2. Resim-' Bölümü Mezunlar n n 'stihdamlar ………....22 vi
BÖLÜM III
3. YÖNTEM………..25
3.1. Ara t rman n Modeli………....25
3.2. Evren ve Örneklem………..25
3.3. Veri Toplama Tekni!i………..26
3.4. Verilerin Analizi………..27
BÖLÜM IV 4. BULGULAR VE YORUM………..28
4.1. Birinci Alt Probleme Yönelik Bulgular ve Yorum……….28
4.2. 'kinci Alt Probleme Yönelik Bulgular ve Yorum………...32
4.3. Üçüncü Alt Probleme Yönelik Bulgular ve Yorum………34
4.4. Dördüncü Alt Probleme Yönelik Bulgular ve Yorum………38
4.5. Be inci Alt Probleme Yönelik Bulgular ve Yorum………41
4.6. Alt nc Alt Probleme Yönelik Bulgular ve Yorum……….42
4.7. Yedinci Alt Probleme Yönelik Bulgular ve Yorum………....44
4.8. Sekizinci Alt Probleme Yönelik Bulgular ve Yorum………..52
4.9. Dokuzuncu Alt Probleme Yönelik Bulgular ve Yorum………..55
4.10. Onuncu Alt Probleme Yönelik Bulgular ve Yorum………..64
BÖLÜM V 5. SONUÇ VE ÖNER LER……….71
5.1. Sonuç………...71
5.2. Öneriler………...76
KAYNAKÇA………78
EKLER………..81
Ek-1: Çal an Mezunlara Uygulanan Anket………...81
Ek-2: Çal mayan Mezunlara Uygulanan Anket………86
Ek-3: Milli E!itim Bakanl ! ’ndan Al nan Atama Verileri………90
KISALTMALAR L STES
ABD: Anabilim Dal
AGSL: Anadolu Güzel Sanatlar Lisesi GEE: Gazi E!itim Enstitüsü
GÜ: Gazi Üniversitesi
GÜGEF: Gazi Üniversitesi Gazi E!itim Fakültesi KPSS: Kamu Personeli Seçme S nav
MEB: Milli E!itim Bakanl !
SPSS: Veri analizinde kullan lan bilgisayar program (Statistical Package for Social Science)
YÖK: Yüksekö!retim Kurulu F: Frekans Çev: Çeviren Ed: Editör s: sayfa vb: ve benzeri yy: yüzy l viii
TABLOLAR L STES
Tablo 1. Türkiye’de Ara t rma Kapsam na Giren Y llara Göre Resim-' Ö!retmenli!i’nden Mezun Olan Ö!rencilerin ve Atanan
Ö!retmenlerin Da! l m ………..3 Tablo 2. Çal anlar n Gazi E!itim Fakültesi Resim-' E!itimi Anabilim
Dal ’ndan Mezun Olduklar Y llara Göre Oran ………...29 Tablo 3. Çal mayanlar n Gazi E!itim Fakültesi Resim-' E!itimi Anabilim
Dal ’ndan Mezun Olduklar Y llara Göre Oran ………..30 Tablo 4. Çal anlar n Mezun Oldu!u Y llara Göre Çal t klar Kurumlara
Da! l m ………31 Tablo 5. Çal anlar n Mezun Oldu!u Ö!retim Türüne Göre Oran ………...32 Tablo 6. Çal mayanlar n Mezun Oldu!u Ö!retim Türüne Göre Oran …………33 Tablo 7. Mezunlar n Mezun Oldu!u Ö!retim Türüne Göre Da! l m …………...34 Tablo 8. Çal anlar n Lisansüstü E!itim Alma Durumu………35 Tablo 9. Çal mayanlar n Lisansüstü E!itim Alma Durumu……….36 Tablo 10. Çal an Mezunlar n Lisansüstü E!itim Alma Durumuna Göre
Çal t klar Kurumlara Da! l m ………..37 Tablo 11. Çal mayanlar 'çin Mezun Olunan Y llara Göre Lisansüstü E!itim
Alma Durumu……….38 Tablo 12. Meslek Hayat na Ba lan lan Y llar……….39 Tablo 13. Çal anlar n Mezun Oldu!u Y llara Göre Meslek Hayat na
Ba lama Y llar n n Da! l m ………...40 Tablo 14. Çal an Mezunlar n Çal t klar Kurumlar………..41 Tablo 15. Çal mayan Mezunlar 'çin Çal mama Sebebi………...43 Tablo 16. Meslek Hayat na Ba layanlar n Çal mak 'stedi!i Kurumda
Çal abilme Oran ………44 Tablo 17. Meslekten Sa!lan lan Maddi Doyum Durumu………....45 Tablo 18. Meslekten Sa!lan lan Manevi Doyum Durumu………..47
Tablo 19. Meslek Hayat na Ba layanlar 'çin Çal lmak 'stenilen Kurumlar…...48 Tablo 20. Meslek Hayat na Ba lamayanlar 'çin Çal lmak 'stenilen Kurumlar...49 Tablo 21. Çal lan Kurumlar ve Çal lmak 'stenilen Kurumlar………...51 Tablo 22. Çal an Mezunlar n Resim-' Ö!retmeni Olmak 'çin Resim-'
Program na Ba lama Durumu………...52 Tablo 23. Çal mayan Mezunlar n Resim-' Ö!retmeni Olmak 'çin Resim-'
Program na Ba lama Durumu……….53 Tablo 24. Çal anlar 'çin Resim-' Ö!retmeni Olma 'ste!ine Göre Lisans
E!itimi Sonunda Çal lan Kurumlar………54 Tablo 25. Çal anlar n Ald klar Lisans E!itiminin Resim-'
Ö!retmenli!ine Haz rlama Durumu………..55 Tablo 26. Çal mayan Mezunlar n Ald klar Lisans E!itiminin Resim-'
Ö!retmenli!ine Haz rlama Durumu………....56 Tablo 27. Çal anlar n Ald klar Lisans E!itiminin Resim-' Ö!retmenli!i
D nda Di!er ' Alanlar na Haz rlama Durumu………..58 Tablo 28. Çal mayan Mezunlar n Ald klar Lisans E!itiminin Resim-'
Ö!retmenli!i D nda Di!er ' Alanlar na Haz rlama Durumu………....59 Tablo 29. Çal anlar n Ald klar Lisans E!itiminin Sa!lad ! Alan Bilgisi
Yeterlili!ine Güvenme Durumu………..60 Tablo 30. Çal mayanlar n Ald klar Lisans E!itiminin Sa!lad ! Alan
Bilgisi Yeterlili!ine Güvenme Durumu………..61 Tablo 31. Çal anlar 'çin Lisans E!itiminde Yetersiz Görüldü!ü Dü ünülen
Dersler……….63 Tablo 32. Çal mayanlar 'çin Lisans E!itiminde Yetersiz Görüldü!ü
Dü ünülen Dersler………64 Tablo 33. Çal anlar 'çin Mezun Olunan Üniversitenin ' Bulma Konusunda
Rehberlik Hizmeti Verme Durumu……….65 Tablo 34. Çal mayanlar 'çin Mezun Olunan Üniversitenin ' Bulma
Konusunda Rehberlik Hizmeti Verme Durumu………...66
Tablo 35. Çal anlar 'çin Mezun Olunan Üniversitede Sa!lanan Rehberlik
Hizmeti Yeterlili!inin 'stihdam Olunan Alanlara Göre Da! l m ……67 Tablo 36. Çal anlar 'çin Üniversitelerin Rehberlik Hizmeti Verme
Gereklili!ine Dair Görü lerinin Da! l m ……….68 Tablo 37. Çal mayanlar 'çin Üniversitelerin Rehberlik Hizmeti Verme
Gereklili!ine Dair Görü lerinin Da! l m ………..69
GRAF KLER L STES
Grafik 1. Çal anlar n Gazi E!itim Fakültesi Resim-' E!itimi Anabilim
Dal ’ndan Mezun Olduklar Y llara Göre Oran ……….29
Grafik 2. Çal mayanlar n Gazi E!itim Fakültesi Resim-' E!itimi Anabilim Dal ’ndan Mezun Olduklar Y llara Göre Oran ………..30
Grafik 3. Çal anlar n Mezun Oldu!u Ö!retim Türüne Göre Oran ……….32
Grafik 4. Çal mayanlar n Mezun Oldu!u Ö!retim Türüne Göre Oran ………..33
Grafik 5. Çal anlar n Lisansüstü E!itim Alma Durumu………..35
Grafik 6. Çal mayanlar n Lisansüstü E!itim Alma Durumu………...36
Grafik 7. Meslek Hayat na Ba lan lan Y llar………39
Grafik 8. Çal an Mezunlar n Çal t klar Kurumlar……….42
Grafik 9. Çal mayan Mezunlar 'çin Çal mama Sebebi………..43
Grafik 10. Meslek Hayat na Ba layanlar n Çal mak 'stedi!i Kurumda Çal abilme Oran ………..45
Grafik 11. Meslekten Sa!lan lan Maddi Doyum Durumu………46
Grafik 12. Meslekten Sa!lan lan Manevi Doyum Durumu………..47
Grafik 13. Meslek Hayat na Ba layanlar 'çin Çal lmak 'stenilen Kurumlar….49 Grafik 14. Meslek Hayat na Ba lamayanlar 'çin Çal lmak 'stenilen Kurumlar………..50
Grafik 15. Çal an Mezunlar n Resim-' Ö!retmeni Olmak 'çin Resim-' Program na Ba lama Durumu………..53
Grafik 16. Çal mayan Mezunlar n Resim-' Ö!retmeni Olmak 'çin Resim-' Program na Ba lama Durumu………...54
Grafik 17.Çal anlar n Ald klar Lisans E!itiminin Resim-' Ö!retmenli!ine Haz rlama Durumu………...56
Grafik 18. Çal mayan Mezunlar n Ald klar Lisans E!itiminin Resim-' Ö!retmenli!ine Haz rlama Durumu……….57
Grafik 19. Çal anlar n Ald klar Lisans E!itiminin Resim-' Ö!retmenli!i
D nda Di!er ' Alanlar na Haz rlama Durumu………..58 Grafik 20. Çal mayan Mezunlar n Ald klar Lisans E!itiminin Resim-'
Ö!retmenli!i D nda Di!er ' Alanlar na Haz rlama Durumu………59 Grafik 21. Çal anlar n Ald klar Lisans E!itiminin Sa!lad ! Alan Bilgisi
Yeterlili!ine Güvenme Durumu………61 Grafik 22. Çal mayanlar n Ald klar Lisans E!itiminin Sa!lad ! Alan
Bilgisi Yeterlili!ine Güvenme Durumu………....62 Grafik 23. Çal anlar 'çin Mezun Olunan Üniversitenin ' Bulma
Konusunda Rehberlik Hizmeti Verme Durumu………65 Grafik 24. Çal mayanlar 'çin Mezun Olunan Üniversitenin ' Bulma
Konusunda Rehberlik Hizmeti Verme Durumu………66 Grafik 25. Çal anlar 'çin Üniversitelerin Rehberlik Hizmeti Verme
Gereklili!ine Dair Dü üncelerinin Da! l m ……….68 Grafik 26. Çal mayanlar 'çin Üniversitelerin Rehberlik Hizmeti Verme
Gereklili!ine Dair Dü üncelerinin Da! l m ……….69
BÖLÜM I
1. G R
Bu bölümde problem durumu, problem cümlesi, alt problemler, varsay mlar, s n rl l klar ve ara t rmada kullan lan baz kavramlar n tan mlar na yer verilmi tir.
1.1. Problem Durumu
Resim-i e!itimi, bireye görsel sanatlar bilgisi kazand rma, sanatsal ifade, beceri ve tekniklerini ö!retme, estetik duygular geli tirme, estetik ki ilik kazand rma, tasar m yeteneklerini ortaya ç karma süreci olarak tan mlanabilir. Resim-i e!itiminin amaçlar n n, resim-i ö!retmenleri taraf ndan etkili ekilde gerçekle tirilmesi beklenir (Özsoy, 2003, s.20).
Ö!retmenlik; bir ülkenin gelece!ini haz rlama sorumlulu!u ta yan önemli ve özel bir meslektir. Ö!retmenlik mesle!inde bulunan ki ilerin sa!lam bir genel kültür ve alan bilgisinin yan s ra sa!l kl bir ö!retmenlik meslek bilgisine sahip olmalar gerekmektedir (Küçükahmet, 1986, s.112). Bu durum resim-i ö!retmenleri için de geçerlidir.
Nitelikli e!itimin pek çok ö!esi vard r ancak bunlar n içinde en önemli faktörün ö!retmen oldu!u söylenebilir. Çünkü ö!retmenler, e!itim süreci içinde yeni ku aklar n yeti tirilmesinde etkin bir rol almaktad rlar, dolay s yla etkili ve verimli bir e!itim, ancak nitelikli ö!retmenler yeti tirmekle mümkündür.
Ülkemizde ö!retmen yeti tirme görevi yaln zca e!itim fakülteleri taraf ndan gerçekle tirilmektedir. Resim-' ö!retmenlerini yeti tirme görevi de e!itim fakültelerinin Resim-' E!itimi bölümlerince yerine yetirilmektedir. Günümüz e!itim
kurumlar nda resim-i e!itimi, bu bölümden mezun olan ö!renciler taraf ndan verilmektedir.
Son y llarda i sizlik sorunu, ülkelerin geli mi lik düzeylerine ba!l olarak farkl l k gösterse de, geli mi ya da geli mekte olan ülkelerin ço!unda ortak bir sorun haline gelmi tir. ' sizlerin büyük bir k sm da genç ya ta yo!unla m t r.
Genç nüfusun giderek yo!unluk kazand ! ülkemizde, ö!retmen yeti tiren üniversite say s giderek artmakta, bu durumun do!al bir sonucu olarak e!itim fakültelerinden mezun olan ö!renci say s da kalabal kla maktad r (K r o!lu, 1990, s.90). Artan ö!retmen say s , di!er i alanlar nda oldu!u gibi ö!retmenlik mesle!inde de istihdam sorununun ya anmas na neden olmaktad r. Di!er bir ifade ile, e!itim fakülteleri her y l Milli E!itim Bakanl ! ’n n (MEB) istihdam edece!i ö!retmen say s n n üzerinde mezun vermekte, mezun ö!renciler de i sizlik sorunuyla kar kar ya gelmektedir.
Ülkemizde e!itim fakültelerinden ç kan her mezun ö!retmenlik mesle!ini yapabilmek için, 1999 y l ndan bu yana, Kamu Personeli Seçme S nav ’na (KPSS) girmektedir. Sadece KPSS sonuçlar na göre Milli E!itim Bakanl ! ’n n belirledi!i kontenjan kadar ve belli puan tabanlar n a m ki iler ö!retmen olarak atanmaktad r (Co kun, 2007, s.9). Bu nedenle resim-i ö!retmenliklerinden mezun olan ö!rencilerin say s her geçen y l artmas na kar n, gerek sosyal gerekse ekonomik nedenlerden dolay mezun olan ö!rencilerin ço!u Milli E!itim Bakanl ! bünyesindeki resim-i ö!retmenli!i kadrosuna al namamaktad r.
Tablo 1. Türkiye’de Ara+t rma Kapsam na Giren Y llara Göre Resim- + Ö2retmenli2i’nden Mezun Olan Ö2rencilerin ve Atanan Ö2retmenlerin Da2 l m Y llar Türkiye genelinde Resim-' Ö!retmenli!i mezunu Türkiye genelinde atanan Resim-' Ö!retmeni 2003 1247 92 2004 1327 135 2005 1438 100 2006 1555 564 TOPLAM 5567 891
Milli E!itim Bakanl ! Personel Genel Müdürlü!ü’nün web sitesinden al nan atama veriler incelendi!inde, Tablo 1’de görüldü!ü gibi; 2003 y l nda Türkiye genelinde resim-i ö!retmenli!inden 1247 ö!renci mezun olurken ayn y l MEB taraf ndan atanan resim-i ö!retmeni say s 92, 2004 y l nda 1327 ö!renci mezun olurken bunun 135’s , 2005 y l nda 1438 ö!renci mezun olurken ayn y l atanan ö!retmen say s 100, 2006 y l nda 1555 ö!renci mezun olurken bunun 564’s ö!retmen olarak atanabilmi tir. Dört y l n toplam nda resim-i ö!retmenli!inden 5567 ö!renci mezun olmu ancak bunun sadece 891’i için atama yap lm t r.
Buna kar l k Gazi Üniversitesi Ö!renci ' leri Dairesi Ba kanl ! web sitesinden al nan verilere göre Gazi Üniversitesi Gazi E!itim Fakültesi (GÜGEF) Resim-' E!itimi Anabilim Dal ’ndan 2003 – 2004 – 2005 ve 2006 y llar nda toplam 441 ö!renci mezun olmu tur. Di!er bir ifade ile, ülkemizdeki bulunan bütün üniversitelerin resim-i ö!retmenliklerinden, söz konusu y llar aras nda mezun olan toplam 5567 ki iden 441’inin GÜGEF Resim-' E!itimi Anabilim Dal (ABD) mezunu oldu!u söylenebilir.
Bununla birlikte her y l, önceki y llarda atanamam olan mezunlar n talebiyle yeni atanacaklar say s da giderek artmaktad r. Bu durum, gün geçtikçe katlanarak büyüyen bir sorun olmaya ve mezun ö!rencilerin istihdam kayg lar n n derinle erek artmas na neden olmaya ba lam t r.
Yap lan ara t rmalar sonucunda, kurulu undan bugüne kadar GÜGEF Güzel Sanatlar E!itimi Bölümü Resim-' E!itimi Anabilim Dal mezunlar n n, istihdam durumlar n n tespiti ve takibi ile ilgili herhangi bir çal maya rastlan lmam t r. Ancak konuyla ilgili oldu!u dü ünülen, farkl alanlarda yap lm çal malara ula lm t r. Bu ara t rmalara ili kin bilgiler u ekildedir;
Co kun (2007) “Gazi Üniversitesi Gazi E!itim Fakültesi Müzik E!itimi Anabilim Dal ndan Mezun Olan Ö!rencilerin 'stihdam Durumlar n n Belirlenmesi” konulu yüksek lisans tezinde; 2002 – 2006 y llar aras nda Gazi Üniversitesi Gazi E!itim Fakültesi Müzik E!itimi ABD mezunu ö!rencilere anket uygulanarak, söz konusu mezunlar n çal p çal mama durumlar , ald klar lisans e!itimine yönelik yeterlilikleri, çal anlar n çal t klar kurumlara ili kin verileri ve çal mayanlar n çal mama nedenleri istatiksel olarak belirlenmi tir. Ara t rma sonucunda mezunlar n istihdam durumlar na yönelik elde edilen veriler de!erlendirilerek, konuyla ilgili öneriler sunulmu tur.
Ersoy (2003) “Anadolu Güzel Sanatlar Liselerinin Amaçlar yla Bu Liselerden Mezun Olan Ö!rencilerin Yüksekö!retim Programlar na Yerle tirilme Durumlar n n Kar la t rmal 'ncelemesi” konulu yüksek lisans tezinde; Eski ehir, 'stanbul, Ankara, Trabzon ve Bolu Anadolu Güzel Sanatlar Lisesi’nin (AGSL) ilk mezun verdikleri y l ile 1999 – 2000 e!itim - ö!retim y llar aras nda mezun olan ö!rencilerin yerle tirildikleri yüksekö!retim kurumlar n n türü ve niteli!i istatistiksel olarak belirlenmi ve AGSL’lerinin amaçlar ve bu liselerden mezun olan ö!rencilerin yüksekö!retim programlar na yerle tirilme durumlar n n, bu amaçlarla ne derece uyum gösterdi!i, bu okullardan ula labilen istatistiksel verilerle belirlenmeye çal lm t r.
Karap nar (1992) “Kurulusunda Bu Yana Gazi Üniversitesi Mesleki E!itim Fakültesi Teknoloji E!itimi Bölümü Ev Ekonomisi ABD Program ndan Mezun Olan Ki ilerin 'stihdamlar , Sorunlar ve Çözüm Yollar Üzerine Bir Ara t rma” konulu yüksek lisans tezinde; Gazi Üniversitesi (GÜ) Mesleki E!itim Fakültesi Teknoloji E!itimi Bölümü Ev Ekonomisi ABD Program ndan kurulusundan bugüne kadar al nan ö!renciler, ö!rencilere uygulanan ö!retim programlar , ö!rencilerin ba ar durumlar , mezuniyet sonras istihdamlar , sorunlar ve çözüm yollar belirlenmeye çal lm t r. Mezuniyetleri ve görev yerleri tespit edilen Ev Ekonomisi ö!retmenlerine anket uygulanm ve derlenen bilgiler de!erlendirilerek sorunlar belirlenmeye çal lm t r. Elde edilen veriler do!rultusunda çözüm yollar önerilmi tir.
Gazi E!itim Fakültesi Güzel Sanatlar E!itimi Bölümü Resim-' E!itimi Anabilim Dal ’ndan mezun olan ö!rencilerin istihdam durumlar n incelemeye yönelik olarak haz rlanan bu çal man n kavramsal çerçevesinde, Gazi Üniversitesi’nin ve Resim-' Ö!retmenli!i Bölümü’nün kurulu u ve geli imi, ilgili çal malara göre daha ayr nt l olarak ele al nm , daha fazla mezuna ula larak elde edilen veriler do!rultusunda yeni sonuçlara ula lm ve bu sonuçlar do!rultusunda öneriler sunulmu tur.
1.1.1. Problem Cümlesi
Gazi Üniversitesi Gazi E!itim Fakültesi Güzel Sanatlar E!itimi Bölümü Resim-' E!itimi Anabilim Dal ’ndan mezun olan ö!rencilerin istihdam durumlar nedir?
1.1.2. Alt Problemler
1. Mezunlar n i bulma oranlar nedir?
2. Mezunlar n mezun olduklar ö!retim türleri ve buna ba!l olarak i bulma durumlar nedir?
3. Mezunlar n lisansüstü e!itim durumlar ve buna ba!l olarak istihdam durumlar nedir?
4. Çal an mezunlar n, mezun oldu!u y llara göre meslek hayat na ba lad klar y l nedir?
5. Çal an mezunlar a! rl kl olarak hangi kurumda çal maktad r? 6. Çal mayan mezunlar n çal mama nedenleri nedir?
7. Mezunlar n, bulunduklar konumdan memnuniyet durumlar nedir?
8. Mezunlar n Resim-' ö!retmeni olma amac yla lisans e!itimine ba lama durumu ile u anki istihdam durumu örtü mekte midir?
9. Mezun olunan lisans program , mezunlar mesle!e ne ölçüde haz rlam t r? 10. Mezunlar n rehberlik hizmeti beklentileri ile üniversitenin onlara sa!lad !
olanaklar örtü mekte midir?
1.2. Ara+t rman n Amac
Bu çal man n amac ; Gazi Üniversitesi Gazi E!itim Fakültesi Resim-' E!itimi Anabilim Dal ’ndan 2003–2006 y llar aras nda mezun olan ö!rencilerin istihdam durumlar n incelemektir.
Buradan yola ç karak;
1. Mezunlar n çal t klar kurumlar n saptanmas ,
2. Mezunlar n bulunduklar konumdan memnuniyet durumlar n n belirlenmesi, 3. Mezunlar n mezun olduklar program hakk ndaki görü lerinin belirlenmesi, 4. Üniversitenin vermi oldu!u rehberlik hizmetinin yeterlili!inin belirlenmesi, 5. Daha sonra yap lacak olan çal malara kaynak olu turmas ,
6. Resim-' E!itimi Anabilim Dal ’na yönelik olarak önümüzdeki y llarda olu turulabilecek yeni ö!retim programlar na dü ünce olarak katk sa!lanmas amaçlanm t r.
1.3. Ara+t rman n Önemi
Günümüzde istihdam, özellikle geli mekte olan ülkelerin en önemli sorunlar ndan biri olarak tan mlanmaktad r. Avrupa Birli!i’ne üyelik sürecinde olan ülkemizden istenen ölçütlerin ba nda da, mezunlara yeterli i olanaklar n n sunulmas gelmektedir. Bunun için mezunlara sunulan i olanaklar n n yeterli olup olamad ! n n belirlenmesi gerekmektedir. Bu konuyla ilgili di!er i alanlar nda yap lm çal malar bulunmaktad r ancak resim-i ö!retmenlerinin istihdam durumlar na ili kin herhangi bir çal maya rastlan lmam t r.
Ülkemizde, üniversite mezunlar n n say s her geçen y l giderek artarken, buna ba!l olarak i sizlik oran da artmaktad r. Bu durum di!er alanlarda oldu!u gibi e!itim fakültesi mezunlar için de geçerlidir. Bu ara t rma, Gazi Üniversitesi Gazi E!itim Fakültesi Güzel Sanatlar E!itimi Bölümü Resim-' E!itimi Anabilim Dal ’ndan mezun olan ö!rencilerin istihdam durumlar n n incelenmesi ve konuyla ilgili somut verilere ula lmas aç s ndan önemlidir.
Ara t rma, çal an mezunlar n istihdam durumlar n belirlemeye yönelik olmakla beraber, halen uygulanmakta olan Resim-' E!itimi program n n da amaçlar na ula p ula mad ! n belirlemesi yönünden önem ta maktad r.
Bu ara t rman n, Resim-' Ö!retmenli!i alan nda yap lan istihdam belirleme çal malar ndan biri olmas ve buradan yola ç karak ara t rma sonuçlar n n Resim-' E!itimi Anabilim Dal ’n n istihdam konusundaki hedeflerine ne ölçüde ula t ! konusunda bizi bilgilendirmesi aç s ndan önemlidir. Ara t rma, Resim-' E!itimi Anabilim Dal mezunlar n n istihdam sorunlar n n belirlenmesi ve bu sorunlara getirdi!i öneriler aç s ndan önem ta maktad r.
1.4. Varsay mlar Ara t rmada;
1. Anket uygulanan ki ilerin say bak m ndan yeterli oldu!u kabul edilmi tir. 2. Veri toplamak için kullan lan araç ve teknikler, ara t rman n amac na ve
konusuna uygun niteliktedir
3. Veri toplanmas na yard mc olan ki ilerin anket sorular n içtenlikle ve gerçe!i yans tacak ekilde yan tlad ! dü ünülmektedir.
4. Literatür taramas ile elde edilen bilgilerin yeterli oldu!u dü ünülmektedir. 5. Milli E!itim Bakanl ! ’ndan elde edilen veriler gerçe!i yans tmaktad r.
1.5. S n rl l klar
1. Ara t rman n kapsam ; Gazi Üniversitesi Gazi E!itim Fakültesi Güzel Sanatlar E!itimi Bölümü Resim-' E!itimi Anabilim Dal ’ndan 2003–2006 y llar aras nda mezun olan ve örnekleme al nan 180 ki iden, anket geri dönü ümün sa!land ! 153 ö!renciyle,
2. Ara t rma, kavramsal çerçevenin olu turulmas na katk sa!layacak (yay nlanm tez, makale, kitap, dergi vb) kaynaklar n taramas ve anket yöntemiyle,
3. Ara t rmada kullan lacak anket; ara t rmac taraf ndan, uzman görü leri al nd ktan sonra haz rlanan sorularla,
4. Ara t rma, Milli E!itim Bakanl ! ’n n atama ve görevlendirmelerle ilgili 2003, 2004, 2005 ve 2006 y l istatistiksel verileri ile s n rland r lm t r.
5. Ara t rmada, ara t rmac n n kendisinin de lisansüstü e!itim almas nedeniyle, ula m kolayl ! aç s ndan, örneklemdeki lisansüstü e!itim alan mezunlar n tamam na yak n na ula mas s n rl l k olu turmaktad r.
stihdam: Üretim faaliyetinde bir bireyin hizmetinden yararlanma veya üretim faktörlerini, üretim faaliyetlerinde çal t rma ve kullanma. (Türkbal, 2005, s.132).
+sizlik: Bir ülkede çal abilecek durumda olan ve çal mak isteyen ki ilerin bir bölümünün i inin olmamas anlam na gelen ve “i ” kökünden türeyen bir kavramd r (Ünsal, 2003, s.12).
Program: Gazi Üniversitesi Gazi E!itim Fakültesi Resim-' Ö!retmeni Yeti tirme Program d r.
Sanat E2itimi: Bireyin duygu, dü ünce ve izlenimlerini anlatabilmek, yetenek ve yarat c l ! n estetik bir seviyeye ula t rmak amac yla yap lan e!itim faaliyetlerinin tümü.
Yeterlilik: Bir i i yapma gücünü sa!layan özel bilgi (www.tdk.gov.tr).
Yüksekö2retim: En az iki y ll k yüksek ö!renim veren e!itim kurumlar n n tümünü kapsayan ö!retim türü.
BÖLÜM II
2. KAVRAMSAL ÇERÇEVE
Ara t rman n bu bölümünde; sanat e!itimine de!inilmi , Türkiye’de sanat e!itiminin geli imi Cumhuriyet öncesi dönem ve Cumhuriyet dönemi olarak incelenmi , Gazi E!itim Enstitüsü, Resim-' Bölümünün kurulu u ve geli imi ile mezun olan ö!rencilerin istihdamlar ele al nm t r.
2.1. Sanat E2itimi
'nsano!lunun bilinen yaz l tahinin ba ndan beri önemli bir olgu olan sanat, tarih boyunca dü ünürler ve sanatç lar taraf ndan farkl ekillerde alg lanm ve ifade edilmi tir (Özsoy, 2003, s.22).
Sanat n kesin, k sa, bütün anlamlar kapsayan ve her zaman için geçerli bir tan m n yapmak mümkün de!ildir. Bu nedenle sanat n tan m yap l rken, farkl aç lardan ele al nmas gerekmekte, bu da sanat n farkl tan mlar yla kar la lmas na neden olmaktad r. Marx’a göre sanat, insan n kendine verebilece!i en yüksek sevinçtir (Do!an, 2003, s.153). Sanat, bir eyi yapabilmedeki beceridir, yo!unluk ilkesinden hareketle ya ant y en yo!un hale getiren araçt r (Erinç, 1998, s.17). Sanat n temelinde güzeli arama duygusu vard r, bu anlamda sanat güzeli yaratma çabas d r (Balc , 2005, s.13). Sanat ho a giden biçimler yaratma gayretidir (Read, 1974, s.18).
Sanat e!itimi kavram ise genel anlamda, güzel sanatlar n tüm alanlar n ve biçimlerini içine alan, okul içi ve okul d yarat c sanatsal e!itimi tan mlamaktad r. Dar anlamda ise okullardaki ilgili bölüm ve s n flarda bu alana ili kin olarak verilen dersleri kapsamaktad r. Yayg n ve tümel anlamda kullan ld ! özellikle
belirtilmedikçe sanat e!itimi daha çok “plastik sanatlar alan nda verilen e!itim” biçiminde anla lacakt r (San, 1983, s.17).
20. yüzy l ba lar nda önemli e!itimcilerden olan biri olan 'smail Hakk Baltac o!lu’na göre sanat e!itimi; yarat c l ! geli tirmesi, kalk nmay sa!lamas , ulus olma bilincini kazand rmas ve en önemlisi birle tirici bir kuvvet olmas bak m ndan çok önemlidir (Telli, 2006, s.26). Cumhuriyet döneminin di!er önemli e!itimcisi, ayn zamanda Baltac o!lu’nun da ö!rencisi olan 'smail Hakk Tonguç da, sadece yetenekli ki ilerin de!il, tüm insanlar n sanat e!itiminden geçmesi gerekti!ine, sanat e!itiminin, genel e!itimin ayr lmaz bir parças olmas gerekti!i dü üncesine inanm t r. Endüstrile menin sadece ekonomik ve teknolojik bir olay de!il olmad ! n , bu olay n alt nda yatan dü ünce sistemini ö!renmedikçe ilerlemenin ve ça!da la man n mümkün olmad ! n savunmu tur (Altunya, 2006, s.27).
Küçük ya tan ba layarak ki ilerin yarat c k lmaya en uygun alan, sanatsal aland r, bu aç dan sanat e!itimi, genel ve tümel e!itim, ö!renim içinde geni likle, yayg nl kla yer almas gerekli bir disiplindir (San, 2003, s.25). Bu nedenle sanat e!itiminin, zamana gereksinimi olan bir e!itim oldu!u söylenebilir. Ki inin sanat problemlerini sezmesi ve uygulayabilmesi, ara t rmalar yapabilmesi, tekrar tekrar denemesi hep zamanla ili kilidir.
Sanat e!itiminin amac , ne özel yeteneklileri al p ötekileri unutmak, ne de bireylerin düzeyleri üstünde sanatsall k bekleyip yetenekleri bask lamakt r. Sanat yoluyla ki ileri e!itmek, okul kanal yla insan n yarat c gücünü ortaya ç kar rken, yeteneklerin de kendili!inden geli mesini sa!lamakt r (Telli, 2006, s.31-28).
Ça!da sanat e!itimi, sanat geni kitlelere yayarak onlara kültürel düzey kazand rmak, yeteneklilerin yitip gitmesini önlemek, onlar sanata do!ru yönlendirmek, kültüre kazand rmak için yap l r (K r o!lu, 2002, s.240). Bu anlamda sanat e!itimi, sadece bireylerin geli imi aç s nda de!il ayn zamanda ülkelerin
geli imi aç s ndan da önemli oldu!u söylenebilir. Çünkü bir ülkenin sanatç lar , o ülkenin kültürünü de yans tmaktad r.
Sanat n “hayat n yerini tutmas ” sanat n insanla çevresi aras nda bir denge sa!lamas dü üncesi sanat e!itiminin niteli!ini yeterince tan mlamaktad r. Üstelik insanla çevresi aras nda sürekli bir dengenin varl ! en geli mi toplumlarda bile dü ünülebilece!ine göre, sanat e!itimi geçmi te oldu!u gibi gelecekte de gerekli olacak demektir (Fisher, 1993, s.7).
2.2. Türkiye’de Sanat E2itiminin Geli+imi
Türkiye’de sanat e!itiminin geçirdi!i a amalar Cumhuriyet öncesi dönem ve Cumhuriyet dönemi olarak iki ba l k alt nda ele almak, ara t rmaya yard mc olacakt r.
2.2.1. Cumhuriyet Öncesi Dönem
Ülkemizde 18. yüzy la kadar sanat ö!retmeni yeti tirilmemi tir. 18. yüzy la gelindi!inde Osmanl 'mparatorlu!u’nun çökü ünü durdurmak amac yla, bat l la ma hareketleri çerçevesinde çe itli alanlarda gerçekle tirilen yenilikler sonucu, resim derslerinin önce askeri, daha sonra sivil okullar n programlar na dahil edildi!i görülmü tür.
1773’de aç lan Mühendishane-i Bahri-i Hümayun, 1795’de aç lan Mühendis- hane-i Berri-i Hümayun, 1827’de aç lan T bbiye ve 1835’te aç lan Harbiye okullar nda, resim dersi etkinlikleri her ne kadar askeri amaçl bir haritac l k ya da teknik resim niteli!inde olsa da (Özsoy, 2003, s.69), sanat e!itimi bak m ndan zemin haz rlad ! söylenebilir.
Tanzimat dönemine kadar medreseler d nda ö!retmen yeti tiren bir kaynak bulunmazken Tanzimat’la birlikte sanat e!itimi aç s ndan ya anan en önemli geli menin, bat tarz nda ö!retmen okullar n n aç lmas oldu!u görülür. 'lk kez 1848 y l nda ö!retmen yeti tirmek amac yla kurulan Darülmuallimin-i Rü di’den (Ortaö!retmen Okulu) sonra 1868 y l nda aç lan Darülmuallimin-i 'ptidai ('lkö!retmen Okulu), 1870’de aç lan Darülmuallimat (K z Ö!retmen Okulu) ve 1891 y l nda aç lan Yüksek Ö!retmen Okulu (Binba o!lu, 2003, s.105-107) ile yeni anlay ta ö!retmen yeti tirilmeye ba lanm t r. Yine bu okullar n programlar nda resim dersi de yer alm t r (Alaku , 2003). Bu geli melerle birlikte, ülkemizde yava yava sanata ilgi duyan bir kesimin olu maya ba lad ! söylenebilir.
Askeri Rü tiye Mekteplerinde 1869 y l ndan itibaren serbest resim dersleri konulmu , ö!renim süresi dört y l olan Men e-i Muallimin Okulu’nda resim ö!retmeni yeti tirilmi tir. Ancak bütün bu çabalara ra!men mevcut ö!retmen okullar n n artan Resim-' ö!retmeni aç ! n kapatmaya yetmedi!i durumlarda, konuyla ilgisi olmayan ki ilerin bu i için geçici olarak görevlendirilmesi söz konusu olmu tur (Altunya, 2006, s.510).
E!itimde güzel sanatlar n önemini savunan e!itimcilerin ba nda gelen 'smail Hakk Baltac o!lu, 1910 y l nda Avrupa’ya gönderilmi tir. Gerçek kurtulu u sanatç lar n çabalar nda gören Baltac o!lu (Akyüz, 2004, s.288), yurda döndükten sonra e!itim ve sanat e!itimi konular ndaki yeni dü ünceleri ve uygulamalar yla pek çok yenili!e imza atm t r (Baltac o!lu, 1964).
Cumhuriyet dönemine kadar sanat e!itimi aç s ndan en önemli geli menin Osman Hamdi Bey taraf ndan 1883 y l nda kurulan Sanayi-i Nefise Mektebi (Eldem, 1970, s.34), imdiki ad yla Güzel Sanatlar Akademisi oldu!u söylenebilir.
Sanayi-i Nefise Mektebi’nde Bat l sanat almay lar na - özellikle Frans z ekolüne - uygun olarak verilmeye ba lanan e!itim ile Türk e!itiminde yeni bir sayfa aç lm t r. Ancak Güzel Sanatlar Akademi’si o y llarda s n rl imkanlar ile sanatç yeti tirebilmi ve salt kendi e!itim kadrolar n olu turmay amaçlam t r. Dolay s yla
bu durum, sadece 'stanbul’un saray çevresiyle ve buradaki seçkin bir kesimle s n rl kalm ve Akademi, Cumhuriyetin ilk y llar na kadar Anadolu’ya aç lmam t r (Pekmezci, 2006, s. 62). Di!er bir ifade ile Sanayi-i Nefise Anadolu okullar n n gereksinimi olan e!itimci-sanatç kadrosunu yeti tirmekten çok sanatç yeti tirmeye yönelmi tir.
2.2.2. Cumhuriyet Dönemi
Cumhuriyetle birlikte yeni bir dünya görü üyle yola ç k lm , Cumhuriyet devrimleri bu felsefeye oturtulmak istenmi ve yap lan giri imler bu amaca yönelik olmu tur (Pekmezci, 2006, s.62).
Cumhuriyetimizin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk, yeni bir devlet kurarken kültür ve sanat konular yla çok yak ndan ilgilenmi , devletin görevleri aras na, bu tür konularla u!ra may da katm t r. Cumhuriyet’in ilk y llar nda Atatürk’ün önderli!inde, ilkeli, kararl , evrensel de!erlerden kopmayan ve ulusal bir kültür - sanat politikas izlenmeye ba lanm t r.
Cumhuriyetin ilk y llar nda toplumun %10’u bile okur-yazar olmad ! için, dönemin siyasal, ekonomik, kültürel de!i imlerinin kütlelere benimsetilmesi ve kökle melerinde e!itimin oynayabilece!i rol her zamankinden fazla anla lm e!itime büyük önem verilmi tir (Akyüz, 2004, s.297). Bu yüzden bu dönem, daha çok ö!retmen yeti tirmenin yollar n n arand ! , ba armak için ne gerekiyorsa yap ld ! bir dönem olmu tur (Telli, 2006, s.24). Atatürk’le birlikte sanat e!itiminin kat etti!i yol, Türkiye’nin bu alanda geli mesine öncülük etmi tir. Devletin, tüm sanatç lar na maddi ve manevi olarak destek verilmi , kültür ve sanat alanlar nda çal acak donan ml ki ilerin görevlendirilmesine özen gösterilmi tir.
Sanat e!itimi Cumhuriyet’le birlikte bütün okullarda vazgeçilmez bir gereklilik olarak görülmü , 1924’te Tevhid-i Tedrisat Yasas ile resim dersleri programlarda yer almaya ba lam t r (Çoban, 2007, s.23).
Cumhuriyetin ilk ders y l olan 1923-1924 ö!retim y l nda ülkede 7’si k z, 13’ü erkek ö!retmen okulu olmak üzere 20 ö!retmen okulu bulunmaktad r. Ancak bu okullar ülkenin ö!retmen aç ! n kapatmakta yetersiz kalm t r. Bu nedenle artan ö!retmen ihtiyac n kar layabilmek için, çe itli kurslar yoluyla ö!retmen yeti tirilmeye çal lm t r (Binba o!lu, 2005, s.109).
1926-1930 y llar aras nda Ankara’da “' 'lkelerine Dayanan Resim Kursu” ve ayn dönemde 'stanbul Güzel Sanatlar Akademisi bünyesinde “Resim Ö!retim Kursu” aç lm , bir sene süren bu kurs sonunda, s nav ba ar yla tamamlayanlar ö!retmenlik hakk n elde etmi lerdir. (Özsoy, 2003, s.72). K saca, Cumhuriyet’in ilk y llar nda ülkenin ö!retmen aç ! n kapatmak amac yla, ö!retmen okulu mezunlar n n yan s ra farkl okullarda ö!renim gördükten sonra ö!retim kursu alm ki iler, ö!retmen olarak görevlendirilmi tir.
Alan nda yetkin ö!retmen olmadan dersin ö!retimi yeterince gerçekle emeyece!inden sanat kültürünü yaymak için de öncelikle ülkede nitelikli ö!retmen yeti tirilmesi gerekti!i bir gerçektir. Ancak Cumhuriyet’in kurulu y llar nda imkanlar n elveri sizli!i nedeniyle, ortaokullarda haftada bir saat ve zorunlu olan resim dersleri için yetersiz olan alan ö!retmeni aç ! , düzenlenen resim kurslar yla kapat lmaya çal lm t r (Özsoy, 2003, s.72-73).
Bununla birlikte Cumhuriyetin ilk y llar nda sanat e!itimi için elveri li bir ortam olu turan müzelerin aç ld ! , resim ve heykel sergilerinin düzenlendi!i, güzel sanatlar n tüm dallar n n geli tirilmesi ve kurumlara kavu turulmas için çaba harcand ! görülmektedir (Kavcar, 1983).
Cumhuriyet dönemi e!itim anlay n etkileyen en önemli kurulu lardan biri olan Köy Enstitüleri, 1940 y l nda 'smail Hakk Tonguç öncülü!ünde aç lm t r. Sadece ö!retmen yeti tirmek için de!il köye sa!l k memuru, tar mc , ebe gibi di!er hizmet erbab yeti tirmeyi ve köyün çok yönlü kalk nmas n amaçlayan bu e!itim kurulu unda sanat e!itimi ve sanatsal uygulamalar büyük önem ta m t r (Telli,
1995, s.43). Köy Enstitüleri 1954 y l nda 'lkö!retmen Okullar yla birle tirilmi tir (Binba o!lu, 2005, s.112).
1950’li y llarda “Sanat Yolu ile E!itim” görü ü yayg nla maya ba lam , 'lkö!retmen okullar n n programlar nda 1953–1973 y llar aras nda Resim-' dersi yo!un olarak yer alm t r (Çoban, 2007, s.24).
1962 y l nda Yedinci Milli E!itim Wuras ’nda Güzel Sanatlar Komisyonunun raporunda plastik sanatlar e!itiminin önemsenmesi, sanatç lar n desteklenmesi, bölge kültür merkezlerinin kurulmas , devletin gerçek bir sanat politikas olmas istenmi tir 1974’teki Dokuzuncu Milli E!itim Wuras ’nda ise resim dersleri seçmeli dersler aras na al nm t r (Ar soy, 1994).
1981 y l nda MEB’e ba!l bütün yüksek ö!retim kurumlar , ilgili üniversitelerin bünyelerinde toplanm t r. 1982’de Yüksek Ö!retim Kanunu ile üniversitelere ba!lanan resim-i e!itimi bölümleri dört y ll k lisans düzeyinde e!itim vermeye ba lam t r (Çoban, 2007, s.25).
1989–1990 ö!retim y l nda 'stanbul’da, 1990–1991 ö!retim y l nda Ankara, 'zmir, Bursa, Eski ehir ve sonraki y llarda ba ka illerde Anadolu Güzel Sanatlar Liseleri aç lm t r (Etike, 1995).
2.3. Gazi E2itim Enstitüsü
Cumhuriyet rejimini ya atacak nesilleri yeti tiren ana kurum olarak tasarlanan, Türkiye’nin e!itim ve bilim kurumlar na nitelikli kadro yeti tiren ve ülkemizin e!itim ya am nda etkileri yayg n ve derin olan Gazi E!itim Enstitüsü (GEE), 1926-1927 ö!retim y l nda “Orta Muallim Mektebi” ad yla Konya’da aç lm t r (Erol, 2006).
Ba lang çta bu enstitünün ba kentte aç lmas kararla t r lm ancak o dönemlerde bu tip bir yüksek okul açabilmeye elveri li bina bulunmad ! için, Konya’da ö!retime elveri li bir yap da - Çelebi Mehmet Kona! nda - geçirmi tir. 1929-1930 ö!retim y l nda enstitü, bugünkü binas na nakledilmi (Altunya, 2006, s.65) ve “Gazi Orta Muallim ve Terbiye Enstitüsü ad n alm t r. 1946- 1947 ö!retim y l nda ise “Gazi E!itim Enstitüsü” olarak de!i tirilmi tir (Erol, 2006, s.39).
Ö!retmen okullar n n geli tirmesi ve yeni ö!retmen okullar n n aç lmas konusu, Cumhuriyetin ilan ndan itibaren tart lan bir konu olmu tur. 1924 y l ndan itibaren Avrupa ülkelerinin ö!retmen yeti tirme sistemleri incelenmi ve GEE programlar n n geli tirilmesinde özellikle Frans z Orta Ö!retmen Okulu ve Viyana Pedagoji Enstitüsünün uygulamalar ndan yararlan lm t r (Altunya, 2006).
Kurulu una dayanak olan 22 Mart 1926 say l Maarif Te kilat na Dair Kanunu’na göre GEE’nin amac ; Ortaokullarla 'lkö!retmen okullar na bran ö!retmenleri, ilkö!retime müfetti ve uygulama okullar na müdür yeti tirmek olarak belirlenmi tir. 'lk mezunlar ndan itibaren Enstitü, yeti tirdi!i bu ö!retmen, yönetici ve müfetti lerle ve çe itli bilimsel, kültürel, sanatsal etkinliklerle Türk milli e!itimine önemli katk larda bulunmu tur. (Altunya, 2006, s.64).
K saca GEE’nin, Türk e!itim sisteminde birçok yenili!in öncüsü olmu tur. Enstitünün, e!itim bilimlerinin düzenli olarak okutuldu!u ilk kurum oldu!unu söylemek mümkündür. Bunun yan s ra ça!da e!itim bilimlerinden yararlanarak, ortaokul ve 'lkö!retmen Okulu ö!retmeni, ilkö!retim müfetti i ve okul yöneticisi yeti tirme modellerini geli tirip uygulayan kurum olmu tur (Altunya, 2006, s.35). Bunun yan s ra Türkiye’nin ayn çat alt nda “yat l , k z ve erkek karma” e!itim veren ilk yüksek ö!retim kurumu da GEE olmu tur.
Cumhuriyet öncesinin bilgisizli!i ve yoklu!u içinde kadere boyun e!en sessiz kitlelerin yerine Cumhuriyet’i koruyacak ve yüceltecek, onu ça!da uygarl k düzeyine ç karacak ku aklar yeti tirme, Türkiye halk n e!itecek Cumhuriyet ö!retmenlerini yeti tirme, misyonuyla kurulan, Türk e!itim ya am na ça!da e!itim
ve ö!retim yöntemlerini sokan GEE (Turani, 2006, s.20-24), 1940’l y llarda kurulan Köy Enstitülerine de çok say da ö!retmen göndermi tir.
1950’lerden sonra çok say da okul ve enstitü aç lm ve her alanda daha çok ö!retmene ihtiyaç duyulmu tur. Bu durum enstitüye al nan ö!renci say s n n artmas na neden olmu tur (Telli, 2006, s.33).
1982 y l nda Gazi E!itim Enstitüsü üniversiteye dönü mü , bugünkü Gazi Üniversitesi ad n alm t r. Üç y l olan ö!retim süresi de bu tarihte dört y la ç kar lm t r (Altunya, 2006, s.214).
2.3.1. Resim- + Bölümü’nün Kurulu+u ve Geli+imi
GEE’de bir Resim-' Bölümü kurulana kadar, bu alandaki ö!retmen aç ! n kapatmak amac yla, ö!retmen yeti tirmede geçici -resim kurslar ndan al nan yeterlik belgesi ile ö!retmenlik yapmak gibi- önlemlere ba vuruldu!u görülmü tür.
1924-1926 y llar aras nda Türkiye’ye gelen John Dewey, G. Stiekler gibi yabanc e!itimciler raporlar ile sanat e!itimcisi olarak görev yapacaklar n e!itiminin de önemini vurgulanm ve resim-i ö!retmeni yeti tirecek ayr bir bölümün kurulmas kararla t r lm t r (Etike,1991, s.244). Bu raporlar do!rultusunda, '. Hakk Baltac o!lu ve '. Hakk Tonguç gibi yerli e!itimcilerin çabalar ile Cumhuriyet’in e!itim kurumlar na nitelikli Resim-i ö!retmeni yeti tirmek amac yla 1932 y l nda Gazi E!itim Enstitüsü Resim-' Bölümü kurulmu tur (Telli, 2006, s.25).
1928 y l nda Almanya’ya e!itim amaçl gönderilen Malik Aksel, Hayrullah Örs, 'smail Hakk Uluda!, Winasi Barutçu ve Mehmet Ali Atademir, 1932 y l nda yurda döndükten sonra 'smail Hakk Tonguç ba kanl ! nda Resim-' Bölümü’nün programlar n olu turmu lard r (Alaku , 2003).
Resim-' Bölümünün yap land r lmas nda Almanya’daki benzer e!itim kurumlar ndan önemli ölçüde yararlan lm ancak özgün bir model olu turulmu tur (Altunya, 2006, s.517).
Resim-' Bölümü’nün, güzel sanatlar e!itiminin temel disiplinlerini veren, bu ülkenin kültürel birikimi ve sanatsal duyarl ! ndan beslenen, sanat eylemini temel amaç olarak gören, ancak bu birikimin bir yandan da Türk e!itim sisteminin çe itli kademelerinde nas l uygulanaca! konusunda pedagojik bir e!itimi amaçlayan bir kurum oldu!unu söylemek mümkündür.
Bölüm kuruldu!u günden itibaren toplumcu bir felsefenin uygulay c s olmu tur. Bu felsefe, “her ey bu ülke için” dü üncesinin benimsendi!i, sanat n hiçbir kurum, kurulu ve zümrenin tekelinde olmad ! n , bu ülkenin her bireyinin yarat c güçlerini sanat yoluyla ifade edilmeye lay k oldu!unu vurgulayan bir inanc yans tm t r (Pekmezci, 2006, s.65).
Ö!retim süresi üç y l olan ve yat l e!itim veren Resim-' Bölümü’nde resim ve i dersleri birlikte verilmi tir. Programda bu derslerinin birlikte verilmesi dü üncesinin ç k noktas n n, tasar m ve görsel sanat alanlar nda yeni yakla mlar ortaya koyan Bauhaus Okulu oldu!unu söylemek mümkündür. Sanat e!itiminde ve sanat bak aç s nda, sanatla zanaat birle tirerek, topluma mal edilmi , kal c ve ayn zamanda sanatsal ürünler yaratma amac n güden bu ak m (Özsoy, 2003, s.71-72), temel disiplin olarak sanatsal ve uygulamal e!itimi, toplumun bütün katmanlar n n e!itime dahil edilmesi anlay n benimsemi tir.
Bölümde resim derslerinin yan s ra i derslerine geni yer verilmesinin bir nedeni, ilk ve orta ö!renim ça! ndaki çocuklar yarat c etkinliklere yönlendirecek, onlar el i lerine yatk nla t rabilecek e!itimciler yeti tirme dü üncesidir. Bu uygulaman n temelinde, ö!rencilere sadece sanat e!itimi vermek veya bir el sanat ö!retmek de!il, sanat ve i i bir vas ta olarak kullanmak, ö!rencileri sanat ve i arac l ! yla e!itmek dü üncesi bulunmaktad r (Pekmezci, 2006, s.62-63). K saca,
sadece sanatç veya sadece e!itimci de!il hem üretici, hem e!itimci, hem de sanatç profili yaratmak amaçlanm t r.
Resim ve i derslerinin birlikte verilmesinin di!er bir nedeni ise görevlendirildikleri okullara ve bulunduklar çevreye yararl olabilecek, o zamanki toplum yap m z n gereksinim duydu!u i leri ö!retebilecek, becerikli ö!retmen modelinin öngörülmü oldu!u söylenebilir (Altunya, 2006). Di!er bir ifade ile resim ve i derslerinin birlikte verilmesiyle, süreç içerisinde birbirlerini tamamlar nitelikte bir etki planlanm ve hem yarat c l !a, hem de i e dönük bir e!itim modelinin ülke çap nda yay lmas na, ulusal geli meye katk da bulunmaya çal lm t r.
1947 y l programlar nda Resim Atölye Dersleri %20.00, ' Atölyesi Dersleri %30.00, Ö!retmenlik Meslek Dersleri %11.00, Genel Kültür ve Kuramsal Sanat Dersleri %11.00, Di!er Atölye Dersleri %28.00 oran ndad r (Etike, 1991, s.119).
1950’li y llara kadar e!itim programlar nda i derslerinin a! rl kl oldu!u bir program izlendi!i söylenebilir. Ancak bu anlay zamanla, sanatsal çal malar n ister istemez ikinci planda kalmas na neden olmu tur. Bunu sonucunda 1950’li y llar n ba lar nda sanatç ö!retmen yeti tirmek isteyen Adnan Turani’nin ba çekti!i bir kesim, i derslerinin sanat e!itimine ket vurdu!u tezini öne sürmü tür (Erol, 2006).
Bu do!rultuda 1955 y l nda yap lan bir düzenlemeyle resim derslerinin a! rl kta oldu!u bir program izlenmeye ba lanm t r. Buna göre Resim Atölye Derslerinin oran %27.08 olarak belirlenmi , ' Derslerinin a! rl ! ise %18.74’e dü ürülmü tür. Ayr ca Ö!retmen Meslek Dersleri %20.83, Genel Kültür ve Kuramsal Sanat Dersleri %8.33, ve di!er Atölye dersleri %20.83 oran nda olmu tur (Co kun, 2007, s.28).
Bölümde dersler (1972 y l na kadar) GEE anabinas nda verilmi tir. Atölye dersleri için yine anabinada bulunan atölyeler kullan lm t r. Bu atölyeler: Resim dershanesi, Demir ' leri Atölyesi, Model ' leri Atölyesi, Tahnit ve Biyoloji ' leri
Atölyesi, S n f Tekni!i ' leri Atölyesi, Ka! t ve Mukavva ' leri Atölyesi, A!aç ' leri Atölyesi ve Atölyeler için depo görevi gören odalard r.
Köy Enstitüleri kapat ld ktan sonra 1950 y l nda Resim-' Bölümü de kapat lmak istenmi , bir y l ö!renci al nmam , sonra tekrar aç lm t r. Yat l ö!retim ise 1972 y l na kadar sürmü , ondan sonra kald r larak yerine bursluluk konmu , 1978 y l nda bursluluk da kald r lm t r (Altunya, 2006, s.191).
1967 y l ndan itibaren ö!renciler 2. s n fta, yetenek ve ilgilerine göre “Resim” ile “Grafik” kollar na ayr lm lard r (Erol, 2006, s.42).
1974 y l na gelindi!inde “Mektupla Ö!retim” ve 1978 y l nda “H zland r lm E!itim” uygulamalar yla, çok say da aday yeterli bir e!itim görmeden ö!retmen olmaya ba lam t r (Özsoy, 2003, s.74).
1980’de Resim-' Bölümü bugünkü binas na ta nm t r.
1982 y l na kadar MEB taraf ndan yürütülmü olan ö!retmen e!itimi programlar , 1982’de yüksekö!retim kurumlar na ba!lanm t r. Resim-' E!itimi Bölümü de 4 y ll k lisans düzeyinde e!itim vermeye ba lam t r. Bu dönemde bölümde dört ana sanat dal bulunmaktad r. Bunlar; resim, heykel, i ve grafik ana sanat dallar d r (Co kun, 2007, s.29).
Co kun (2007, s.36)’nun bölüm ar ivinden derledi!i bilgilere göre, günümüzde Resim-' E!itimi Anabilim Dal program nda ö!renciler, daha önceki dönemlerde oldu!u gibi, 2.s n fta ana sanat dallar n seçmektedirler. Bunlar resim, grafik, heykel, tekstil, seramik, özgün bask , foto!raf geleneksel Türk sanatlar d r. Ana sanat atölye e!itimi için seçilen atölyenin d ndakiler, seçmeli sanat atölye dersinde dönü ümlü olarak verilmektedir.
Programdaki ö!retmenlik e!itimi dersleri; Ö!retmenlik Mesle!ine Giri , Okul Deneyimi, Geli im ve Ö!renme, Ö!retimde Planlama ve De!erlendirme,
Ö!retim Teknolojileri ve Materyal Geli tirme, S n f Yönetimi, Özel Ö!retim Yöntemleri, Rehberlik ve Ö!retmenlik Uygulamas ’d r.
Programda yer alan dersleri ise; Desen, Temel Tasar m, Perspektif, Yaz , Ana sanat Atölye, Seçmeli Sanat, Sanat Ö!retiminde Uygulamalar, Sanat Ö!retimi Deneyimi, Sanat Tarihine Giri , Türk Sanat Tarihi, Bat Sanat Tarihi, Ça!da Dünya Sanat , Ça!da Türk Sanat , 'nsan n Sanatsal Geli imi, Estetik, Müze E!itimi ve Uygulamalar ve Sanat Ele tirisidir.
Programdaki genel kültür dersleri (ortak zorunlu dersler); Türkçe, Yabanc Dil, Atatürk 'lkeleri ve 'nk lap Tarihi ve Bilgisayar’d r.
Gazi E!itim Fakültesi Resim-' E!itimi Anabilim Dal , geçmi te oldu!u gibi bugün de ilk ve orta dereceli okullara resim-i ö!retmeni, yüksek ö!retim kurumlar na ise akademisyen yeti tirmeye devam etmektedir. Geçmi te oldu!u gibi bugün de alan derslerinin yan s ra, sa!lam bir genel kültür ve ö!retmenlik meslek e!itimi bilgisi donan ml e!itimcilerini ülkenin dört bir yan na göndermektedir.
2.3.2. Resim- + Bölümü Mezunlar n n stihdamlar
Y ld z Teknik Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Dekan Prof. Tomur Atagök’ün Gazi mezunu sanatç Prof. Dr. Halil Akdeniz’e “Nas l oldu da Gazi’den Zafer Gençayd n, Adem Genç, Bilal Erdo!an gibi bugün Türk sanat nda etkin olan sanatç lar yeti ti?” diye sormu ve öyle devam etmi tir “Bu, Gazi’de o dönem bir master veya doktora tezi olarak ele al n p incelenebilecek bir konudur” (Akdeniz, 2006, s.53). Gerçekten de Gazi Resim-' Bölümü, kurulu undan günümüze kadar Türk sanat na önemli katk lar bulunan pek çok sanatç -e!itimci yeti tirmi tir.
GEE’den yeti en yazar Fakir Baykurt’a göre GEE, “yoksul üniversitesi” olarak tan mlanm t r. Çünkü o dönemlerde yoksul kökenlilerin yat l e!itim veren ö!retmen okullar ndan ba ka gidebilece!i ba ka bir e!itim kurumu bulunmamaktad r
(Altunya, 2006, s.1). Bu nedenle GEE Resim-' Bölümü ö!rencilerini, genellikle köylerin, kasabalar n ve kentin, 'lkö!retmen Okulu mezunu, yoksul ve dar gelirli çocuklar olu turmu tur. Sonraki y llarda ö!retmen ihtiyac n n fazlal ! ndan dolay 'lkö!retmen okulunun yan s ra lise mezunlar n da kabul etmi tir (Altunya, 2006, s.183).
Kurulu unun ilk y llar ndan itibaren GEE Resim-' Bölümü Türkiye’de Resim-' bran nda amaca uygun ö!retmen yeti tiren ilk kurum olarak planlanm t r. Sanat, i ve meslek e!itimi alan yetkin ö!retmenler, bu bölümde yeti mi ve tüm ülkeye yay larak sanat ve i e!itimi ba ar yla gerçekle tirmi lerdir.
Cumhuriyet tarihinin de!erli sanat e!itimcilerini yeti tiren Gazi Resim-' Bölümü, kendisinden sonra aç lan e!itim enstitülerinin benzer bölümlerine, Tatbiki Sanatlar Yüksek Okulu’na, Güzel Sanatlar Akademisi’ne ve 1980’den sonra aç lan benzer kurumlara birçok ö!retmen ve ö!retim eleman yeti tirmi tir (Altunya, 2006, s.594).
Bölümün ilk mezunlar ndan itibaren her ö!renci için mezuniyet tezi haz rlamak zorunlu tutulmu tur. Ö!renciler 2. s n fta konular n belirleyip, üçüncü s n fta mezuniyet s nav ndan bir ay önce teslim etmesi gerekmektedir. Ba ar s z olanlar bölüm bitirme s nav na girememi lerdir (Telli, 2006, s.27).
GEE Resim-' Bölümü’nü bitirdikten hemen sonra kura yoluyla ö!rencilerin gidecekleri okullar belirlenmi ve mezunlar ö!retmen olarak göreve ba lam lard r. Bölümde üç - dört y ll k e!itimin sonunda mezun olan ö!retmenlerin, Cumhuriyet devriminin ilkelerini benimsemi ve ö!retmenlik için gerekli yetkinlik ve olgunlu!u kazanm olarak mezun olmas amaçlanm t r. Mezunlar, gittikleri çevrede ö!retmen olman n ötesinde, ayd n s fat yla çevrelerine örnek olma gibi bir misyon ta m lar ve ta ralara Cumhuriyet ülkülerini, bilimsel dü ünceyi de götürmü lerdir.
Baz ö!renciler ö!retmen olarak atan rken baz lar ise mezun olduktan sonra asistan olarak bölümde kalm lard r ve bu yöntemle Resim-' Bölümü çok de!erli
ö!retmenler yeti tirmi lerdir. Bu asistanlar, kurumun varl ! n , bütünlü!ünü korumada yararl olmu lar, eserleriyle de katk da bulunmu lard r (Altunya, 2006, s.195-217).
Bölüm, kendi seçti!i bir k s m ö!rencilerini yurtd na göndererek oradaki akademilerde e!itim görmelerini sa!lam t r. 1932 y l ndan itibaren yurtd na gönderilen ö!renciler yurda döndükten sonra bölüm ö!retmenler kurulunun oluru al narak MEB’ce Resim-' Bölümü’nde ö!retmenlik yapmak üzere atanm lard r (Pekmezci, 2006, s.65). K saca kurulu unun ilk y llar nda Resim-' Bölümü’nde görev yapan ö!retmenleri, yurtd nda ö!renim görenler ve onlar n yeti tirdi!i asistanlar izlemi lerdir.
Söbütay Özer, Hülya Bölüko!lu, Hasan Ak n, Bünyamin Özgültekin, Zafer Gençayd n, Bilal Erdo!an, Hasan Pekmezci, Bedri Karaya!murlar, 'smail Avc , Adem Genç ve onlar gibi pek çok Gazi Resim-' Bölümü mezunu, hem eserleriyle hem de e!itimci kimlikleriyle, Türk sanat na ve sanat e!itimine önemli katk larda bulunmu lard r.
Sonuç olarak, kurulu unun ilk y l ndan itibaren Gazi E!itim Enstitüsü Resim-' Bölümü ülkenin ihtiyac olan sanatç ve e!itimcileri ba ar yla yeti tirmi tir. Bunun temelinde bölüme al nan ö!renci say s n n fazla olmamas önemli bir etken olmu tur. Bölüm, az say daki ö!renciye nitelikli ö!retim verilebilmi , dolay s yla mezunlar i sizlik sorunuyla kar kar ya kalmam t r. Günümüzde ise Resim-' E!itimi’nden mezun olan ö!renci say s n n, geçmi e oranla oldukça fazla oldu!u söylenebilir. Altunya (2006, s.548)’n n GEE Resim-' Bölümü ar ivinden derledi!i verilere göre, bölümün ilk mezunlar n verdi!i y llar (1935-1960) kapsayan 25 y l n mezun say s , bugün yakla k olarak sadece 4 y l n mezun say s na kar l k gelebilmektedir. Dolay s yla mezun say s ndaki art n, günümüz Resim-' Bölümü mezunlar n n istihdam sorunuyla kar kar ya gelmesine neden olan etkenlerden biri oldu!unu söylemek mümkündür.
BÖLÜM III
3. YÖNTEM
Bu bölümde, ara t rman n; modeli, ara t rma kapsam na al nan evren ve örneklem aç klanmakta; veri toplama araçlar , verilerin analizine ili kin istatistiksel bilgiler yer almaktad r.
3.1. Ara+t rman n Modeli
Bu çal mada; Gazi E!itim Fakültesi Güzel Sanatlar E!itimi Bölümü Resim -' E!itimi Anabilim Dal ’ndan mezun olan ö!rencilerin istihdam durumlar incelenmi tir. Ara t rma; ta d ! amaç, bu amaca uygun olarak izlenen yöntem ve toplanan verilerin niteli!i aç s ndan betimsel bir çal mad r.
Ara t rmada, ara t rma grubu 2003 – 2006 y llar aras nda Gazi Üniversitesi Gazi E!itim Fakültesi Güzel Sanatlar E!itimi Bölümü Resim-' E!itimi Anabilim Dal ’ndan mezun olan ö!rencilerden olu turulmu tur. Verilerin toplanmas ve yorumlanmas nda nicel ara t rma yöntemi olan anket tekni!i uygulanm t r.
3.2. Evren ve Örneklem
Ara t rman n çal ma evrenini, Gazi Üniversitesi Gazi E!itim Fakültesi Güzel Sanatlar E!itimi Bölümü Resim-' E!itimi Anabilim Dal ’ndan 2003 – 2006 y llar aras nda mezun olan 441 ö!renci olu turmaktad r.
Ara t rman n örneklemi basit tesadüfi örnekleme tekni!i ile belirlenmi tir. “Bu örneklem türünde evrende bulunan bireylerin örnekleme girme ans e ittir” (Bal, 2001, s.118).
Ara t rma evrenini olu turan 441 mezundan, Milli E!itim Bakanl ! Personel Genel Müdürlü!ü ve Gazi Üniversitesi Ö!renci ' leri Dairesi Ba kanl ! arac l ! yla bilgilerine ula lan ve örnekleme al nan 180 ki iye ara t rman n veri toplama arac gönderilmi tir. Örnekleme al nan 180 ki iden 153 ki i anketleri doldurarak geri göndermi lerdir. Anketlerin geri dönü oran %83.3’tür.
Herhangi bir kurumda çal mayan mezunlara nazaran, çal an mezunlar n bilgilerine daha kolay ula labildi!i için toplanan anketlerden 106’s n n çal an mezunlara, 47’sinin ise çal mayan mezunlara ait oldu!u görülmü tür. Çal mayan mezunlara anketin ula t r lmas nda ve gönderilen anketlerin geri dönü ümünde beklenen kat l m sa!lanamamas na kar n çal an ve çal mayan mezunlardan toplanan anket say lar istatistiksel analizler için yeterli görülmü tür.
3.3. Veri Toplama Tekni2i
Ara t rma için gerekli olan veriler, ilgili literatürün taranmas , ara t rmac taraf ndan yapt r lan anket çal malar sonucu elde edilen bulgular olmak üzere iki kaynaktan toplanm t r.
Ara t rmada önce nitel verilerin toplanmas amac yla literatür taramas yap lm , Türkçe yay nlar (tez, makale, kitap, vb.) izlenmi tir. Nicel veriler ise mezunlara uygulanan anket formlar yla elde edilmi tir.
Milli E!itim Bakanl ! ’ndan al nan, 2003 – 2006 y llar aras nda Gazi Üniversitesi Resim-' Ö!retmenli!inden mezun olan ö!rencilere yönelik atama ve görevlendirmelerle ilgili veriler do!rultusunda mezunlara ula lm t r.
Ara t rmada iki ayr anket formu kullan lm t r. “Çal an mezunlara” ve “Çal mayan mezunlara” yönelik olarak haz rlanan anketler, örneklem kapsam ndaki mezunlara posta ve elektronik posta yoluyla ula t r lm t r.
3.4. Verilerin Analizi
Yap lan literatür taramas sonucunda elde edilen sonuçlar, konular hiyerar isine uygun olarak yorumlanm t r. Ara t rman n alt problemleri SPSS paket program kullan larak de!erlendirilmi tir.
Ara t rmada toplanan nicel veriler; yüzde, frekans ve çapraz tablo (crosstab) kullan larak, ilgili alt problem do!rultusunda analiz edilmi tir. Elde edilen nicel bulgular tablola t r larak alt problem s ras na göre sunulmu tur.
BÖLÜM IV
4. BULGULAR VE YORUM
Bu bölümde, Gazi E!itim Fakültesi Güzel Sanatlar E!itimi Bölümü Resim-' E!itimi Anabilim Dal ’dan 2003 – 2006 y llar aras nda mezun olan ö!rencilerden anket arac l ! yla toplanan verilerin analizi sonucunda elde edilen bulgular, ara t rman n amac na ve alt problemlerine göre ele al nm , tablolar halinde aç klanm t r.
4.1. Birinci Alt Probleme Yönelik Bulgular ve Yorum
Ara t rman n birinci alt problemi u ekildedir: “Mezunlar n i bulma oranlar nedir?”
Birinci alt probleme yönelik olarak, ara t rma anketinde mezunlara sorulan “Resim-' E!itimi Anabilim Dal ndan hangi y l mezun oldunuz?” sorusuna verilen yan tlar n da! l m ve yüzdesi Tablo 2, Grafik 1, Tablo 3, Grafik 2 ve Tablo 4’te yer almaktad r.
Tablo 2. Çal +anlar n Gazi E2itim Fakültesi Resim- + E2itimi Anabilim Dal ’ndan Mezun Olduklar Y llara Göre Oran
Grafik 1. Çal +anlar n Gazi E2itim Fakültesi Resim- + E2itimi Anabilim Dal ’ndan Mezun Olduklar Y llara Göre Oran
2006 2005 2004 2003 % 50 40 30 20 10 0
Tablo 2 ve Grafik 1’de görüldü!ü gibi ara t rmaya kat lan ve meslek hayat na ba layan 106 bireyin %13,2’si 2003, %19,8’i 2004, %23,6’s 2005, % 43,4’ü ise 2006 y l mezunudur. Mezun Olunan Y l F % 2003 14 13,2 2004 21 19,8 2005 25 23,6 2006 46 43,4 Toplam 106 100,0
Tablo 3. Çal +mayanlar n Gazi E2itim Fakültesi Resim- + E2itimi Anabilim Dal ’ndan Mezun Olduklar Y llara Göre Oran
Grafik 2. Çal +mayanlar n Gazi E2itim Fakültesi Resim- + E2itimi Anabilim Dal ’ndan Mezun Olduklar Y llara Göre Oran
2006 2005 2004 2003 % 50 40 30 20 10 0
Ara t rmaya kat lan ve meslek hayat na ba lamayan 47 bireyin, %14,9’u 2003, %23,4’ü 2004, %21,3’ü 2005, % 40,4’ü ise 2006 y l mezunudur (Tablo 3, Grafik 2). Mezun Olunan Y l F % 2003 7 14,9 2004 11 23,4 2005 10 21,3 2006 19 40,4 Toplam 47 100,0
Tablo 4. Çal +anlar n Mezun Oldu2u Y llara Göre Çal +t klar Kurumlara Da2 l m
Çal lan Kurum Mezun Olunan Y l MEB Özel Okul Üniversite Özel Sektör * Di!er ** Toplam 2003 7 1 2 2 2 14 2004 8 4 3 5 1 21 2005 6 6 2 6 5 25 2006 17 8 2 10 9 46 Toplam 38 19 9 23 17 106
*Özel sektör: Grafik ve reklam ajans , özel resim kurslar
**Di!er: Pazarlama irketi, serbest meslek, emniyet ve özel güvenlik irketi
Tablo 4’te görüldü!ü gibi, çal an olarak ara t rmaya kat lan 106 ki iden, 2003 y l nda mezun olan 14 ki iden 7’si MEB’de, 1’i özel okulda, 2’si üniversitede, 2’si özel sektörde, 2’si ise di!er alanlarda çal maktad r. 2004 y l nda mezun olan 21 ki iden 8’i MEB’de, 4’ü özel okulda, 3’ü üniversitede, 5’i özel sektörde, 1’i ise di!er alanda çal maktad r. 2005 y l nda mezun olan 25 ki iden 6’s MEB’de, 6’s özel okulda, 2’si üniversitede, 6’s özel sektörde, 5’i ise di!er alanlarda çal maktad r. 2006 y l nda mezun olan 46 ki iden 17’si MEB’de, 8’i özel okulda, 2’si üniversitede, 10’u özel sektörde, 9’u ise di!er alanlarda çal maktad r. Toplamda tüm mezunlar n 38’i MEB’de, 19’u özel okulda, 9’u üniversitede, 23’ü özel sektörde, 17’si ise di!er alanlarda çal maktad r.
4.2. kinci Alt Probleme Yönelik Bulgular ve Yorum
Ara t rman n ikinci alt problemi u ekildedir: “Mezunlar n mezun olduklar ö!retim türleri ve buna ba!l olarak i bulma durumlar nedir?”
'kinci alt probleme yönelik olarak, ara t rma anketinde mezunlara sorulan “Hangi tür ö!retimden mezun oldunuz?” sorusuna verilen yan tlar n da! l m ve yüzdesi Tablo 5, Grafik 3, Tablo 6, Grafik 4 ve Tablo 7’de yer almaktad r.
Tablo 5. Çal +anlar n Mezun Oldu2u Ö2retim Türüne Göre Oran
Grafik 3. Çal +anlar n Mezun Oldu2u Ö2retim Türüne Göre Oran
2.ogretim 1.ogretim % 70 60 50 40 30 20 10 0
Mezun Olunan Ö!retim Türü F %
Birinci Ö!retim 68 64,2
'kinci Ö!retim 38 35,8
Tablo 5 ve Grafik 3 incelendi!inde, ara t rmaya kat lan meslek hayat na ba lam 106 bireyin %64,2’si birinci ö!retimden, %35,8’i ise ikinci ö!retimden mezun oldu!u görülmektedir.
Tablo 6. Çal +mayanlar n Mezun Oldu2u Ö2retim Türüne Göre Oran
Grafik 4. Çal +mayanlar n Mezun Oldu2u Ö2retim Türüne Göre Oran
2.ögretim 1.ögretim % 70 60 50 40 30 20 10 0
Ara t rmaya meslek hayat na ba lamam olarak kat lan 47 ki iden %36,2’si birinci ö!retimden, %63,8’i ise ikinci ö!retimden mezun olmu tur. (Tablo 6 ve Grafik 4).
Mezun Olunan Ö!retim Türü F %
Birinci Ö!retim 17 36,2
'kinci Ö!retim 30 63,8
Tablo 7. Mezunlar n Mezun Oldu2u Ö2retim Türüne Göre Da2 l m
Birinci ö!retim 'kinci ö!retim Toplam
Çal an 68 38 106
Çal mayan 17 30 47
Toplam 85 68 153
Tablo 7’de görüldü!ü gibi ara t rmaya çal an olarak kat lan 106 ki iden 68’i birinci ö!retimden 38’i ise ikinci ö!retimden mezun olmu tur. Ara t rmaya çal mayan olarak kat lan 47 ki iden 17’si birinci ö!retimden 30’u ise ikinci ö!retimden mezun olmu tur. Toplamda 153 mezunun 85’inin birinci ö!retimden, 68’inin ise ikinci ö!retimden mezun oldu!u görülmektedir.
4.3. Üçüncü Alt Probleme Yönelik Bulgular ve Yorum
Ara t rman n üçüncü alt problemi u ekildedir: “Mezunlar n lisansüstü e!itim durumlar ve buna ba!l olarak istihdam durumlar nedir?”
Üçüncü alt probleme yönelik olarak, ara t rma anketinde mezunlara sorulan “Mezun olduktan sonra lisansüstü e!itim ald n z m ?”sorusuna verilen yan tlar n da! l m ve yüzdesi Tablo 8, Grafik 5, Tablo 9, Grafik 6, Tablo 10 ve Tablo 11’de yer almaktad r.
Tablo 8. Çal +anlar n Lisansüstü E2itim Alma Durumu
Grafik 5. Çal +anlar n Lisansüstü E2itim Alma Durumu
Hayir Evet % 70 60 50 40 30 20 10 0
Tablo 8 ve Grafik 5 incelendi!inde, ara t rmaya kat lan meslek hayat na ba lam 106 bireyin %34,0’ünün lisans e!itimini tamamlad ktan sonra lisansüstü e!itimine devam ederken, % 66,0’s gibi bir ço!unlu!un lisansüstü e!itimi almam oldu!u görülmektedir.
F %
Evet 36 34,0
Hay r 70 66,0
Ara t rmada, ara t rmac n n kendisinin de lisansüstü e!itim yapmas nedeniyle, örnekleme al nan 180 ki i içinde lisansüstü e!itim alan mezunlara daha kolay ula mas , ara t rmada lisansüstü e!itim alan mezun say s n n yüksek ç kmas na yol açm olma ihtimali söz konusudur. Bu nedenle mezunlar n lisansüstü e!itim durumlar na yönelik olarak elde edilen sonuçlar, ara t rma s n rl l klar n n be inci maddesi göz önünde bulundurularak de!erlendirilmelidir.
Tablo 9. Çal +mayanlar n Lisansüstü E2itim Alma Durumu
Grafik 6. Çal +mayanlar n Lisansüstü E2itim Alma Durumu
Hayir Evet % 80 70 60 50 40 30 20 10 0 F % Evet 15 31,9 Hay r 32 68,1 Toplam 47 100,0
Ara t rmaya kat lan meslek hayat na ba lamam 47 bireyin %31,9’u lisans e!itimini tamamlad ktan sonra lisansüstü e!itime devam etmi , %68,1’i devam etmemi tir (Tablo 9 ve Grafik 6).
Tablo 10. Çal +an Mezunlar n Lisansüstü E2itim Alma Durumlar na Göre Çal +t klar Kurumlara Da2 l m
Çal lan Kurum Lisansüstü
e!itim MEB Özel
Okul Üniversite Özel Sektör Di!er Toplam Var 14 5 9 3 5 36 Yok 24 14 - 20 12 70 Toplam 38 19 9 23 17 106
Tablo 10’daki da! l m incelendi!inde, lisansüstü e!itim alan 36 mezunun 14’ü MEB’de, 5’i özel okulda, 9’u üniversitede, 3’ü özel sektörde, 5’i ise di!er alanlarda çal maktad r. Lisansüstü e!itim almayan 70 ki iden 24’ünün MEB’de, 14’ünün özel okulda, 20’sinin özel sektörde, 12’sinin ise di!er alanlarda çal makta oldu!unu söylemek mümkündür.
Tablo 11. Çal +mayanlar çin Mezun Olunan Y llara Göre Lisansüstü E2itim Alma Durumu
Tablo 11’ de görüldü!ü gibi meslek hayat na ba lamam bireylerden 2003 y l nda mezun olan 7 ki iden 1’i lisansüstü e!itim al rken, 2004 y l nda mezun olan 11 ki iden 6’s , 2005 y l mezunu olan 10 ki iden 2’si, 2006 y l mezunu olan 19 ki iden 6’s lisansüstü e!itime devam edebilmi tir.
4.4. Dördüncü Alt Probleme Yönelik Bulgular ve Yorum
Ara t rman n dördüncü alt problemi u ekildedir: “Çal an mezunlar n, mezun oldu!u y llara göre meslek hayat na ba lad klar y l nedir?
Dördüncü alt probleme yönelik olarak, ara t rma anketinde çal an mezunlara sorulan, “Meslek hayat na hangi y l ba lad n z?”sorusuna verilen yan tlar n da! l m ve yüzdesi Tablo 12, Grafik 7 ve Tablo 13’te yer almaktad r.
Lisansüstü E!itim Alma Durumu Mezun Olunan Y l Evet Hay r Toplam 2003 1 6 7 2004 6 5 11 2005 2 8 10 2006 6 13 19 Toplam 15 32 47
Tablo 12. Meslek Hayat na Ba+lan lan Y llar
Grafik 7. Meslek Hayat na Ba+lan lan Y llar
4 yil sonra 3 yil sonra
2 yil sonra 1 y il sonra
M ezun olunan yil
% 40 30 20 10 0
Meslek Hayat na Ba lama Y l F %
Mezun Olunan Y l 40 37,7 1 Y l Sonra 35 33,0 2 Y l Sonra 24 22,6 3 Y l Sonra 5 4,7 4 Y l Sonra 2 1,9 Toplam 106 100,0
