“Midhat Paşa,, nın
ilk mânası
--- ■
■■■== M idhat
Cemal
KUNTAY
' . . - T ' V s-7 7 i. f , -J CL C
inlini bir havsivet davast haline
D
ün ölümünün 62 nci yılımbütün memleketin hatırla dığı «Midhat Paşa »nm millî gu rurumuz olan birçok mânası var dır; fakait onun ilk mânası bunlar dan hiçbiri değildir.
«Midhat Paşa» nın ilk mânası Osmanlı Meşrutiyetinin babası ol ması değildir; Tunada örnek Vali. Bağdadda, Suriyede, İzmirde bü yük vali olması değildir; iki sadra zamlığında adinin makamından ev vel hatırlanması değildir; nişansız, rütbesiz gençlerle hükümeti konu şacak derecede demokrat vezir ol ması değildir; Hafız Şefik Efendi
olduğu halde (Çocukken Kur’anı
ezberlemişti) kendi kendine iki Av rupa dilini öğrenecek kadar evinin
esaretinden kurtulması değildir;
Sadrâzam Mahmuıd Nedim’in istik raz faizlerini kısmen ödememiye karar verdiği zaman kabinede ol duğu için bu kararın ilânından ev vel borsa oynadığı hakkındaki if tiraya rağmen tertemiz bir adam olması değildir; Fatin Tezkeresine girecek kadar şair olması değildir; Kanunu Esasiyi yapanlardan ve ya
zanlardan olması değildir; ölüme
giderken iki karısını ve iki çocuğu nu teselli edecek kadar yiğit olma sı değildir;
Abdülhamidin kendisini yakalat mak istediği zaman İzmirin Sulu Mezar sokağında bekleyen arabaya binip Fransız Konsoloshanesine sı ğmmasına rağmen devletinin
istik-sokması değildir; Izmirdeki çarşı bekçisinin ihbarından Yıldızdaki Çadır köşkü reisinin ilâmına kadar insanların alçaklığına mazlumlu
ğunun ispat âmili olması de
ğildir; Fransa Cumhuriyetinin (Ki vayete göre) Tunusu almak için kendisinin Abdülhamide verilmiş siyasi mülteci olması değildir; Ab- dülâzizin anasının gönderdiği ser karin ile Topkapı mevlevihanesi" nin mihrâbında kendi ikbalini de ğil, devletinin felâketini konuşma sı değildir; bir adjlre nazırının bir sorgu hâkimliği ^yapmasına şahsî büyüklüğünün sebep olması değil dir; bir vapurda iki mum arasında sorguya çekilmesi değildir; hayat boyunca şişli bastonundan başka silâha benzer bir şey taşımadığı halde katil diye muhakeme edilme si değildir; 15 devletin himayesine sığınmışken 15 devletin himaye vâ dinden dönmelerinin canlı misali olması değildir; konağı 3 tabur as ker tarafından muhasara ve ken disi bir kumandan tarafından tev kif edilerek adliyeve ordunun ka rıştırılmasına. hakkındaki zulmün müstesna bir başlangıç olması de ğildir.
Her biri bir hakikat olan bu şey lerin hiçbiri «Midlıajt Paşa» nm 1
numaralı bir mânası değildir.
«Midhat Paşa» nin ilk mefhumu
itiraz eden adam olmasıdır; hem
de Abdülhamide itiraz eden.
Midhat Cemal KUNTAY\
% M ***
M .}
\
Taha Toros Arşivi
