Gazetelerde modern iletişim teknolojilerinin kullanımı ve Sabah Gazetesi örneği

Marmara llet$im Dergisi, Sayt:7, Temmuz 1994

G

AZETF,LERDE

MODERN

iLETi$iM TSTNOLOJiLERiNiN

KULLANIMI

VE

SABAH

GAZETESi ONNBCi

Arg.Giir.hnar ERASLAN

MARMARA

LmiVpnSiresi

iletiglm Fakiittesi

ciRi$

Bu yazrda,

bir

gazetenin haber

iiretimi

siirecinde iletigim teknolojile-rinin ne kadar yer

aldrlr

degil, tirmamen otomasyona gegmi$ bir gazetede, ha-ber ve yazr igleri merkezlerinin iletiqim teknolojilerinden

nasl

yararlandrlr

ele ahnmaktadrr. Gazetelerin, do!rudan haber

ile

ilgili

olmayan

diler

idari

fonksiyonlannda g0riilen bilgisayar otomasyonu,

6rne!in,

finans ve perso-nel

miidiirliiltiniin

otomasyonu konu drgr _{tutulmugtur. Sabah gazetesinin}

6r-nek olarak segilmesinde, gazetenin sektorde

ilk

defa otomasyona g?gen gaze-telerden

birisi

olmasr

rol

oynaml$t1r.

r- GAZETELERDE

irnriSilvr rEKNoLoJirnniNiN

KULLANIMI

Giintimiiziin

iletigim

teknolojilerinin

_{temeli elektronik sistemlerdir.}

Bilgisayar

tabanh

iletiqim

sistemleri, video sistemleri, uydu sistemleri vb. uygul amal ar elektronik i leti gim tekn oloj ileri n in birer

ririiniidiirler.

Gazetelerde kullanrlan elektronik yayrncrhk sistemleri, zaman

israfi-nr ve gok gegitli tiirdeki _{yayrncrhk malzemeleri masrafinr azaltmasr}

nedeniy-Ie tercih

edilmektedirler.Bir

guetede, bu

tiir

bir

yayrncrhk sisteminde

bir

araya gelen elemanlar genel olarak; bilgisayar ana makinalan, mikro

bilgisa-yulu,

yaz/rtmlu,Iazer yazrcIu,

elektronik dizgi ve baskt makinalan,

foto-dizgi

donanrmlan ve uydu

ballantrlandrr(1)

Diler

iletigim

araqlartntn

yolun

rekabetine karqr kendini korumaya

Ealrqan

gi"t"l",

igin teknik geliqmelerin tagrdr[r onem daha

fazladr.

Gaze-ietei,

iterlqi-

reknolojisinin kendilerine sundufu olanaklaria, hem

okuyucu-suna daha hoq goriinmeye gahqmakta, hem de haberlerin igerik sorunlannt okuyucusunun zevk ve isteklerine gore diizenleyerek durumunu korumaya

gah$maktadrr(2).

Birgokgazetede,0ncelikleyazriglerininbilgisayarotomasyonuna

gegirilmesi gergekleqtirilmigtir' BOylece, her gazeteci, kendi

metninrbizzat

l"nOiri

Uilgisayara girmektedir. Bu da, aynt haberin

ayil

gazete niishasma

birden fazla sayrda girmesini en gellemektedir( 3 )'

1970'lerin ortalarmda A.B.D.deki yazr igleri servislerinin hemen he-men tamamlnrn bilgisayar diizenine geEtili, bunu iskandinav

iilkelerinin

ve

Avrupa'daki

pek

gok

gazetenin

izledili

gortilmektedir.

Efilimin

aksine, Fransr" gazeteleiancak 1990'h yrllarda gazetelerinin yazr iglerini tam olarak

bilgisayar otomasyonuna geqirmiqlerdir(4)'

Haftahk yayrnlar ve dergilerin yazr iglerinde de bilgisayar kullantmt

arlmaktadrr. Siireli yayrnlar ve

fzellikle

teknik basrn alantnda bazr yaytnlar,

tditattann

ve diyagramlann hazrlanmasr

ile,

gerektifinde

fotofraflann

de-lerlendirilmesinde bilgisayal

destekli

yaytnctltktan

yararlanmaktadrrlar'

iltgiruyr

destekli

yayrncrlktan

metinlerin yaztmmdan sayfa diizenine ve yayrnlna kadar yararlanrlabilmektedir(5).

.o'liilgisayadar, gazetenin metinlerine yardtmct olan imla krlavuzu, eganlam-tr sOziiitter, metin aktafirnlan

gibi

yazrltm programlari

ile

gazete

dokiiman-tasyonu ve haber ajanslan arasrnda ba[lantryr sa[layan

bi

yazt iqleri elemant

haline gelmiqlerdir(6).

Miko

bilgisayarlar, bir haberin tasanmtndan lazer 9t-krgr altnana kadar gegen

tiim

agamalarda yer

aldar'

G azeteler dei leti gim tekn oloj ilerini n ki

lit

n

oktalarl

b il gi sayarlar ve

bilgisayar

yanhmlandr.

Bir

gazetede, bilgisayardestekli yaymctltk ile

ha-ber verme fonksiyonun yerine getirilmesi aqafr-yukart qu aqamalan

izlemek-tedif;

-Haber konusunu oluqturacak olay segilir'

-Elektronrk veritabanilanndan haber konusunu olugturacak olaya da 52

ir

ayrmtrir ya da tamamlayrcr

bilgi

ahnrr,

-Bu haber dykiisij kerime iglem ve grafik _{programlanyra haber metni} haline

getirilir,

-Goriintii iqleme

programla'kullanrlarak

_{gOrsel malzeme ile tamam}

larur, gerekirse istatistiksel veriler de matematiksel programlarla yo

rumlanabilir,

-Haber

taslaklannn

_{gazete maketi tizerinde mizanpajr ve bilgisayar} programl yardrmryla rotuglan yaprlrr.

-Gazete maketinin

film

grkrgr ahnrr.

-Film

_{bilgisayar destekli, yiiksek hrzk makinelerde basrlmak iizere}

matb aay a g cin deri lerek baskr i glemi tamaml anrr.

Bilgisayar sistemleri gerek metin, gerek

giirtintii

olsun,

tiim verileri

niimerik olarak kaydederler. Bu, gu aniama gelmektedir; sayrsallagtrrma

ile

her qey _{bilgisayann elektronik dewelerinde}

_{ikili(binary)}

_sisteme donii$tiiru-lerek saklanmaktadr.

Metinler,

baghklar,

fotofraflar,

resimler, renkler ve

tiim bir

gazete sayfasr bu kapsama dahildirler.

"iletigim

alanrndaki hrzh ve kapsamh ilerlemeler _{sayesinde, bu saylan unsurlarrn her}

_biri

_binlerce

kilo-metre oteye yayrlabilmekte, hatta uydular sayesinde

dtnyanm

obiir ucuna

gonderilebilmektedir" (7).

Fotolraflann sayrsal olarak iglenmesi teknik olarak uzun siireden beri

miimkiin

olmaica

birlikte,

_{gegmiqte bunun gergeklegtirilememesinin nedeni,}

bir

tek fotografin bile bilgisayann veri

depolama alanrnda(Hard

Disk)

2

Mo(milyon

oktat)'luk yer kaplamasr ve bunu saklamanrn bir sorun olmasry-dr. 1990 yrhna gelindilinde, bir _{tek veri depolama alanr iizerinde 300 Mo,luk} veri saklanabilmektedir.

Aynr

zamanda

goriintiiniin

bilgisayar destekli

ya-yrncdrkta iqlenmesi miimki.in hale gelmi gtir(S).

Bir foto[rafrn

iglenmesinde izlenilen agamalarm

tiimiiniin

sayrsallag-trrlmasr ile,

"...

_bir

_{gahgma istasyonundan gegilerek, burada fotografrn}

_bir

ekran iizerinde belirmesi, _{bunun gergevelenmesi, rOtuglanmasr, eger}

gereki-yorsa renklerin degiqtirilmesi, sayfa dilzenine yerlegtirilmesi..."(9)

iglemle-rinin

bilgisayardan

dolruca

basrm plakasrna gegigi saglanmakta, bu arada

film

ya da

kafrt

kullanrmrna gerek kalmamaktadrr.

Herttirli-iverininsayrsallaqtrnlmast,bunlartnsaklanacaltyerdende

kazandrrmaktadrr. "Fransa'da AFP, AP ve Reuter abonelerine

niimerik

fo-rofraflafl

alabilecekleri donanlmlar onermektedirler.

Giinliik

Quest-France galetesi, tamamen niimerik iqlem yapan bir diizenek zinciri kurmuq, buna

bir

lazer drzgic\eklemiq ve qimdiden Rennes'deki genel merkeze her giin

redak-torlerinden gelen 350-400 kligeyi gondermektedk"(10)'

Gazetecilikte kullanrlan

mikro

bilgisayarlar, aynr zamanda gazete-cilerin gazete merkezlerine hapsolmalan zorunlulupunu ortadan

kaldrmak-tadrr.

drnelin,

"L'Alsace muhabirleri,

tagrnl

mikro bilgisayarlar sayesinde

metinlerini

rdportajlafl

yaptrklan yerde ve herhangi

bir

telefon kabinindeki

telefon aracrhlryla sisteme girmektedirler. A.B.D.de bazr ga/jetelet,

gazete-cilere, sadece metin

defil,

aynr zamanda

goriintiilerini

de uzaktan gonderme

imkanr veren donantma sahiptirler"(1 1).

Krsaca ENG (Electronic News Gathering) olarak

adlandnlal

mikro-dalga teknolojisi radyo, televizyon ve gazetelerin haber merkezlerinde

bii-ytit

oegigim

yaratml$[r.

Atmosferde dolagan elektromanyetik dalgalann

ta-qrdrlr goruntuler, uydu aracrhfryla yer istasyonlannda somutlagtftlarak ek-iantara ya da gazete haber merkezlerine ulaqabilmektedir.

Bir

televizyon ga-zetecisi taqrnabilir bir kamera ve taqrnabilir

mikodalga

g$nderici ile canh

bir

gortgmeyi ekrana aktarabilmektedir. 1990 yrhndaki

Korfez

Savagl strastn-da,

cNN

Televizyonu muhabirlerinin Irak'tan

yaptlklarl

yaymlar bu

yolla

gergeklegtirilmiqtir.

ilk

kez

1959 yrhnda

faksimile

ile

"Asahi

Shimbun" gazetesi

Tok-yo'dan sapporo'ya

iletilmigtir.

Bu

iletim

igin sayfa bagrna

27

dal<tka

gerek-mi$rir(l2).

Gtiniimiize kadar gegen siire igerisinde faksimile

teknolojisinde-ti

yontem defigmiqtir. B6ylece, "The

wall

street Journal, sayfalaflnr Hong

Kong'a

iig

dakikadan daha az siirede g6ndermektedir"(13).

Bu

yontem,

1960ilardan

beri

A.B.D.de, Japonya'da ve Sovyetler

Birli[i'nde,

1975'den

beri de Fransa'da artarak

kullanrlmaktadr.

Uydudan yararlanarak, krtalara-rasr bu rip

ilk

ilerim,

1981'de Paris-Hong Kong (International Herald Tribu-ne) ve Londra-Riyad (sharq al-Awsat) arastnda gergekleqtirilmigtir( 14).

Gazete sayfalannrn faksimile teknolojisi ile bagka

bir

yere iletilmesi,

ozellikle,

iklim

ya da

colrafya

koqullaflnrn

iletimi

zorlaqtrrdr[r durumlarda tercih edilmektedir.

u-GAZETELERDE KULLANILAN BASKI

oNcnsi

sisrrur,Bni

Bolgesel gazetelere nazaran, ulusal

_bir

_{gazeteher kesime ve her} bor-geye hitap etmek ve her yere aynr zamanda dalrtrm yapmak _{zorundadr. Bu}

yiizden de

bir

gok merkezde matbaa ve dalrtrm merkezleri kurmak gerekir.

Bu merkezler, birbirleriyle baglantrh ve eq gridtimlii gahqmak zorundadrrlar. Son 25 yrldan itibaren basrn sektdrii, "baskr Oncesi sistemleri (prep_ ress systems)

dedilimiz

llan, yazr, resim ahglan ve bunlann

film

baskrlanna kadar olan krsrmlannda oldukga

yofun

donanrm kullanmrgtrr',(15).

_Bu

do_

nanrmlar aynr zamanda, gazetenin ana merkezi ile

diler

merkezler arasrnda

ballantryr

saglayacak yetenefe sahiptirler.

Giiniimiizde _{baskr cincesi sistemlerinde}

golunlukla

network yontemi kullanrlmaktadrr. "...baskr dncesinde,

birbirlerine

network iizerinde

ba[h

gok farkh donanrmlar kullanrlmaktadrr. Network Server'leri

golu

zaman or-tak

bilgi

kullanrmr igin kullanrlmakta, _{uygulamalar kigisel bilgisayarlar} iize-rinde gahqtrrrlmaktadrr. Network iizerinde, aynr

bilgileri

paylaqan pC, Ma_ cintosh,

Unix

tabanh sistemler kullanrlmaktadrr"(16).

Ornelin

bu donanrm-lardan oluqan karma

bir

sistemde, yazlrat

pc

bilgisayarlarda yazrlabilmekrc,

Macintosh bilgisayarlarda

sayfa diizenlemesi

_{yaprlabilmekte, Scitex}

_ve

crosfield

sistemlerde sayfalann son rcituqlan yaprlarak

film

grkrglan

ahna-bilmektedir. Bu donanrm ve yazrhmlann _{hepsi aynl network iizerinde}

igle-mekte ve

ayn bilgileri

kullanabilmektedirler. Silzii gegen bu sistem, gu anda Sabah Gazetesi'nde kullanrlan sistemdir( 1 7).

Bir

gazetede baskr dncesi sistemlerinin segimi, gerek kullanrcrlann

(gazete g ah ganl an nm ) gereksini mleri, gerekse saptanan hedefl er

dofrultu-sunda bigimlenmektedir.

Bu

segimde,

belirleyici

sistem unsudarr

qunlar-dr(18);

l.IElem

Yapma

Giicii

Baskr 0ncesi iglemlerin hepsi yUksek iqlemci gticiine gerek duymak_

tadrlar.

Kelime iqlemleri

giiglii bir

iglemciye gerek duymazlar ve

DoS

ter-minallerinde rahathkla gahgrrlar.

Diler

yandan, gazete sayfasrnrn

hazrlan-masrnda, yiiksek yogunluklu resim

bilgileriyle

ugragmak igin gok giighi ve

hrzh

bir

iqlemciye gerek duyulur.

Gtniimiizde,

kigisel masatistii bilgisayar sistemleri bu ihtiyaglara kargrhk verebilecek diizeye gelmiqtir.

2.

Etkileqim

giicii

Gazetelerde, baskr dncesi iglemlerinde yiiksek etkilegimli ve yi.iksek hesaplama giiciinUn

bir

gok

etkinlilini

kullanabilen sistemlere gerek

duyu-lur.

iazr

ve grafiklerin basrma hazrlanmay, heceleme ve di.izenleme, resim iglemleri, sayfa diizenlemesi gibi uygulamalar etkile$im giicii yiiksek

sistem-leri

gerektirmektedir.

3.

DosYa destek sistemi

Do!ru bir

dosya destek sistemi,

bilgilerin

qeffaf paylaqtmtru,

bir

grup kullanrcrntn aynr veriyi aynt anda kullanmasmt, dosyalann yedeqtirilmesini'

yonlendirilmesini

ve organizasyonunu sallamahdrr. Gazetelerde,

yiiksek

yolunluklu bilgi

iglenmektedir ve bu

bilgilerin

ktsa zaman iginde iglenmesi gerekmektedir.

rrr- MODERN

iLnrigilt

TEKNOLOJiLBRiT'qiN

KULLANIMINDA

SABAH

GAZETESi

6NNBCi

Bu boliimde, Sabah Gazetesinin haber

yeya

igleri merkezlerinin

bil-gisayar otomasyonu ve buna

balh

olarak haberlerin haztrlanma siireci, uygu-iama ornegi olarak ele ahnmaktadr. Reklam ve ilanlarm

hazrlanq

bigimi

ek

bilgi

olarak krsaca

belirtilmigtir.

Sabah Gazetesi, 22 Nisan 1985 yrhnda yayrn hayatrna

girmigtir'

Ga-zetenin

ilk

edit sisterni aynr yrl, Hastech (Hendrix Advanced Systems

Tech-nology),

Monotlpe

ve ECRM kombinasyonu ile devreye sokulmuqtul

B6y-lece, siyah/beyaz tam sayfa

ile

metin entegrasyonu saglanml$tlr'

1986'da, Hastech'den esinlenilerek, PC iizerinde gahgan ve metin

bil-gisinin Hastech'e aktartmtnt sa[layan yazr giriq programl da kendi biinyesin-de

yazllml$rr.

1987'den baglayarak grubun

tiim

dergileri bu sisteme

gegmiq-lerdir. Bu sistem, PC tizerinde gafugan Page Maker progfamlnm kullantlmast-nr ve TiirkEe tirelemesinin hazrrlanmastkullantlmast-nr, ayrrca, kolon kolon grkg alabilme

olanaltna kaluqulmasmr sallamtqtu.

Sabah;

Afustos

1987'de,

renkli

resimleri

elektronik

olarak rotuqla-yan, boyutlandrran ve yazrlarryIabirlikte tam sayfa haline getiren bilgisayarlt

;'crosfield

_Studio

_875'

_sistemini

_renkli

_sayfalarin yaptmrnda kullanrlmak

iizere hizmete sokmu$tur.

Macintosh bilgisayarlannda, kullanrcriann korkusuzca gahqmalannr

sa$ayan

bir

kullanrcr "ara

yiiziintin"

bulunmasr nedeniyle, 1988 yrh

baqla-nnda gazetede bu bilgisayarlar ve Rag Time programr kullanrlmaya

baglan-ruqtrr. $u anda, 100'iin iizerinde, gegitli modellercie Macinrosh

kullanrlmak-tadr.

Sabah Gazetesi, Kasrm 1991'de, saatte 70,000 adet baskl yapan ve

bil-gisayaria yOnetilen, "Goss HT 70" baskr makinalannr Avrupa'da ilk defa

kul-lanmaya baglamrgtr. Bu makinanrn

ikincisi Mart

1993'de hizmete girmiqtir.

Gazetenin, 1990 yrhnda

ikitelli'de

bulunan yeni binasrna ta$lnmasln-dan sonra, otomasyon

ag

gu anda kullanrlan sistemin temellerini olugturacak qekilde geligtirilmigtir. Sabah gazeresi,

Novell

Netware'in sagladrgr olanak-larla,

MACINTOSH

+

NOVELL

+ PC organizasyonunu gergeklegtirmiqtir.

Aynr donemde, Scitex Sistemi de kuilanrma sunulmu$tu. Bu otomasyon

sis-teminin genei akrqr aqalrda

verilmiqtir.

Haber akql;

Haberler, Novell Network alunda gahqan PC'lerde,

Ma-cintosh formatmda metin dosyasr saklama olanagr veren

XYWRITE

progra-mr ile edit edilmekte ve bu haliyle "frle server"larda saklanmaktadrr. Yurt igi

ve yurt drqr haber ajanslanndan iletilen veriler ise, Macintosh iizerinde gahg-makta olan 6zel

bir

yazrhm programt sayesinde,

"file

server"larda saklan-maktadrr.

Resim akry4 Muhabirlerin

getirdi[i

hlmler

fotograf laboratuvarmda iqleme sokulur. Yaynlanmastna karar verilen dialar ve opaklar renk aynmr yaprlmak iizere, renk

ayrm

bciltimiine sayfa numarasl ve sayfa iizerindeki yeri kodlanmrq olarak

iletilmektedir.

Renk

ayrrm

iqlemi; Siyah/beyaz opaklar igin masa Ustii taraylcllarl kullanilarak yaprlmaktadrr. Siyah/beyaz kullanrlacak olan renkli dia ve

nega-tifler, Smart Scanner ile taranmakta ve bu bilgiler _{Quadra 800 ve Quadra 950} modeli Macintosh'larda saklanmaktadrr. Buradan, sayfa

iizerindeki yerini

belirleyen isimlerle, kullanrcrlann

erigebileceli

"file

server"lara gcfnderil-mektedir. Renkii olarak kullanrlacak olan negatifler, yine Smart Scanner

ile

taranmakta ve dofrudan Scitex S tudio'ya gdnderilmektedir.

Daha

yofun

ve

hzh

gahgma gerektiren renkli dia vebazr siyah/beyaz iqler 4 adet Crosheld konvansiyonel taraytcrda elektronik

bilgi

haline

d0niig-tiiriilmekte ve Whisper iq istasyonunda depolanmaktadrr. Bu

bilgiler,

Scitex

Gate-Way yazrhmr i1e kullanrma uygun formatlara gevrilmekte ve resimlerin

dii-giik _{Eoziiniirliikteki}

goriintiileri

'fiie

server"larda kodlanna gore gerekli dos-yalara gdnderilmektedirier.

sayfa

tasanmr; Sayfa

hazrdrlr,

sayfa sekreterleri tarafrndan Macin-tosh terminallerde, Quark XPress ve

visionary

gibi dizgi-mizanpaj

program-lan

kullanrlarak haber, resim, ilan diizenlemesi geklinde yaptlmaktadr. Yine GateWay yazrhmr ile sayfa, Scitex sistemine iletilmektedir. Sci-rcx operarorti, bu sayfalardaki diiqiik qoziiniirliikte resimlerin,

whisper

iq is-tasyonlannda bulunan yiiksek

goziiniirliikte orijinalleri ile

otomatik olarak

yer de[iqtirmesinin ardrndan, renk aynm

filmlerini

almak iizere,

bir

Scitex

tiriinii

olan RayStar plotter(gizici)lanna g$ndermektedir. Bunun sonucunda,

renkli

sayfalann renk ayrtm

filmleri

elde

edilir'

Siyah/beyaz sayfalar Scitex sistemine girmemektedir. Bunun yerine, Macintosh terminallerde

aytr

yOntemle hazrlanan sayfalar, "OPI Server" ve

Hyphen Rip'e

ait

spooler'lar kullanrlarak Monotype Lazer yazrcrdan

altn-maktadr.

Resim

bilgileri,

sisteme tarayrcrlar kullantlmadan da elektronik ola-rak A.P. LeafDesk sistemi ile gOnderilebilmektedir. Bu

bilgi iletimi dijital

ya da analog olarak gergekleqebilmektedir'

Dijital bilgiler,

Sabah Gazetesi biinyesinde kullanrlan LeaFax 3D

ta-raycriaktancrlafl

ile

Tiirkiye

veya diinyanrn herhangi

bir

bolgesinden,

tele-fon hatn kullanrlarak Sabah gazetesi muhabirleri tarafindan birkaq dakikada g 6nderilebilmektedir.

Muhabirlerin

dtqrnda, A.P.(Associated Press)'in uydu

yoluyla

gOn-derdili

dijital resimler ve diger ajanslann telefon hattr ile gonderdigi analog resimler de A.P. LeafDesk'de toplanarak Scitex sistemine do!rudan

almabil-mektedir. Resimler sayfalara istenilen olgiide yerlegtirilebilmektedir.

A!us-tos ayr igerisinde, Reuter da benzer

bir

sistemi gazete btinyesinde kurmuqtur.

ilan

sayfalarr; ilan servisinde,

bilgi

iglem merkezinin yazmrq oldugu 6zel

bir

yazilrm kullanrlmaktadrr.

seri

ilanlara ait metin

bilgileri,

bu

prog-ramdaki gevrim

modiiliiyle

Macintosh

formattnda saklanarak,

"file

ser-ver"lar

aracrirlryla Macintosh terminallerine ulaqttrtlmaktadrr.

Reklam

ajanslannrn gerEeveli

ilanlan

ise, bu Macintosh terminallerinde

dizgi-mi-zinpal

programlan ile sayfadaki

yelerine

yerlegtirilmektedir. ilan sayfalan-58

nln

glkl$lan,

diler

siyah/beyaz sayfalar

gibi MonotypeLazer

yanciardan

ahnmaktadrr.

Reklam ajanslanndan renk aynm

filmleri

halinde gelen ilanlar,

Mo-noscan taraylcl ile

tekar

elektronik bilgiye dOniiqtiiriilerek sayfadaki yerleri-ne bilgisayarda yerlegtirilmekte ve tam sayfanrn renk aynmr

yaprlabilmekte-dir.

Renk aynm

filmi

ahnmayahazr

olan gazete sayfalan, Crosfield Pa-geFax ve TP 25 kullanrlarak bolgelere elektronik olarak gegilmekte ve

bura-lardaki matbaalarda basrlmaktadrr(1 9).

Sabah Gazetesinin otomasyon sistemi, kendi ihtiyaglan ile bu

alanda-ki

en son teknoloji gOz dniinde tutularak tasarlanml$ ve gergeklegtirilmiqtir.

Bununla birlikte, elektronik iletiqim teknolojisinin Onemli unsurlanndan

biri

olan, gazetenin kendisine ait

bir

elektronik veri tabanr sistemi bulunmamak-tadrr. Gazete, herhangi bir uluslararasr elektronik veri bankasrna da

balh

de-fildir.

Bunun nedeni

oluak

gazetenin bu

tiir bir

uygulamaya heniiz ihtiyag

duymamasr ya da gelecekteki teknolojik yatmmlan arasrnda veri bankasr

uy-gulamasrnrn bulunmasr akla gelen olasilrklar arasmdadtr.

soNUq

Modern ileti gim teknolojileri, giiniimiiztin gazetecileri nden daha faz-la teknolojik beceri talep etmektedir. Bugiin modern

bir

gazete iqletmesinde gahgan

bir

gazeteci, haberini veya makalesini do!rudan bilgisayarda yaz-maktadrr. Haber metni, bilgisayar operatdderi tarafrndan, elektronik

bilgi

haline d0niigtiirtilmiiq olan fotograflar kullanrlarak, yine bilgisayar

ekranrn-daki sayfa iizerine yerleqtirihnektedir.

Baz

uygulamalarda, basilacak gazete sayfalan elektronik

bilgi

olarak dogrudan matbaaya ulaqmaktadrr. Diger

bir

uygulamaya g6re, gazete sayfalannrn

film

grkglan

ahnmakta ve bu

filmler

matbaalara gOnderilerek basrlmaktadrr.

Gazetelerde modern

iletigim teknolojilerinin

kullanrmr, genellikle

zaman kaybrnr onlemek,

bask kalitesini

arttrmak ve maliyeti azaltmak igin ihtiyag haline gelmigtir. Bu teknolojilerin gazete i$letmelerine girmesi ile

ba-kr siiresi ksalmrq, bdylece gazetenin hazrrlanabilme sijresi uzamrqtrr. Geliq-miq bilgisayar donanrmlan gazetecinin daha hrzh ve kolay gahgmasrna

ola-nak tanrmaktadrr. Gazetelerin haber merkezleri, bilgisayar otomasyonu ve

uydu

teknolojisinin birlikte

kullanrlmasr sonucunda, diinyanrn dcirt

bir

ya-nrndan haberlerin ve

fotofraflann

aktr[r

biiyiik bilgi

merkezlerine

dOniiq-miiglerdir.

Tiirkiye'de, modern iletiqim teknolojilerini

ilk

kez kullanan gazeteler-den

birisi

Sabah Gazetesi'dir. Gazetenin haber merkezi tamamen bilgisayar

otomasyonuna geqmiqtir. Haber metinlerinin yazrlmasrndan, sayfalann

ftlm

grkrglannrn ahnmasrna kadar olan tiim a$amalal otomasyona

tabidir.

Gazete-de,

A.P. ve Reuter aracrhltyia sallanan uydu baglantrlan sonucunda g0rsel malzeme elde edilmektedir. Daha gok,

biiyiik

ve ulusal

A.B.D.

gazetelerince bagvurulan ulusal ve uluslararast veri bankalan ballantrsr ve veritabant

uy-gulamasr(2O) Sabah Gazetesi'nin btinyesinde heniiz bulunmamaktadr.

Giiniimiiziin

iletigim teknolojileri,

bilgileri,

gazetelere _{hem 90k}

ge$it-li, hem de gok hrzh sunmaktadr. Bunun yanrnd4

bilgilu,

daha kolayca haber metni haline geririlip, daha kolayca basrlabilmektedir. iletigim teknolojileri-nin sundulu

tiim

olanaklardan en

iyi

gekilde yararlanrlabildlpi zanan,

gaze-teler hem daha kaliteli, hem daha hrzh, hem de daha igerikli olarak okuyucuya

ulaqabilmektedirler.

DiPNOTLAR

( 1

_)Bkz.

Shanon

NORANHA; Careers

in

Communications, USA:VGM

Careers Horizons, 1987, s.2 ve Emin D.

AYDIN;

"Biliqim Toplumu",

Marnrara iletigim

Dergisi, Sayr:4, istanbul: Cem Ofset, 1993, s.57 .

(2)Bu gdriiq

igin

bkz.

Louis GUERY; "Uretim, Ddrdtincii

Dalga",

Medya

Diinyasl

(der.) Jean Marie Charon, (gev.) Oya Tathprnar, istanbul:

iletigim

Yayrnlarr, 1 992, ss.107-108.

(3)Bkz. Louis

GIIERY;

"Yazriglerinin Bilgisayarh Hale Getirilmesi,

Mes-leklerdeki

Degiqim",

Medya

Diinyas5

(der.) Jean

Marie

Charon, (gev.) Oya Tathptnar, istanbul:

iletigim Yaymlan,

1992, s.110.

(4)A.g.m., s.110.

(5)Bkz. A.g.m., s.110.

(6)Bkz.A.g.m., s.i11.

(7)Louis

GUERY;

"Uretim,

D6rdiincii Dalga',

s.108.

(S)Bkz. A.g.m., s.108.

(9)A.g.m., ss. 108-109.

(10)A.g.m.. s.109.

( 1 1 _)Louis

GUERY;

"Yazriqlerinin Bilgisayarh Hale Getirilmesi,

Meslekler-deki

Deligim",

s.l11.

(12)Bkz. Louis

GUERY;

"Uydular ve Faksimile, Uzaktan

Bash", Medya

Diinyasr, (der.) Jean Marie Charon, (gev.) Oya Tathprnar, Istanbul:

Iletigim

Yayrnlan,

1992, s.113.

( 1 4)Philippe

GAILLARD;

Gazetecililq

(gev.) Mehmer _Setami

gakiroflu,

istanbul:

iletiqim Yaymlan,

1991, ss.4l-42.

(15)Mustafa

_KARADENIZ:

_{"Basrn. Reklam ve}

_ilan

_{Sisteminde Bilgisayar} Kullanrmr", Otomasyon,

Eyliil

1992, s.13.

(16)A.g.m., s.13.

(17)16 Agustos 1994 tarihinde Sabah Gazeresi'nde,

Bilgi

iqlem

Mtidiirti

MustafaKARADEMZ

iie yaprlan gorUqme.

(18)Bu

bilgiler

igin bkz.

MusrafaKARADENiZ,

A.g.m., s.13.

(19)Bu

_bilgiler

16

A[ustos

1994 tarihinde Sabah Gazeresi'nde yaprlan

ince-leme sonucunda elde

edilmigtir. Ayrrca bkz.MacWorld,

Temmuz

1994, ss.55-56.

(20)Tom KOCH;

Journalism

for

the 21st

Century,

USA.: Preager,1991,