EBH131
Temel Bilgisayar
Kullanımı
İçerik Düzeni
MAC OS İşletim Sistemi
Kazanımlar
MAC OS İşletim Sistemini tanıyabilecek,
MAC OS İşletim Sistemini kullanabilecek.
İşletim Sisteminin Türleri
3.Ürün Ailesine Göre İşletim Sistemleri
Mac OS
Başlangıçta genellikle grafik ve animasyon üzerine yoğunlaşan kullanıcılar tarafından tercih edilen, Macintosh İşletim Sistemi, kısaca Mac OS, ilk olarak 24 Ocak 1984 tarihinde Apple şirketi tarafından piyasaya sürülmüş ticari bir işletim sistemidir. Bugün artık Mac’ ın geniş ürün yelpazesi nedeniyle kullanımı da yaygınlaşmıştır. Bu işletim sistemi yasal olarak Apple marka bilgisayarlara uyumlu çalışmaktadır ve firma tarafından satılan bilgisayarlar üzerinde kurulu olarak kullanıcıya gelir. Bir diğer deyişle bu işletim sistemi ayrıca satın alınmaz ve firma tarafından üretilmeyen cihazlara kurulumu da önerilmez. Diğer taraftan Apple tarafından üretilen bilgisayarlara Windows gibi farklı bir işletim sistemi kurmak mümkündür.
İşletim Sisteminin Türleri
3.Ürün Ailesine Göre İşletim Sistemleri
İşletim Sisteminin Türleri
3.Ürün Ailesine Göre İşletim Sistemleri
Mac OS
Windows işletim sisteminde gördüğümüz gibi Mac OS işletim sistemi de açıldığında eğer sisteme bir kullanıcı tanıtılmış ise karşınıza gelen ilk ekran kullanıcı parolası girilecek bir açılış ekranıdır.
İşletim Sisteminin Türleri
3.Ürün Ailesine Göre İşletim Sistemleri
Mac OS
Ardından, uygulama pencereleri, sürücüler (sabit ve çıkartılabilir), klasör ve dosyaları kapsayan Mac OS masaüstü alanı görünecektir. Mac işletim sisteminde ekranın en üstündeki yatay çubuk
Menü Çubuğu olarak adlandırılır. Bu çubuğun en solunda Apple logosu yanında etkin uygulama menüsü ve en sağında bildirim alanı bulunur.
Masaüstünün alt bölümünde İngilizce’de Dock olarak adlandırılan bilgisayardaki uygulamalara hızlı erişim sağlayan bir menü yer alır. Ana ekran içindeyse sabit disk sürücüsü, harici bellekler, klasör ve dosyalar bulunur.
İşletim Sisteminin Türleri
3.Ürün Ailesine Göre İşletim Sistemleri
Mac OS
Ardından, uygulama pencereleri, sürücüler (sabit ve çıkartılabilir), klasör ve dosyaları kapsayan Mac OS masaüstü alanı görünecektir. Mac işletim sisteminde ekranın en üstündeki yatay çubuk
Menü Çubuğu olarak adlandırılır. Bu çubuğun en solunda Apple logosu yanında etkin uygulama menüsü ve en sağında bildirim alanı bulunur.
Masaüstünün alt bölümünde İngilizce’de Dock olarak adlandırılan bilgisayardaki uygulamalara hızlı erişim sağlayan bir menü yer alır. Ana ekran içindeyse sabit disk sürücüsü, harici bellekler, klasör ve dosyalar bulunur.
İşletim Sisteminin Türleri
3.Ürün Ailesine Göre İşletim Sistemleri
Mac OS
Hatırlarsanız, Windows işletim sisteminde açtığınız herhangi bir program, dosya ya da klasör ekranınızda pencere diye adlandırılan bir çerçeve içinde görülür ve işletim sistemi de adını bu çalışma düzeninden almıştır. Mac işletim
sisteminde ise kilit öğe menü çubuğudur. Bu çubuğun ne olduğunu anlamak, Mac OS’ u etkili bir şekilde kullanmamız açısından oldukça
önemlidir. Bu çubuk üstünde iki tane sabit ikon bulunur: En soldaki Apple Logosu ve en sağda üzerine tıkladığınızda arama kutusu açılan Büyüteç Logosu.
İşletim Sisteminin Türleri
3.Ürün Ailesine Göre İşletim Sistemleri
Mac OS
Apple Menü: Apple logosuna tıklandığınızda açılan Apple menüsü içinde bilgisayarın en temel fonksiyonları yer alır.
Bunlar; Yazılım Güncelleme, Sistem Tercihleri, Dock (Uygulamalara Hızlı Erişim Menüsü), Uyut, Yeniden Başlat, Sistemi Kapat gibi seçeneklerdir.
İşletim Sisteminin Türleri
3.Ürün Ailesine Göre İşletim Sistemleri
Mac OS
Etkin Uygulama Menüsü: Menü çubuğu üzerinde Apple logosunun sağındaki simgeler o anda kullanılan uygulamaya göre değişkenlik gösteren Etkin Uygulama Menüsü olarak adlandırılır. Windows kullanıcıları için şöyle açıklamak da fayda var: Etkin uygulamalar menüsü Windows’ ta her açtığımız pencerenin üstündeki menü çubuğuna oldukça benzer bir yapıdadır. Mac işletim sisteminde her program açıldığında ayrı bir pencere görünümü yerine masaüstündeki bu menü çubuğu aynı işlevi görür. Mac OS’ ta hangi programı kullanıyorsanız masaüstünde varsayılan üst menü kullandığınız uygulamanın menülerine dönüşür. Apple logosunun hemen yanında çalıştırdığınız uygulamanın adı kalın harflerle gösterilir (iTunes, Safari, iPhoto gibi). Örneğin iTunes programı açık
İşletim Sisteminin Türleri
3.Ürün Ailesine Göre İşletim Sistemleri
Mac OS
Bildirim Alanı: Menü çubuğunun sağ tarafı olarak adlandırılan Bildirim Alanı simgeleri ise etkin uygulamalar
menüsünün tersine daha az değişken olmakla birlikte, kullanıma göre
kalabalıklaşabilen bir alandır. Bu alanda az önce belirtildiği gibi en sağda büyüteç logosu (Spotlight) bilgisayarımızda
kapsamlı arama yapmamızı sağlayan bölümdür. Arama kutusundan başka menü çubuğunun sağ üst kısmında başka simgeler de mevcuttur. Bunlar tarih ve
İşletim Sisteminin Türleri
3.Ürün Ailesine Göre İşletim Sistemleri
Mac OS
Uygulamalara Hızlı Erişim Menüsü (Dock): Ekranının alt kısmında görünen Uygulamalara Hızlı Erişim Menüsü (Dock) sıklıkla kullanılan uygulamalara, klasörlere ve dosyalara hızlı erişim sağlayan bir alandır. Şekilde şematize edilen bu menü her ne kadar Mac ekranının alt bölümde bulunsa da, isteğe bağlı olarak Dock’ u fareyle tutup, sürükleyerek ekranın sağ veya sol kenarına da yerleştirilebilirsiniz. Bu alandaki öğeler tek tıklama ile çalışır. Bu bölümü Windows’ ta Başlat veya Hızlı Başlat menülerine benzetebiliriz. Kullanıcının açtığı ve simge durumunda küçülttüğü programlar Dock üzerinde yan yana dizilidir. Bu alanda bulunan ve sık kullanıma bağlı olarak içinde birden fazla dosya barındıran klasörler “yığınlar” olarak adlandırılır. Bir yığını tıkladığınızda klasör içindeki öğe sayısına bağlı olarak yığın, yelpaze veya ızgara şeklinde serpilerek açılır. Örneğin Şekilde internetten indirilen öğelerin bir yığını gösterilmiştir.
İşletim Sisteminin Türleri
3.Ürün Ailesine Göre İşletim Sistemleri
Mac OS
Uygulamalara Hızlı Erişim Menüsü (Dock): Dock’ un boyut, konum ve benzeri özelliklerini kişiselleştirebilirsiniz. Bunun için, Apple menüden Dock ve açılan menüden tercihlerinden birini (gizlemeyi aç, büyütmeyi aç, vb.) seçmeniz gerekir.
Örneğin; Büyütmeyi Aç seçeneğini tıkladığınızda, bunu denemek için imleci Dock’ un yakınına getirin. Bu seçenekteyken Dock’ taki hangi uygulamaya imleci getirirseniz o simge büyüyecektir. Bu tercihinizi değiştirmek için tekrar Dock
tercihlerine gelerek Büyütmeyi Kapat seçeneğini tıklamalısınız. Dock’ a yeni bir öğe eklemek istediğinizde öğeye sol tıklayıp, basılı tutarak Dock üzerine sürükleyin. İşlem sonunda öğenin simgesi Dock’ a yerleşecektir. İstediğiniz bir öğeyi Dock’ tan kaldırmak için öğeyi tutarak Dock’ un dışına sürüklemeniz gerekir. Atmak istediğiniz öğenin simgesinin üstünde bir duman bulutu görüntüsü belirecektir. Masaüstünde boş bir alana bıraktığınızda öğe puff şeklinde bir sesle kaybolacaktır.
Endişelenmeyin, bu işlem öğeyi bilgisayardan değil sadece hızlı erişim menüsünden silecektir.
İşletim Sisteminin Türleri
3.Ürün Ailesine Göre İşletim Sistemleri
Mac OS
Bu menüde en sık kullanılan simgeler; Mac OS işletim sistemi gezgini olan Finder, Sistem Tercihleri ve Çöp Kutusudur.
Şimdi bunları tanıyalım.
Finder (Mac OS Gezgini): Windows Gezgini gibi Finder (arayıcı), Mac bilgisayarda sürücülere, uygulamalara, dosyalara ve klasörlere erişim ve bunlar arasında gezinmeyi sağlayan ve tüm öğeleri düzenli tutmaya yardımcı olan bir araçtır.
Bunların dışında Finder’ ı istediğiniz öğeleri aramak, istemediğiniz dosyaları silmek ve benzeri işler için de
kullanabilirsiniz. Finder’ ı açmak için alt menüdeki Finder (gülen mavi surat) simgesine tıklamanız yeterlidir. Karşınıza çıkan ilk pencere Tüm Dosyalarım penceresidir. Tüm dosyalarım penceresi Mac’ deki tüm belgeleri gösteren özel bir penceredir. Şekilde görüldüğü gibi sol sütunda, bilgisayarda bulunan sürücüler (sabit ve harici), klasör ve uygulamalar
sıralanmıştır. Ortadaki sütunda, sol sütundan seçmiş olduğunuz öğenin içindekiler görüntülenir. İsteğe bağlı görüntülenen en sağ sütunda ise orta sütunda seçtiğiniz öğe ve simgesi görülür. Örneğin, şekilde Mac’ teki Uygulamalar klasöründe yer alan elemanlardan (adres defteri, hesap makinesi, iPhoto, iTunes, FaceTime vb.) Hesap Makinesi seçilmiş ve pencerenin sağ kısmında seçilen öğenin görüntüsü ile bilgisayarda kapladığı boyut, erişim tarihi gibi bilgilere ulaşılabilir.
Pencere Boyutlandırma: Şekilde gösterildiği gibi açılan bir pencerenin boyutlarını değiştirme ve kapatma düğmeleri
İşletim Sisteminin Türleri
3.Ürün Ailesine Göre İşletim Sistemleri
Mac OS
Bu menüde en sık kullanılan simgeler; Mac OS işletim sistemi gezgini olan Finder, Sistem Tercihleri ve Çöp Kutusudur.
Şimdi bunları tanıyalım.
Finder (Mac OS Gezgini): Windows Gezgini gibi Finder (arayıcı), Mac bilgisayarda sürücülere, uygulamalara, dosyalara ve klasörlere erişim ve bunlar arasında gezinmeyi sağlayan ve tüm öğeleri düzenli tutmaya yardımcı olan bir araçtır.
Bunların dışında Finder’ ı istediğiniz öğeleri aramak, istemediğiniz dosyaları silmek ve benzeri işler için de
kullanabilirsiniz. Finder’ ı açmak için alt menüdeki Finder (gülen mavi surat) simgesine tıklamanız yeterlidir. Karşınıza çıkan ilk pencere Tüm Dosyalarım penceresidir. Tüm dosyalarım penceresi Mac’ deki tüm belgeleri gösteren özel bir penceredir. Şekilde görüldüğü gibi sol sütunda, bilgisayarda bulunan sürücüler (sabit ve harici), klasör ve uygulamalar
sıralanmıştır. Ortadaki sütunda, sol sütundan seçmiş olduğunuz öğenin içindekiler görüntülenir. İsteğe bağlı görüntülenen en sağ sütunda ise orta sütunda seçtiğiniz öğe ve simgesi görülür. Örneğin, şekilde Mac’ teki Uygulamalar klasöründe yer alan elemanlardan (adres defteri, hesap makinesi, iPhoto, iTunes, FaceTime vb.) Hesap Makinesi seçilmiş ve pencerenin sağ kısmında seçilen öğenin görüntüsü ile bilgisayarda kapladığı boyut, erişim tarihi gibi bilgilere ulaşılabilir.
İşletim Sisteminin Türleri
3.Ürün Ailesine Göre İşletim Sistemleri
Mac OS
Sistem Tercihleri: Sistem Tercihleri, sistem genelindeki donanım ve yazılıma ilişkin
ayarların kontrol merkezidir. Bu uygulamaya ekranın sol üst köşesindeki Apple menüsünden veya Dock üzerinde Uygulamalar simgesine tıklayarak erişebilirsiniz. Sistem Tercihleri, Windows’ taki Denetim Masası ile benzer fonksiyonları yerine getirir. Şekilde Sistem Tercihleri penceresindeki uygulamalar kişisel, donanıma ilişkin, internet ve kablosuz ağ ve sistem şeklinde gruplandırılarak verilmiştir. Bu temel grupların içinde yazıcı ayarları, masaüstü
İşletim Sisteminin Türleri
3.Ürün Ailesine Göre İşletim Sistemleri
Mac OS
Sistem Tercihleri: Sistem Tercihleri, sistem genelindeki donanım ve yazılıma ilişkin
ayarların kontrol merkezidir. Bu uygulamaya ekranın sol üst köşesindeki Apple menüsünden veya Dock üzerinde Uygulamalar simgesine tıklayarak erişebilirsiniz. Sistem Tercihleri, Windows’ taki Denetim Masası ile benzer fonksiyonları yerine getirir. Şekilde Sistem Tercihleri penceresindeki uygulamalar kişisel, donanıma ilişkin, internet ve kablosuz ağ ve sistem şeklinde gruplandırılarak verilmiştir. Bu temel grupların içinde yazıcı ayarları, masaüstü
İşletim Sisteminin Türleri
3.Ürün Ailesine Göre İşletim Sistemleri
Mac OS
Dosya ve Klasör İşlemleri Bu bölümde Mac OS
masaüstünde klasör oluşturma, dosya ve klasörleri taşıma ve silme yöntemlerini açıklayacağız.
Klasör Oluşturma ve Dosya/Klasör Taşıma:
Dosyalarınızı düzenlemek amacıyla klasör oluşturmak için masaüstünde boş bir alana sağ tıklayıp, Şekilde gösterildiği gibi açılan menüden Yeni Klasör seçeneğini seçerek
klasörünüzü oluşturup ardından adlandırabilirsiniz.
Oluşturduğunuz klasör içinde saklamak istediğiniz dosya veya klasörleri seçip, sol tuş basılı iken dosyalarınızı sürükleyerek klasör içine taşıyabilirsiniz. Windows’ ta olduğu gibi dosya veya klasörün mevcut konumu ile taşınacağı konum aynı sürücüdeyse dosyalar eski
İşletim Sisteminin Türleri
3.Ürün Ailesine Göre İşletim Sistemleri
Mac OS
Öğeleri silme: Mac OS’ ta herhangi bir öğeyi silmek için çeşitli yöntemler vardır. Bunlardan ilki silmek istediğiniz öğeyi seçerek, fareye sağ tıklamaktır.
Şekilde gösterildiği gibi açılan menüden Çöp Sepetine Taşı seçeneğini tıklayarak öğeyi silebilirsiniz (a).
Bir diğer silme yöntemi ise sürekle/bırak şeklindedir.
Silinmesi istenen öğeyi sol tuşa basılı olarak tutup, Dock’ ta yer alan Çöp Sepeti simgesine kadar taşıyıp bırakmanız gerekir (b).
Çöp Sepeti simgesini tıklayarak, silinmek üzere saklanmış öğeleri görebilirsiniz. Sepetin içindeki
öğeleri kalıcı olarak silmek için Çöp Sepeti simgesine sağ tıklayarak Çöpü Boşalt komutunu seçmeniz
İşletim Sisteminin Türleri
3.Ürün Ailesine Göre İşletim Sistemleri
Mac OS
Taşınabilir Disk/Sürücüleri Bilgisayardan Çıkarma Mac OS
işletim sisteminde yuvaya takılan harici disk/sürücülerin (USB, HDD, CD/DVD vb.) simgeleri masaüstünde belirir. Bu aygıtlarla çalışmanızı tamamladığınızda Şekildeki gibi bilgisayardan çıkartmak istediniz sürücü simgesinin üstüne tıklayıp basılı tutarak sürücüyü Şekildeki gibi Çöp Sepeti’ ne doğru sürüklemelisiniz. Sepetin üstüne
geldiğinizde öğeyi içine bırakın. Simgenin görüntüsü masaüstünden kalkar ve bu şekilde sürüyücü bilgisayardan güvenle çıkartmış
olacaksınız.
İşletim Sisteminin Türleri
3.Ürün Ailesine Göre İşletim Sistemleri
Mac OS
Bilgisayarı Kapatma Mac bilgisayarı
kapatmak için Apple menüye tıkladığınızda Uyut, Yeniden Başlat, Sistemi Kapat ve Kullanıcı Oturumunu Kapat şeklinde dört seçenekle karşılaşırsınız. Uyut seçeneği Windows işletim sisteminde anlatıldığı gibi güçten tasarruf etmek amacıyla programları durdurarak ekranı karartır. Yeniden Başlat bilgisayarı kapatır ve otomatik olarak tekrar açar. Sistemi Kapat seçeneği bilgisayarı
tamamen kapatır. Kullanıcı Oturumunu Kapat seçeneği ise programları kapatır ancak
Kaynakça
BU DERS MATERYALİ
• EBY, G. ve OKUR, M.R. (Der.), (2015). Temel Bilgi Teknolojileri-II. Anadolu Üniversitesi Yayınları, Eskişehir.
KAYNAĞINDAN YARARLANILARAK HAZIRLANILMIŞTIR
