Ankara Üniversitesi Elmadağ Meslek Yüksekokulu Öğretim Görevlisi Nimet Özgül ÜNSAL KÖSE
EBH131
Temel Bilgisayar
Kullanımı
İçerik Düzeni
İşletim Sisteminin Temel Bileşenleri ve Görevleri
Kazanımlar
İşletim sisteminin temel bileşenlerini sıralayabilecek,
İşletim sistemlerinin temel görevlerini açıklayabilecek,
ÖĞR. GÖR. NIMET ÖZGÜL ÜNSAL KÖSE 3
İşletim Sisteminin Temel Bileşenleri ve Görevleri
Görevleri:
1. işlem ve süreç yönetimi,
2. bellek yönetimi,
3. giriş-çıkış işlemleri yönetimi,
4. dosya ve klasör yönetimi,
5. hata durumlarını tespit etme ve güvenlik fonksiyonudur.
İşletim Sisteminin Temel Bileşenleri ve Görevleri
Görevleri:
1.
işlem ve süreç yönetimi; Zaman uyumu veya zaman paylaşımı olarak da adlandırılan bu işletim sistemi fonksiyonu, merkezi işlem birimi ve bellek gibi donanım kaynaklarının, uygulama programları tarafından paylaşımlı olarak kullanımına işaret eder. İşletim sistemi, uygulama programlarının belli bir sıra ve sürede çalıştırılmasını organize eder.
Örneğin; internette gezinti yaparken, aynı anda bilgisayarınızdan müzik dinliyorsunuz ve İnternetten seçtiğiniz bir resmi yazıcıya yolluyorsunuz.
Burada saydığımız üç işlemin aynı anda gerçekleştirilmesi işletim sistemi sayesinde düzenlenir ve yapılır.
ÖĞR. GÖR. NIMET ÖZGÜL ÜNSAL KÖSE 5
İşletim Sisteminin Temel Bileşenleri ve Görevleri
Görevleri:
2. Bellek (Hafıza) Yönetimi; İşletim sistemi, her programa yeterli sistem kaynağını
ayırmakla görevlidir. Bilgisayarımızda programların ve aygıtların kullanımı için ayrılmış mekanizmalara sistem kaynağı adı verilir.
Örneğin bilgisayarın belleği bir sistem kaynağıdır. Sabit disk veya işlemci üzerinde ayrılan alan bir sistem kaynağıdır. Dolayısıyla işletim sistemi aynı zamanda ana
belleği de yönetir. Tüm çalışan programların, kullandıkları veri ve alan bilgileri ana bellekte tutulur. İşletim sistemi, belleğin hangi kısmının hangi program tarafından kullanıldığını, bellekteki doluluk ve boşluk oranını kesintisiz takip eder. Bu sayede bir program sonlandığında veya işlem bittiğinde bellekte kapladığı alan boşaltılıp diğer işlemlerin çalışabilmesi için yeni alan yaratılır. İşletim sistemi gerektiği zaman, ana bellek ve ikincil bellek arasında getir-götür (swap) işlemi yapar. Böylece hemen
gerekli olan program ve veri ana bellekte, diğerleri diskte saklanarak toplam bellek boyutu arttırılır. Kısaca, kaynak yönetimi fonksiyonu ile işletim sistemi bilgisayardaki
İşletim Sisteminin Temel Bileşenleri ve Görevleri
Görevleri:
3. Giriş-Çıkış İşlemleri Yönetimi, Giriş/Çıkış birimi
bilgisayarı dış dünyaya bağlar. Bu sayede, bilgisayara program ve veri yüklenebilir ve bilgisayardaki veriler dışarı alınabilir. Bilgisayara bilgi giriş ve çıkışı yapan bu birimlere çevre birimi adı verilir. Bilgisayara giriş yapan çevre birimleri klavye, tarayıcı, fare, mikrofon, kamera gibi temel bilgisayar elemanlarıdır. Çıkış birimleri ise monitör, yazıcı ve hoparlör olarak sıralanabilir. İşletim sistemi çevre birimleri ile bilgisayar arasında veri
aktarım işlevini üstlenir. İşletim sistemi çevre
birimlerinin çalışabilmesi için sürücü adı verilen öğeleri de bünyesinde bulundurur. Bu sayede işletim sistemi, bilgisayar ilk açıldığında makineye takılı çevre
birimlerini tanır ve kontrol eder.
ÖĞR. GÖR. NIMET ÖZGÜL ÜNSAL KÖSE 7
İşletim Sisteminin Temel Bileşenleri ve Görevleri
Görevleri:
4. Dosya ve Klasör Yönetimi
İşletim sistemi dosyaların bir dizin ya da klasör altında toplanarak saklanması, düzenlenmesi (türü, oluşturma tarihi, değiştirme tarihi, boyutu vb.), erişimi, kopyalanması, yerinin değiştirilmesi, adının değiştirilmesi, silinmesi gibi görevleri yerine getirir. Ayrıca dosyaların ikincil bir bellekte
(CD/DVD, taşınabilir disk, harici sabit disk,
durağan sürücü vb.) saklanmasını görevini de
işletim sistemi üstlenmiştir.
İşletim Sisteminin Temel Bileşenleri ve Görevleri
Görevleri:
5. Hata Bildirimi ve Güvenlik Fonksiyonu
İşletim sistemi program ve donanımlarda ortaya çıkacak hata durumlarını tespit eder ve gerekirse kullanıcıyı uyarır. İşletim sisteminin güvenlik fonksiyonu birden fazla kullanıcının aynı bilgisayarı kullanması veya bilgisayar ağı ortamında
kullanıcıların sistemi paylaşması durumlarında devreye girer.
Verilere ortak erişim sağlama durumunda, diğer kullanıcıların verileri değiştirmesi veya silmesi işletim sistemiyle engellenir.
Bunu işlevsel kılabilmek için her kullanıcı aynı bilgisayara kendi tanımladığı bir kullanıcı adı ve şifre ile erişir. İşletim sistemi sayesinde aynı bilgisayarda tanımlı her kullanıcı için ayrı bir çalışma ortamı bulunur. Kısaca, işletim sisteminin güvenlik fonksiyonu, başka kullanıcılar tarafından bilinçli ya da bilinçsiz olarak programların/dosyaların kullanılmasını, silinmesini veya bozulmasını önler.
ÖĞR. GÖR. NIMET ÖZGÜL ÜNSAL KÖSE 9
Kaynakça
BU DERS MATERYALİ
• EBY, G. ve OKUR, M.R. (Der.), (2015). Temel Bilgi Teknolojileri-II. Anadolu Üniversitesi Yayınları, Eskişehir.
KAYNAĞINDAN YARARLANILARAK HAZIRLANILMIŞTIR