Osmcmlı Dram Kumpanyasının Yıldızı
K I N
I
çin de en iyi gü nleri en güzel g eçtiğ i için yıllarım ızın kıym et verd iğim iz eski bir evin gitgide harap oluşu g ö n lüm üzü nasıl teessü rle d old u ru r sa... O evd en h er k op a n tahta, her düşen çividen nasıl a cı duyarsak bizi m aziye b a ğlıya n h er ferdin ölü m ü de ayn ı surette, engin ve derin bir elem v eriy o r.Bu h afta sahn e-i âlem den g ö çü p giden K ın ar H anım ın ölü m h a beri kırk yıllık hatıratım ın b ird en bire can lan m asın a vesile oldu . V e lev en tatlı şeyleri y a d etm ek için olsun m aziye d ö n ü p bakm ak g ü ç gelir. Bir daha d ön em iy e ce ğ in iz o uzak ü lkeyi sisler arasından hayal m eyal seyred erk en yü reğin iz, h ic ran denilen eşsiz a cı ile burkulu r. B öyle iken b ir hâdise, m eselâ b ir âşinânın k a yb ı sizi, arkanıza d ön ü p de o m a ziye zorla baktırır, H atıralar gayyasın a ister istem ez dalarsınız.
Bu sefer de ö y le old u benim için . K ırk b u k a d ar yılda kateyle- lem iş old u ğ u m uzun öm ü r m esa fe sini gerisin geriy e, hayalen gittim . Y irm i yaş civa rın d a serazat bir delikan lıyım . K endim gibi ede- piyata ve şiire hevesli seçk in a rk a daşlarım var. M ektebi Sultaniden başlıyan aram ızdaki zevk, heves ve fikir birliğin i devam ettiriyor, sık sık b irleşiyoru z. Tah sin Nahit, M üfit R atib, R efik H alid, Em in Bü- lend, h ep sonrad an edebiyat tari him izin b irer şahsiyet ola ra k k a y d e d eceğ i isim lerin sahipleri. B irbi rine yakın sem tlerde o tu ru yoru z.
M ü şterek m eraklarım ızdan b i ri de tiya trod u r. K a d ık ö y ve civ a rında yazın, hangi h eyet, nerede temsil verse biz ora d a yız. R am a zan larda D irek lera ra sın da k i tiyat roların h epsin d e loca m ız var.
İşte o sıralarda, b ir yaz, G öz- tep ed e kom şu m u z b ir zatın iki k ı zından k ü çü ğ ü n e ben nasılsa g ö nül kaptırdım . U zun sü rm iyecek aşklar b a şlan gıçta daim a pek ateş li olu r. Ben de y a n ıyor, tu tu şu y o rum. A rk a d a şla rım kâh alay e d i y or, kâh halim e gerçek ten a c ıy o r lar.
0
va k itler şim diki gibi değil. G en ç aile kızlarının saçlarının u cu n u bile g örm ek bir m esele.V
AR HA
Yazan: Ercüm end E. Talu
Bütün gün kızgın güneşin alnında kavrulan ku pkuru tarlalarda a va re dola şıyoru m . A h , on u b a h çed e gezerk en v ey a pen ceren in ön ü n de sarı saçların ı ta rıyork en b ir g öre- b ils e m !
T a lih yard ım etti, nasılsa... Bir iki yerd e rastlaştık. Ö n c e b a kışlarım ız karşılaştı. D erken teb es süm ler taati ettik. A n la d ım ki kız ca ğ ız da bana b igâ n e değil. Bütün o civ a r k öşk lere girip çıkan , h iz m etçi kılavuzu ve sırasına g ö re de b o h ç a c ı b ir hatun vasıtasiyle m e k tu pla şm ağa da başladık. A m a yine de birbirim izi pek nadiren g ö r ü y o r ve k on u şu y oru z. V e bütün bu m ü şküller aşkım ı k örü k lü y or.
Sevgilim , K uşdili tiya trosu n da haftanın m u a yyen gü nlerinde tem sil veren M ın akyan E fendinin O sm an lı D ram K um pan yasının o - yu nların a devam ed iy or. H an ım la rı erk ek lerd en ayıran kafesin a r kasında bazan toz pem besi, bazan da g ö k m avi m aşlahı ile on u g ö z lerim s e çiy o r. O y u n devam ettiği m ü d d etçe h alecan için de k a lıyor ve nihayet tem sil bitip de s e y irci ler tiya troyu boşaltırken kapının ön ü n d e nail old u ğu m h a fif teb es süm ü b ü y ü k bir nim et sayarak, bahtiyar, eve d ön ü y oru m .
Bir gü n on u n alâkasını daha ç o k çek m ek arzusunu du ydu m . Bu da a n cak O sm an lı D ram K u m p a n yasına ken di b ir eserim i o y n a t m akla kabil ola b ilird i. N iyetim i M ü fid R atibe a çtım ; beni tesvip ve teşvik etti. D ola b ın d a k i Fransızca piy esleri ön ü m e yığd ı v e : “ S e ç! dedi. Ç ü n k ü M ın akyan E fen d iye v e re ce ğ im p iyes m utlakâ tercü m e olm a k lâzım dı. O zam anki sansür telif eserlere izin verm iy ord u .
(P iy e r dü Ş ö m e n ) adını k o y d u ğu m ve b ir haftada, g ecem i g ü n düzüm e katarak T ü r k ç e y e ç e v ir diğim bu piyesin tem sili bir m u va ffa k iy et olm uştu. Bu m u v a f fak iyeti de başlıca iki sanatkâr te min etm işti: M ü teveffa B inem e-ciya n E fendi ile K ınar H an ım !
K
ın ar H anım ın, bağrın dan k o pu p sizin bağrın ıza giren, iş- liyen sesi hâlâ ku laklarım da- dır. O b ir ses değil, en gin lerde g e m icilere yolla rın ı şaşırttığı s ö y le nen den iz m elikelerinin ahenkli ferya dın ı a n d ırıyord u . O gü n,ka-NI M
dinli erkekli seyircilerd en a ğla tm a dık kim se bırakm adı.
Daha ö zam anlar, gen ç ya şın da K ın ar H anım kendi k en din e y e tişm iş b üyük b ir sanatkârdı. O s- m anlı D ram K um pan yasının öb ü r kadın şöh retleri: H ekim yan , Bine- m eciya n , Mari H anım ları sanat b a kım ından gerid e b ıra k ıyord u . Bu nun da sebebi için dek i, Frenklerin “ M u kaddes ateş” adını verd ikleri sanat aşkının h içb ir vakit azalm ı- yan şiddeti idi.
D ram da o ld u ğ u gibi k o m e d i de de m u vaffak o lu y ord u . S a h n e mizin diğ er b ir istidadı olan ra h m etli dostum A h m e d Fehim Efendi ile b irlikte oyn a d ık la rı k ü çü k k ü çü k b irer perdelik k om ed iler b u n ları ta kip eden asıl tem sili sönük bırakırdı.
M ınakyan E fendi ö lü p k u m panyası da d a ğılın ca K ın ar H anım galiba b ir m üddet D a rü lbed a yide sahne hayatın a devam etti. Fakat y a sla n ıy ordu ve aynı zam anda k u lakları da gün g e çtik çe a ğır işit m eğe başlam ıştı. İster istem ez ç e kildi. Ç ekildi de nasıl ya şa dı? H a yatın a ğır yü kün ü yetm iş sekiz y a şına kadar nasıl taşıdı? Bu da a y rıca bir dram dır. Bir dram ki b a ş lıca kahram anları K ın ar Hanım ın kendisinden başka zaru ret, ihtiyaç ve kim sesizliktir!
Bundan b irk a ç yıl evvel onu son defa görm üştüm . E m inönü H alkevind eki tiya tro şenliklerinde yine P iy er dü Ş öm en ’ i oynam ıştı. Sesi aynı ses, ca n lılığı aynı ca n lı lıktı. Belli ki “ M u kaddes ateş” i hâlâ sönm em işti...
O g ece, ilk tem sile ait h atıra ları b e ra b e rce andık, ikim izin de başka başka seb eplerle gözlerim iz yaşarm ıştı.
Bugün yü ksek sanatkârın ö- lüm ü derdim i bir daha tazeledi. Son u gelm iyen aşkım ı, ilk tem silin h eyeca n ın ı, K ınar H anım ın sa ye sinde görd ü ğü m iltifatı h ep b e ra b er yadettim ... Fena da olm adı hani ?
•
Kınar Hanım Birinci Dünya Harbi sonunda Darülbedayide. Resimde altta sol köşededir. Arkasındaki
rahmetli Hazımdır.
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi
