BİR KÖPEKTE SAFRA KESESİ TAŞI VE URSOOEOKSİKOLİK ASİT İLE SAĞALTIMI

veı.Bil.Dcrg.(2007). 23.3-4;13-17

BiR KÖPEKTE SAFRA KESESi

TAŞı

VE URSODEOKSiKOLlK ASIT

iLE SAGA LTIMI

MehmetŞAHAL' Murat GÜZELze _Buğrahan BekirYAGclı Kerem

URAL

'

G

allstone a

nd

T

r

eatme

nt

"ith

Ursodee xyc

b

ollc

Acid in a Dog

Özet:Bu olgu sunumunda,bir köpekt e do?jal olarakoluşmuşradyOıOsentsal ra kese sitaşınınklin ik . ult rasonog rafik, biyok im yasa l

bulgularıvesaOaltımdaursodeoksikolikasit'inetki nliOinln bildirllmeslamaçlanmı ştı r,BuolgununmateıyaliniiştahsıZlı k,letarji ve kusma

şikayetlerille getirilen 11yaşlı ,dişi ,Collie1r1<1birköpekoluşturdu,Fizik selmuaye nedeabdomeninönkısm ındapalpasyondaaOrltespit

edildi.Kan seramubiyokimyasalanaliz lerind e;üre 28mg/d ı.kreatinin 0.9mgldl, AlT50IUIL,ALP350 IU/L.AST 300 IUfl,GGT71 IUIl.toıalbilirubin 0,5mg/dı ,direk bilirubin 0.4mg/dı,indirek bllırubin0,1mg/dı, kolesterol 350 mgldlve trigliserit215mg/d ıolarak beliı1endi.UltraSOllOgrafik muayenade karaciOerparen şimi,sarra kesesi ve safra kanallanduvarını nhiperekoik görilnOmd e olduOu,safra kesesi içe risi nde 9 mm çapında,aku stik gölgelenme lzlenmeyen bir kitle(e sp itedildi.Ha sta yaklinik . laboratuarveullras onog rafik bulguıaradayanılarak obstrOksiyon anedenolmayanrad yo lOsenIsafra kese sitaşıvekola njitistanısıkonuldu.SaOaltımda , 15gOn SOreyle 25mglkg dozda 12saat araylaampisitin+ sulbakt aml.m..10mglkg dozda 12 saat araylametron idazol percz.2 mglkg dozda

12saat arayla metoklopromidl.m.ve otuz gOn sOre yleLAmg/k g dozda gOndebir kez ursodeoksikOıik asit perozuygulandı.30 gOnün sonundahastanınultrasonografikmuayen esind ekara ciger ve sarrayoll arınınnormalgöriln Omete oldugu veser-ekese sindekitlesel

birOıuşumarastlanmad lOI belirlendi .Biyok imyasalana lizlerde iseAlT 30IUlL, AlP 100 IUIL,AST 80IUIL,GGT7IUfl,kole sterol

164mg1dl ve triglise rit145 mgldl otarak te spit edildi.

Anah tar Kelimeler:Safra KesesiTaşı, Ursodeok sikolikAsit.Köpek

Summary:in thiscase report,weaimedtoreport ofemieel.crtrasonoçrepbceıandbiocIıemicalfindingsof naturallyaecurring radiotucent

gellstoneandefficacyoıtreatment'Nillı erceceoxıcoucacid in a dog.Arı1l-years-okl,femaleCol~edogreleITec\witha history ofarıorexia , Iethargy and vomiting wasinduded in(he present article .At physica lexamination.rranial abdomen painwas detectedonpalpa lion.

Biochemicalanalysisoftheblood serumreve ereeurea28mg/dı .creatjnin 0,9mg/dı.ALT 50IUIL.ALP350IUIL.AST 300IUIL, GGT 71 1UIL.toıalbiliru bin 0.5 mgldl.directbilirub in 0,4mg/dı, indireelbilirubin0,1mgldl, chofes terol350 mgldl and trigfiserid215 mgldl.

Ult ra sonograp hicalexaminationreveaıeohyperecogenicüver parenchyma.bile ducland gallbladderwall and inside\hebtadder a 9

mmdiameterradiolucenımass without acousticshadowingarnract.Based oncnnıcer.laboratory andultrasonographicalexamin ation.

r&diol ucent gelI stone and choIangitiswerediagn o sed. Therapyincluded ampicilin+sulbactamatad05a98of25mgtkgtwice a daytm.• for 15 days.metronidazoleatthecIosageof 10mg Ik.g q 12h.metodop romide 2n'lgI1ı.gtm.•q t2h.ursodeoxyd'ıolıcacid atthedosage of10 mglk.g once a day per orany for 1month.End ofthe thirtydayhepane parenchyma and bile ductswere normaland nomasswas

detectedon the ultrasonograpfıicexamınaucoof the btadder.BiodıemicalanalysisreveeıeeAlP 100IUII...,AST 80IUIL.AlT30 IUIL. GGT7 IUIL,chofesterot 164 mgldl and trigli5ef'it145mg/dı'

KeyWords:Gaııstone.UrsodeoxycholicAcid.Dog

Giriş

Insanlarda sarra kesesi_taşları kolesterol_taşları,

pigmenttaşlarıve karışıktaşlarolmak üzereüç tipte

görülür.Köpeklerde de buOç tipsafrataşı bulundu~u

bildirilmektedir (Harisve ark., 1984;Jhonson.1989). Kolesterol vekarışıktipsafra kesesitaşlannın%70'den

fazlası kolesterolmonohi drat,geri kalan kısmı ise

kalsiyum tuzları, safra asitleri,pigmentler,protein, ya~asitleri ve fosfolipidlerdenoluşur.Pigmenttaşları ise %10'dan daha azkolesteroliçerirve primer olarak

kalsiyum biluribinattanmeyd ana gelir(Greenbergve

Isselbacher,1991 ).

Köpeklerde safra kesesitaşları yaygınolmayan bir hastalıktırve genellikle klinik belirt ioluştutmaz.

Anca k safra ke s e si taşları kolesistit!s. billar obstruksiyon veya sarra yolları rupturu ile birlikte

gelişli~inde klinikbelirtilereneden olur.Köpeklerde

karşılaşılanenyaygınklinik bulgular; anoreksi,kusma. halsizlik.abdornlnala~rı, pofiüri.polidip si.sartlıkve a~ırlı k kaybıgibi spesifik olmayan klinik belirtile rdir (Kirbenstej in ve ark., 1993,Besso ve ark.,2000).

Köpeklerde safra kesesitaşları nın patogeneli

tam olara k bilinmem ektedir. Safra kesesi taşları oluşumunda parazit er ve bakteri yel safra yolları enfe ksiyontan. diyet değ işikliQi ve safra yolları tıkanıkl ığ ı etkili olmaktad ı r (Haris ve ark., 1984;

Jhonson,1989;Klrtenstelinve ark.•1993).Kolesterol

hücresel fonksiyoniçin gereklibirmoleküldür. Fakat hücrelerde aşırı miktarda bulunması toksik etkilere

i AnkaraÜniv~rsi lesi.verermerFaküll esi,lçHastalıklarıAnabilimDalı,Aı.;KARA ı MııSlafaK~malÜniversitesi.VeıcrinerFakültesi.

k

Hastalık larıAnabilimDalı.HATAY 3Kı nkkal~Üniversitesi.Veterin erFakülrcsi.fçHastalıklanAnabi limDal ı.KIRIKKAL.E

ŞAliAL,GÜZEL,Y.o\CC!. URAL

neden olur.Karaciğer,kolesterotüdirekt ya da safra tuzlanrta çevirerek safra yoluylavücuttenuzaklaşnur.

Safra içindeki kolesterol depolanma ve taşınma süresinceçözünmuşhaldedir.Fakat safrayollarında bir bozuklukoluştuğundasafra kesesindekikolesterol

kristalize olur

ve

safra kesesitaşlarının oluşum unu başlatır (Hyogo ve ark.. 2002).Safra kesesi taşları

radyolojik olarak radyoopak ya da radyolü sent (nonopak)karekterdedlr.Radyoopak taşlaryüksek

oranda kalsiyum

ve

bilirubinat içerentaşlardır. Bilirubin taşları ve karışık karekterdeki taşlar radyoopak özelükteds.Kolesteroltaşlan ise radyolüsenttaşlardır (Jhonson, 1989) .Yamagata ve ark. (1999) safra taşlarınınunrasonografiközellikleriyleilgili yaptıkları birçalışmadakolesteroltaşları n ınbelirgin bir akustik

gölgelenıne göstermeyen ultrasonografik özellik taşıdıklarını tespitetmişlerdir. Safra kesesi taşları

sağaltım ı cerrahi ve medikal yollarla yapı lmaktadır (Kirbenstejin ve ark., 1993). Insanla rda ancak radyolüsent karekterliolan kolesteroltaşları medikal teda vi ile çözüle bil mek te (Cozenza, 198 4 ),

kenodeoksikolik asitve ursodeoksikolik asitkullanılarak sarra kesesi taşların ın tedavisinde başarılı sonuçlar elde edilmektedir (Roehrkass e ve ark., 1986). Bu olgusunumunda, bir köpekte doğalolarak oluş m u ş radyolüsent safra kesesi taşının klinik,

ultrasonografik,biyokimyasalbulguları vesağaltımda ursodeokslkolik asil'in etkinliğinin bildirilmesi amaçlanmıştır.

OlgununTanımı

Buçalışman ın materya liniiştahsızlık, letarji ve kusma şikayetleri ilegeli rilen45 kg ağırlığında, 11 yaşlı,dişi,Coüleırkı birköpekoluşturdu.Anamnezde hastanınson birkaçayda ciddi kilo kaybeniği ve bir haftadır iştaharzve halsizolduğu, aralıklarlakustuğu öğrenildi. Klinik muayenede: dehid rasyo n,dışkıda yumuşamadikkatiçekerken, abdomeninönkısmında palp a s yonda ağrı tespit edildi. Kan serumu biyokimyasal analizlerinde;üre 28 mg/dı, kreatinin

0.9mg/dı.ALT 50 IUIL.ALP 350 IUIL.AST 300IUIL. GGT 71 IU/L,total bilirubin0,5mg/dı,direk bilirubin 0,4mg/dı , indirekblhtubln0,1 mg/dı, kolesterol350 mg/dı ve trigliserit 215 mg/dı olarak tespit edildi (Tablo1).lorar muayenesindebilirubin(-),ürobilinojen ise (+) bulundu.Ultrasonografik muayenede;karaciğer

parenşimi, safra kesesi duvarı ve sarrakanallarının

hiperekoik olduğu , ke se içerisinde 9 mm çapında, belirginbir akustikgölgelenmeiZıenmeyenkenarları düzgün bir kitle tespit edildi (Resim 1).Abdomen in

direktradyografisindekaraciğerbölgesinderadyoopak birkitleye rastlan mad ı. Hastaya klinik,biyokimya sal muayeneler veultrasonografikbulgularadayanılarak safra ke sesi taşı ve kol anjltis lanısı konuldu. Sağaıtırnda hastaya on beş gün süreyle 25 mg/kg dozda 12 saat arayla ampisilin+sulbaktam

(Duoba ctam®, Eczac ıbaş ı) i.m., 10 mg/kg dozda

günde iki kez metronidazol (Flagyl® %4süspansiyon,

Eczacıbaşı) peroz, 2 mg/kg dozda metoklopromid (Melpamid®,Sifar lIaç) i.m.ve 30 gün sürey le 10 mg/kg dozda günde bir kez ursodeoksikol ik asit (Ursofalk® ,Aris) peroz kullanıldı. Sağaitım son rası tedricenkusmanındurduğu, iştahınnormaledöndüğü görü ldO. 15 gOn sonra yapılan ultrasono grafik muayenede safra kesesindekiktüenin safra kesesinin tabanına yayıldığı ve safranın hiperekcik görünüm aldığı dikkati çekti. 15. günde yapılan serum biyokimyasal analizlerinde;ALT 13 IUlL,ALP 356

IUIL.AST 270 IUIL.GGT 23IUIL.kolesterol 20Smgldl

ve trigliserit 178mg/dı olaraksaptandı. Hasta n ın30. günde yapılanultrasonografik muayenesinde safra kesesindekitlesel biroluşuma rastlanmadığıve safra kesesi duvarının ekojenlteslnln kayboldu ğu tespit edildi(Resim 2).Serumbiyokimyasalanalizlerinde

ise ALT 30 IUIL.ALP100 IU/L.AST80IU/L.GGT7

IU/L. kolesterol 164 mg/dı ve trigHserit 145 mg/dı olarak belirlendi(Tablo 1).

Tartışma ve Sonuç

Kolester ol taşları kolestero lün karaciğerde n safraya aşırı miktarda salınması ve safra kolesterol

doygunluğunun artması sonucu ol u şmaktadı r.

Kolesterolün safra içine salınım miktarı obezite ve anikilokaybı sonucudaha fazıa olmaktadır(Shaffer ve Smail,1977).Bu olgudaanamnezdehastanınkilo kaybettiginin belirlenmesi kolestero l taşı oluşu mu patogenezinde bildirile n lit e ra t ür bilg il er in i destekleme ktedi r. In sa nl ar d a _dişi hor m on al anorma lliklerin safrataşı oluşumunda etkili olduQ u bildirilmektedir (Gree nbergve Isselbacher, 1991). Kirbenstenjinve ark.(1993) safra kesesitaşıbulunan 29köpeğinortalama9,5yaşındaolduklarını,bunların 21'nin(%74)dişi, 14'nün(%66) dekısırtaştırılmamış olduğunuraporetmişlerdir. Buçalışmadasözkonusu

olgunun 11 yaşlı, kısırlaş tırı lmamış , dişi bir köpek

olm a s ı Kirbenstenjin ve ark.(1993) bildirimleriyle uyumlubulunmuştur.

Insanlarda ve hayvanlardasafrakesesi_{taşlarının} safra kesesi duvarında yangıya neden oldukları bildirilmiş (Rege ve Prystowsky, 1996), safra ta şı

bulunan 29 köpekte yapılan bir ça lışmada (Kirbenstenjinve ark., 1993)22 köpekteserumALP,

21 köpekte ALT ve 17 köpekte bilirubin, 5köpekte kolesterolseviyesinde yükselmetespitedilmiştir.Bu olguda da sağaitım öncesi serum ALP,AST, GGT, kolesterol

ve

tıigliseriddüzeylerindeartış gorulmüştür. Serum ALP ve GGT enzimleri düzeylerinde artış görülmesive ultrasonografide safra kesesiduvarıve

kanalları nın ekojenitesini n artması hastada safra

kesesi ve kana lla r ın ın yangılandı(p nı ayr ıca intrahepatik veya posthepatik kole stazis geliştiğini göstermektedi r. Karaciğer. safra ke sesi ve safra

BirKöpt'kl ~.sarn K" t \ iTa,ı...

yolla rı nın ultrason ografik ve radyoloj ik muayenesi safrakesesitaşlarınıntanı vedeğerlendirilmesinde güvenilir non-invaziv yöntemler olarak önemli yer

tutmaktadır (Kirbe nstenjin ve ark., 1993; Rege ve Prystowsky,1996).

Kolestotomi safra kesesitaşlarınıntedavisinde altın standartolduğ ubildirilmektedir.Ancak yapılan çalışmalardamedikal tedavinin de salredakl kolesterol doygunluğunu azaltarak safrataşınınçözülmesinde etkili olduğu bildirilmektedi r(Abedin ve ark.,2002).

Kenodoksikolikasitveursodeoksikolik asitgibisafra

asitlerinin safradaki kole sterol seviyes ini azaltarak

saf ra ke se si taşlar ın ı çözdüğü beli rti lmektedir (Kow d dl e y, 2000). Saf ra kesesi ta şl a r ı n ın

çözülmesi ndeki başarı taşın büyü klüğü, kolesterol içeriği ve komp ozisyonuna bağlıd ır. Paddo ve ark.

(1989) medikal yolla çözürecek taşları n kal sifi ye

olmamı ş ,radyolüsentkarakterde ve 20 mm dendaha küçük olması gerektiğini ileri sürmektedirle r.Aynı araştırmacılar, ultraso nog rafi ile radyolOsen t safra taşı tanısı konulan 16 insandakenodeoksikolik asit

ve ursod eok sikolik asit kombinasyonu ile tedavi

uygulamışlar,tedavi süresince aralıklarla alınankan örneklerinde serum karaciğerenzimlerid~erlerinin

norma le döndüğü n ü, trigli s er it ve kolesterol

seviyelerindedüşüşlergörüldüğünüvurqularmşlardır (Roeh rkasse ve ark., 19 86 ). Deneyselolarak

ol uştu ru la n kol e ster ol taşlar ı n ın sağaitımında ursodeokslk olik asitile başarılısonuçlar eldeedildiği bildirilmiştir (Abedin ve ark., 2002).Buvakada da

sağaitımöncesiserumkara~erenzimleri. kolesterol ve trigliserit seviyele rin in artt ığ ı belirle nm iş, ursodeoksikolik asit ile tedavide klinik olarakbaşarılı

sonuçlareldeedilmiş, serum biyokimyasal deQerlerin norm al e seviyel ere döndüğ ü te s pit edilmişt ir. Sonuç olarak köpeklerde sarrakesesitaşlarının

tanısındaultrasonografik muayeneninönemli olduQu. radyolüsent safra kesesi taşlarındaursodeoksikol ik

asit kuııanı lması nı n öne mli bir medika l sağaitım

yönte mi ola biteceğ i, konu yl a ilgili daha kapsa mlı çalışmalarıngerçekleştiril mesininyararlıolabileceği kanısınavarı lmı ştır.

Kaynaklar

Abedin,M.ı., Narins,S.C,Park, U.H.,Smith,P.R.• Kirkwood,K.S.(2002).Lovastatin alters biliarylipid compasilion and dissotves gallstones.A long term study in prare dogs. DigestiveDiseases and Science.

472

,11

92

·

2210

.

Besso,J.G.,Wrigley,R.H.,cueuc.J.M.,Webster, CR (2000).Ultrasonographic appearance and dinieal

findings in 14 dogs with gallbladder mucosal.Vet. Radiol.Ultrasound,41, 261-71.

Cozen za, S.F. (1984). Cho le lithiasis and

choledocholithiasisina dog.J.

Am

.

Vet. Med.Assoc.,

15

184

,87

·88

.

Greenberg,N.J.,Isselbacher, K.J.(1991).Disease ofgallbladderand bileduct.In "Harrlsonprincipleof

intemal medicine".Ed.,J.D.Wilson,E.Braundwald,

K.J. Isselbacher, McGraw-HiIIBook Company, New York.s.1358-1368.

Harris. S.J., Simpson, J.W.,Thod ay,K.L. (1984). Obstrictive cholelithlaslsandgallbladderrupture in a dog . J. Smail Anim. Pract., 25, 661-667.

Hyogo,H., Tazuma.S.,Cohen,DE (2002).Cholestrol gallstone.Curr.Opin.Gastroent erol ., 18,366-371, Jhonson, S.E. (1989). Gastrointestinal disorders.

Cholelithiasis and cholongitis.In"CurrentVeterinary Therapy X,Smail Animal Practi ce.Ed.,R.W.Kirk,

W.B.Saunders Company,Philadelph ia.s.884-889.

Kirbenstejin.J.,Fingland,R.B.,Ulrich, T.,Sikkema,

D.A.,Alien,S.W.(1993).Cholelithiasisin dogs:29 cases (1980-1990).J.Am.Vet. Med.Assoc., 202,

11

37·1142

.

Kowddley,KV.(2000).Ursodeoxycholicacid therapy

inhepatobiliarydisease.Am.J.Med.,108,481-486. Paddo,M.,Zuin,M.,Banetzali ,P.M.,Ghezzi. C.,de

Fazlo. C.,Diag uordi, ML (1989).Oral dissolution therapy forcho lelithiasis: mix andmatch.Etticacy

and safetyofa combinationof chenodeoxycholicacid and ursodeoxycholicacid for gallstonedisillusion:a compariso n wi th ursodeoxy c h olic acid.

Gastroenterology,96, 222-229.

Rege,R.W.,Prystowsky,

.I.B

.

(1996).Inflammatory

properties ofbile fromdogs with pigmentgaJlslone.

Am.J.Surg.•171, 197-201.

Roehrkasse,

R.

.

Fromm.H.,Malayolli,M.,Tunuguntla,

A.K., Ceryak, S. (1986). Gallslone dissolution

treatment with a combinationofthe chenodeoxycholic

and ursodeoxycholic asids.Studies of sefety,efficacy

andeffectonbilelithog enicity, bile acid pool,serum lipids.Digestive Disease and Science,31, 1032-1040.

Shaffer,EA.,Smail,D.M.(1977).Biliarylipid secrelion in cholesterol gallst one disea se: The effect of cholesistotomyand obesity.J.Clin. lnvest.. 59,

828-840

.

Yamagata,M.,Kawabe,

T.,

Toda,N.,MakotoOhashi,

M., Komatsu,Y.,Tada , M.,Shiratori,Y.,Omata,M.

(1999).Invitrosonographicevaluati on ofcommon

bileduet stones andfragmentswitha high·frequency microp robe.Journa lof Clinical Ultra sound. 27, 5,

249·257

.

ŞAHAL.GÜZEL.YA Gel.URAL

Resim 1.Tedavi öncesikaraciqerve safra kesesinin ullrasanografik görünümü,Karaciğer, safra

kesesiduvan ve safra kanalları hipereka ikgörünümdeve safra kesesi içerisinde belirgin bir akustik

gölge lenmeizlenmeyen kenarları düzgünkitlegörünmekte.

Resim 2.Tedavisonrası 30.günde karaciğ ervesafra kesesininultrasoncçraükgörünümü.Safra

kesesiduvarı ve safrakanallarındahiperekcik görünümünkayboldu{ıuve safra kesesiiçerisinde kitlesel

Tablo1:Hastan ınserum biyokimyasal d$r1erindesagaltım orıcesl, saQaltımın 15_ve 30.gOnOndekide{ıişiklikle r

i j

sagalhm

6ıCCl isagaltımın 15.

gana

St:ıS?!tuılUf

3

a

gQni2 i Jbrmal Del€rl€r

i

Üı ~(ııı~dl)

2

8

_·

·

1~ -ı 5

Kreenniu

(Jll~'2!> ,

0

.9

_·

_·

ö3:[~ ALT (IU,L) , _{~O B}

_L

_O

₁

_0-88

-ALP (IÜIL)- _{, l~ l~6}

,

_{100 lQ-l~}

'As

i

(IlJ)L)

,

L

oo

270

_{- -}

,

80

_!.Q§Ş ~

-GGT(IU'L)

7

1

2

l

7

r-ıo

T

otal

Bilinıbiıı(Ill~'dl) i

_O

_.S

·

-

i

-

-

_0.1

-0.6

Dirck-ailinıbiıı (lı~ldl - o

-

OA

-

·

_i

_O.

_O-O.L

-L

idifck

Bılnubin

(

1;l5t

l

dJ)

-

0

.1

_·

,

_·

i

0

.1-03

K

~l

ola ol (

Il

~

'

dl

)

. i l~

2

6

5

,

16-l 12~·270

Triehserit(ma'dl) 2ı~

178

i

ı-ı~ 20-112