S i b l i y o r a fi : Y E Nİ R E S İM H A K K I N DA

S i b l i y o r a f i :

Y E N İ R E S İ M H A K K I N D A

Y a z a n : E . G . B E N İ T O

T e r c ü m e e d e n: C e l â l E s a d A R S E V E N

İnsan ruhunun ilk tezahürlerini teşkil eden

A l t a m i r a mağaralarının divarlarındaki

resim-lerden sonra, asırlar boyunca resim san'atmm

ge-lişme (seyrini takip eden ve sanatın en yüksek

te-zahürlerini 16-18 inci yüzyıllardaki büyük

üstad-larm eserlerinde bulan E. G. Benito'nun yeni

resim hakkındaki kitabını değerli Prof. Celâl

Esad Arseven derin bir vukuf, sade ve güzel bir

üslûp ile dilimize çevirmiştir.

Benito eserinde, resim san'atmm kısa bir

ta-rihini yaptıktan sonra, ;bu san'atı yükselten

res-samların çalışma tarzları ile resim yapma

zanaa-tının nasıl kayıp olduğunu, 19 uncu yüzyıl

başla-rından itibaren gerileme ve alçalma devrinin

na-sıl başladığını izah etmekte ve bu günkü resim

san'atından acı bir lisan ile şikâyet etmektedir.

Benito'nun eseri hakkında okuyucularımıza

bir fikir vermek için aşağıdaki kısımları

sütunla-rımıza geçirmeği faideli bulduk. 19 uncu yüzyılın

ikinci yarısında başlayan empresionizmin resimde

zekice bir hareket olduğunuı söyleyen müellif

şöy-le demektedir: «empresionizm, tam olmayan bir

san'attır. Sanat'ın sabit esasları şekildedir. Renk

ise tâlidir. Bu resim tarzında, renk farkları

ara-sındaki mabetlere ehemmiyet verilir. Halbuki bu

farklar zaman ile zail olabileceği için

muvakkat-tir. Tablolarda esas olan renk farklarmdaki

nis-betler, boyaların şimik değişmelere uğramasiyle,

kaybolursa geriye ne kalır?».

Benito, son yüzyıl içinde mutada uymazlık

cereyanının başladığına işaret ederek bir kısım

büyük ressamları muvazenesiz dâhiler olmakla

tavsif etmekte ve «zamanımız delilere, kaçıklara

bayılan bir devirdir. Netekim romantizm devri de

veremlilere meftundu. Mutada uymazlık ve

i-fade hürriyeti bahanesiyle her türlü küstahlık ve

rezaletler utanmadan ortaya serilmektedir.

Ken-dini tanıtmak için mutlaka rezalet lâzımdır. Çok

şükür rezalet yapabilecek insanlar henüz bir

is-tisna teşkil ediyor. Bunlar müstesna fertlerdir.

Fakat kıymet itibarile mi, yoksa rezalet itibarile

mi müstesna? İşte bulunduğumuz hal...» budur,

diyerek zamanımızı tasvir etmektedir. Modern

resmin yenilik kisvesi altında, ekseriya

garabet-ler ve kabiliyetsızlikgarabet-lerle ifade edildiğinde İsrar

eden müellif, bütün bu karışıklık ve geriliklere

karşı durmanın kolay olmadığını, buna cesaret

e-denleri ilerleme kabiliyetinden mahrum ve

anla-yışsız kimseler olmakla itham edildiklerini

anlatı-yor, bu haksız iltihamlara cevap olarak diyorki:

«modern resmin karakteristiği, bilhassa bir eseri

bitirmek kabiliyetinden mahrum olmasıdır...

Fov-lar, Külbistler, (Sürrealistler de dahil olmak üzere

zamanımızın bütün resimlerinin özel vasfı

kabuk-luluk, kirlilik, beceriksizlik gibi nihayet mahiyeti

anlaşılmış şeylerdir. Klâsik resimde Ibir tablo

ya-pılırken, yüksek kıymete bir ihtimam ile

çalışılır-dı. Klâsik resimle bu günkü resmin evsafı

arasın-daki fark yüksel' kıymette eski bir İran halısı ile

çarşıda satılan adi bir halı arasındaki fark

gibi-dir. ..».

Avrupadaki resim san'atı, endüstri

faaliyet-lerinin güzel san* atlar üzerindeki tesiri, tablo

ti-caretinin meydana getirdiği (Vollardienne) resim

tarzı hakkındaki fikirlerini açıklayan Benito,

ki-tabının (Büyü) bahsinde, isyankâr bir lisanla bu

günkü durumu şöyle anlatıyor:

«Bütün dünya bugün Afrikamn tamtamiyle

sarsılmaktadır. Artık ruhu idare eden ne Apollon,

ne de Pan'dır. Bu karanlık âlemde... >snoblar,

a-vallar, bönlar, züppeler, ziziler, zuzular;

swing-ler koşunuz!... her yeni yapılana, hayran

o-lanlar koşunuz. Bu acaip dükkân, akim ıgöç

etme-si dolayıetme-siyle, kapanmadan evvel, onu görmek

için acele ediniz!».

Tertip, şahsiyet ve (ferdiyetçilik, sanat

eşit-liği, sanat berabereşit-liği, mimarlık, şehircilik; Garb

âlemi; tabiata dönüş; bahislerinden sonra, müellif

tenkit kısmında, ısanat münekkitlerini ele alarak

şiddetle tenkit ediyor. Bunların, bir ressamın

kendinden öncekilerden ilham almasını cinayet

saydıklarım, bu yüzden ilerlemeye bir set

çektik-lerini, geriliği teşvik ettikçektik-lerini, orijinallik

baha-nesiyle garabetleri ve saflıkları müdafaa

ettikle-rini, sanatkârları kendi üstatlarını ink'âra

isevket-tiklerini, şahsî menfaat kaygusile vazifelerini

yapmadıklarını acı bir lisanla anlatıyor ve

sözleri-ni şu sert kelimelerle bitiriyor:

E L E K T R İ K İ D A R E S İ N İ N O T O B Ü S G A R A J I M Ü S A B A K A S I

Geçen sayımızda, istanbul Elektrik idaresinin

yaptıracağı g a r a j münakaşasına Y. Mühendis A b

-dülkadir Taşdelen'in iştirak ettirilmediğini yazmış,

Bayındırlık Bakanlığınca bir çok yeterlik belgeleri

b u l u n a n b u zatın, eksiltmeye ne sebeple iştirak

ettiril-mediğini bildirmesini İst. Bayındırlık m ü d ü r ü n d e n

rica etmiştik.

İsmail D e v l e t k u ş u n d a n aldığımız cevabı aşağıda

yayınlamaktayız. Esasen bizi tatmin etmiyen

mek-tupta Devletkuşu, yazımıza cevap veremiyeceğini,

ancak bu işi merciine bildirebileceğini k a y d e t m e k

-tedir. Bu itibarla, bu meseleyi açıklamasını

Bayın-dırlık Bakanlığı Yapı İşleri Başkanlığından

ehem-miyetle rica etmekteyiz.

Kanaatimize göre, Bakanlık t a r a f ı n d a n verilen

yeterlik belgelerinin, b ü y ü k bir kıj'met v e

ehemmi-yeti olması, v e bunları Bayındırlık müdürlüklerinin

b e h e m e h a l nazarı d i k k a t e almaları gereklidir. Bu

meseleye ehemmiyetle nazarı dikkati çekmek

iste-riz.

« A R K İ T E K T » M E C M U A S I N E Ş R İ Y A T M Ü D Ü R L Ü Ğ Ü N E

Mecmuanızın 9 4 7 yılı ( 5 - 6 ) serisinin 149 uncu

sahifesinde (Elektrik idaresinin otobüs garajı

mü-nakaşası) başlığı altında intişar eden ve Yüksek

Mü-hendis Müteahhit A b d ü l k a d i r T a ş d e l e n ' e adı geçen

inşaattan dolayı yeterlik vesikası verilmemesi

hak-kındaki yazıyı o k u d u m .

1 — Mevzuubahis vesikalar Bayındırlık

Mü-dürlüğü t a r a f ı n d a n değil, Vilâyet Vesika Komsiyonu

t a r a f ı n d a n verilmiştir.

2 — Bu m e v z u şahsî bir mesele değil idarî bir

karar neticesidir. Bunların cevapları yalnız tetkik

mercilerince verilebilir.

3 — İsmail Devletkuşu'nun vazifesi icabı

ver-diği k a r a r l a r d a m a n e v î yük altında kalacak bir

isa-betsizlik b u l u n m a d ı ğ ı n d a n m a l û m a t husulünü

ce-v a b e n arzeylerim.

İ . D e v l e t k u ş u T., Y . M i m a r l a r B i r l i ğ i İ z m i r Ş u b e s i : B i r y ı l d a n b e r i k u r u l m a s ı n a ç a l ı ş ı l a n İ z m i r T . Y . M i m a r -l a r D e r n e ğ i k a n u n e n t e ş k i -l e d i -l m i ş v e ç a -l ı ş m a ğ a b a ş -l a m ı ş t ı r . Y ö n e t i m k u r u l u , . b a ş k a n l ı ğ ı n a N e c m e t t i n E m r e , k â t i p l i ğ e A l p T ü r k s o y , m u h a s i p l i ğ e A k i f , ü y e l i k l e r e K e n a n M e r m e r , U l v i B a ş m a n s e ç i l m i ş l e r d i r , İ z m i r v e ç e v r e s i n i n m i m a r l ı k f a a l i y e t i n d e s e m e r e l i ç a -l ı ş m a -l a r b e k -l e d i ğ i m i z , İ z m i r D e r n e ğ i m i z e b a ş a r ı -l a r d i -l e r i z . İ z m i r ş u b e s i n i n a d r e s i : B ü y ü k K a r d ı ç a l ı h a n N o . 31, 2 n c i K o r d o n d u r . M ü h e n d i s l i k k u r s u : İ s t a n b u l T e k n i k O k u l d a 1 E y l ü l 1947 t a r i h i n d e n i t i b a r e n M ü h e n d i s l i k K u r s u a ç ı l m ı ş t ı r . G a r i p b i r i l â n :

Türk Çimentosu ve Kireci ve

Anadolu Çimentoları

T Ü R K ANONİM ŞİRKETLERİ

Sipariş kabulüne devam etmekte olduklarını Sayın Müşterilerine bildirirler. (İ)

n i n p r o j e l e r i n i d e k â f i g ö r m i y e r e k v a a d e d i l e n m ü k â f a t y e r i n e y a l n ı z 650 ş e r l i r a m a n s i y o n v e r m i ş t i r . Ş i m d i k i i d a -r e n i n f e n h e y e t i , m ü s a b a k a ş a -r t l a -r ı n a ö -r n e k o l a -r a k v e -r d i ğ i e v tipini, t a t b i k e t m e k t e d i r . B ü t ü n m i m a r l a r ı n t e t k i k i n d e n g e ç e n b u p r o j e , n e b u -g ü n k ü a m e l e e v i p l â n ı a n l a y ı ş ı n a u y m a k t a , n e d e i k t i s a d î b i r e t ü t t e ş k i l e t m e k t e d i r . M ü s a b a k a : A n k a r a V a l i l i ğ i t a r a f ı n d a n U l u s m e y d a n ı n ı n v e e t r a f ı n d a k i b i n a l a r ı n t a n z i m i T . Y . M i m a r l a r ı v e M ü h e n d i s l e r i a r a -s i n d a m ü -s a b a k a y a k o n u l m u ş t u r . M e y d a n l a m u h t e l i f 12 b i n a n m 1 / 2 0 0 m i k y a s l ı a v a n p r o -j e l e r i n i n t a n z i m i n i i s t i y e n m ü s a b a k a ş a r t l a r ı , m ü k â f a t l a r ı n a z l ı ğ ı v e b i l h a s s a s ü r e n i n k ı s a l ı ğ ı T . Y . M i m a r l a r B i r l i ğ i n i n n a z a r ı d i k k a t i n i ç e k m i ş , v e V a l i l i ğ e m ü r a c a a t e d i l m i ş t i r . Y e r i n d e b i r t e ş e b b ü s : , M ü t e ş e b b i s b i r m i m a r v e m ü h e n d i s g r u b u m e m l e k e t i -m i z d e , y a p ı -m a l z e -m e s i n i b u g ü n k ü d u r u -m d a n k u r t a r -m a k , j ' e r i m e m l e k e t l e r d e o l d u ğ u g i b i ü s t ü n b i r t e k n i k s a ğ l a m a l ı , d o l a y ı s i y l e m e m l e k e t i n y a p ı h a y a t ı n d a i n k i ş a f t e m i n e t m e k m a k s a d i y l e b i r ş i r k e t k u r m a ğ a k a r a r v e r m i ş l e r v e i l k ç a l ı ş m a -l a r a b a ş -l a m ı ş -l a r d ı r . S e r m a y e s i ; b i r m i l y o n d a n y u k a r ı o l a r a k d ü ş ü n ü l e n b u ş i r k e t ; — S t a n d a r d y a p ı e l e m a n l a r ı i m a l e t m e k ; — İ n ş a a t m a l z e m e s i n i n o ı m l a ş t ı r m a k ; — M e s k e n d â v a s ı n d a f i i l î f a a l i y e t y a p m a k g i b i i ş l e r l e u ğ -r a ş a c a k t ı -r . İ l k t o p l a n t ı d a g e ç i c i b i r h e y e t k u r u l m u ş v e B a ş k a n l ı -ğ ı n a d a Y . M i m a r R e b i i G o r b o n s e ç i l m i ş t i r Ş i r k e t i , T . Y . M i m a r l a r v e M ü h e n d i s l e r B i r l i ğ i d e s t e k l e m e k t e d i r . Ş i m d i d e n i ş t i r a k e d e n l e r i n s a y ı s ı m ü h i m b i r y e k û n a v a r m ı ş t ı r .

r

B i r i n c i A y a s o f y a p ı l a n k a z ı : ı ç ı n y a -B i z a n s E s e r l e r i v e A y a s o f y a M ü z e s i M ü d ü r ü M u z a f f e r R a m a z a n o ğ l u t a r a f ı n d a n i d a r e e d i l e n ' B i r i n c i A y a s o f y a -n ı -n t e m e l l e r i o k l u ğ u i d d i a o l u -n a -n y e r d e y a p ı l a -n k a z ı -n ı -n b a z ı t ü n e l l e r i A y a s o f y a n m a n a d u v a r l a r ı a l t m a k a d a r g i r m i ş t i r . B a z ı k i m s e l e r , k a z ı l a r b u ş e k i l d e d e v a m e t t i ğ i t a k d i r d e b i n a -y a z a r a r v e r m e s i i h t i m a l i n d e n b a h s e t m e k t e d i r l e r . M a l z e m e n i n k o n t r o l ü : T . Y . M i m a r l a r B i r l i ğ i İ s t a n b u l Ş u b e s i İ k t i s a t B a k a n l ı ğ ı n a m ü r a c a a t e d e r e k y e r l i f a b r i k a v e i m a l â t h a n e l e r i n y a p t ı k l a r ı i n ş a a t m a l z e m e s i n i n k a l i t e b o z u k l u ğ u n d a n ş i k â y e t e t m i ş , k o n t r o l ü t e m i n i ç i n b ü t ü n i m a l â t a a l â m e t i f a r i k a . k o -n u l m a s ı m e c b u r i y e t i -n i i s t e m i ş t i r .

A R K İ T E K T İ N A B O N E Ş A R T L A R I

ÇİFT SAYİSİ ALTI AYLİĞİ YILLIĞI

1.75 Lira PRIX D'UN NUMERO 1.5 Oola 5.25 „ „ pour 6 NIOIS 4 „ 10 00 „ „ „ UN AN 8 „

cı seri

A r k i t e k t i n k o l l e k s i y o n l a r ı

1931 1932

1933 beher ciltli koleksiyonu 20 Lira 1934 1935 2 c i s e r i 3 c ü s e r i 1936 1937 1938 1939 1940 18 15

Bütün yazılar, resimler, reklâm ve a b o n e bedelleri Posta 'le ARKİTEKT'in idare yerine gönderilmelidir, isteyenlere Reklâm tarifesi gönderilir. Adreslerini değiştiren a b o n e l e r suratla bildirmelidirler. Aksi takdirde kaybolan d e r g i l e r d e n

dolayı müdürlüğümüz sorumlu değildir

Pour tout paioment et d e m a n d e d e r e n s e i g n e m e t , ains' q u e pour tout envoi d e d o c u m e n t t e l s q u e p h o t o s , artice a n n o n c e s , bibliographie â inserer s ' a d r e s s e r a la Direction

No, 3 3 Anadolu Han, Eminönü İstanbul

İ N Ö N Ü A R M A Ğ A N L A R I K A N U N U

(Başı 161 inci sayfada)