Yazar: Joseph E. Aoun
Yay›nevi: The MIT Press, Cambridge, MA, ABD Bas›m y›l›: 2017
Sayfa say›s›: xxii+188 Dili: ‹ngilizce
ISBN: 978-0-262-03728-0
Robot-proof: Higher Education in the
Age of Artificial Intelligence
R
R
obotlar›n egemenli¤inin özellikle ifl yaflam›nda giderek artt›¤› yapay zekâ ça¤›nda yüksekö¤retimin maruz kal-d›¤› tehditler ve f›rsatlar, Joseph E. Aoun taraf›ndan çarp›c› bir flekilde ele al›nmaktad›r. ‹çinde bulundu¤umuz yapay zekâ ça¤›nda insanlar›n devrimsel bir dönüflümle karfl› karfl›ya kald›klar› iddias› kitab›n ana tezlerinden birisidir. Söz konusu devrimin motorunu ise dijitalleflme ve robotlar oluflturmaktad›r. ‹fl uzmanlar› ise bilgisayarlar›n kapasitesinin gittikçe artmas› ne-ticesinde insanlara gereksinimin ciddi boyutlarda azalaca¤› hu-susunda derin bir endifle duymaktad›rlar. Bu durumda yükse-kö¤retimin insan kaynaklar›n› yetifltirme hususunda ciddi poli-tika gelifltirmesi gerekti¤i tezi üzerinde durulmaktad›r.Bu yapay zekâ ça¤›nda, yüksekö¤retim kurumlar› öncelikle müfredatlar›n› gözden geçirerek insanlar›, robotlar›n egemen oldu¤u ifl gücünde ayakta kalabilmeleri için yeni yeterliliklerle donatmak zorundad›rlar. Bu kapsamda, Aoun insanlar›n do¤a-s›n› ve iliflkilerini inceleyen yeni bir disiplinin (humanics) çerçe-vesini çizmektedir. Söz konusu çerçevede insanlar›n eflsiz özel-likleri olan yarat›c›l›¤›n ve esnekli¤in gelifltirilmesi yatmaktad›r. Bu çerçeve, iki boyuttan oluflmaktad›r. Birinci boyutta yeni okuryazarl›klar yer al›rken ikinci boyutta biliflsel yeterlilikler vard›r. Yeni okuryazarl›klar kapsam›nda bilgi okuryazarl›¤›, teknoloji okuryazarl›¤› ve insan okuryazarl›¤› ele al›nmaktad›r. Bilgi okuryazarl›¤›nda insanlar›n bilgiyi okumas›, analiz etmesi ve kullanmas› söz konusudur. Teknoloji okuryazarl›¤› matema-tik bilgisini, kodlamay› ve temel mühendislik bilgilerini içer-mektedir. Son olarak, insan okuryazarl›¤› insanlara iletiflim kur-maya, birbirleriyle etkileflime geçmeye olanak tan›maktad›r. ‹kinci boyuttaki biliflsel yeterliliklerde elefltirel düflünme, sis-temsel düflünme, giriflimcilik ve kültürel beceri yer almaktad›r. Elefltirel düflünmede fikirler ustal›kla analiz edilip verimli bir flekilde uygulan›r. Sistemsel düflünmede bilginin sistemli bir fle-kilde farkl› ba¤lamlarda kullan›lmas› söz konusudur.
Giriflimci-likte daha çok teknolojinin getirdi¤i yeni ifllerde f›rsatlar›n olufl-turulmas›na odaklan›lmaktad›r. Son olarak, kültürel beceride farkl› kültürlerdeki farkl›l›klar›n dikkate al›n›p bu farkl›l›klara göre hareket edilmesi ele al›nmaktad›r.
Yeni okuryazarl›klara ve biliflsel yeterliliklere ek olarak ki-tapta, yaflamsal ö¤renme modelinin önemi üzerinde detayl› bir flekilde durulmaktad›r. Yaflamsal ö¤renmede tüm dünya potan-siyel bir s›n›f, kütüphane veya laboratuvar olarak görülür. Bir baflka ifadeyle, s›n›fta ö¤renilenler dünyadaki gerçek deneyimle-re entegdeneyimle-re edilir. Burada üniversite, özel sektör ve sanayi iflbirli-¤i çok önemlidir. Ayr›ca, yaflam boyu ö¤renme de ele al›nan bir di¤er kavramd›r. Yapay zeka ça¤›nda yaflam boyu ö¤renme, in-sanlara ayakta kalabilmelerini ö¤reten önemli bir etkendir.
‹nsan yeterlilikleri hususunda literatüre insan okuryazarl›¤›, giriflimcilik ve kültürel beceri konular›nda yenilikler getirmesi kitab›n güçlü yönleri aras›ndad›r. Yaflamsal ö¤renme modelinde özel sektörde iflverenlerinin seslerine kulak verilmesi bir baflka güçlü noktad›r. Burada ele al›nan çerçeve ve modelin, yüksekö¤-retim üzerine çal›flan araflt›rmac›lara ve karar vericilere insanla-r›, yeniça¤›n gerektirdi¤i yeterliliklere göre yetifltirme hususla-r›nda dikkate de¤er bir katk› sunmas› beklenmektedir. Di¤er ta-raftan, Northeastern Üniversitesi Rektörü olan yazar›n, üniver-sitesini çok fazla ön plana ç›karmas› okuyucuda bir miktar rahat-s›zl›k oluflturabilmektedir. Ayr›ca, kitapta ele al›nan okuryazar-l›klara ve biliflsel yeterliliklere ek olarak, insanlar› makinelerden ve robotlardan ay›ran, yaflad›¤› topluma ve dünyaya sorumluluk duyup bunun bilincinde hareket etmesi gibi de¤erlere de¤inil-memifl olmas› bir eksiklik olarak durmaktad›r.
Ayd›n Aslan
Selçuk Üniversitesi E¤itim Fakültesi, Konya
aydin.aslan@selcuk.edu.tr
ORCID ID: A. Aslan 0000-0001-6173-5367 İD
Kitap De¤erlendirmesi
/ Book Review
Yüksekö¤retim Dergisi / Journal of Higher Education (Turkey), 9(3), 369. © 2019 Deomed Gelifl tarihi / Received: Eylül / September 23, 2019; Kabul tarihi / Accepted: Ekim / October 20, 2019 doi:10.2399/yod.19.013
Bu makalenin kullan›m izni Creative Commons Attribution-NoCommercial-NoDerivs 3.0 Unported (CC BY-NC-ND3.0) lisans› arac›l›¤›yla bedelsiz sunulmak-tad›r. / This work is licensed under the Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivs 3.0 Unported (CC BY-NC-ND3.0) License. To view a copy of this license, visit http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/ or send a letter to Creative Commons, PO Box 1866, Mountain View, CA 94042, USA.
