Aflatoksin ve glukomannanın tavşanlarda bazı hematolojik parametreler üzerine etkileri

Vet.BiL.Derg. (2007),21,2:·n -50

AFLATOKSiN VE GLUKOMANNANIN

TAVŞAN

LARDA

BAZI HEMATOLOJi K

PARAM ETRELER

ÜZERiN E

ETKiLERi*

Nurcan Dönmez@

1

Banu

A

talay"

Deniz Fedai

1

The Effects of Af1atoxin and Glucomannan on some

Hematological Parameters in

Rabbits

Özet:Bu_{çalışma tavşanlarda}allatoksinve glukomannan _{uygulamasının bazı}hematolojik parametreler üzerine etkisini

belirlemekamacıyla yapıldı . Araştırmada40 adet YeniZelanda tavşanı kontrol(K),glukomannan(G),glukomannan+

allatoksin(AG) ve aflatoksin(A) olmaküzeredört grubaayrıldı. 10 hafta süren deneme sonunda aflatoksinuygulanan

grupta (A) kontrol (K) grubuna göre alyuvarve hemoglobin düzeyinde önemli(p<O.OS)azalma görülürken,gruplar ara

-sındaMCV, MCH ve MCHC defarklılıkgözlenmedi. AveAGgruplarındalökositsayısınınkontrole göre önemli oranda (p<O.OS)arttığı tespitedildi.AyrıcaA grubunda heterofil yüzdesinde kontrole göre önemli birartış, lenlosit yüzdesinde

ise önemli birazalma belirlendi (p<O.OS).Sonuç olarak,araştırmadaelde edilen veriler allatoksikozis de klinikbelirtiler

ortayaçıkmadan hematolojikparametrelerdeki değişikliklerive uygulamadakullanılan glukomannanın etkinl iğ iniortaya koymas ı açısındanönemlidir.

AnahtarKelimeler: Atlatoksin,glukomannan,tavşan,hematolojikparametreler

Summary: The airnol this study wasto evaluatethe elfects ofatlatoxinand glukomannanon somehematological pa

-rameters. In the study, 40 New Zellandrabbitswere used and the rabbits were seperated equally to fourgroups as

control (K), glucomannan (G), glucomannan+ allatoksin (AF) and aflatoxin (A). At the end of the (10 week)

ex-periment, erythrocyte and haemoglob in levels decreased significantly (p<O.OS) in A and AG groupscompared with

controlgroup and there was no dillerences in MCV, MCH and MCHC levelsbetween groups. When compared with control leukocyte countincreased in A and AG groups (p<O.OS).Additionally, heterofil count was higher and Iymphocy -te count was lower in A group (p<O.OS) than control. In conclusion,the results determined in the studymight bei m-portant to demonstrate the ellects<A allatoxicosis and glucomanna:1 on somo haematological parameters belore the

clinicalsymptoms appear.

Key Words: Aflatoxin, glucomanna n, rabbit, hematologicalparameters.

Giriş

Aspergillus flavus

'le

Aspergillus parasiticus

tarafı nd a n üretilen aflatoksin B1 toksik bir m

e-tabolit olup gıda kontaminasyonlarına neden o

l-maktadır (Çelik ve ark., 2000a). Hayvanların du

-yarlılığı ve alınan toksinin miktarına bağlı olarak

aflatoks inler akut ve kronik zehirlenmelere yol açarlar (Oğuz ve ark., 2000). Aflatoksikozis; organ ve dokularda patolojik bozukluklar, bü-yüme hı z ın ı n gerilemesi, ölüm oranın artması, immun sistem baskılanması, anemi, kan ı n pıh­ tılaşma süresinin uzaması, yağ , karbonhidra t ve

protein metabolizmasının bozulması ile he

-patotoksik, mutojen ik, teratojenik, karsinojenik gibi olumsuz etkilere yol açmaktadır ( Çelik ve ark.,2000b).

Aflatoksinintoksik etkisi sonucu biyokimyasal

ve hematolojik parametrelerde önemli

de-ğişi klikler meydanageldiği bildirilmektedir (Keçeci

ve ark., 1998; Oğ uz ve ark., 2000). Kronik ve subklinik aflatoksikozis olaylarında biyokimyasa l ve hematolojik parametrelerdeki değişikl ikler kl i-nik bulgulardan önce meydana geldiği b il-dirilmektedir (Arawind ve ark., 2003). Nitekim

broylerlerde rasyona 2,5mg Ikg aflatoxin (AF)

ilave edilmesinin hemoglo bin miktarı, hematokrit

değer, trombosit say ı s ı , lenfosit ve bazofil yüz-Gel işTarihi:27.03.2007 @: nurcundonmcz G'sclcuk.cd u.tr

*BuçulışmaS.Ü.BAPtaranndandesteklenmiştir(Proje No :06-101010 \.Sd "u\:.U\\\,,~t'>\t~'>\\'ıetet\\\~tF';\\'.ü\t~'>\.Fh )'o\o)\I\n..b\\\m D \1.KO \'{ 1\

DöNMEZ , ATALA Y. FEDAl

deler inde azalmaya ned en olurken heterofi l yüz-desini artırdığı bildiril mekted ir (Keçeci ve ark 1998). Abdel Wahhab ve ark.• (2002) ratlarda

yaptı kla rı ça lışmada AF uygu lamasını n he

-moglobin, eritrosit ve lökos it düzeyl erini azalt

-tığın ı tespit et mişle rdir. Yine

Yo

uset

ve ark., (2003) tavşanla rda yapmı ş old ukla rı çalışmada farklı oranlarda verilen AF'ni n hemogl ob in mik

-tarını, eritrosit sayısını ve hemat okr tt değeri

önemliderecede azalttığın ı belirfemlşlerdlr.

AF'nin olumsu z etkile rini önteyebüecek uy

-gulamaların araştı rıl ması nda kullanılan en po -püler metot. kolay uyg ulan ab ilme sinde n dolayı yemiere AF bağlama özelllğine sahip bileşiklerin ilave edilmesidi r(Eraslan ve ark.,2004). Son yıl­ larda bu amaçl a doğal ve sentetik

zeclttter

gibi aliminyumsilika lar , bent oni Uer , Iiüoslllkalar ve kü-noptltottt kullan ı larak bazı çalışmalar yapılmışt ı r (Eraslan ve ark., 2004, Basmacıoğlu ve ark., 2005) . Biyolojik detoksili kasyo nda farklı bir

yak-laş ım da, Saccharom yce s cerevislae (SCE) ve onun hücre duvarı kompone ntinin (glukomannan) AF'nin yan etkilerini azaltma k için kullanı mıdır

(Dia z ve ark. , 2002, Raju ve Devegowda 2000). Esterifiye glukoma nna n AF'j oldukça yüksekbağ­

layabilme (%80-97) kapasitesi göstermektedi r (Dia z ve ark ., 2002, Basmacıoğlu ve ark 200 5).

Farklı dozla rda adsorban olarak gtukom anna n

uygulanan çal ışmalarda glukomannanı n, AF'nın

biyo kimyasal (Basmacıoğlu ve ark.,2005) ve he

-mat

otoilk

parametr e le r (Cla rk ve ark., 1986) ile

performans (Raju ve Deveg ow da 2000) ve immun (Ç eli k ve ark., 1996) cevap üzerine olan olumsuz etkilerini kısmen ya da tamamen

or-tadan kaldı rdığı ifade edilmektedir (Raju ve D

e-vegowda 2002, Aravind ve ark., 2003,santın ve

ark..

2003).

Bu çalı şmad a , yemle birlikte aflatoks in ve-rilen tavşanlarda atıataksinin ve adso rba n olara k gluk omannan ilav esinin hematoloji k parametreler üzerineetkilerininbelirlenmesi amaçlan mı ştı r.

48

Materyalve Metod

Araştırmada sağl ıklı.40adetYen iZelanda tav -şanı kullan ı ldı. Tavşanlar her grupta 10 adet ve grup canlı ağırlı k ortalamaları birbirine yakın olmak üzere 4 gruba ayrıldı. Gruplardaki tavşanların her biriayrı kateele rdetutularak10haftal ıkdeneme b

o-yunca aşağıdaki şekilde ad fibit um olarak

bes-lendiler:

1. grup(K),tavşanpelet yem

2. grup(A) , 125 ppb aflatoksiniçeren normal peletyem

3. grup(G) ,1000 ppm MGiçeren peletyem 4. grup (AG),125 ppb

aüatokstn

+ 1000 ppm

MGiçerenpeletyem

Deneme boyunca hayvanların önlerinde daima temizsubulundurulmasınaözen gösterildi.

Deneme sonunda hayvanlardan analizler için intrakardiyak punktur lle ant i koag ül anlı tüplere alı­

nan kan örnek lerinde alyuvar. akyuvar sayıları. he-maglobin(Hb)miktarı,hematckntdeğer, alyuvarin -dekslerinden MCV (Mean Corpuscular Volume), MCH (Mean Corp uscular Haemog lobine), MCHC (Mean Corpuscular Haemoçlo btne Concentration), sedimentasyon hızı ve akyuva r tiplerinin yüzde oranları belirlendi. Hemoglobin miktarı ticari kit ( Bl-osystern) kullan ı larak spek trotc tome trtk olarak be-lirlenirken alyuvar ve akyuvar sayıları he-mos itometre; hematokrit değer mikrohematokrlt santrifüj; sedimentasyonhızı ,westergreen yöntemi; alyuvar indeksleri iseform ülyardımıyla belirlendi.

Çalışma sonunda verilerin Istatiksel analizleri

yapılarak, gruplar arası farklılıkları n öneml SPSS

10.0 paket programından Iaydalarnlarak tespit edit-di.

Bulgular

Çalışmada elde edilen verilerTablo 1veTablo 2'desunulmuştu r.

An:.ılo hl o teGlukom:.ın n:.ınınTatşanlarda lla Zl.••

Tablo1.Kontrol ve denemegruplarında bazıhematolojik parametreler, (n=10,X±SX)

Parametre K G AG

Alyuvar(x1Q6/mm3) 6.036 ±0,432a 5.265±0.107ab 5.012 ±0.336b

Akyuvar(x1o:ı/mm3_{) 6.560 ±3.87b 7.730 ± 5.50ab 8.160t8.78a}

Hematokrit(%) 42.00 ±1.366a 39.10±1.29a 38.90 ±1.004a

Hemoglobin (grIdi) 14.51±1.015a 13.05±.440ab l2.6H .563ab

Sedimentasyon1(mmlh) 2.21±0.84b 2.37 ± 0.19a 3.08±0.15a

Sedimentasyon2(mmlh) 4.27±0.28b 4.83±0.28ab 4.98i 0.22a

MCV ij.t3) 69.036 i 3.41 74.26 i 2.36 77.61 i 7.31

MCHB (pg) 24.03i 1.71 24.78i 1.31 25.27 i 3.23

MCHSC(%) 34.54±2.33 33.37i 1.05 32.57±1.04

a, b;p-c0,05

Tablo 2. Kontrolve denemegruplarındalökosit%oranları,(n::ııl0,Xi SX)

A 4.886±0.283b 9.040i 6.38a 38.30±1.41a 12.20i O.46b 3.31

±

0.08a 5.2

±0.

10a 78.38

±

4.53 24.96±1.29 31.85

±

1.87 K G AG A

Heterotü 17.90

±

2.45b 17.80 12.45b 26.60 .t2.53ab 34.70

±

3.99a

lenlosit 77.70±3.13a 77.50İ2.59a 69.70 ±4.77b 62.40±2.52c

Mon osit 2.20 ±0.59 2.30±0.58 2.10±0.93 2.00 ±0.78

Eozinelil 1.00i 0.36 1.2010.29 0.8010.32 0.4010.22

Bazofil 1.20İ0.38 1.20±0.36 0.80i 0.18 0.50İO.16

e,b,c;pc 0.05

Tartı şm a

Tavşanlar aflatoksine aşırı duyarlılıklan ile

bi-linmektedirler. Buna karşm çok az çalışmada

at-latokstkozisve allatoksin mekanizmasıbutürde

ça-Iışı lmı ştır (Clark ve ark., 1986). Bundan dolayı çalışmada mutojenik, teratojenik , karsinojenik ve immunos upresif (Çelik ve ark., 2000b) gibi etkileri

olan all ataksinin hematolojik parametreler üzerlno

etkisibelirlenmeyeçalışıldı.

Çal ışmada , aflatoksin uygulanan grupta

be-lirlenen tıematcıojk parametrelerden alyuvar, he·

matoknt deQer ve hemoglobin düzeyleri kontrol grubuna oranla bir azalma gösterirken, bu azalma

sadece atyuvarvehemoglobin düzeylerinde

ö

ne

m-liydi (Tablo 1).AG grubunda aynı parametreleraçı­ sından kontrole göre bir azalma belirlense de bu azalma sadec e alyuvar sayısında önemliydi. Gr up-lar arasında MCV , MCH ve MCHC açısından

önemli bir farklı lı k yoktu. Buna karş ın birçok t ak-tördende etkilenebHecek sedimentasyonhızı kanı­

rol verileriyle kryaslandığmda A grubunda önemli

derecede artmı ş ola rak belirlendi (Tablo 1). Yine A

ve AG grubu nda ki lökosi t sayısı kontrol grubuna

49

göre önemli oranda artll Q ı belirlenirken, A qru -bundakiartışoldukça belirgindi.Ayrıca Agrubunda

kontrol grubuna göre heterofll yüzdesinde önemli bir artış, yine A ve AG grubunda lenfosil yü z-desinde ise önemli bir azalma belirle ndi (Tablo 1.

2). Çal ışmada G grubunda hematolojik pa -rametrelerde kontr ole göre önemli değiş iklikler meydana gelmedi (Tab:t> 1, 2).

Keçectve ark.• (1998) yaptıktan çalışmada he -maıokril deQer,hemoglob in miktarı, MCH ve t

rom-basit saymnm ellaloksinle beslenen braylerlerd e deprese olduğunubildirirken,allaloksinl igrupta se· dimentasyon hızında ise artış bildirmektedirler. OQuz ve ark., (2000) da aflatoksin verilen br oy-lerlerde hematokrit değer. hemoglabin miktarı, ent

-roslt sayısı, MCV,trombosit sayıs ı ve lenfosit yüz·

desinde azalma olduQunubelirtmektedirier .Yine bir başka çalışmada aüatckstne maruz bırakı lan br oy-lerle rde hematokrit.hemc çlobin, ABC.trombosttve lerıtosit sayısında bir azalma olduQu,glukomannan (1g/kg) ilavesinin .se bu olumsuz elkileri azaltll OI

bild irilmektedir(Basmacıoğlu ve ark.,2005).Bu

ça.

Iışmadaelde edilenverileryukarıdaki çalışmaları

or-duQu gibiYousef ve ark.,(2003) ileAbdel Wahhab

DÖNtvlEZ,ATALAY,FEDAl

ve ark., (2002)'nın bulgularını da destekler n

l-teliktedir.

Aflatoksin tek başına normositik normokromik anemi olarak sonuçlanan total eritrosit sayısında azalmaya neden olmaktadır (Abdel Wahhab ve ark., 2002). Hematolojik parametrelerdeki bu azal-manın protein sentezinin inhibisyonu (Kaneko ve ark., 1989), total demir kapasitesindeki azalma (Harvey ve ark., 1991)veAF'dendolayı oluşan he-mapoetik selüler defekt (Van Vleet and Ferrans 1992) gibi faktörlerden kaynaklanabileceği ileri

s

ü-rülmektedir (Abdel Wahhab ve ark., 2002). Yine af-latoksikozisin lenfositopeni ve monositopeniye neden olmakla birlikte WBC ve heterolil sayısında

bir artışa neden olduğu bildirilmektedir (Çelik ve ark., 1996;Abdel Wahhab ve ark., 2002, Oğuz ve ark., 2000, Basmacıoğlu ve ark., 2005). WBC ve heterofil yüzdesindeki buartış toksine karşı immun sistemin yangısal bir cevabı olarak de-ğerlendirilebilir. Bunun yanı sıra diğer lökosit t ür-lerindeazalma ise atlatoksinin immun sistemi

bas-kılamas ından kaynaklanabilir (Keçecive ark., 1998;

Çelikve ark., 2000).

Sonuç olarakçalışmada da AFninolumsuz et-kilerini azaltmak için glukomannan uygulanan G grubuna ait verilerin K grubu ile benzerliği ve AG grubunda ki değerlerin ise G ve Agrubu düzeyleri arasında yeralması glukomannanınolumlu etkisine bağlanabilir. Ayrıca çalışmada elde edilen veriler kronik toksikasyon bulguları ortaya çıkmadan

tat-latoksinin hematolojik yansımaları nın

be-lirlenmesininyanı sı ra uygulananglukomannan do-zununetkinliği açısındanda önem arz etmektedir.

Kaynaklar

Abdel-Wahhab, MA, Nada, SA, Khalil, FA (2002)

Physiologicaland toxicological responses in rats fed a

f-latoxin- contaminated diet with or without sorbent

ma-terials.AnimalFeedScL Thec.97: 209-219.

Arawind, K.L., Patil,V.S., Devegowda, G.,Umakantha, B., Ganpule S.P. (2003)elficiacy of esterified glucomannan to

counteraet mycotoxicosis in naturallycontaminated feedon

performance and serum biochemical, haematological

pa-rameters inbroilers. PoultrySeL 82: 571·576.

Basmacıoğlu, H.,OğuzH., Ergul M., ÇölR, BirdaneY.O. (2005) Effect of dietary esterified glucomannan on

per-formance, serum biochemistry and haematology 'n

bro-ilers exposed to aflatoxin.Czech. J. Anim.ScL50, 1, 3 1-39.

Clark, J.D., Greene, C.E., Calpin,J.P.,Hatch, RC. and

Jain, A.V. (1986) Induced Aflatoxicosis in Rabbits:Blood

coagulation Defects. Toxicology and Applied Phar-macology. 86,353-361.

Çelik, I.,Demet, Ö.,Dönmez,H.H.,Oğuz, H.,Boydak, M. 50

(1996) Aflatoksin ve Aflatoksin Bağlayıcısı Olan Polivinil

Polipirolidon (PVPP)Verilen Broylerlerde PeritonealMak

-rofajlann Fagositik ve Mikrobisidal Aktivitelerinin

Be-lirlenmesi. Veteriner Bilimleri Dergisi.12,1,145·15 1.

Çelik,I.,Oğuz,H.,Demet,Ö.,Boydak, M.,Dönmez, H.H., Sur, E.,Nizamlıoğlu, F. (2oo0)a EmbryotoxicityAssayol

Aflatoxin Produced by Aspergillusparaslticus NRRL 2999. BritishPoultry Science,41,401-409.

Çelik,I.,Oğuz,H., Demet,Ö.,Dönmez, H.H., Boydak, M.

Sur, E. (2000)b Elficacyof Polyvinylpolypyrrolidonein R

e-ducing the Immunotoxicity ol Aflatoxinin GrowingBroilers.

BritishPoultry Science, 41, 430-439.

Diaz, D.E, Hagler, W.M., Hopkins, BA, Whitlow, L.W. (2002)Aflatoxin Bindersi: In vitro BindingAssay ForA

I-latoxin B1 by Several Potential Sequestering Agenls.

Mycopathologia,156, 223-226.

Erasıan, G., Liman, B.C., Güçlü, B.K., Atasever., Koç, A.N.,Beyaz, L. (2004) Evaluationof aflatoxin toxicity in

Ja-panes quails given variousdoses of hidrated sodium ca

l-cium :.Juminosilicate. Bull. Vet. Inst. Pullawy. 48: 511-517.S

Harvey, RB., Kubera, L.F., Phillips, T.D., Cornier, D.E.,

Ellisade, M.H., Hull, W.E. (1991) Dimunition ol aflatoxin toxicityto growing lambs by dietary supplementationwith HSCAS. Am.J.Vet. Res.,52:152-156.

Kaneko, J.J. (1989) Clinical Chemistry of Domostic A

ni-mals,4th Edition,Academic Pres,SanDiego,CA. Keçeci,T., Oğuz, H.,Kurtoğlu, V.,Demet,Ö. (1998) EI· fects of polyvinylpolyprolidone, synthelic zeoliteand

ben-tonite on serum biochemical and haematological

cha-racters ol broiler chickens during aflatoxicosis. British

Poultry Science. 39, 452-458.

Oğuz, H., Keçeci, T., Birdane, Y.O.,Önder, F.,Kurtoğlu, V. (2000) Effecl of clinoptilolile on serum biochemicaland haematological characters ol breller chickens during

at-latoxicosis.Research in Veterinary Science.69, 89-93. Raju, MVLN., Devegowda,·G. (2000) Influence ol es-terified glucomannan on performance and organ mo

rp-hology, serum biochemistry and haematology in broilers

exposed to individual and combined mycotoxicosis

(at-latoxin, ochratoxinandT·2 toxin).Br.Poult.Sci. 41,

640-650.

Santin, E.,Paulilla,A.C.Maiorka,A., Nakaghi, L.S.O.,Ma

-cari, M.,Silva, A.V.F.Alessi,A.C.(2003) Evaluationol the

efficacy of Saccharomyces CerevisiaeCell Wall to Ame-lioratetheToxic Effects of Aflatoxin in Broilers.Int. J.

po-ultry Sci. 2, 341·344.

Van Vleet, J.F., Ferrans, V.J. (1992) Etiological Factors and Pathologic Alterations in Selonium- Vitamin E D e-ficiencyand ExcessinAnimals and Humans. Biol.Trace

Elem. Res.,33, 1-12.

Yousef, tAI., Salem, MH., Kamel, KI, Hassan, GA.,

EI-Nouty, FO. (2003) Influence ol ascorbic acid s upp-lemen t:ıti on on the haomatological and elinical b

i-ochern.stry parameters of male rabbits exposed to