Girifl
Dünyada büyük bir halk sa¤l›¤› sorunu oluflturan leptospiroz ülkemizde de yayg›nd›r. Ancak leptospirozun klinik tan›s› zordur; çünkü Leptospira çok de¤iflik organ sistemlerini etki-leyebilmektedir. Leptospirozun tan›s› ço¤unlukla grip, aseptik menenjit, ensefalit, dang atefli, hepatit ve gastroenterit gibi klinik tablolarla kar›flabilir. Leptospirozun kesin tan›m› etkenin veya etkene karfl› oluflan antikorlar›n bulunmas›yla konur (1). Fakat
Klimik Dergisi • Cilt 17, Say›:2 • 2004, s:91-94 91
Türkiye’de Leptospiroz: Tan› Yöntemleri ve Karfl›lafl›lan
Sorunlar
Erdal Polat
1, Gökhan Aygün
1, Vildan Özdemir
2, Sebati Özdemir
3, Kemal Altafl
1(1) ‹stanbul Üniversitesi, Cerrahpafla T›p Fakültesi, Mikrobiyoloji ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Dal›, Cerrahpafla-‹stanbul (2) Etlik Veteriner Kontrol ve Araflt›rma Enstitüsü, Etlik-Ankara (3) ‹stanbul Üniversitesi, Cerrahpafla T›p Fakültesi, ‹ç Hastal›klar›
Anabilim Dal›, Hepatoloji Bilim Dal›, Cerrahpafla-‹stanbul XI. Türk Klinik Mikrobiyoloji ve ‹nfeksiyon Hastal›klar› Kongresi (30 Mart-3 Nisan 2003, ‹stanbul)’nde bildirilmifltir.
kolay uygulanabilen tan› testlerinin her yerde bulunamamas› nedeniyle leptospirozun tan›s› zordur. Leptospiroz ülkemizde genel epidemiyolojik özellikleri konusunda yeterli bilgi bulun-mayan bir zoonozdur.
Yeryüzünün çeflitli bölgelerinden izole edilmifl Leptospi-ra’lar›n morfolojileri ve kültür özellikleri benzerdir. Ancak Leptospira’lar klasik taksonomiye göre 26; DNA yap›lar›na göre 23 serogrup ve 250’nin üzerinde serotipe sahiptir (2). Bu serovarlar›n büyük bir bölümünü patojen Leptospira olarak ka-bul edilen Leptospira interrogans kapsar (Interrogans komp-leksi). Di¤er büyük bir bölümünü de patojen olmayan Leptos-pira biflexa (Biflexa kompleksi) kapsar (2,3).
L. interrogans kolay bükülebilen 6-12 m m uzunlu¤unda, 0.1 m m eninde, canl› halde adi mikroskopta ancak karanl›k sa-hada görülebilen, bir veya iki ucu k›vr›k s›k spiralli, çok hare-ketli ve hareket ettikçe çeflitli flekiller alan bakteriler olup bo-yalarla zor boyan›rlar; Giemsa yöntemi ile boyamada geç ola-rak veya gümüflleme yöntemiyle boyan›rlar.
Özet: Çal›flmada 197 kan, 48 idrar, 15 BOS, 1 kemik ili¤i, 1 karaci¤er biyopsisi ve 1 asit s›v›s› olmak üzere toplam 263 ma-teryal Leptospira yönünden incelenmifltir. 197 serum örne¤inin 128 (%65)’inde karanl›k alan mikroskobu pozitif, 69 (%35)’unda negatif bulunmufltur. Lam aglütinasyon (LA) testi yap›lan 197 serum örne¤inin 112 (% 57)’si pozitif, 85 (% 43)’i negatif olarak belirlenmifltir. Mikroskopik aglütinasyon testi (MAT) yap›lan 65 serum örne¤inin 22 (%33.8)’sinde MAT’›n po-zitif, 43 (%66.2)’ünde negatif oldu¤u görülmüfltür. Kültürü yap›lan 197 kan örne¤inin 102 (%51.8)’sinde üreme olurken, 95 (48.2)’inde üreme olmam›flt›r. Kemik ili¤inin direkt mikroskop incelemesinde Leptospira görülmüfl ve kültürde Leptospira üremifltir. BOS örne¤inin 9 (%60)’unda LA testi pozitif, 6 (%40)’s›nda negatif bulunmufl; ancak karanl›k alan mikroskobu negatif bulunmufl ve kültürde üreme olmam›flt›r. 48 idrar örne¤inin 1 (%2.1.)’inde karanl›k alan mikroskobunda Leptospira görülmüfl, ancak hiçbir idrar örne¤inin kültüründe Leptospira ürememifltir. Karaci¤er biyopsisi ve asit s›v›s›n›n direkt mik-roskop incelemesinde Leptospira görülmemifl ve kültürde üreme olmam›flt›r. Çal›flmam›zda, leptospirozun ülkemizde az›msan-mayacak oranda var oldu¤u görülmüfl; dolay›s›yla kuflkulu infeksiyonlar›n ay›r›c› tan›s›nda leptospirozun daima göz önüne al›nmas› gerekti¤i sonucuna var›lm›flt›r.
Anahtar Sözcükler: Leptospira, leptospiroz, tan›.
Summary: Leptospirosis in Turkey. Its diagnostic methods and challenges. In this study, we investigated a total of 263 spe-cimens for leptospirosis (blood 197, urine 48, cerebrospinal fluid 15, bone marrow 1, liver biopsy 1 and ascites 1). Dark-field examinations and cultures of all specimens were performed and cultured in Ellinghausen-McCullough-Johnson-Harris (EMJH), Fletcher, and Barbour-Stoenner-Kelly (BSK) media. Dark-field examination was found positive in 128 (65%) and negative in 69 (35%) of investigated 197 sera specimens. Microscope slide agglutination was positive in 112 (57%) and negative in 85 (43%) of 197 sera samples. Microscopic agglutinaton test (MAT) was positive in 22 (33.8%) and negative in 43 (66.2%) of 65 sera samples. 102 (51.8%) of 197 specimens cultured became positive. Dark-field examination and culture was positive for bone mar-row specimen. Microscope slide agglutination in 9 (60%) of cerebrospinal fluid was positive; however, dark-field examination and culture was negative. Leptospira was seen in 1 (2.1%) of 48 urine specimens in dark-field microscopy, however no leptosi-ra was recovered from the culture. Leptosileptosi-ra was not seen in liver biopsy and ascitic fluid by direct microscopy and no growth was detected in culture. Our study showed that leptospirosis is not uncommon in our country and leptospirosis should be always considered in the differential diagnosis of undiagnosed infectious cases.
Aerop olan bu bakteriler en iyi 28-30°C’de nötr veya hafif alkali (pH 7.2-7.6) ortamda ürerler. Bu bakteriler asid (pH 6.5) ortamda h›zl› bir flekilde öldükleri halde alkali ortamda (pH 8.4) yaflayabilirler (2,4). Sentetik besiyerinde üreyebilen Lep-tospira’lar doymam›fl uzun zincirli ya¤ asidlerine muhtaçt›rlar. Üremeleri için ortamda kan veya daha iyisi %12 tavflan serumu bulunmal›d›r. Bu amaç için gelifltirilmifl, Ellinghausen-McCul-lough-Johnson-Harris (EMJH), Johnson, Korthof, Fletcher, Noguchi ve Stuar gibi besiyerleri albüminli ve ya¤ asidlidir. Bu besiyerlerinde en erken 3-20 günde (2-3 ay) ürerler. Besi-yerlerini buland›rmazlar veya çok az bir bulan›kl›k olufltururlar. Yar› kat› besiyerinde üstten birkaç milimetre afla¤›da daha çok üremektedir. Serolojik tan› için makroskopik aglütinasyon, mikroskopik aglütinasyon testi (MAT), lateks aglütinasyonu, lam aglütinasyonu (LA), ELISA IgM, IFAT testleri kullan›l-maktad›r. Ancak bu testlerden pozitif kan kültürü ve MAT ço¤u araflt›rc› taraf›ndan leptospiroz tan›s›nda alt›n standard olarak kabul edilir (1,3-5).
Bu çal›flmada leptospiroz düflünülen hastalardan gönderi-len materyallerde karanl›k alan mikroskobunda direkt inceleme, LA ve MAT; Leptospira kültürü için EMJH, Fletcher ve Bar-bour-Stoenner-Kelly (BSK) besiyerleri kullan›lm›flt›r. Bu yön-temlerle elde edilen sonuçlar karfl›laflt›r›lm›flt›r.
Yöntemler
Leptospiroz flüphesi ile ‹stanbul’daki de¤iflik hastaneler-den ve Trakya Üniversitesi T›p Fakültesi’nhastaneler-den laboratuvar›m›za gönderilen 197 kan, 48 idrar, 15 BOS, 1 kemik ili¤i, 1 karaci¤er biyopsisi ve 1 asit s›v›s› olmak üzere toplam 263 materyal ça-l›fl›lm›flt›r.
Kan örnekleri ve kemik ili¤i 3 000 devirde 30 dakika sant-rifüje edildikten sonra ayr›lan serumlardan lam-lamel aras› haz›rlanan preparatlar karanl›k alan mikroskobunun 400X bü-yütmesinde incelenmifltir. Serum, taze kan ve kemik ili¤i ör-neklerinden Leptospira kültürü için EMJH, Fletcher ve BSK besiyerlerine, yine kan›n flekili elamanlar›n› içeren dipteki çö-küntüsü 20 ml BSK besiyeri bulunan 50 ml flasklara ekilmifltir.
Klimik Dergisi • Cilt 17, Say›:2 92
Tablo 1. 197 Kan Örne¤inden Elde Edilen Sonuçlar Karanl›k Alan Lam
Mikroskopisi Aglütinasyonu Kültür
Pozitif Negatif Pozitif Negatif Pozitif Negatif Toplam 128 69 112 85 101 96 197
Tablo 2. 197 Kan Örne¤inin Kültürde Üreme Sonuçlar›na Göre Duyarl›l›k ve Özgüllük De¤erleri
Duyarl›l›k Özgüllük PPD* NPD**
% % % %
Karanl›k alan mikroskopisi 98 67 75 97 Lam aglütinasyonu 90 78 82 87
*Pozitif prediktif de¤er, **Negatif prediktif de¤er
‹drar ve BOS örnekleri 3 000 devirde 30 dakika santrifüje edil-dikten sonra üst k›sm› bofl steril tüp-lere al›nm›fl ve dipteki çöküntüle-rinden lam-lamel aras› haz›rlanan preparatlar karanl›k alan mikrosko-bunun 400X büyütmesinde incelen-mifl ve Leptospira kültürü için EMJH, Fletcher ve BSK besiyerle-rine ekilmifltir. ‹drar örneklerinin pH’sine pHmetre ile bak›lm›flt›r.
Karaci¤er biyopsisi ve asit s›v›-s› Leptospira kültürü için EMJH, Fletcher ve BSK besiyerlerine ekil-mifltir.
Ekim yap›lan besiyerleri 30°C etüvde bekletilmifl ve 7. günden ih-tibaren üremenin olup olmad›¤›na bak›lm›fl; üreme olanlar pozitif ola-rak kabul edilmifl; üreme olmayan kültürler 3 ay süresince takip edilmifl ve üreme olmayanlar ne-gatif olarak de¤erlendirilmifltir.
Çal›fl›lan 197 serum örne¤inin, 197’sine LA testi (Sanofi Pasteur, France), 65’ine MAT [(Etlik Veteriner Araflt›rma Ens-titüsü) (L. australis serotip Bratislava, L. semeranga serotip Pa-toc 1, L. canicola serotip Hond Utrecht lV, L. grippotyphosa se-rotip Moskova 5, L. hebdomadis sese-rotip Hebdomadis ve L. icte-rohaemorrhagiae serotip Copenhageni wijnberg)] ve LA testi yap›lm›fl›r. 15 BOS örne¤ine de sadece LA testi yap›lm›flt›r.
Karanl›k alan mikroskobunda tipik iki ucu k›vr›k, hareket-li spiral bakterilerin varl›¤›, LA testinde üretici f›rma önerile-rine göre parçal› aglütinasyon, MAT’ta herhangi bir serotipe karfl› 1/50 ve üzeri titrelerde mikroaglütinasyon pozitif olarak kabul edilmifltir. Birden fazla serotipe karfl› aglütinasyon sap-tand›¤›nda en yüksek titre, etken serotip olarak yorumlanm›fl-t›r. Kültür yap›lan besiyerlerinden herhangi birinde, karanl›k alan mikroskobunda tipik iki ucu k›vr›k, hareketli spiral bakte-rilerin varl›¤› pozitif olarak de¤erlendirilmifltir.
Sonuçlar
Çal›fl›lan 197 serum örne¤inin 128 (%65)’inde karanl›k alan mikroskobu pozitif, 69 (%35)’unda negatif bulunmufltur. LA testi yap›lan 197 serum örne¤inin 112 (%57)’sinde pozitif, 85 (%43)’inde negatif oldu¤u belirlenmifltir. MAT yap›lan 65 serum örne¤inin 22 (%33.8)’sinde MAT pozitif, 43 (%66.2)’ünde negatif oldu¤u tespit edilmifltir. Kültürü yap›lan 197 kan örne¤inin 102 (%51.8)’inde üreme olurken, 95 (%48.2)’inde üreme olmam›flt›r.
197 kan örne¤inin sonuçlar› Tablo 1, sonuçlar›n duyarl›l›k ve özgüllük de¤erleri ise Tablo 2’de sunulmufltur.
MAT pozitif bulunan serotipler ve MAT sonuçlar›na göre direkt mikroskopik inceleme, LA testi ve kültür sonuçlar›n›n duyarl›l›k ve özgüllük verileri Tablo 3 ve Tablo 4’te verilmifltir. Kemik ili¤inin direkt mikroskop incelemesinde Leptospira görülmüfl ve kültürde Leptospira üremifltir.
15 BOS örne¤inin 9 (%60)’unda LA testi pozitif, 6 (%40)’s›nda negatif bulunmufltur. Karanl›k alan mikroskobunda
Leptospira görülmeyen BOS örneklerinin kültüründe de üre-me olmam›flt›r.
48 idrar örne¤inin 1 (%2.1.)’inde karanl›k alan mikrosko-bunda Leptospira görülmüfl, ancak hiçbir idrar örne¤inin kül-türünde üreme olmam›flt›r. Bu idrarlarda pH 5.3-5.5 aras›nda bulunmufltur.
Karaci¤er biyopsisi ve asit s›v›s›n›n direkt mikroskop incele-mesinde Leptospira görülmemifl ve kültürde üreme olmam›flt›r.
‹rdeleme
Tüm dünyada yayg›n bir zoonoz olan leptospiroz, çok ge-nifl bir klinik spektruma sahip olup grip benzeri semptomlarla karakterize anikterik formdan sar›l›kla seyreden a¤›r ikterli forma (Weil hastal›¤›) kadar de¤iflik bulgularla ortaya ç›kabil-mektedir (6). Leptospira, infeksiyonlu hayvanlardan insanlara deriden ve mukozadan bulafl›r. Meslek hastal›klar›ndan say›lan leptospirozda, en fazla bulaflmaya maruz kalanlar, tar›m iflle-rinde ›slak toprakta veya hayvanlarla u¤raflanlar, maden iflçileri, la¤›m ve kanal temizleyicileridir (6).
Yurdumuzda klinik bulgulara dayan›larak Weil hastal›¤›n›n varl›¤›, ilk kez Reflat R›za (Kor) (7) taraf›ndan 1915 y›l›nda yaz›lm›flt›r. Etken ay›r›ml› tan›m 1921’de Hüsamettin fierif (Ku-ral) (8) taraf›ndan bildirilmifltir. Plevnelio¤lu (9) ise ‹kinci Dünya Savafl› s›ras›nda L. grippotyphosa, L. bataviae, L. au-tumnalis ile oluflan infeksiyonlar bildirmifltir.
Unat ve Gürtürk (10), 1954 y›l›nda Leptospira flüpheli bir köpekten ald›klar› kan›n Korthof besiyerinde kültürünü yap-m›fllar ve L. canicola’y› izole etmifllerdir. Yine ayn› araflt›rma-c›lar ‹stanbul’da, kar›n altlar›n› t›rafl ettikleri kobaylar› la¤›m suyuna dald›rm›fllar ve bu kobaylardan birinden L. icteroha-emorhagiae izole etmifllerdir (11). Unat ve Gürtürk (12), bir y›l kadar sonra ise laboratuvara seroloji testleri için gönderilen 100 serum örne¤ine (L. icterohaemorrhagiae, L. bovis, L. ca-nicola, L. grippotyphosa sufllar›) MAT yapm›fllar ve bu serum örneklerinden 4’ünde L. icterohaemorrhagiae’ye, 1’inde L. bovis’e, 4’ünde ise L. grippotyphosa’ya karfl› antikor
cevab›-Klimik Dergisi • Cilt 17, Say›:2 93
Tablo 3. MAT Testinde Pozitif Bulunan Serotipler L. australis serotip Bratislava 15 L. semeranga serotip Patoc 1 2 L. grippotyphosa serotip Moskova 5 1 L. icterohaemorrhagiae serotip Copenhageni 1 Kar›fl›k serogrup 3
Tablo 4. MAT Yap›lan 65 Kan Örne¤inin Sonuçlar›na Göre Duyarl›l›k ve Özgüllük Verileri
Duyarl›l›k Özgüllük PPD* NPD**
% % % %
Karanl›k alan mikroskopisi 81.8 32.5 38.2 77.2 Lam aglütinasyonu 77.2 37.2 38.6 76.1 Kültür 81.8 34.8 39.1 78.9
*Pozitif prediktif de¤er, **Negatif prediktif de¤er
n›n pozit›f oldu¤unu bulmufllard›r. Fazl› (13,14), Orta ve Güneydo¤u Anadolu bölgesinden toplad›¤› ya-bani kemirgenlerden bir tanesinden L. grippotyphosa’y› izole etmifltir. Bu kemirgenlerin serum örneklerin-de seroloji testiyle Leptospira’ya kar-fl› antikor araflt›rm›fl ve Citellus ge-lingeus türü kemirgenlerde; L. grip-potyphosa, L. djasiman, L. autum-nalis ve L. alexi türlerine karfl› anti-kor cevab›n›n pozitif oldu¤unu
sap-tam›flt›r. Yurdumuzun farkl› bölgelerinden toplad›¤› 1405 serum örne¤inde MAT yapm›fl ve 42 (%3) serum örne¤inin se-ropozitif oldu¤unu ve pozitif örneklerin, s›kl›k s›ras›na göre L. butembo (%42.9), L. icterohaemorrhagiae (%38), L. grip-potyphosa (% 8) ve kar›fl›k antikor cevab› oldu¤unu belirle-mifltir.
Ulafl ve Alver (15), 1973 y›l›nda serolojik yöntemlerle Trakya ve Anadolu’daki çiflik hayvanlar›nda ve köpeklerde L. grippotyphosa, L. icterohaemorrhagiae ve L. serjoe infeksiyo-nunun varl›¤›n› göstermifller; Özhan ve arkadafllar› (16) ise 1974’de Ankara, Konya ve fianl›urfa’dan toplad›klar› 795 ya-bani kemirgenden 2’sinde L. djasiman izole etmifllerdir. Bu hayvanlar›n 500 tanesinin böbrek süspansiyonu ile infekte et-tikleri kobaylar›n 10 tanesinde L. grippotyphosa, L. djasiman, L. butembo ve L. boricana’ya karfl› antikor cevab›n›n pozitif oldu¤unu saptam›fllard›r.
Bulut ve arkadafllar› (17,18) 1979-1981 y›llar›nda Ankara ve Do¤u Anadolu bölgelerinde büyük ve küçük bafl hayvanlar üzerinde yapt›klar› iki ayr› çal›flmada L. grippotyphosa, L. grippomoskova ve L. serjoe türlerinin varl›¤›n› bildirmifllerdir. Çaflkurlu ve arkadafllar› (19), 1992’de ‹stanbul’un Arna-vutköy civar›nda sanitasyonu bozuk bir derede bal›k avlad›k-tan sonra oluflan bir leptospiroz olgusu bildirmifllerdir.
Çal›flmam›zda, Trakya, Orta, Do¤u ve Güneydo¤u Anadolu, Karadeniz, Marmara bölgeleri gibi Türkiye’nin hemen hemen her bölgesinden gelen hastalarda leptospiroz görülmüfltür. Bu hastalar, ‹stanbul’daki de¤iflik hastanelere tedavi amac›yla gelmifl ve bu hastanelerde leptospiroz ön tan›s› konulan hastalard›r.
Toplam 48 idrar örne¤inin 1 (%2.1)’inde karanl›k alan mikroskobunda Leptospira görülmüfl, ancak hiçbir idrar örne¤i kültüründe Leptospira ürememifltir. Bu durumu, Leptospi-ra’lar›n idrarda ç›kmalar›n›n düzensiz ve nöbetler fleklinde ol-mas›na; asid (pH 6.5) reaksiyondaki idrarlarda çabuk parçala-narak tan›nmaz hale geldikleri halde, alkali ortamda (pH 8.4) yaflamalar›na ba¤layabiliriz. Çünkü çal›flmadaki tüm idrarla-r›n, pH de¤erinin 5.3-5.5 aras›nda oldu¤u görülmüfltür. Bu ne-denle bu pH de¤erlerinde çal›fl›lan idrar örneklerinde Leptospi-ra aLeptospi-raflt›r›lmas›n›n tan›ya yard›mc› olmayaca¤› düflünülebilir.
Karanl›k alan mikroskobu incelemesi, LA testi ve kültürü yap›lan 197 kan örne¤inin sonuçlar› ile kültür sonuçlar›n› alt›n standard alarak karfl›laflt›rd›¤›m›zda, karanl›k alan mikroskobu sonuçlar›n›n kültüre göre; duyarl›l›¤› %98, özgüllü¤ü %76, PPD %75 ve NPD %97’dir. LA testi sonuçlar›n›n kültüre göre duyarl›l›¤› %90, özgüllü¤ü %78, PPD %82 ve NPD %87’dir. Görüldü¤ü gibi bu üç yöntemin sonuçlar› birbiriyle ve de¤iflik
ülkelerde yap›lan birtak›m çal›flma sonuçlar› ile oldukça uyumludur. Smits ve arkadafllar› (20), Leptospira genusuna spesifik gelifltirdikleri yeni lateks aglütinasyon testi ile Hawaii, fieysel Adalar›, Tayland ve Hollanda’dan kontrol grubundaki ve leptospirozu olan hastalara ait serum örneklerini çal›flm›fllar ve lateks aglütinasyon testinin duyarl›l›¤›n %82.3 ve özgüllü-¤ünün %94.6 oldu¤unu bildirmifllerdir.
Kan örneklerinin 65’inde karanl›k alan mikroskobu ince-lemesi, LA, MAT’i ve kültürü yap›lm›flt›r. MAT sonuçlar›n› alt›n standard olarak ald›¤›m›zda, karanl›k alan mikroskopisi sonuçlar›n›n MAT’a göre duyarl›l›¤› %81.8, özgüllü¤ü %32.5, PPD %38.2 ve NPD %77.2’dir. LA testi sonuçlar›n›n MAT so-nuçlar›na göre duyarl›l›¤› % 77.2, özgüllü¤ü % 37.2, PPD % 38.6 ve NPD % 76.1’dir. Kültürün MAT sonuçlar›na göre du-yarl›l›¤› %81.8, özgüllü¤ü %34.8, PPD %39.1 ve NPD %78.9’dur. Görüldü¤ü gibi MAT alt›n standard olarak al›nd›-¤›nda karanl›k alan mikroskobu incelemesi, LA testi ve kültü-rün özgüllü¤ü ile PPD %40’›n alt›na düflmektedir. Bu durum, MAT’›n çok duyarl› ve güvenilir bir test olmas›na karfl›n, testte kulan›lan serotiplerin say›s›n›n yetersiz olmas›na ba¤lanabilir.
fiencan ve arkadafllar› (21), 1998’de leptospirozlu hastala-r›n klinik ve laboratuvar bulgulahastala-r›n› de¤erlendirdikleri yay›n-lar›nda, kültürde bakteri izole edemediklerini; ancak karanl›k alan mikroskobunda idrar örneklerinin %45.8’inde, plazma örneklerinin ise %70.8’inde spiral bakterileri saptad›klar›n› ve bu hastalar›n %95.8’inde ELISA-IgM pozitif bulduklar› halde MAT pozitiflik oran›n›n %62.5 oldu¤unu bildirmifllerdir.
Vijayachari ve arkadafllar› (5), Hindistan’da leptospiroz süpheli 170 hastadan al›nan kan örneklerini karanl›k alan mik-roskobu, MAT ve kültürle incelemifllerdir. Sonuçlar› k›yasla-d›klar›nda karanl›k alan mikroskobunun duyarl›l›¤›n›n %40.2, özgüllü¤ünün %61.5, PPD %55.2 ve NPD %46.6 oldu¤unu bildirmifllerdir.
Sonuç olarak, ülkemizde yap›lm›fl olan araflt›rmalar›n yan› s›ra, sundu¤umuz bu çal›flma da göstermektedir ki, leptospiroz ülkemizde az›msanmayacak düzeydedir; dolay›s›yla kuflkulu infeksiyonlar›n ay›r›c› tan›s›nda daima göz önünde bulundu-rulmal›d›r.
Kaynaklar
1. Effler PV, Bogard AK, Domen HY, Katz AR, Higa HY, Sasaki DM. Evalution of eight rapid screening tests for acute leptospirosis in Hawaii. J Clin Microbiol 2002; 40(4): 1464-9
2. Faine S. Leptospira. In: Balows A, Sussman M, Duerden BI, eds. Topley and Wilson’s Microbiology and Microbial Infections.
Syste-matic Bacteriology. 9th ed. Vol. 2. London: Arnold, 1998: 1287-303
3. Vinetz JM. Leptospirosis. Clin Infect Dis 2001; 14(5): 527-38 4. Faine S. Leptospirosis. In: Balows A, Sussman M, Hausler Jr WJ,
eds. Topley and Wilson’s Microbiology and Microbial Infections. Systematic Bacteriology. 9th ed. Vol. 3. London: Arnold, 1998: 849-69
5. Vijayachari P, Sugunan AP, Umapathi T, Sehgal SC. Evaluation of darkground microscopy as a rapid diagnostic procedure in leptospi-rosis. Indian J Med Res 2001; 114: 54-8
6. Farrar WE. Leptospira species (leptospirosis). In: Mandell GL, Bennet JE, Dolin R, eds. Mandell, Douglas, and Bennett’s Princip-les and Practice of Infectious Diseases. 4th ed. New York: Churc-hill Livingstone, 1995:2137-41
7. R›za R. Eczac› Dr. Ahmet Nüzhet bey ve Weil-hastal›¤›. S›hhiye Mecm 1915; 3: 974
8. fierif H. ‹stanbul’da görülen Weil-hastal›¤› münasebetiyle. ‹stanbul Seririyat› 1921; 5: 102-7
9. Plevnelio¤lu KH. Çamur hummas› (Leptospirosis grippo-typhosa). Askeri S›hhiye Mecm 1946; 75:1-14
10. Unat EK, Gürtürk S. Türkiye’de Leptospira canicola infeksiyonu. Mikrobiol Derg 1954; 7:179
11. Unat EK, Gürtürk S. ‹stanbul’da la¤›m suyundan tecrid edilen bir Leptospira icterohaemorragiae suflu. Mikrobiol Derg 1954; 7(5-6): 1 12. Unat EK, Gürtürk S. Leptospiroloji. ‹stanbul: ‹stanbul Üniversitesi
T›p Fakültesi Mecmuas› Monografi Serisi No.17, 1955
13. Fazl› fiA. C. gelengeus cinsi yabani kemiricilerden izole edilen L. djasmani serotipi. Mikrobiyol Bül 1970; 6(2):183-5
14. Fazl› fiA. Orta ve Güney Do¤u Anadolu yabani kemiricileri favona-s›nda leptospira araflt›rmas›. Mikrobiyol Bül 1970; 4(1): 111-36 15. Ulafl H, Alver H. Bat› Anadolu ve Trakya s›¤›rlar›nda leptospirosis
insidans› ve etken izolasyonu üzerine bir çal›flma. Pendik Vet Kont-rol Arafl Enst Derg 1973; 4(1): 41-9
16. Özhan K, Atakan M, Fazl› A, Beyo¤lu K. Ankara, Konya ve Ur-fa’da yakalanan yabani hayvanlarda leptospirosis yönünden araflt›r-ma. Mikrobiyol Bül 1974; 8(3):271-5
17. Bulut AA, Yumflak M. Ankara bölgesinde s›¤›rlar aras›nda sey-reden ikterohemoglobinüri vakalar›nda serolojik ve kültür metod-larla tespit edilen leptospira olaylar›. Etlik Vet Mikrobiyol Derg 1979; 5(1-3): 78-85
18. Bulut AA, Dörtler R, Özkan Ö, Hofltürk F. Do¤u Anadolu’nun baz› illerinde s›¤›r ve koyunlarda leptospirosis vakalar›n›n yay›l›fl› ve serotipleri üzerine araflt›rma. Etlik Vet Mikrobiyol Derg 1990; 6(6): 49-60
19. Çaflkurlu H, Öztürk R, Polat E, Ba¤datl› Y. Bir leptospiroz olgusu. ‹nfeks Derg 1995; 9(1-2): 223-4
20. Smits HL, van der Hoom MAWG, Goris MGA, Gussenhoven GC, Yersin C, Sasaki DM, Terpstra WJ, Hartskeen RA. Simple latex agglutination assay for rapid serodiagnosis of human leptospirosis. J Clin Microbiol 2000; 38(3): 1272-5
21. fiencan ‹, Sünbül M, Ero¤lu C, Esen fi, Günayd›n M, Leblebicio¤-lu H. Leptospirozis’li hastalar›n klinik ve laboratuvar bulgular›n› de¤erlendirilmesi. Mikrobiyol Bül 1998; 32: 273-83
Klimik Dergisi • Cilt 17, Say›:2 94
