∗Selçuk Üniversitesi, Di Hekimli i Fakültesi, Di Hastal klar ve Tedavisi Anabilim Dal , KONYA.
AMELOGENEZ S MPERFEKTALI HASTALARDA ANTER OR D LER N KOMPOZ T
REZ N LE RESTORASYONU: OLGU SUNUMU
RESTORATION WITH COMPOSITE RESIN OF ANTERIOR TEETH IN TWO PATIENTS
WITH AMELOGENESIS IMPERFECTA: A CASE REPORT
Nazmiye Dönmez∗∗∗∗ Nimet Ünlü∗∗∗∗
ÖZET
Amaç: Bu olgu sunumunda Amolegenezis /mperfekta te hisi konulan iki hastan n estetik ve fonksiyonel gereksinimini kar lamak için bir dentin bonding sistem kullan larak yap lan konservatif restorasyon yöntemi anlat lmaktad r.
Gereç ve Yöntem: Alt-üst anterior di lerinde hassasiyet, çürük ve renklenme bulunan iki hasta Selçuk Üniversitesi Di Hekimli i Fakültesi, Di Hastal klar ve Tedavisi klini ine ba vurdu. Hastalar n alt-üst anterior di leri bir dentin bonding sistem (Clearfil SE Bond, Kuraray, JAPAN) ve kompozit rezin (TPH, Dentsply, Germany) kullan larak restore edildi. Hastalar n estetik görünümleri oldukça düzeldi.
Bulgular ve Sonuç: Bu tekni in kullan m yla, 1, 2 ve 3 y ll k kontrollerde restorasyonlar n ba ar l oldu u gözlendi. Bu restorasyon tekni i di er yöntemlere alternatif ve daha konservatif bir yöntem olarak dü ünülebilir.
Anahtar kelimeler: Amelogenezis imperfekta, kompozit rezin.
SUMMARY
Aim: In case report, the method of conservative treatment using a dentin bonding system is presented to replace esthetics and functional requirement of two patients with Amelogenesis Imperfecta.
Material and Methods: Two patients who have upper and lower anterior teeth with sensitive, caries and discolored were attended to Selcuk University, Faculty of Dentistry, Operative Dentistry Clinic. Their teeth were restored by using a dentin bonding system (Clearfil SE Bond, Kuraray, Japan) and composite resin (TPH, Dentsply, Germany). The esthetic appearance of patients was mostly improved with this treatment. Results and Conclusion: In postoperative periods (one, two and three years controls), natural esthetics and satisfactory results were obtained with use of this technique. This restorative technique may be considered as a conservative and an alternative to other techniques.
Key words: Amelogenesis imperfecta, composite resin.
G R
Genetik olarak belirlenen, hem süt hem de sürekli di leri etkileyen bir mine defekti olan Amelogenezis /mperfekta (A/), ilk olarak 1890 y l nda “herediter kahverengi di ” olarak tan mlanm t r.1Daha sonra Finn2
adl ara t r c A/’y “minenin esmer hipoplazisi” olarak isimlendirmi tir. Hem süt hem de sürekli di minelerini etkileyen ve kal tsal bir doku anomalisi olan A/’da di er dokularda herhangi bir de i ikli e rastlan lmam t r. Genel popülasyonda 1/14.000-1/16.000 s kl kla rastlanan bu anomali ve baz ara t r c lar taraf ndan hipoplastik ve hipokalsifiye olarak iki tipe ayr lm t r. Son y llarda ise bu s n flamaya minenin olgunla ma eksikli ini ifade eden
hipomatüre tip kat lm ve bu s n flama pek çok ara t r c taraf ndan da uygun bulunmu tur.3,4 Bu s n flama da
ara t r c lar taraf ndan klinik, histolojik görünümündeki ve genetik iletimdeki farkl l klara göre alt gruplara ayr lm t r.5
A) Hipoplastik Amelogenezis /mperfekta 1-Otozomal bask n çukurcuklu hipoplastik 2-Otozomal bask n lokal hipoplastik 3-Otozomal bask n düzgün hipoplastik 4-Otozomal bask n pürüzlü hipoplastik 5-Otozomal çekinik pürüzlü 6-X’e ba l düzgün hipoplastik
B) Hipomatüre Amelogenezis /mperfekta
1-Otozomal baskn hipomatüre-hipoplastik taurodontizmle 2- X’e ba l çekinik hipomatüre
3-Otozomal çekinik pigmente hipomatüre 4-Otozomal bask n karla kapl görüntüsü veren di ler
C) Hipokalsifiye Amelogenezis /mperfekta 1-Otozomal dominant hipokalsifiye 2-Otozomal çekinik hipokalsifiye
Amelogenezis /mperfektan n bu tipleri aras nda önemli farkl l klar vard r. Hipoplastik tipte minenin yap s normal fakat kal nl daha azd r. Parlak, sar , sert olan mine yüzeyinde çukurcuk ve fissurlar gözlenir. Hipokalsifiye tipte mine kal nl normal di lerdeki minenin kal nl na yak nd r, fakat yumu akt r, kolayl kla dentin yüzeyinden kald r labilir. Di yüzeyleri donuk ve cilas z görülür. Di ler sürdükten k sa bir süre sonra mekanik stresler sonucu mine a n r, ortaya ç kan dentin koyu kahverengi veya siyaht r. Vakalar n %60’ nda aç k kapan görülmü tür.5,6 A/ vakalar ndaki ön
aç k kapan n ra itizm ya da parmak emme sonucu de il, bu hastalardaki a r s cak, so uk hassasiyeti, di lerin çok keskin ve sivri insizal-okluzal yüze sahip olmalar nedeniyle zamanla dil itme al kanl n n kazan lmas sonucunda geli ti i savunulmu tur.6-8
Hipomatüre tipte de mine normal kal nl kta geli mi tir, fakat hipokalsifiye tipten farkl olarak daha serttir ve benekli opak beyaz, sar -kahverengi ya da k rm z -kahverengi renklerde olabilir.
OLGU SUNUMLARI
Olgu 1: 28.06.2000 tarihinde 25 ya ndaki erkek hasta alt-üst anterior di lerindeki kahverengi lekelerden ve buna ba l estetik görünümünden ikayetleriyle klini imize ba vurdu. Klinik muayenesinde sol alt 1. molar di inin çekilmi oldu u, alt-üst anterior di lerin sar -kahverengi çentikli oldu u ve yüzeyinin çukurcuklu oldu u gözlendi (Resim 1). Hastan n bebekli inde (2 ya nda) ate li bir hastal k geçirdi i ö renildi. Ailede genel sa l k durumunun ve di sa l n n normal oldu u kaydedildi. Radyolojik muayenesinde üst lateral di lerin konjenital olarak eksik oldu u ve sa üst süt molar di inin a zda oldu u tespit edildi.
Tan : Hastam z n di lerinde hipoplastik Amelogenezis /mperfektaya benzer görüntüler dikkat çekiciydi. Di er aile fertlerinin di lerinde buna benzer rahats zl k görülmedi inden bu anomalinin X’e ba l çekinik tipte bir anomali oldu u dü ünüldü.
Resim 1. Klinik muayene sonucunda anterior di lerin görünümü (olgu 1)
Tedavi: Di yap s n korumak amac yla hastaya protetik bir tedavi planlamas dü ünülmedi. Önce oral hijyeni sa land . Daha sonra hasta geldi inde pomza ve periodontal lastiklerle di lerin üzerindeki plak uzakla t r ld . Daha sonra alt-üst anterior di lere self etch adeziv system olan Clearfil SE Bond (Kuraray, Japan) ile TPH (Dentsply, Germany) kompozit rezin uygulanarak do al di formu restore edildi (Resim 2). Düzenli olarak 6 ayda bir kontrollere gelmesi tavsiye edildi.
Olgu 2: 28.06.2001 tarihinde 13 ya ndaki k z çocu u alt-üst anterior di lerindeki çürükler ve buna ba l hassasiyet nedeniyle klini imize ba vurdu (Resim 3). Hastan n klinik muayenesinde üst anterior di lerinde minenin sadece servikal bölgede oldu u, di er bölgelerde ise kahverengi ve siyah renkte dentinin oldu u ve di lerinin çentikli oldu u gözlendi. Ayr ca üst kanin di lerin ark d nda vestibulden sürdü ü ve hastada open-bite oldu u tespit edildi. Üst molar di lerinin tüberküllerinin sar -kahverengi renkte ve çentikli oldu u, alt anterior di lerinin yüzeylerinin çentikli oldu u ve sar renkli oldu u gözlendi. Radyolojik muayenede sa alt 1. molar di inin çekildi i, sa alt II. Premolar di inin kökünde external rezorbsiyonun oldu u ve sol alt II. premolar di inin konjenital olarak eksik oldu u tespit edildi (Resim 4).
Tan : Hastada open-bite olmas ve minenin servikal bölgede daha sert iken di er bölgelerde olmamas ve ya sar -kahverengi renkte çukurcuklu ve çentikli olmas nedeniyle hipokalsifiye tipte amelogenezis imperfekta oldu u dü ünüldü.
Tedavi: Hastan n ya küçük oldu undan ve ekonomik durumu yetersiz oldu undan dolay protetik bir tedavi
Resim 2. A/’l di lerin restore edildikten sonraki görünümü
Resim 3. Amelogenezis /mperfektal hastan n a z içi görünümü (olgu 2)
planlamas dü ünülmedi. Üst anterior di lerindeki yumu ak koyu renkli dokular çelik frezlerle temizlendi (Resim 5). Daha sonra Clearfil SE Bond (Kuraray, Japan) ve TPH (Dentsply, Germany) kompozit rezin kullan larak restore edildi (Resim 6). Hasta ortodontiye sevk edildi. Düzenli aral klarla kontrole gelmesi tavsiye edildi. 3 y l sonra kontrole gelen hastan n ortodontik tedavi yapt ramamas ve buna ba l alt anterior di lerdeki çarpra kl k nedeniyle di lerinde di ta olu umu gözlendi (Resim 7). Ancak restorasyonlarda herhangi bir dü me, k r lma ve renklenme gözlenmedi. Periodontal tedaviden sonra polisaj lastikleriyle polisaj yap ld (Resim 8).
TARTI MA
Amelogenezis /mperfekta herediter bir doku anomalisi olarak kabul edilen ve her 1400 ki iden
birinde görüldü ü öne sürülen bir hastal kt r. Bu tür mine dokusunu ilgilendiren hastal k bulunduran ki ilerde
Resim 4.Hastan n radyografik görüntüsü
Resim 5. Restorasyondan önce di lerde yap lan preperasyon
Resim 7. 3 y l sonra yap lan kontrolde gelen hastan n a z içi görünümü
Resim 8. Periodontal tedaviden sonra hastan n a z içi görünümü
di in pulpa ve dentini normaldir ve di ler genellikle çürü e kar dirençlidirler.9,10 A/’n n biyolojik potansiyeli
sadece kusurlu mine ile s n rl de ildir. Ba ka lokal bozukluklar aras nda gömük di leri, anterior aç k kapan lar , pulpa kalsifikasyonlar , köklerdeki dentinal displazileri, kök ve kron rezorbsiyonlar n , sement birikimlerini ve kesilmi görüntüsünü veren kök uçlar n sayabiliriz.11 Bu olgu bildiriminde de birinci olguda
konjenital lateral di eksikli i, ikinci olgumuzda ise anterior aç k kapan mevcuttu.
A/’n n hem klinik görünümü hem de kal tsal özelliklerinin ay rt edilmesindeki zorluklara ra men te his ve tedavisi aç s ndan, bu özelliklerin bilinmesinin yararl olaca bildirilmi tir.5,12,13 A/’n n hipomineralize ya
da hipoplastik tip olmas na göre tedavisinin belirgin ekilde de i ece i aç klanm t r.9,12 Sundell12 A/’n n
hipomineralize tiplerinin kron restorasyonu ve protetik tedavi yöntemleri ile, hipoplastik tiplerinde ise di lerin kompozit rezinlerle restore edilebilece ini bildirmi lerdir. Yine yap lan çal malarda rezin kompozitlerin, sealantlar n (örtücülerin) di er adeziv rezinlerin, polikarbonat kronlar n, paslanmaz çelik kronlar n ve yer tutucular n karma dentisyonlu hastalarda tedavi yöntemleri olarak kullan labilece i bildirilmi tir.14-16
A/’nin hipoplastik tipinde anterior bölgede kompozit restorasyonlar n bonding ajanlar n geli mesi ile birlikte iyi bir tedavi seçene i haline geldi i ve A/’nin bu tipinde asit-etch tekni inin rahatl kla kullan labilece i bildirilmi tir. Bu tür tedavinin geni mekanik preparasyonlardan kaç narak, pulpa dokusunun korunmas aç s ndan da bir avantaj oldu u savunulmu tur.9,12 Son y llarda estetik di
hekimli i alan ndaki geli meler sayesinde özellikle dentin ba lay c sistemlerin geli mesi ve üstün estetik özellikli kompozitlerin üretilmesiyle bu tür di lerin tedavisini yapmak mümkündür. Böylece full-kron restorasyonlar n kullan m oldukça azalm t r.17 Ancak oklüzyonda vertikal
boyutta bir azalma söz konusu oldu unda hastan n oklüzyonunu sa lamak için overdenture protezler, kron restorasyonu ve onley restorasyonlar gibi protetik tedaviler dü ünülmelidir.4,17 Tulga,1 10 ya ndaki A/ hastas n n
anterior di lerini kompozit rezin ile premolar di lerini paslanmaz çelik kron ile restore etmi tir. Bu olgu bildiriminde de özellikle küçük çocuklarda tedavi yöntemi olarak dentin ba lay c sistemler ve kompozit rezinler tercih edilmi tir.
SONUÇ
Amelogenezis /mperfekta hastalar n n tedavi planlamas nda hastan n ya , sosyo-ekonomik durumu, hastal n tipi ve iddeti tedavi s ras ndaki a z içi durumu gibi pek çok faktör etkili olmaktad r. Bu tür hastalarda tedaviye mümkün oldu unca erken ya larda ba lamak önemlidir. Çünkü zaman geçtikçe iddetli doku y k m meydana gelebilir. Bu olgu bildiriminde 13 ya ndaki k z çocu unda özellikle üst anterior di lerinde doku y k m oldukça fazlayd . Di er vakada ise doku y k m fazla de ildi. Her iki vakada da alt-üst anterior di ler bir dentin ba lay c sistem ve kompozit rezin ile restore edildikten sonra hastalar n hassasiyetleri geçti ve estetik görünü leri düzeldi. Düzenli yap lan 6 ayl k, 1, 2 ve 3 y ll k kontrollerde, restorasyonlarda herhangi bir k r lma, dü me veya renklenmenin olmad ve restorasyonlar n oldukça ba ar l oldu u gözlendi. Hastalar estetik görünümlerinden oldukça memnundu.
Bu tedavi seçene i A/’l hastalarda di er tedavi yakla mlar na alternatif konservatif bir yöntem olarak dü ünülebilir.
KAYNAKLAR
1. Tulga F. Bir olgu nedeniyle amelogenesis /mperfekta: Kal t m ekli, klinik, histolojik bulgular ve tedavisi. AÜ Di Hek Fak Derg,19(1): 169-174, 1992.
2. Finn SB. Clinical Pedodontics, 4th ed. W.B. Saunders, Philadelphia, 1973.
3. Chosack A, Eidelman E, Wisotski I and Cohen T. Amelogenesis Imperfecta among Israeli jews and the description of a new type of local hypoplastic autosomal recessive amelogenesis imperfecta. Oral Surg, 47 (2): 148 – 156, 1979.
4. Sandall N, Gürsoy T, Gürsu S. Amelogenesis /mperfekta: Bir olgu nedeniyle klinik-histolojik tan m ve tedavisi. /Ü Di Hek Fak Derg, 23:195-200, 1989.
5. Witkop CJ. Amelogenesis Imperfecta, dentinogenesis imperfecta and dentin dysplasia revisited: problems in classification. J Oral Pathol, 17: 547-553, 1989.
6. Backman B. Amelogenesis Imperfecta: an epidemiologic, genetic, morphologic and clinical study, Umea University Odontological dissertations, Umea, Sweden, 1989.
7. Küçüküçerler B.Pedodonti. Ankara Üniversitesi Bas mevi, Ankara, 1978.
8. Walls AWG. Amelogenesis Imperfecta with progressive root resorption. Br Dent J, 162: 466-467, 1987.
9. De Sort KD. Amelogenesis Imperfecta. The genetics, classification and treatment. J Prosthet Dent, 49:786-792, 1983. 10. Tanr verdi F, Belli S. Amelogenezis /mperfekta (3 olgu nedeniyle).SÜ Di Hek Derg, 4: 100-105, 1994.
11. Peters E, Cohen M and Altini M. Rough hypoplastic Amelogenesis Imperfecta with follicular hyperplasia. Oral Surg Oral Med Oral Path, 74: 87-92, 1992.
12. Sundell S. Hereditary Amelogenesis Imperfecta. Swed Dent J, 10: 151-163, 1986.
13. Sundell S. Valentin J. Hereditary aspects and classification of hereditary amelogenesis imperfecta. Community Dent Oral Epidemiol, 14: 211-216, 1986.
14. Greenfield R, Iacono V, Zove S, Bear P. Periodontal and prosthodontic treatment of amelogenesis imperfecta: A clinical report. J Prosthet Dent, 68: 572-574, 1992.
15. Bouvier D, Duprez JP, Bois D. Rehabilitation of young patients with amelogenesis imperfecta: A report of two cases. ASDC J Dent Child, 63: 443- 447, 1996.
16. Bouvier D, Duprez JP, Pirel C, Vincent B. Amelogenesis imperfecta –A prosthetic rehabilitation :A clinical report. J Prosthet Dent, 82: 130-131, 1999.
17. Tengün A, Özer F. Restoring function and esthetics in a patient with amelogenesis imperfecta: A case report. Quintessence Int, 33: 199–204, 2002.
Yaz@Ama Adresi: Dr. Nazmiye Dönmez Selçuk Üniversitesi Di Hekimli i Fakültesi
Di Hastal klar ve Tedavisi Anabilim Dal 42075 Kampüs / KONYA
Tel : 0 332 2231243 Fax : 0 332 2410062
