KÖPEKLERDE HALOTAN VE SEVOFLURANIN BAZI HEMATOLOJİK VE BİYOKİMYASAL DEĞERLER İLE ANESTEZİDEN UYANMA ÜZERİNE ETKİLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI

Vet. nil.Derg.(ı 003 ) .19. 3-4 : 49-54

KÖPEKLERDE HALOTAN VE SEVOFLURANIN BAZI HEMATOLOJiK VE

B

iYOKiMYASAL

DEGERLER

i

LE ANESTEZiDEN U

YANMA

ÜZERiNE

E

TKiLER iNi N

KA R ŞI LAŞTI R ILMASI'

A

li H

ayat 1@

Sa

it

Bulut

2

maması,

anestezi

sonrası

kusma ve

bulantıva

sebep

ol-maması kullanım alanını n geniş olmasını saötarmştrr.

H

alatan

ren

k

si

z. ber

rak

,

tathmsı

bi

r l

ezzete sahiptir

.

ışı ğa

ma

ruz

kalınca

h

alojenli hi

drojen

ürün

lerine

yı­

kımlanmasına

en

gelolmak i

çin

%

0,

1

'

lik

tymo

l

i

lave

edil-miştir

(

Alkinson

ve a

rk, 1

987

;

Ese

ngül

,

1

992

;

Xiong

,

1

999).

Comparison of Effects

o

n s

ome

Hae

matologic al a

n d Bi

ochem ical

Val

ues

and

Recove

rv

from A

naest hesia

of Halo

thane

a

nd

Sevonurane

i

n D

ogs

Summary: In this sludy comparison of effects recoveıyfrom aneesıhesıawilh on som ehaematologicaland biccheroical

valu

es

in different

açes

.

sexes

.

breeds and weights dogs weremade.Halothane and

sevoturan

e

of thedoses of 1.5MAC during two hourswere administered in a mixture ol 100 %02' During recovery period .sevouurene groupregained retle x earlier lhan halothane group.The complete recovery period (standing-up) occurred short in sevonu rane group as com-pared with halotoane group. Among haemalologic parerneters.leukocyte count continued to rise 24 hours afterthe an est-besta (p<0.OO1). Although leukoeyteeount increased in sevonurane group,this

ocreaee

was detected to be statislieally non-siqr uhcant.Even Ihough erythrocyte eount,haemoglobinand PCV were observed lo reduee slighlly during anesthesra (p<0.05), they reachedtheir pre-anesthetic values after 24 hours. In bioehemical par erneters .

stansüceny

signifieanl

dil-Ie

rences

in serum glucose(p<0.OO1) and ALT (p<0.05) ıeveısin

halothane

group were detected. These parameters

w

ere

measured as

n

ear

as theirnormal values in the blood serum

t

aken

24 hours after anesthesia. In sevoflurane group ,

sta-tistieally signilieantıncreasein serum glucose (p<0 .0 1) levelduring the anestbesia was determined lo approachtoits pre-anesthefic valuein Ihe samplestaken 24 hours later.In otherbiochemicat paremerers.BUN.ereanne.albuminand globuli n

vaıoes were seen to remain within their physiologie ranges in both groups. In concıusıon. it was determined that se -vollurane imposed few adverse effectson the haematoroqlcat and biochemical parerneters and possessed shortreeovery period aseompared with ba'oınane. Therefore, it was suggested that

sevenuran

e

should be preferred to halothan ein cases whiehhave pooreondilion or requirequick reeovery Irom aneetneele.

Key Words:Halettıane.Sevoflurane,Dog

Özet: Buçalışmada değişik yaş,cinsiyet,ırkveağırlıkta30 köpek üzerinde haletan ve sevolluranınanestezidenuyanma ile bazı hemalolojikve biyokimyasal parametrelerüzerine etkilerininkarşılaştmlmas ı yapıldı. Hatoran ve sevolluran% 100 oksijen ile birlikte 1.5 MACdozlarındaiki saat süreyle uygulandı. Uyanma döneminde sevolluran grubunda relleksler ha -lotan grubuna göre daha erken oluştu. Ayağa kalkma süresi halotan grubuna göre daha kısa sürelerde gerçekleşii. He -matolojikparametrelerden lökosit sayısıhalotan grubu ndaanesteziden 24 saatsonradaartışınadevam etti (p<0. 001). S e-voflurangrubunda da lökositsayısında artış meydanageldi fakat buartışistatistikselolarakönemsiz bulundu.Her ikigrupta eritrositsayısı, hemoplobm ve PCV değerierinde anestezisırasında anlamlıdeğişiklikler görüldü (p<O.OSl ise de 24 saat sonra anestezi öncesi değerlere yaklaştıkla rı görüldü. Biyokimyasal parametrelerden serum glukoz (p<O.OO1) ve ALT (p<O.OS) düzeylerinde halatan grubunda istatistiksel olarak anlamlı bulunan değişiklikler görüldü. Sevofluran grubunda anestezisırasında serum glukoz düzeyindeistatistiksel olarakoluşananlamlı yüksel iş in(p<0.01) 24 saat sonra alman kan serumunda anesteziöncesi değ erl ere yaklaşt ığ ı görüldü. Diğerbiyokimyasal param etrelerden 8UN,kreatin, albumin. qlo-bulindeğerlerininher iki gruplada fizyolojik sımnariçinde kaldığı görüldü.Sonuç olarak halolan ile karşılaştmfdıçmda: se -volluranınkan parametreleri üzerine olumsuzetkisinindaha az. anesteziden uyanma süresinin ise dahakısa olduğusap

-tandı. Bundan dolayı, genel durum bozukluğu bulunan ve erken uyanması istene n olgularda sevoüuranm halotana tercih edilebileceği kanısına va rıldı.

Anahtar Kelimeler:Halotan,Sevolluran,Köpek Giriş

H

alatan

(halotha

ne

,2-brom-2-klor-1,

1

,

t-triüor

-et

an, CF

_3C

HBrCl

)

1

951

yılında

S

uckling

tarafından

senle

zlendi. 1

956'da

R

aventos

tarafından

k

linik

pra-tiğe

sokuldu.

Halatanı n yanıcı olmaması,

güçlü b

ir

anestezik

olması,

i

yi doze

ediJebilirliği,

s

olunum yo

l

-larında

a

nestezik kons

antrasyonlarda

i

nitasyon

y

ap-GelişTarihi:27.05.2003 @:ahayat üc harran.cdu.tr ,..BuçalışmaA.Hayat'ın doktoratezindenözetlenmiştir.

ı HarranUnivcrsiıcs iVeterinerFakültesi,Ccrrahi Anabi lim Dair.ŞANLIURFA 2FıratUniversnesiVeterinerFakültesi.Cerrahi AnabilimDalı.ELAZIG

HAYAT. BUUIT

Köpeklerde halatan için MAC % 0,87 olarak b

il-dirilmişse de bu oranın NıO (Nitrous oxide) ile birlikte

kullanıldığında % 22,2 azaldığı vurgulanarak %1-1,2

oranındahalatan ile %20

O

2ve%

80

Np

'

nunbirlikte

verilmesiyle iyi bir anestezinin sağlandığı bildirilmek· tedir (Canpolat,1992).

Atkinson ve ark (1987),halatanın % sc'nm ilk

30

dakikadaekspirasyonladışan atıldığı, yalnızca%12-20' sinin karaciğerde metabolit ürünle ri olan trifluoracetic. trifluroethanol ve bromid'eindirgenipidrar1aatıldığını bil -dirmekledirler. Sevoflurane (CHzF-o-eH (CF31z, fl u-oromethy\-l ,l ,l,3,3,3-hexafluoroisopropyl ethe r) 1960 lann sonlannda sentezlerımiş olup 19701erin o r-talannda klinik uygulaması bildirilen bir metil propil eterdir.Mevcut inhalasyon anesteziklerinden

daha

hızlı

etkili, kardiyova sküler ve solunum sistemi üzerine olumsuz etkileri daha az olan birajandı r. Sevofluran renksiz, yanıcı ve patlayıcı olmay an, hoş kokulu Sivi şeklindebir anesteziktir. Korunmasıiçin stabilizatöre ihtiyaçgöstermez .Konvansiyone l

vapo

rizatö r lene

ku l-lanılabilir.

Hrz

h

indüksiyon ve uyanma sağlar.Mas ke ile indüksiyonda minimal resp iratuvar irrilasyona sebep olur()(jong1999).

Uçucu genel anestezik ajanlar oldukça güçlü li-pofilik maddeler oldukla nndan, metabolizmalan sı­ rasında ortaya çıkan reaklif ara ürünlere bağlı hasann özellikle lipil membranıarda olması beklenir. Nitekim anestezik ajanların serbest radikaller ortaya çıkararak lipityapılann oto oksidasyonunu bozduklan ve bu do-kulardahasara yol açtıklan ilerisürülmüştür. Anestezik maddelerin karaciğerdeki ilaç metabolizması ndan s o-rumluenzimlerüzerine etkisiönemliolup, bu etkiilacın tipineve anestezinin süresine göre değişir. Uzun süre

düşük yoğunlukta inhalasyon ajanlarına maruz

ka

-lanlarda enzim indüksiyonu söz konusudur (Esener

199

1

).

Uzun yıllar inhalasyon anestezlkle rinin vücuttan metabolize edilmeden atı ldığına inaruhrdr. Fakat daha sonra metabolize edilen bazı ekstretletin böbreklerden atıldığı görüldü. Anestezikle r esasen karaciğerin mik-rozornal fonksiyon unu deQişime uğratırlar. Bu de-ğişimlerdiğerorganla rdaoldukçaazdır.Bumikrozomal değişimbarbitüratlar gibi ilaçlarla daha da artar veo r-tayaçıkan bu metabolikürünler, inert veya toksik o la-bilirier.Toksikolanlar karaciğerde, böbrekle,kan hue -relerinde ve çeşitli yapılarda yıkımlanmalara neden olabilirler.Sevofluran% 2-5,enfluran% 2.5, isonurarı

%

0.25 gibi önemsiz bir oranda, halotan % 20,

me-toksitluran ise% 50 oranındametabolize olurlar

(

Can-polat,

1

992 : :

Klıarach.

1

995

;

Kaya

ve ark,

199

7)

.

Kaya ve ark (1997), anestezik maddelerin ka

-teşolamin satımına

neden

olacağını ve ka

-50

teşolaminlerinde oksijen tüketimi ni % 20-30 arttırarak metabolizmayı hızla ndıracağın ı ve sonuçta da ka-raciğer, kalp ve kaslarda glikojenin glukoza çev-rilme sininhızlanacağını belirtmişlerdir.

Bütunuçucuve lntravenözgenelanestezik ajan lar idrar akımını, glomerular

filtrasvo

n

hızını, böbrek kan

akımını ve elektrolil atılımını etkileyerek böbrek f

onk-siyenlannı deprese eoerıer. Toksik retropati özeııikle f10ridli anestezik ajanıann kullanımı sonrasında iz-lenebilir (Esener,1991;Oysul,1992;Cıarxe. 1999).

Ha-lotarı böbrek kan akımında azalmaya neden olabilir. Ancak halatanın kend ine atfedilebilecekolumsuz renal bir toksiketkisi yoktur(Esener 1991 ).Sevoüurarnn

me-tabolitleri

olan

hexalluoroisoproparıolve inorganik

to-ridin insanlarda

net

reteksik

olduğuancakuzun surelive yüksekkonsantrasyon larda kullan ı lmas ı na rağrren rat-lardave köpeklell1eyapılançalışmalarda serum tIorid konsantrasyon un un nefrotoksikdeğerolarakkabul edi-len

50

rrrnol

l

L

düzeyine çıkmadlQı görülmüştür (Clar-ke,1999).

Bu çalışma, köpeklerderutin olarak kullanılan ha-lotan veülkemiz veterine rhekiml ikalanındahenüzyeni sayılansevonurankullanılarak oluşturulaniki saat

sü

ren

bir anesteziden uyanma ile bazı hematolaj ik ve bi-yokimyasal parametreler uzerine etkilerinin kar -şılaştırılmasıamacıyla yapıldı.

M

atery al ve Me

tot

Araştıonamateryalini

vücut

ağırlıklan18-24kg ara -sında olan 30 adet değişik

1

r1<

ve cinsiyene yerli ve melez köpekler oluşturdu. Hayv an lar rastgele halotan ve sevonurengrubuolarakikiye ayrıldılar. Dene klerç a-lışmaya başlamadanönce, 15günsüreyle gözetim a l-tında tutuldular. Bu süre sonunda sağlı klı oldukları a n-laşı lan köp ekler çalışmada kullanıldı. Köpeklere aneste ziden24saatönces indendiyetuygulandı ,ancak anestez iden ikisaat öncesine kadar su içmelerine izin verildi.

Inhalasyon anestezlsi Boyle marka anestezi ci -hazıyla ve yan kapalı metotla uygulandı. Vaporizatör olarak haıctan için haletan vapo rizatörü ve sevonuran içinsevofluran

vapo

nzat

örü

kuııanı ld ı.

Hema tolojik ve biyokim yasa l veriler için vena cep-balica antebrachiiden EDTA'lı tüpe 2.5 ml,vakoteınert tüpe de 10 ml olmak üzere anesteziden önce, anes -tezinin60.dakikasında ve anesteziden 24 saat sonra

uç

kez kanalındı.

Her iki gruptakihayva nlara s.c. olarak0.04 mglkg dozunda atropin sulfat (Atropin-Vetaş) pre -medikasyorundan 15dakika sonra i.m. olarak

2.3

mg1

kg dozunda Xylazin

hydrochloride

(Ro mpu n,23.32rng' m1,Bayer)uygulandı ve 15 dakika sonrada % 2.5'lik

KüpekjerdeHale ta n veSeı'onuranın8aı.1 lIt'maıoloj i k... Tıyopenla! sodyu m (Pentathal sodium-Abbott) 15-20

m

glkg

dozunda Lv. verilerek indüksiyon

sağla

ndı

.

ln

-düksiyondan hemen sonra endotrakeal entübasyon

uygulandı. Taşıyıcı

gaz

olarak % 100 oksijen

ve

1.

5

MACdozunda yani% 1.3 halotan,(Halothan- Hoechst)

0/03.5

sevonuran

(Sevoflurane-Abbott) verilerek

spoo

-tan

solunumla iki saat süreyle hayvanlar anestezide tutuldu.

Anesteziye son verildikten sonra hayvanların

anesteziden uyanma döneminde ekstübasyon za-manı, pensıe

vücut

derisininsıkılmasına pozitif cevap

zamanı, başını kaldırma zamanı, ayağa

kalkma

za-manı ~e bu süre içerisinde hayvanlarda salivasyon, kusma,ürinasyon ve defekasyonolup olmadığına 00-kıldı.

Hematolojik veriler (eritrosit, lökosit, hemoglobi n,

hematokrit) içinEDTA'lı tüpiçine 2.5mlkanalındı ve bu kan örnekleriotomatiksayaç (Coulter,T-660,USA) iledeğerlendirildi.

Biyokimyasal veriler için (BUN ,glukoz. kreatinin,

ALT.AST,a1bumin,globulin) vacuteirerf tüp içine 10 ml

kan

alındı.Vacuıe i nerlitüpe alınan

kan

oda

ıs ı s ı nda yaklaşık 3-4 saat bekletilerek pıhtılaşması sağlandı. Pıhtılaşma sağlandıktan sonratüpünetrafı incebir

te

!

ile çizilerek tüpün etrafındaki yapışmalar ayırt edildi. Dahasonra dakikada 3000 oevıreayarlanmışbir

sant-rifÜj içine konuldu ve 10-15 dakika kadar santrifüj edi-lerek serum elde edildi. Biyokimyasal verilerin de-ğenendirilmesi, otoanaj zatör (Technicon,

RA

-XT,

FRANCE) elektroniksayıcı ileyapıldı.Eldeedilen tüm bulgularMinitab 1ı.5 paket programı kullanılarak var-yansanaliziilede{Jerlendirildi.

Bulgular

Ekstübasyon zamanı haletan grubunda 7.54

da-kika,

se

vonuran

grubunda 6.25 dakika olarak ölçüldü.

Derininpenslesıkılmasınapozitifcevapzamanıha10Ian

grubunda B.76 dakika, sevofluran grubunda 6.70 da-kika olarak saptandı. Başını ilk hareket ettirrre zamanı halotangrubunda 13.01 dakika,

sevonuran

grubunda 7.25 dakikaolarak belirlendi.Ayağakalkma zamanıha -lotan grubunda 21.71 dakika , sevoflu ran grubunda

11.18 dakika olarak bulundu.Halatan grubunda

anes-tezisırasındabirhayvand a (7 nolu olgu)hem

ür oasyon

hem de defekasyon, anestezi sonrası uyanma d

ö-nemin de birhayvanda (11 noluolgu)defekasyon

gö-n1ldü. Sevefluran grubunda ise bir hayvanda (3 nolu olgu)uyanmadöneminde kusmayarastlandı.

Hemat olojikparametrelerdenlökosıt sayısı halotan

grubunda anesteziden24saatsonradaartışınadevam

etti (p<O.OOl). Sevofluran grubunda da lökosit

sa-yısında artışmeydana geldi.Fakat bu artış istatistiksel olarakönems iz bulundu.

p

ev

değerindeher iki grupta da istatistiksel olarak anlamlı değişiklikler gön1ldü (p<O.05).Her iki grupta eritrosit sayısı, hemoglobin ve PCV değerlerinde anestezı sırasında meydana gelen

değişikliklerin 24 saat sonra anestezi öncesi değerlere

yaklaştıklangön1ldü (Tablo1-2).

Biyokimya sal parametrelerden serum glukoz

(p<0.OO 1) ve ALT (p<0.05) düzeylerinde halatan

gru-bunda istatistikselolarak anlamlı bulunan değişiklikler

görüldü. Seveffuran grubunda anestezi sırasında

serum glukozdüzeyinde oluşanistatistikselolarak an-lamlı yükselişin (p d >.o1) 24 saat sonra alınan kan

se-rumunda anestezi öncesi değerlere yaklaştığı gön1ldü.

Diğerbiyokimyasal parametrelerden BUN,

kreann

,

al-bumin,globulin değerlerinin her iki grupta da fizyolojik

sınırlariçindekaldıklan

q

örüldü

(Tablo1-2).

•

Tablo1.Halatangrubununhemalolojik

ve

biyokimyasalparametrelerindekideğişiklikler

Anestezi oncesi AnesteziEsnası AnesteziSoorası

X ±Sx X +Sx X +Sx

lökosil

(

lD3lmm3)

12.15 0.S48b 10.64 0.51 13.17

cat»

Eritrosit(106/mm3) 6.81 0.26 6.14 0.24 6.66 0.21

Hemoglobin(gldı) 13.28 0.44 12.30 0.52 13.16 0.43

pev

(%) 46.10 1.Q6a 41.70 1.01tı 45.27 1.2&ı

SUN(mgtdl) 17.93 0.37 17.75 0.61 18.15 0.46

Kreatinin(mgldI) 1.12 0.07 1.06 0.08 1_11 0.07

Glukoz(mgdı) BS.78 2.13C 115.57 2.733 96.23 2.1~

AST(IÜA.) 37.52 1.5Jb 4522

t.ee

41.76 2.41ab

AlT(IÜll) 56.70 2.39 54.13 2.31

ssrr

2.05

Alıumin(gldı) 3.59 0.09 3.48 0.10 3.46 0.12

Gloou1in(gldı) 2.96 0.04 2.93 0.05 2.97 0.05

n:15 X:Aritmetikortatama ±Sx: Standarthata a:b;c:dAynı satırda farklıharllertaşıyangruplararasındaönem var -:p>O.05 +:p<0.05 ++:p<O.01 +++:p<O.OO1

5'

PDerecesi

•

HAYAT,BULUT

Tablo 2.Sevolluran grubununhematolojikvebiyokimyasal parametrelerindekideğişiklikler

Anestezi On

e

e

si

A

nestezi

Esnası

X ±Sx X ±Sx Lökosit(103/mm3) 13.93 1.05 12.79 1.10 Eritrosit(105_/mm3_{) 6.37 0.19 5.94 0.21} Hemoglobin(g/dll 14.99 0.56 13.85 0.57 PCV(%) 44.08 0.91a 40.41 1.1cP BUN(mg/d ı) 19.19 0.84 20.13 0.98 Kreatinin(mg/dı) 1.25 0.08 1.22 0.09 Glukoz(mgldl) 87.8 1 3.3et> 113.13 5.12a AST(i.ÜIL) 42.22 1.46 40.39 1.40 ALT(!.üııı 33.13 1.3Jb 31.87 2.33b Albumin(g/dl) 3.1 8 0 . 14 3.21 0.15 Globulin(g/dl) 2.84 0.13 2.85 0.14

n:15 X:Aritmetikortalama ±Sx:Standart hata a;b;c;dAynı satırdafa rkl ı harflertaşıya ngruplararası ndaönemvar

- :p>O.Os +:1x0.Os

++

:

p<O.Ol

+++

:

p<O.OOl Tablo3.Halatanve Sevotlurangrublarınınuyanmadönemine ait verileri

An

estez

i

Sonrası

X

+Sx 14.29 0.88 6.32 0.18 15.04 0.50 43.00 1.00ab 18.38 0.84 1.18 0.08 98.90 4.29'1° 44.97 1.43 39.35 2.01a 3.34 0.14 2.90 0.14 PDerecesi + ++ + Halatan Sevotluran X ±S x X +S x P Derecesi

Ekstübasyonzamanı(dak) 7.54 0.29 6.25 0.12 +++ DerininPensıesıkılmasına

+cevapzamanı(dak) 8.76 0.18 6.70 0.11 +++

Baş ınıkald mna zamanı(dak) 13.01 0.39 7.25 0.12 +++

Ayağakalkmazamanı(dak) 21.71 0.89 11.18

0

.43

+++

n: 15

x:

Aritmetik ortalama ±Sx:Standart hata -:p>O.Os +:p<O.Os

++

:

p<O.Ol +++ :p<O.OOl

-Tartışma

v

e

So

n

uç

Bazı

yazarlar

(

Esene

r

,

199

1

;

H

iguchive

ark

1

995

;

Matan

,

1995

)

halatan v

e

sevonurarım

böbre

k

kan

akı­ mında

azalma

ya

neden

olduğunu, halatanın

kend

isine

ö

zgü

olum

suz renal bir toks

ik

etkisi

nin

olmadığını

bil

-dirmişlerdir.

Ma

fan (

1995)

sevotluranın

pota

ns

iyel

bir

net

rotoksin olan

v

e

florlanmış

anes

tez

i

k

ajanların

nef

-r

otoksisfteslnln e

tiyolojisinde suçlanan i

norganik

no-rü

re me

tabolize

olduğunu bildirmiştir.

C

larke (

1

999)

sevofluranın

metabol

ik

ürünlerinden

o

l

an

He-xa

fl

uoroisopropanolun

hızla

k

onjuge

olduğunu

ve net

-ro

toks

i

siteye in

organ

ik

f

lu

orid

iyonlarının

sebep

ol-duğunu bildi rmiştir.

Önceleri serum

f

l

uorid

iyonlarının

50

mmollL s

eviyesinin

toksik

olduğu düşünülmesine

rağmen

b

ir

mi

lyo

ndan

faz

la

insa

na

uygulandığında

bile

se

vofluran

anestez

isini

n

böbrek

yetmezliğine

s

ebep

olduğuna

dai

r

he

rhangi

bi

r

rapor

bildirilmediğini

i

fade

etmiştir.

H

ikasa

ve ark (

1998)

sevofluranın kanı

ga

z e

riyebilirlik

katsayısınındüşükolduğunu

ve

hızlı

e

li·

mi

nasyonun serum fluori

d

iyonlarının

böbrek

yet-mezliğine

seb

ep

olacak

kada

r

yüksek

k

on-s

antrasyonda u

zu

n

süre

kalmasına engelolduğunu

bil

direrek anesteziden 24 saat sonra se

rum

kreat

inin

,

52

BUN düze

yleri

nde

öne

ml

i

değişiklik olmadığını

b

i

l

-drrmiştir.

C

he

Jl

y ve ar

k

(1995

)

sevofluranın

t

ekrarlanan

uygulamalarda

güveniniliğininsaptanması

iç

in

yaptıkları

çalışmada

ü

ç

kez

s

evonoren anestezisi

u

ygulanan

h

astalarda i

norganik

flo

rür b

irikimine nede

n

olduğuna

da

ir

herhangi

bir

b

ulguya

rastlamad ıkla rr nı

b

il

-dirmişlerdir.

C

onzen v

e

ark (

1995

) bö

brek

yetmezliği

ol

an

4

1 hasta

ü

zerinde

yaptı kları çalı şmada,

2

.05 MA

C

d

ozunda

sevoflura

n

ane

stezisinden s

onra

h

içbir

ha

s

-tanın kalıcı

bi

r

ağırlaşmadan şıkayet etmediği

ve h

iç

-birine dializ

gerekmediği

v

urgulanarak

sevo

üuramn

r

enal

bozukluğu

o

lan hastal

arda

bile gü

venli

ve etk

i

n o

l-duğunu belirtmişlerdir.

Tabl

o

1

-2

incelendiğinde

ha-l

otan

ve sevofluran grub

unda

BUN

v

e s

erum

krea

t

inin

değenerinin

anestezi

sırasında

ve

sonrasında

t

oksik e

t

-kiye

ulaşmıyacak

de

recede

değiştiğisaptanmıştır.

Bazı araştırıcıfar

(

Atkinson

ve

a

rk

1

987

;

C

l

a

rke

199

5

;

Frink 1995

;

H

ikasa

1

994

;

Hika

sa

1

997

;

H

ikasa

1

998)

a

nesteziklerin

hepat

oselluler

hasar

m

e

-kanizmasının

hepatik blyotrans

tormasyonla

oluşan

aktif metabo

litlerin

karaciğer

makromoleküllerine

bağ­

l

ana

r

ak immun cevap

Oluşturması olduğunu

i

l

er

i

s

ür

-müşlerdir. Halotan ın

n

eden

olduğu

hepaton

ekroza

TF

A

,

KıipeklerdeHaletanvi:Sevuüur amn Daıı Hemaıolojik..• (trifluoroasetikacit) metabolitlerine karşı gelişen an

-tikonann sebep olduğu, sevolluranın halOtana göre çok daha azbiyotransfonnasyona uğradığı ndanböyle

birtoksikasyonu başlatma potansiyelininzayıf olduğu ileri sürülerek sevoflurandan oluşan hexafluoro i-sopropanol'un hızla glukronize olarak karaciğer ma

k-romoleküllerine bağlanma yeteneğinin düştüğü. bu n-dan dolayı sevofluranınhalotana göre karaciğer me -taboljk fonksiyonlann' daha iyi koruduğu belirtilmiştir.

Esener (1991) halotan anestezisinde toksisite riskini

arttırantaktörıen;tekrar1ananuygulamalar, uzunsüreli

anestezi,şişmanlık,ortayaş,cinsiyetve genelik olarak

sıraıarruşur, Hikasa ve ark(19946) sığırlarda yaptıklan çalışmada

sevon

uran

anestezisinden 24 saat sonra

sen.ım AST düzeyinde halif bir yükselme meydana

geldiğini, serum ALT düzeyinde önemli birfarklılıkol -madığını bildirmişlerdir. Hikasa ve ark. (l994b)sağlıklı aıtarda 90 dakikalık sevofluran anestezisinden yedi gün sonra serum AST. ALT düzeylerinde önemli bir değişiklikolmadığınıilerisürmişlerdir.

HaıCtan grubunda serum ALT ve AST d

ü-zeylerinde. sevoflurangrubunda ise ASTdüzeyindeis

-tatistiksel olarak önemli bir lark görülmesine rağmen

fizyolojikolarak nannalsın ıMriçindekaldıklan görüldü (Tablo 1veTablo2).Yapılançalışmadaorta sürelibir anestezi planlandığı ve tekrarlanan uygulamala r ger

-çekleştirilmediği için karaciğer enzım düzeylerinde

önemli değişiklikler meydana gelmediği kanısına v

a-nlrru ştı r.

Halotanın ratlarda glikoz oksidasyonunu de

-ğiştirmeksizin insülin sekresyo nunu inhibe ettiğini, in -sanlarda plazma insülin seviyesini azalttığını,

se-volluranın ise; kortisol. ACTH, growth hormon ve

glukagon'unplazmaseviyesinietkilemedjğini,fakat i

n-sanlardaplazma insülinseviyesini azalttığını, anestezi ve cerrahinin insanlarda streshormonlarınınseviyesini

arttırdığı ileri sürülmektedir (Atkinson 1987; Hikasa 1996; Hikasa 1997). Her ne kadar hayvanlarda h i-pergliseminin nedenleri tam olarak bilinmese de en -tubasyon, kateşolaminlem varlı!}ı , stres hormonlarının

serbestbırakılması,biperkapni,genelfizyolojikstresve

kateterizasyonunun hiperglisemiye neden olabileceği

kaydedilmektedir (Hikasa 1996;Hikasa 1997; Hikasa

1

998)

.

HalOtan ve sevonuran grubunda anestezi sı­

rasında serum glikoz seviyesinde meydana gelen is -tatistikselOıarak anlamlı bulunan değişikliğin (Tablo 1 ve Tablo 2) yazarların belirttiği gibi genel fizyolojik stres, trakeal entübasyon ve Lv. kateterizasyondan

kaynaldandığıdüşünülmektedir.

Tabıo-t veTablo-2incelendiğindehalOtanve

se-vofluran grublann da total lökosit mktannda artış

gö-rüldü. Meydana gelen bu lökositoz bazı yazartann (Perk1992;Altıntaş 1993; Turgut 1995; Kaya ve ark

53

1997; Günay 1999) belirttiği gibi. korku . heyecan gibi faktörlerin depo organlardaki hücreleri rrobüize et-mesinden ilerigeldiğidüşüncesini uyandı rmıştır. A nes-tezi sırasında eritrosit. hemoglobin, hematokrit. al-bümin. glObulin düzeylerinde meydana gelen

değişiklikler bazı araştmenann (Canpolat 1992; Perk

1992;Taş1998) verileriyle paralellikgösterdi.

Sevofluranın kantgaz dağılım katsayısının (0.69)

halOtankantgaz dağılımkatsayısından (2.5)çok düşük

olduğu içinindüksiyon ve anesteziden uyanmanın se·

vofluran anestezisinde. halOtananes tezisine göre çok

kısa olduğu araştıncılarca belirtilmektedir

(

Carroeü

ve ark 1995;Lennan 1995;Mutoh ve

ark

1995a;Mutoh ve ark 1995b: Smith ve ark 1995; Johnson 1998;

Tacke veark 1998;Xiong 1999).Steadve ark (1995)

isorluran

(%

1.15) ve

sevotlarana

(%

2) uzun süre maruz kalan (>5 saat) erişkin hastalann uyanma ve

derıenme hızlannın saptanması için yaptıktan

ça-lışmada. sevefluran alan hastaların ısone-an alanlara göre yaklaşık%50 daha erken uyandığını ve ekstübe

edildiğini belirtmişlerdir.Özellikle hızlı kendine gelmesi istenen poliklinik hastalarında isoflurana tercih ed i-lebileceğiniile risürmüşlerdir.

Samerveark(1995) halOtanvesevofluranı ka

r-şuaştrrdıkıannda. azotprotoksitsizveya azotp rotoksitle birlikte sevofluran kuııanılarak anestezi verilen ç0-cukların daha hızlı uyandıklannı ve sevafluranın

çe-cuklarda halotana iyi bir alterna tif olduğunu

d

ü-şündükıeriniifadeetmişlerdir.

Bu çalışmada halatan anestezisinde reflekslerin normale dönme sinin sevofluran anestezisine göre daha geç olduğu, ayağa kalkmanın ise nerede ise iki

katdaha uzunsürdüğügörü ldü .

Sonuç olarak hayvanlar anesteziye alınmadan

önce sistemik muayenelerinin mutlaka yapılması ge

-rekir. Klinik, kardlyova sküler, nematololik ve b

i-yokimyasaıdeğerlerin ışığı altındaanesteziyeengel bir durum tespit edilirse,anestezi bu durum ortadan kal

-dırılıncaya kadarertelenmeli ya da operasyoniçinacil

bir durum söz konusu olduğunda bozukluğun

bu-lunduğusistemeolumsuzyönde katkısı bulunana nes-teziklerkultamlmarnahdır.

Yapılan çalışmada veteriner pratikte rutin olarak

kullanılan halatanvehenüzçok yeniolansevolluranın

köpek lerde anesteziclen uyanma ile bazı hematolojik ve biyokimyasal parametreler üzerine etkileri araş­ tınlarakkarşılaştmkn.Hematolojikve biyokimyasal bazı parametrelerde istatistiksel olarak fark görülse de bu

parametrelerinfiZyolojiksınırtar

içi

nde

kaldığı saptandı.

Sevofluran anestezisinden uyanmanın halOtan a nes-tezisineoranlaçok kısa olduğu görüldü.Anesteziden erken uyanması istenen ve genel durum bozukluğu

olanolgularda sevofluranın halOtana tercihedilmesinin

r

HAY,\T,BULUT

K

aynaklar

Abnaş,

A

,

F<Jarcı,

U.

R.

(

1993). E

\d

Hayvarlarda"

insanda

Karıın BiYOkiTıYaSaI NormalDeğerieri.A.U.VelFak.

Derg.

,

40,

2.

173-186.

Aıkilson.R.S.,Rustvnan, G.8.,

Lee

,

JA (1967).ASynopsis

ol

Anaeslhesia.

T

enth.EQtiOn,

Bristol

CamPbeI,

C., NahrwoId, LM., Mler, 0.0. (1995). Ci"ıCaI

~ olSevoIIuranewhen

A.cmnistrated

WlthNitrous

oxide

for

&JrgiCaI

ProceaeesoIlntenneciate Duration.Gan.J.

AnaesUı.,42,10,884-890.

Canpolaı,

L

(1~).KÖPeIderOeYeniBirInhalasyon*Anesteziği

CXan lsotiLrclIl ileHalotanın Karşılaştınnıası. FıratUrVversitesi

SağlıkBilinieri EnstitüsU,Elazığ.

Chelly,JE,Harıtler,C.B.,Kaiser, RE,Bikhazi,G.B.,Fınegarı, RF. (1995).Multi-center, Open-labelStudy

t

o

Evaluatethe

Effecl ofRepeat Exposureof SevofluraneinPatienis ASAI-LL L. Anesthesiology.,

83

,

(

3Al,

1075-1076 .

clark, RS. (1973). Anaesthesia and Caıborıhydıate M e-taboiism.Br.J.Anaestll.,

45

,

3,

237-243.

Claıke,

KW

.

(1999).Oesfluraneand

SevoIUane

New Votatiie

Anesthetic

Agents. Veterİ'lafyC1inicsofNorth

Ame

OCa.:

SmaIt

ArWnaI

Pradice.,29,3,793-810.

Conzen.

P

.

F

.

,

NuscheIer

.

M

,

MeIotte,A.,Veıhaegen.M.,

le-LPOL T

.,

VarıAkan,

H

.,

Peter,

K

(1995)_

Renar

Fı.n::Iion arxi

sen.m

FLı:ıOOe

CorK:errtrations

il PatientsWıth

StabIe

Renal

lı'LSLIfıCienC:

Mer

AneStIıeSa

Wrth

8eVOfIU'ane

or

Erfurane

.

Anesıh.AnaIg.,

81

.

569-575

.

=

.z.

(1991).

~Aneslezi"

.

1.

Baskı

Çltay

Matbaası,

E.s€n<>'

,

A (1992)." _

ve

AearOmasyon

"

,

II.

aesc

Nobel

TıpKilapev\eriYazıofset,

1starbJ

.

FrirV<. E.J.(1995).

The

Hepab:Ettects of Sevoflurane.Anest

AnaIg.,81. 1 4&50.

GÜllay,C.(l999). Köpeklerde Enfluran, lsotıurarı ve Propofol Anestezilderinin Karşılaş!ınlması. Fırat Oniversitesi sağlık

Bi-limleriEnstitüsü,Elazığ.

Higuchi.

H.

,

Sumikura,H.,Sumita,S.,Arimura, S.,Tekamatsu, F., Kanno.

M.

,

Satoh,

T.

(1995). Renal FunctioninPatents WithHigh SerumRumideConcenlralionsAlter Prolonged

Se-vofturane

Anesthesia

Arıesthesiology.,

83

,

149-1 58.

Hikasa,Y.,Takase,K,Kondou,K,Ogasawara.S.(1994).

se-VOnLJane

Anesthesia

FoIlowing

MOOistralion

of Aın::ıpne.. Guaiferıesin-ThiopentalinSpontaneous-Breathiıg

M.«

Callle

J

.

VetMed.

ss,

56,3. 613-616.

Hikasa. Y., 'reıese. K,Ogasawara, S., (1994).

SevoIIurane

ardO><ygen

Anaesthesia FobMi"9 Adı'Wııistration of Atroprıe-Xyiazne­

Guaitenesn-

- . .

"

SPOOLaneOUSIY

EL<eattW>g

Ho<se.

.

J.

VetMed.,A.41,700-708.

_ Y..

Kawanabe.

H..Takase, K,

ogasaw;ua,

S.(1996).

coo'ıparisoos of _{SevoIIuıane,}

1soIuane,

and J-IaIOttıÔ:MLe

Anesthesia

il

SPOOLaneOUSIY

Brea

thing

cats.

Veteriner _Sıı­

geıy,

25,

234-243.

Hikasa,Y.•Yoshi kai,T" Takase, K, Ogasawara, S. (1997). Corrıparisonsof ProIonged Sevotkırane, lsotıurane, arx1

Ha-Iolhane

Aanaesthesia

combined

WrthNitrous

oxide

in

spon-taneousry

8reathingCals. J.VelMed,A.44,427-442.

54

Hikasa,Y., Yamashita, M.,Takase K, Ogasawara,S. (1998).

P~~

ond

Halolhane

_

"

oxygen

Usii"9RebreattWıgor

Non-rebreatring

SystemilCats.

J.

Vet.

Med

,

A

45

,

559-575-Hikasa, Y., Yoshi<ai, T., Takase, K, ogasawaıa, S. (1997). COfT1ıariSOnS of Proioı ıged SevcAırane, IsotkJrarıe, arxi

Ha-iothane

Aanaesthesia

corrbinedWrtnNıtrousOxide il

spon-taneousty

Breaıting Caıs.J.VetMed.A.44,427-442.

..iotn>on, RA,$trier, E,Sawyer,O.C.. Bıuıson. O.B.(1998).

corrparison

of lsofIuraneWlth SevofIurane

For

Anestezia

in-ck.ıc:tiorı andRecoveryil AdJIt

Dogs

.

Am.

J

.

Vet Res.,59,

478-481.

Kaya, S.,Pirifıı;O,

i.

veark.(1997)."VeterinerUygulamalı Far -makoIoji".Me<fısan YayınSerisi, Ankara.

Kharach,

E

.D.

(1995). 8iotransformasyon of sevonurere.

AncsthAnalg.,Bl,27-38.

lermarı, V.(1995).Sevolluranein PedialricAneslhesia Aneslh.

AnaSg.,Bl,4-10.

MaIan,T.P. (1995). Sevofluran aro Renal Furıctiorı. Aneslh.

AnaIg..81,3945.

Mutoh,T.•Nishın.ıra, R, Kim, H.,Matsl.rıaga.S.,Kadosawa,

T., Mochızuki, M, Sasaki. N. (1995).On:aı ~ of

Rapid inhaıation

inW::lion

olAnesthesia usıng Isofıurane and Sevotkırane WıthNitrousoxideil

Dogs

.

J

.

Vet.Med.Sci..57,6,

1121-1124.

Mutoo.

T.. Nist'imura, R, Kim, H., Matsı..oaga. S" Kadosawa,

T..Modı...M.,Sasaki,N. (1995)._Inhalasyon

1

_

of

Aneslhesia

by HaJothane, EntUane, lso6.ırane

eoo

se-vofturane

anel

Their

~ Ettectsil

Dogs.

J.

Vet

Med.

Sci

.•

57,6,1007-1013.

OysU,8.(1992)._ Inhalasyon Anestende",,,,

""""*'

~ Böbreğe EtkileıTıin

Deney

HaYVarWarında

incelerYnesi

Fırat

UrivefsitesiSağlıkBilimeriEnStitÜSCı.Elazığ.

Peri(,EC.(19921. KöpeklerdeGenelAnesteziveKanTablosu

Ilişkileri.Istanbul_{Univeısil:esi Sağlık}BilimleriEnstitüsü,IstanbuL. Samer,J.B.,levine,M., Davis,P.J.,lennan,J.,Cook D.R.,M

o-toyama,

EK

(1995). ClinicalCharacteristics ofSevoflurarıein Children:A ComparisonWithHalofhane.Anesthesiology., 82, 38-46,

Smith,

1.

,

Naıtıonson,M.H.,White,P.F. (1995). The Roleof Se-vofIuraneinoutpalientAneslhesia.AnesItı.AnaIg.,

8

1

,

67-72.

Stead,S.,Miller,

J .

,

P~,

J.,

BeaIie

,C.,

Keyes,

M.

,

Oları.S.,

Mohajef,P.(1995). RecoveryFromSevofIuraneand lsotıurane

_ F_ _

E><posure

.

Anesth. AnaIg.,

ro

5466

.

Tacke, S.. xiong, H., Sc:tliıi<e. E., (1998).

Sevotk.rnne

(SE

-vOrane)

ZJ.Jt

Inhaıationsanasthesie

Bem

HundimVergichrTVt HaIOth<Vı ı..nd

isoruan.

TıerarıtIPrax.., 26,(K):369-371. Taş,A. (1998). KCpeIdeıde HaIOLan ve EnfIuran InhaIaSYOn Anestezide!riı Bazı Hemaı~ BiYOkiTıYaSaI ve Knk Pa

-rarrıetreier Uzeriıe Etlôlernı Karşılaştınmasl.YU2in:::ü Yd

üni-versitesi.SağlıkBUnJeriEnstitüsü,Vcn.

Turgt.J, K (2<XXl). "Vetemer Kinik Laboratı.Nar Teş­

his·.GenşleOm~ 2. 8aslo.

8ahç

_

8=m

sanay;

AŞ

..

Konya.

Xiong, H., (1999). SevoIIuran (SEVOrane), ein Neues

In-halationsnarkotikurnBeimHundim VergleichmitHalotharıund

lsotIuran. lnaugural-Liebig-Universilael.Giessen.