ERZ‹NCAN HUZUREV‹NDE YAfiAYAN
YAfiLILARDA DEPRESYON VE ETK‹LEYEN
FAKTÖRLER
DEPRESSION AMONG THE ELDERLY
IN ERZINCAN NURSING HOME AND
INFLUENTIAL FACTORS
Rabia HACIHASANO⁄LU
Erzincan Üniversitesi Sa¤l›k Yüksekokulu, Hemflirelik, ERZ‹NCAN Tlf: 0446 226 58 60 e-posta: rabia_hhoglu@hotmail.com Gelifl Tarihi: 11/03/2008 (Received) Kabul Tarihi: 15/08/2008 ‹letiflim (Correspondance)
A
BSTRACTIntroduction: This research was carried out among the, 65 years of age and older
individu-als in the nursing home located in central Erzincan, with the aim of determining depression level and related factors.
Materials and Method: Data were collected by using the descriptive form prepared by the
researchers and Geriatric Depression Scale (GDÖ) prepared by Yesevage et al (1983) by face to face interview technique. Obtained data were evaluated by using percentage values, Kruskal Wallis, Mann Withney-U tests. Depression was found in the 55 percent of participants according to the results of the research. This descriptive and cross-sectional study was comprised of indivi-duals at or above 65 years of age who resided in the Yuzuncu Yil Ataturk Nursing Home located in central Erzincan, Turkey. Sampling was not used in this study and it included volunteer and communicative individuals (n=60) who resided in the nursing facility in December 2006.
Results: A significant correlation was found between incidence of depression and gender,
satisfaction with the nursing home, having chronic disease, being visited by a relative, relations-hip with other individuals residing in the nursing home, and perception of health (p<0.05, p<0.01).
Conclusion: Depression was found in the 55 percent of participants according to the results
of the research.
Keys words: Elderly, Depression, Nursing home
Ö
ZGirifl: Bu araflt›rma Erzincan il merkezinde bulunan huzurevinde yaflayan 65 yafl ve
üzerinde-ki bireylerin depresyon düzeylerini ve etüzerinde-kileyen faktörleri incelemek amac› ile yap›lm›flt›r.
Gereç ve Yöntem: Tan›mlay›c› ve kesitsel özellikte olan bu araflt›rman›n evrenini Erzincan il
merkezinde bulunan 100.Y›l Atatürk Huzurevinde kalan 65 yafl ve üzeri bireyler oluflturmufltur. Araflt›rmada örneklem seçimine gidilmemifl, 2006 Aral›k ay›nda huzurevinde kalan iletiflime aç›k, çal›flmaya kat›lmaya gönüllü bireyler (n=60) araflt›rma kapsam›na al›nm›flt›r. Araflt›rman›n verileri, araflt›rmac›lar taraf›ndan oluflturulan tan›mlay›c› form ve Yaseve ve arkadafllar› (1983) taraf›ndan gelifltirilen Geriatrik Depresyon Ölçe¤i (GDÖ) ile bireylerle yüzyüze görüflülerek toplanm›flt›r Ölçe-¤in ülkemizdeki geçerlilik ve güvenirlik çal›flmas› Ertan ve ark (1997) taraf›ndan yap›lm›flt›r. Arafl-t›rmadan elde edilen veriler, yüzdelik hesaplar›, korelasyon, Kruskal Wallis, Mann Withney-U test-leri kullan›larak de¤erlendirilmifltir.
Bulgular: Cinsiyet, kronik hastal›k varl›¤›, huzurevinden memnun olma, bir yak›n› taraf›ndan
ziyaret edilme, huzurevinde yaflayan bireylerle iliflki ve sa¤l›¤› alg›lama durumlar› ile depresyon gö-rülmesi aras›nda anlaml› bir iliflki oldu¤u saptanm›flt›r (p<0.05, p<0.01).
Sonuç: Verilerin de¤erlendirilmesi sonucunda bireylerin %55’inde depresyon oldu¤u
belirlen-mifltir.
Anahtar sözcükler: Yafll›, Depresyon, Huzurevi.
Rabia HACIHASANO⁄LU Arzu YILDIRIM
G
‹R‹fiS
on y›llarda teknolojinin ve yaflam kalitesinin artmas›na pa-ralel olarak ortalama insan ömrü uzamaktad›r. Bunun so-nucunda yafll› olarak kabul edilen 65 yafl ve üstü insan say›s›-n›n genel toplumdaki puy› da geliflmifl ülkelerde %15’lere ka-dar yükselmifltir. Yafll›l›k bireyin fiziksel görünüm, rol ve bu-lundu¤u konum aç›s›ndan kayba u¤rad›¤›, yeti yitimleri ve fi-ziksel hastal›klar›n artarak bireyin çevreye ba¤›ml› hale geldi-¤i bir dönemdir (1). Dünyada yafll› nüfus giderek artmakta olup 2020 y›l›na kadar toplam popülasyonun %22’sinin 65 yafl ve üzerinde olaca¤› tahmin edilmektedir. Günümüzde, yafll› bireylerin say›s›n›n toplum içinde giderek artmas› ile birlikte yafll›lar›n sorunlar› da farkl› boyutlarda kendini gös-termektedir (2,3). Dünya Sa¤l›k Örgütü (DSÖ) verilerine gö-re depgö-resyon fiziksel, duygusal, toplumsal ve ekonomik so-runlara yol açan hastal›klar aras›nda dördüncü s›rada yer al-maktad›r (4). DSÖ 2020 y›l›nda depresyonun dünyada s›kl›k aç›s›ndan ikinci s›raya yükselece¤ini, insan yaflam›ndaki olumsuz etkilerinin öneminin daha da artaca¤›n› tahmin et-mektedir (5). Yafll›l›k döneminin önemli bir ruhsal sorunu olan depresyon (3,4,6,7), çeflitli yeti yitimlerine neden olmak-ta, yaflam kalitesini önemli ölçüde azaltmakolmak-ta, beden hastal›k-lar›na ba¤l› ölümleri (8) ve sa¤l›k, bak›m gibi hizmetlerin kullan›m›n› ve maliyetini art›rmaktad›r (4). Yafll› bireylerde görülen depresyonun erken tan› ve tedavisi yaflam kalitesini, günlük aktivitelerdeki ba¤›ms›zl›k seviyesini art›rmakta ve erken ölümleri önlemektedir (4,9). Yafll›l›k ça¤›nda (65 yafl ve üzeri) klinik aç›dan önemli kabul edilen depresyon s›kl›¤› %15-20 kadard›r (6).Huzurevinde kalmak, kendi evinde kalmaman›n ötesinde bir anlam tafl›makta ve depresyon riskini art›rmaktad›r (3,10). Ülkemizde yap›lan çal›flmalarda depresyon s›kl›¤› huzurevin-de yaflayan yafll›larda %13.8- %80.4 olarak bulunmufltur (11-16). Depresyonun yaflam›n her döneminde oldu¤u gibi yafll›-l›k döneminde de s›k görülmesi, tan› ve tedavi olana¤›n›n bu-lunmas›, tedavi edilmedi¤inde intihar riskinin olmas› ve ya-flam kalitesini olumsuz etkilemesi nedeniyle önemli bir halk sa¤l›¤› sorunu oldu¤u bilinmektedir (17,18).
Bu araflt›rma, Erzincan il merkezinde bulunan huzurevin-de yaflayan 65 yafl ve üzerinhuzurevin-deki bireylerin huzurevin-depresyon düzeyle-rini ve etkileyen faktörleri incelemek amac› ile yap›lm›flt›r.
G
EREÇ VEY
ÖNTEMT
an›mlay›c› ve kesitsel özellikte olan bu araflt›rman›n evre-nini Erzincan ‹l merkezinde bulunan 100.Y›l AtatürkHuzurevinde kalan 65 yafl ve üzeri 89 yafll› birey oluflturmufl-tur. Araflt›rmada örneklem seçimine gidilmemifl 2006 Aral›k ay›nda huzurevinde kalan iletiflime aç›k, çal›flmaya kat›lmaya gönüllü bireyler (n=60) araflt›rma kapsam›na al›nm›flt›r.
Araflt›rman›n verileri, araflt›rmac›lar taraf›ndan oluflturu-lan tan›mlay›c› form ve Yaseve ve arkadafllar› (1983) taraf›n-dan gelifltirilerek geçerlilik güvenirlik çal›flmas› yap›lan Geri-atrik Depresyon Ölçe¤i (GDÖ) kullan›larak toplanm›flt›r. Öl-çe¤in ülkemizdeki geçerlilik ve güvenirlik çal›flmas› Ertan ve ark taraf›ndan 1997 y›l›nda yap›lm›flt›r (19). Tan›mlay›c› for-mu ve GDÖ yafll› bireylerle yüz yüze görüflülerek uygulan-m›flt›r.
Tan›mlay›c› form bireylerin yafl›, cinsiyeti, medeni duru-mu, ö¤renim duruduru-mu, kronik hastal›¤›n›n olma duruduru-mu, sa¤-l›¤›n› nas›l alg›lad›¤›, huzurevinde kalma süresi, huzurevine gelme nedeni, huzurevinden memnuniyet durumlar›, huzure-vinde yaflayan di¤er bireylerle iliflkisi, ve yak›n› taraf›ndan zi-yaret edilme durumunu belirleyen 11 sorudan oluflmaktad›r. Geriatrik Depresyon Ölçe¤i; özbildirime dayal› 30 sorudan oluflan, yafll›lar›n kolayca iflaretleyebilece¤i, evet ya da hay›r olarak yan›tlayabilece¤i biçimde haz›rlanm›flt›r. Ölçekte 3, 4, 5, 6, 8, 10, 11, 12, 13, 14, 16, 17, 18, 20, 22, 23, 24, 25, 26, ve 28’inci sorular ters anlat›m içermektedir. Ölçe¤in puanlan-mas›nda depresyon lehine verilen her yan›t için 1 puan, di¤er yan›t için 0 puan verilmekte ve sonuçta toplam depresyon puan› olarak kabul edilmektedir. Ölçe¤in puanlanmas›; 0-10 puan “depresyon yok”, 11-13 puan “olas› depresyon”, 14 ve üzeri puan “kesin depresyon” fleklinde yap›lm›flt›r. Ölçekten al›nan puanlar min:1, max: 30’dur. Geriatrik Depresyon Öl-çe¤inin de¤erlendirilmesi flu flekilde yap›lm›flt›r: 1, 2, 7, 9, 15, 19, 21, 27, 29, 30. sorulara verilen her “hay›r” yan›t› için 1, “evet” yan›t› için 0 puan, 3, 4, 5, 6, 8, 10, 11, 12, 13, 14, 16, 17, 18, 20, 22, 23, 24, 25, 26, 28. sorulara verilen her “evet” yan›t› için 1 “hay›r” yan›t› için 0 puan verilmifltir.
Verilerin toplanmas› için ilgili kurumdan yaz›l› izin al›n-m›flt›r. Ayr›ca formlar uygulanmadan önce araflt›rma kapsa-m›na al›nacak bireylere araflt›rman›n amac› aç›klanarak birey-lerden de sözlü onay al›nm›fl, bireylerin gizlilik ilkesine sayg› gösterilmifltir. Formlar›n doldurulmas› ortalama olarak 20-25 dakikada tamamlanm›flt›r. Araflt›rma bulgular›n›n analizinde yüzde da¤›l›mlar›, korelasyon, Kruskal Wallis, Mann With-ney-U testleri kullan›lm›flt›r.
B
ULGULARAyr›-ca yafll›lar›n %50’sinin okuryazar olmad›¤›, %36.7’sinin ilko-kul, %76.7’sinin dul/boflanm›fl oldu¤u, %68.3’ünün kronik bir hastal›¤a sahip oldu¤u belirlenmifltir (Tablo 1).
Huzurevinde yaflayan yafll› bireylerin depresyon yayg›n-l›klar› incelendi¤inde; yafll›lar›n %55’inde depresyon görül-dü¤ü saptanm›flt›r (Tablo 2).
Tablo 3’de cinsiyet, kronik hastal›¤a sahip olma, sa¤l›¤› alg›lama, huzurevinde yaflayan di¤er bireylerle iliflkilerin du-rumu, yaflad›klar› ortamdan memnuniyet dudu-rumu, bir yak›n› taraf›ndan ziyaret edilme durumu ile depresyon aras›nda an-laml› bir iliflki oldu¤u saptanm›flt›r (p<0.05, p<0.01). Ayn› tabloda yafl, medeni durum, ö¤renim durumu, kalma süresi ve huzurevine gelme nedeni ile depresyon aras›nda bir iliflki saptanmam›flt›r (p>0.05).
T
ARTIfiMAH
uzurevinde yaflayan 65 yafll› ve üzeri bireylerde depres-yon görülme s›kl›¤› ve etkileyen faktörlerin incelendi¤i bu çal›flmada depresyonun huzurevinde yaflayan bireyler için önemli bir risk faktörü oldu¤u belirlenmifltir.Huzurevinde yaflayan yafll› bireylerin depresyon yayg›n-l›klar› incelendi¤inde; yafll›lar›n %55’inde depresyon
görül-dü¤ü saptanm›flt›r (Tablo 2). Ülkemizde yap›lan çal›flmalarda depresyon s›kl›¤› huzurevinde yaflayan yafll›larda %13.8-%80.4 olarak bulunmufltur (11-16). Avustralya’da yap›lan ça-l›flmada (24), huzurevine kabulden sonra 1., 3. ve 6. aylarda yap›lan de¤erlendirme sonucunda 1. ayda %24, 3. ve 6. aylar-da %15 majör depresyon saptanm›flt›r. Almanya’aylar-da (25) hu-zurevinde yaflayan yafll›lar›n %48’inde biliflsel bozukluk ve depresyon tespit edilmifl, Hollanda’da (26) %26.9, Ohio’da (27) %48, onbir Avrupa ülkesinde yap›lan çal›flmada (28) %12.2, Tayvan’da (29) %81.8 olarak saptanm›flt›r.
Bu araflt›rmadan elde edilen sonuçlara göre yafl, medeni durum, ö¤renim durumu, huzurevinde kalma süresi ve huzu-revine gelme nedeni ile depresyon aras›nda bir iliflki saptan-mam›flt›r (p>0.05) (Tablo 3). Üstün ve arkadafllar› (11) çal›fl-mas›nda huzurevinde yaflayan bireylerin yafl›, medeni durumu ve ö¤renim durumu, Sütoluk ve arkadafllar› (20) çal›flmas›nda medeni durum, Çifçili ve arkadafllar› (21) çal›flmas›nda yafl, Bahar ve ark (30), McSweeney ve O’Connor (24) çal›flmalar›n-da huzurevinde kalma süresi ile depresyon aras›nçal›flmalar›n-da anlaml› bir iliflki saptanmam›flt›r.
Araflt›rma sonucuna göre kad›nlarda erkeklere oranla daha fazla depresyonun var oldu¤u ve aradaki fark›n istatistiksel olarak anlaml› oldu¤u saptanm›flt›r (p<0.005). Cinsiyet dep-resyon gelifliminde risk etkenlerinden birisidir. Kad›n olma-n›n depresyonda temel bir risk etkeni oldu¤u bir çok çal›flma-da ortaya ç›km›flt›r. Biyolojik yap›s›, ruhsal özellikleri, kiflilik yap›s›, sorunlarla bafla ç›kma biçimi, toplumsal ve kültürel konumu kad›n› depresyona yatk›n k›lmaktad›r (18,22). Bu sonucu evde yaflayan ve huzurevinde yaflayan yafll› bireylerle yap›lan bir çok çal›flma desteklemektedir (20,22,23-31-34).
Çal›flmada kronik hastal›¤› olanlar›n depresyon puan›n›n daha yüksek oldu¤u bulunmufl ve kronik hastal›k varl›¤› ile depresyon aras›ndaki iliflkinin anlaml› oldu¤u belirlenmifltir (p<0.05) (Tablo 3). Fiziksel sa¤l›¤›n kötü olmas› depresyon yatk›nl›¤›n›n ana nedenlerinden biri olarak bilinmektedir (3,17). Yap›lan bir çok çal›flmada kronik hastal›¤a sahip olma ile depresyon aras›nda anlaml› iliflki bulunmufltur (31,34-36).
Tablo 1— Yafll›lar›n sasyodemografik baz› özellikleri
Özellikler Say› (n= 60) % Yafl 65-69 14 23.3 70-74 17 28.4 ≥75 29 48.3 Cinsiyet Kad›n 25 41.7 Erkek 35 58.3 Ö¤renim Durumu
Okur yazar de¤il 30 50.0
Okur yazar 7 11.7 ‹lkokul 22 36.7 Ortaokul 1 1.6 Medeni Durum Evli 6 10.0 Bekar 8 13.3 Dul/boflanm›fl 46 76.7
Kronik Hastal›k Varl›¤›
Var 41 68.3
Yok 19 31.7
Tablo 2— Yafll› bireylerin depresyon yayg›nl›klar›n›n da¤›l›m› Depresyon Görülme Durumu Say› %
Yok 15 25.0
Olas› 12 20.0
Var 33 55.0
Bu çal›flma sonucuna göre yafll› bireylerin sa¤l›klar›n› al-g›lama durumlar›na göre depresyon yayg›nl›klar›na bakt›¤›-m›zda; sa¤l›¤›n› kötü alg›layanlarda depresyon s›kl›¤›n›n da-ha fazla oldu¤u ve fark›n istatistiksel olarak anlaml› oldu¤u saptanm›flt›r (p<0.001). Bu sonuç Üstün ve arkadafllar› (11),
Bahar ve arkadafllar›. (30), Keskino¤lu ve arkadafllar›n›n (34), çal›flma sonucu ile benzerlik göstermektedir.
Yafll› bireylerin yaflad›klar› ortamdan memnuniyet du-rumlar›na göre depresyon yayg›nl›klar› incelendi¤inde; yafla-d›klar› ortamdan memnun olmayanlar›n tamam›nda
depres-Tablo 3— Yafll›lar›n çeflitli özelliklerine göre geriatrik depresyon ölçe¤inden ald›klar› puan ortalamalar›n›n da¤›l›m› Tan›t›c› Özellikler Yafl 65-69 70-74 ≥75 Cinsiyet Kad›n Erkek Medeni Durum Evli Bekar Dul/boflanm›fl Ö¤renim Durumu Okuryazar de¤il Okuryazar ‹lkokul Ortaokul
Kronik Hastal›k Varl›¤›
Var Yok
Sa¤l›¤› Alg›lama
‹yi Kötü
Huzurevinde Kalma Süresi Huzurevine Gelme Nedeni
Kendi bak›m›n› yapamama Yak›n›n›n olmamas›
Aile taraf›ndan kabul edilmeme
Huzurevinden Memnun Olma Durumu
Memnun Memnun de¤il
Huzurevindeki Di¤er Bireylerle ‹liflkiler
‹yi Kötü
Ziyaretçi Gelme Durumu
Gelen Gelmeyen Say› 14 17 29 25 35 6 8 46 30 7 22 1 41 19 28 32 28 24 8 53 7 35 25 38 22 % 23.3 28.4 48.3 41.7 58.3 10.0 13.3 76.7 50.0 11.7 36.7 1.6 68.3 31.7 46.7 53.3 46.7 40.0 13.3 88.3 11.7 58.3 41.7 63.3 36.7 Ortalam±ss 17.43±6.76 14.82±6.48 13.97±6.92 18.64±6.63 12.43±5.69 12.00±7.46 15.63±7.40 15.30±6.66 15.77±5.95 18.43±5.03 13.32±7.86 6.00±0.00 16.68±7.15 11.42±4.19 12.25±6.82 17.44±5.85 15.00±5.85 15.54±7.07 15.77±5.95 13.87±6.20 23.71±4.46 13.37±6.12 17.32±7.13 13.05±6.35 18.41±6.27 Anlaml›l›k KW=2.48 p>0.05 MW-U=214.50 p<0.01 KW=1.66 p>0.05 KW=6.29 p>0.05 MW-U=215.50 p<0.01 MW-U=228.00 p<0.01 r = -.096 p>0.05 KW=0.47 p>0.05 MW-U=37.50 p<0.001 MW-U=277.50 p<0.01 MW-U=229.50 p<0.01
yonun oldu¤u ve fark›n istatistiksel olarak anlaml› oldu¤u saptanm›flt›r (p<0.05) (Tablo 3). Bu sonuç Ekinci ve arkadafl-lar›n›n (35), Hac›hasano¤lu ve Türklefl’in (33) ev ortam›nda yaflayan bireylerin depresyon durumlar›n› inceledikleri çal›fl-mada da bireylerin yaflad›klar› ortamdan memnun olma duru-mu ile depresyon aras›nda anlaml› bir iliflki belirlenmifltir. Demet ve ark (12) çal›flmas›nda huzurevinde yaflayan bireyle-rin yaflad›klar› kurumun fiziksel koflullar›ndan yetebireyle-rince hofl-nut olmamalar›n›n depresyonla iliflkili oldu¤u belirlenmifltir.
Psikiyatrik hastal›klarda sosyal destek hastal›¤›n geliflme-si ve seyrine olumlu etkiye sahiptir (3). Sosyal iliflkilerde azal-ma, yoksulluk ve yak›nl›k kurma kapasitesinin azalmas› (9,17), yak›n iliflki azl›¤› (22) gibi etkenler depresyonun için risk etmenleri aras›nda yer almaktad›r. Bu araflt›rma sonuçla-r›na göre de yafll› bireylerin huzurevinde yaflayan di¤er birey-lerle olan iliflkilerinin depresyonla iliflkisi de¤erlendirildi¤inde iliflkilerinin iyi olanlarda depresyonun daha az görüldü¤ü, iliflkileri kötü olanlar›n büyük bir ço¤unlu¤unda depresyon görüldü¤ü ve bu fark›n istatistiksel olarak anlaml› oldu¤u saptanm›flt›r (p<0.05).
Bu çal›flmaya göre yafll› bireylerin bir yak›n› taraf›ndan zi-yaret edilme durumuna göre depresyon yayg›nl›klar› incelen-di¤inde, yak›n› taraf›ndan ziyaret edilen bireylerde depresyon görülme oran›n›n ziyaret edilmeyenlere göre daha az oldu¤u, ziyaret edilmeyenlerin büyük bir ço¤unlu¤unda depresyon görüldü¤ü ve fark›n istatistiksel olarak anlaml› oldu¤u belir-lenmifltir (p<0.05). Bu sonuç Sütoluk ve arkadafllar›n›n (20). çal›flma sonucu ile benzerlik göstermektedir. Yap›lan di¤er çal›flmalarda da huzurevinde yaflayan yafll›lar›n yak›nlar› ile görüflmeme, ve yak›nlar› taraf›ndan ilgi görmeme durumlar›-n›n depresyon puadurumlar›-n›n› anlaml› flekilde yükseltti¤i bildirilmifl-tir (30,34).
Sonuç olarak; bu araflt›rman›n bulgular›na göre;
• Araflt›rmaya al›nan yafll› bireylerin %55’inde depresyon saptanm›flt›r.
• Huzurevinden memnun olmayan yafll›lar aras›nda s›kl›¤›-n›n daha yüksek oldu¤u belirlenmifltir.
• Cinsiyet, kronik hastal›¤a sahip olma, huzurevinden memnun olma durumu, sa¤l›¤› alg›lama, huzurevinde ya-flayan di¤er bireylerle olan iliflki ve bir yak›n› taraf›ndan ziyaret edilme durumlar› ile depresyon düzeyi aras›nda an-laml› iliflki saptanm›flt›r.
Bu sonuçlar do¤rultusunda;
• Huzurevindeki yafll›lar›n depresyon riskleri yüksek oldu-¤undan, do¤ru tan›n›p, uygun tedavi edildi¤inde yafll›n›n yaflam kalitesini art›rmak mümkün olabildi¤inden, bu kurumlarda çal›flan sa¤l›k personelinin daha dikkatli ol-mas›,
• Sa¤l›k personeline, özellikle hemflirelere yönelik yafll›l›k, yafll› ruh sa¤l›¤›, depresyon gibi konularda e¤itim prog-ramlar› düzenlenmesi,
• Huzurevi çal›flanlar›n›n yafll› bireyleri bütüncül de¤erlen-dirmeleri, kad›n ve yaflad›¤› ortamdan memnun olmayan-lar›n, yaflad›¤› ortamda bulunan di¤er bireylerle iliflkileri kötü olanlar›n, bir yak›n› taraf›ndan ziyaret edilmeyenle-rin, sa¤l›¤›n› kötü olarak de¤erlendirenleedilmeyenle-rin, kronik has-tal›¤a sahip olanlar›n öncelikli ele al›nmas›,
• Depresyonu oldu¤u saptanan yafll› bireylerin düzenli ola-rak izlenmesi ve bu alanda çal›flan sa¤l›k ekibi taraf›ndan tedavi ve bak›m programlar›n›n oluflturulmas›,
• Riskli bireylerin toplum ruh sa¤l›¤› hizmetleri kapsam›n-da psikiyatrik hizmetlere yönlendirilmesi,
• Kiflileraras› iliflkilerde baflar›y› art›rmak için, sosyal destek sa¤lama gibi koruyucu etkenler depresyonu azaltmada önerilebilir.
K
AYNAKLAR1. Tamam L, Öner S. Yafll›l›k ça¤› depresyonlar›. Demans Dergi-si 2001; 1:50-60.
2. Y›ld›r›m K Y. Yafll› istismar› ve önlenmesi. Ege Üniversitesi Hemflirelik Yüksekokulu Dergisi 2005; 21(1):167-174.
3. K›l›ço¤lu A. Yafll›l›k ça¤› depresyonunun risk etkenleri ve et-yolojisine yönelik bir gözden geçirme. Anadolu Psikiyatri Der-gisi 2006; 7:49-54.
4. Göktafl K, Özkan ‹. Yafll›larda depresyon. Psychiatry in Türki-ye 2006; 8(1);30- 37.
5. Yalç›n M. Birinci basamakta depresyona yaklafl›m sorunlar›. Sürekli T›p E¤itim Dergisi 2004; 13(2):46-48.
6. Yüksel N. Yafll›l›k ça¤› depresyonlar›. Turkish Journal of Ge-riatrics 1998; 1(1); 19-23.
7. http://www.dmh.mo.gov/cps/facts/ElderlyDepression. pdf El-derly depression. 11.06.2008.
8. Rovner B.W. German P.S. Brant L.J. Depression and mortality in nursing homes. Journal of the American Medical Associati-on 1991; 265;8.
9. Kaya B, Ünal S. Yafll›l›k ve depresyon – I Tan› ve De¤erlendir-me. Turkish Journal of Geriatrics 1999; 2(2); 76-82.
10. Bagley H, Cordingley L, Burns A, Mozley CG, Sutcliffe C, Challis D, Huxley P. Recognition of depression by staff in
Nursing and Residental Homes. Journal Clinical Nursing, 2000; 9 (3): 445-450.
11. Üstün B, Bahar Z, Partlak N, Akgün E, Öztürk M, Malay U. Bak›mevinde yaflayan yafll›larda depresyon ve etkileyen faktör-lerin incelenmesi. Zonguldak Sa¤l›k Yüksekokulu Dergisi 2005; 1(1):26-33.
12. Demet MM, Taflk›n O, Deniz F, Karaca N, ‹çelli ‹. Manisa Hu-zurevlerinde kalan yafll›larda depresyon belirtilerinin yayg›nl›-¤› ve iliflkili risk etkenleri. Türk Psikiyatri Dergisi 2002; 13(4): 290-299.
13. Kerem M, Meriç A, K›rd› N ve ark. Ev ortam›nda ve huzure-vinde yaflayan yafll›lar›n de¤iflik yönlerinin de¤erlendirilmesi. Geriatri 2001; 4(3):106-112.
14. fiahin M, Yalç›n M. Huzurevinde veya kendi evlerinde yaflayan yafll›larda depresyon s›kl›klar›n›n karfl›laflt›r›lmas›. Turkish Jo-urnal of Geriatrics 2003; 6(1); 10-13.
15. Aksüllü N, Do¤an S. Huzurevinde ve evde yaflayan yafll›larda alg›lanan sosyal destek etkenleri ile depresyon aras›ndaki ilifl-ki. Anatolian Journal of Psychiatry 2004; 5:76-84.
16. Topbafl M, Yaris F, Can G ve ark. The effect of sociodemograp-hic factors and medical status on depressive symptoms of the inhabitants of nursing home and community-dwelling elders in Trabzon-Turkey. Bulletin of Clinical Psychopharmacology 2004; 14 (2): 57-60.
17. Amuk T, O¤uzhano¤lu NK. Yafllanma ve depresyon. Anadolu Psikiyatri Dergisi 2003; 4:113-121.
18. http://www.agingsociety.org/agingsociety/pdf/depression.pdf National Academy On An Aging Society Depression : A tre-atable disease. 9: 2000. 11.06.2008
19. Ertan T, Eker E, fiar V. Geriatrik depresyon ölçe¤inin Türk yafll› nüfusunda geçerlik ve güvenirli¤i. Nöropsikiyatri Arflivi 1997; 34(1):62-71.
20. Sütoluk Z, Demirhindi H, Savafl N, Akbaba M. Adana huzu-revlerinde kalan yafll›larda depresyon s›kl›¤› ve nedenleri. Türk Geriatri Dergisi 2004; 7(3):148-151.
21. Çifçili S, Yazgan Ç, Ünalan P. Bir huzurevinde depresyon ta-ramas› ve sonuçlar›. Turkish Journal of Geriatrics 2006; 9(3):122-125.
22. Ünal S, Özcan E. Depresyonda haz›rlay›c›, ortaya ç›kar›c› ve ko-ruyucu etkenler. Anadolu Psikiyatri Dergisi 2000; 1(1):41-47.
23. Kocatafl S, Güler G, Güler N. 60 Yafl ve üzeri bireylerde dep-resyon yayg›nl›¤›. Atatürk Üniversitesi Yüksekokulu Dergisi 2004; 7(1);11-18.
24. McSweeney K, O’Connor DW. Depression among newly ad-mitted Australian nursing home residents. International Psychogeriatrics 2008; 20(4): 724-737.
25. Schumacher J, Zedlick D, Frenzel G. Depressive mood and cognitive impairment in results of old age nursing homes. Ge-riatrics Gerontology 1997; 30(1): 46-53.
26. Achterberg W, Pot AM, Kerkstra A, Ribbe M. Depressive symptoms in newly admitted nursing home residents. Interna-tional Journal of Geriatric Psychiatry 2006; 21(12):1156-1162.
27. Levin CA, Wei W, Akincigil A, Lucas JA, Bilder S, Crystal S. Prevalence and treatment of diagnosed depression among el-derly nursing home residents in Ohio. Journal of the American Medical Directors Association 2007, 8(9):585-594.
28. Onder G, Liperoti R, Soldato M, Cipriani MC, Bernabei R, Landi F. Depression and risk of nursing home admission among older adults in home care in Europe: results from the Aged in Home Care (AdHOC) study. Journal of Clinical Psychiatry 2007; 68(9):1392-1398.
29. Lin PC, Wang HH, Huang HT. Depressive symptoms among older residents at nursing homes in Taiwan. Journal of Clinical Nursing 2007;16(9):1719-1725.
30. Bahar A, Tutkun H, Sertbafl G (2005). Huzurevinde yaflayan yafll›lar›n anksiyete ve depresyon düzeylerinin belirlenmesi. Anadolu Psikiyatri Dergisi 6:227-239.
31. Diflçigil G, Gemalmaz A, Baflak O ve ark. Birinci basamakta geriatrik yafl grubunda depresyon. Turkish Journal of Geriat-rics 2005; 8(3); 129-133.
32. Sabanc›o¤ullar› S, Kelleci M, Ayd›n D ve ark. Bir sa¤l›k oca-¤›na baflvuran yafll›larda depresyon ve iliflkili faktörler. Zon-guldak Sa¤l›k Yüksekokulu Sa¤l›k E¤itim Araflt›rma Dergisi 2006; 2(1):11-20.
33. Hac›hasano¤lu R, Y›lmaz S. Depression and affecting factors in the old at age of 65 and over applied to primary care centres. Atatürk Üniversitesi Hemflirelik Yüksekokulu Dergisi 2008; 1(2): 55-60.
34. Keskino¤lu P, P›cakç›efe M, Giray H ve ark. Yafll›larda depre-sif belirtiler ve risk etmenleri. Genel T›p Dergisi 2006; 16(1):21-26.
35. Ekinci M, Tortumluo¤lu G, Okanl› A ve ark. The prevalence of depression in elderly living at home in eastern Turkey: Er-zurum. ‹nternational Journal of Human Sciences. 2004; ISSN: 1303- 5134.
36. Maral I, Aslan S, ‹lhan MN, Y›ld›r›m A, Candansayar S, Bu-min MA. Depresyon yayg›nl›¤› ve risk etkenleri: Huzurevinde ve evde yaflayan yafll›larda karfl›laflt›rmal› bir çal›flma. Türk Psi-kiyatri Dergisi 2001; 12(4): 251-259.
