• Sonuç bulunamadı

PİYANO EĞİTİMİNDE GELENEKSEL TÜRK HALK MÜZİĞİ KAYNAKLI ESERLERİN SESLENDİRİLMESİNE YÖNELİK OLUŞTURULAN BİR ÇOKLU ANALİZ MODELİ ve BU MODELİN ÖĞRENCİ BAŞARISI ÜZERİNE ETKİLERİ

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "PİYANO EĞİTİMİNDE GELENEKSEL TÜRK HALK MÜZİĞİ KAYNAKLI ESERLERİN SESLENDİRİLMESİNE YÖNELİK OLUŞTURULAN BİR ÇOKLU ANALİZ MODELİ ve BU MODELİN ÖĞRENCİ BAŞARISI ÜZERİNE ETKİLERİ"

Copied!
208
0
0

Yükleniyor.... (view fulltext now)

Tam metin

(1)

GÜZEL SANATLAR EĞİTİMİ ANABİLİM DALI MÜZİK ÖĞRETMENLİĞİ BİLİM DALI

PİYANO EĞİTİMİNDE GELENEKSEL TÜRK HALK MÜZİĞİ KAYNAKLI ESERLERİN SESLENDİRİLMESİNE YÖNELİK OLUŞTURULAN

BİR “ÇOKLU ANALİZ MODELİ” ve BU MODELİN ÖĞRENCİ BAŞARISI ÜZERİNE ETKİLERİ

DOKTORA TEZİ

Hazırlayan Ferit BULUT

(2)

GÜZEL SANATLAR EĞİTİMİ ANABİLİM DALI MÜZİK ÖĞRETMENLİĞİ BİLİM DALI

PİYANO EĞİTİMİNDE GELENEKSEL TÜRK HALK MÜZİĞİ KAYNAKLI ESERLERİN SESLENDİRİLMESİNE YÖNELİK OLUŞTURULAN

BİR “ÇOKLU ANALİZ MODELİ” ve BU MODELİN ÖĞRENCİ BAŞARISI ÜZERİNE ETKİLERİ

DOKTORA TEZİ

Hazırlayan Ferit BULUT

Tez Danışmanı

Prof. Dr. Ayşe Meral TÖREYİN

(3)

Ferit BULUT’un PİYANO EĞİTİMİNDE GELENEKSEL TÜRK HALK MÜZİĞİ KAYNAKLI ESERLERİN SESLENDİRİLMESİNE YÖNELİK OLUŞTURULAN BİR “ÇOKLU ANALİZ MODELİ” ve BU MODELİN ÖĞRENCİ BAŞARISI ÜZERİNE ETKİLERİ başlıklı tezi, 26.06.2008 tarihinde jürimiz tarafından Güzel Sanatlar Eğitimi Anabilim Dalı Müzik Eğitimi Bilim Dalı’nda DOKTORA TEZİ olarak kabul edilmiştir.

(4)

TEŞEKKÜR

Araştırmaya fikirsel anlamda önemli katkılar sağlayan başta tez danışmanım Prof. Dr. Ayşe Meral TÖREYİN olmak üzere, tez izleme komitemde bulunan ve fikirlerinden araştırma boyunca her an yararlandığım Prof. Gül ÇİMEN’e ve Prof. Dr. Türev BERKİ’ye içten teşekkürlerimi sunarım.

Araştırmada örnekleme alınan eserlerin analizlerini yapan ve araştırmanın daha başında diyebileceğim bir zamanda geçirdiği âni rahatsızlık nedeniyle aramızdan ayrılan büyük besteci Prof. İstemihan TAVİLOĞLU’nu şükranla anarım.

Araştırmanın farklı aşamalarında önemli fikirlerinden yararlandığım Prof. Dr. Ali UÇAN’a, Doç. Dr. Rıdvan SÜER’e, Doç. Dr. Ahmet KANNECİ’ye, Yrd. Doç. Dr. Feyza SÖNMEZÖZ’e, Yrd. Doç. Dr. Kayhan KURTULDU’ya, Yrd. Doç. Dr. Zeki NACAKÇI’ya, Enver KESKİN’e ve Mutlu PİŞKİN’e içten teşekkürlerimi sunarım.

Ayrıca araştırma süresince fikirleriyle araştırmaya önemli katkılarda bulunan Yrd. Doç. Erdal TUĞCULAR’a, Doç. Dr. Aytekin ALBUZ’a, çok değerli arkadaşım Dr. Ilgım KILIÇ’a ve meslektaşım, sevgili eşim Yrd. Doç. Dr. Damla BULUT’a teşekkür etmeyi borç bilirim.

(5)

ÖZET

PİYANO EĞİTİMİNDE GELENEKSEL TÜRK HALK MÜZİĞİ KAYNAKLI ESERLERİN SESLENDİRİLMESİNE YÖNELİK OLUŞTURULAN

BİR “ÇOKLU ANALİZ MODELİ” ve BU MODELİN ÖĞRENCİ BAŞARISI ÜZERİNE ETKİLERİ

BULUT, Ferit

Doktora, Müzik Eğitimi Bilim Dalı Tez Danışmanı: Prof. Dr. A. Meral TÖREYİN

Haziran - 2008

Bu araştırma, piyano için düzenlenen geleneksel Türk halk müziği kaynaklı eserlerin seslendirilmesine yönelik bir model oluşturmak ve bu modelin, öğrenci başarısı üzerine etkilerini belirlemek amacıyla yapılmıştır.

Araştırma iki ana bölümden oluşmaktadır. Bunlar, “ÇAM’nin (Çoklu Analiz Modelinin) oluşturulması” ve “bu modelin Türk piyano eserlerini yorumlamadaki etkililiğinin denenmesi”dir. ÇAM’nin oluşturulmasında betimsel yöntemler kullanılırken, modelin uygulanmasında deneysel yöntem kullanılmıştır.

Araştırma kapsamında geliştirilen ÇAM temelde, eserin geleneksel boyuttaki

analizi ile çok seslilik boyutundaki analizlerinin yapılmasıyla oluşmaktadır.

Geleneksel boyuttaki analizin içeriği başlıca, eserin müzikbilimsel analiziyle birlikte, eserin geleneksel hâlinin dinlenilmesi ve geleneksel oyununun seyredilmesi öğelerinden oluşmaktadır. Çok seslilik boyutunda yapılan analizin içeriği ise, başlıca

biçimsel analiz ile armonik analiz öğelerinden oluşmaktadır.

Araştırmanın eser örneklemine, İstemihan TAVİLOĞLU’na ait “Gençler İçin I” albümünde yer alan eserlerden üç tanesi alınmıştır. Bu eserlerin her biri farklı teknik zorluk düzeyi (kolay – orta – zor) ve farklı oyun karakteri (zeybek – halay – Kafkas) içermektedir. Öğrencilerin bu eserleri yorumlama düzeylerindeki gelişmenin anlamlılığının ölçülmesi için, “ön test - son test deney - kontrol gruplu deneysel model” kullanılmıştır. Deneysel desen çerçevesinde eserlerin öğretimi, süregelen

(6)

öğretim (geleneksel öğretim) ile ÇAM içerikli öğretim kullanılarak yapılmıştır. Ön test – son test sonuçlarına ait verilerin çözümlenmesinde karışık ölçümler için iki faktörlü ANOVA testi uygulanmıştır.

Araştırmada, geliştirilen ve etkililiği araştırılan ÇAM’nin piyano eğitimi sürecinde Türk piyano eserlerinin yorumlanmasını olumlu yönde etkileyecek nitelikte olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar kelimeler: Piyano Eğitimi, Türk Piyano Eserleri, İstemihan Taviloğlu,

(7)

ABSTRACT

“MULTI-ANALYSIS MODEL” CONCERNING THE PERFORMANCE OF THE WORKS BASED ON

TURKISH TRADITIONAL FOLK MUSIC SONGS IN PIANO INSTRUCTION AND ITS EFFECTS ON THE STUDENTS’ SUCCESS

BULUT, Ferit

Ph.D, Music Education Branch Advisor: Prof. Dr. A. Meral TÖREYİN

June - 2008

This research has been conducted to construct a model in relation to Turkish Folk Music songs that are arranged for piano instruction, and to determine the influence of the model on students’ level of performance.

The research comprises two main chapters: “Constructing the Multi-Analysis Model” and “Testing the Effectiveness of the Model in Interpreting Turkish Songs of Piano”. Whereas descriptive methods are employed in constructing the Multi-Analysis Model (MAM), experimental method is utilized in testing the model.

The multi-analysis model that has been developed in the study essentially includes the traditional and polyphonic analysis of musical works. The traditional dimension of analysis consists of listening to the traditional form and watching the traditional dance of the song along with the musicological analysis of the work. On the other hand, the polyphonic dimension of analyses includes such components as formal structure analysis and armonic structre analysis.

The sample of musical work was composed of three songs from the album “Gençler İçin I” (For the Youth I) by İstemihan TAVILOĞLU, each of which is at the different levels of difficulty (easy – medium - difficult) and have different characteristics of dances (Zeybekh – Halay – Caucasian folk dance). An experimental model consisting of pre-test, post-test and control group was used in

(8)

measuring the significance of students’ improvement in their levels of interpreting (performing) the works. Within the framework of experimental pattern, the teaching of the musical arrangements was conducted through traditional instruction as well as Multi-Analysis model. A two - factor ANOVA test was employed in complex measurements for the analysis of data obtained from the pre-test, post-test results.

In conclusion, the Multi - Analysis Model, originally developed and tested for effectiveness in the research was found to have positive effects on interpreting Turkish piano pieces.

Key Words: Piano training, Turkish piano pieces, İstemihan Taviloğlu,

(9)

İÇİNDEKİLER TEŞEKKÜR ... ii ÖZET ... iii ABSTRACT... v İÇİNDEKİLER ... vii TABLOLAR LİSTESİ... xi

ŞEKİLLER VE GRAFİKLER LİSTESİ ... xvi

NOTALAR LİSTESİ ... xvii

KISALTMALAR LİSTESİ ... xix

BÖLÜM 1... 1 GİRİŞ ... 1 1.1. Problem Cümlesi ... 5 1.2. Alt Problemler ... 6 1.3. Amaç ... 7 1.4. Önem ... 7 1.5. Sayıltılar ... 8 1.6. Sınırlılıklar... 8 1.7. Tanımlar ... 9

1.8. İlgili Yayın ve Araştırmalar... 11

BÖLÜM 2... 15

YÖNTEM... 15

2.1. Araştırmanın Modeli ve Deseni... 15

2.2. Deneysel Uygulama Sürecine Hazırlık... 18

2.3. Evren ve Örneklem... 20

2.3.1. Araştırmanın Evreni... 20

2.3.3. Araştırmanın Betimsel Örneklemi ... 20

2.3.2. Araştırmanın Deneysel Örneklemi ... 25

2.4. ÇAM’nin Analiz Basamakları ... 30

2.4.1. Besteciye İlişkin Biyografik Bilgiler ... 30

2.4.2. Halkbilimsel Analiz... 30

2.4.2.1. Türkünün Kimlik Kartı ... 30

2.4.2.2. Türkünün Hikayesi... 31

2.4.2.3. Türkünün Halk Oyunu Boyutu... 31

2.4.3. Müzikâl Analiz ... 31

2.4.3.1. Dizi Analizi... 31

2.4.3.2. Geleneksel Ezgi ile Piyano Yazısı Ezgisindeki Farklılıklar... 31

2.4.3.3. Biçimsel Analiz... 32

2.4.3.4. Cümle Analizi ... 32

2.4.3.5. Motif Analizi... 32

(10)

2.5. Deneysel Uygulama Süreci ... 32

2.7. Verilerin Toplanması... 33

2.7.1. Araştırmanın Betimsel Verilerinin Toplanması... 33

2.7.2. Araştırmanın Deneysel Verilerinin Toplanması ... 34

2.6. Veri Toplama Araçları... 34

2.8. Verilerin Çözümlenmesi ve Yorumlanması ... 38

BÖLÜM 3... 40

BULGULAR VE YORUMLAR... 40

3.1. ÇOKLU ANALİZ ... 40

3.1.1. İstemihan TAVİLOĞLU’nun Hayatı ve Eserleri... 40

3.1.2. Eserlerin Halkbilimsel Analizi... 45

3.1.2.1. Türkülerin Kimlik Kartı ... 45

3.1.2.1.1. Nalbandım... 45

3.1.2.1.2. Büyük Ceviz... 46

3.1.2.1.3. Hoş Gelişler Ola ... 47

3.1.2.2. Türkülerin Hikâyesi ... 50

3.1.2.2.1. Hoş Gelişler Ola ... 50

3.1.2.3. Türkülerin Halk Oyunu Boyutu ... 51

3.1.2.3.1. Nalbandım... 51

3.1.2.3.2. Büyük Ceviz (Büyük Ceviz Halayı)... 52

3.1.2.3.3. Hoş Gelişler Ola ... 54

3.1.3. Eserlerin Müzikâl Analizi... 55

3.1.3.1. Eserlerin Dizi Analizi... 55

3.1.3.1.1. Nalbandım... 55

3.1.3.1.2. Büyük Ceviz... 56

3.1.3.1.3. Hoş Gelişler Ola ... 57

3.1.3.2. Geleneksel Ezgi ile Piyano Yazısı Ezgisindeki Farklılıklar... 58

3.1.3.2.1. Nalbandım... 58

3.1.3.2.2. Büyük Ceviz... 59

3.1.3.2.3. Hoş Gelişler Ola ... 60

3.1.3.3. Eserlerin Biçimsel Analizi ... 63

3.1.3.3.1. Nalbandım... 63

3.1.3.3.2. Büyük Ceviz... 63

3.1.3.3.3. Hoş Gelişler Ola ... 63

3.1.3.4. Eserlerin Cümle Analizi... 64

3.1.3.4.1. Nalbandım... 64

3.1.3.4.2. Büyük Ceviz... 65

3.1.3.4.3. Hoş Gelişler Ola ... 66

3.1.3.5. Eserlerin Motif Analizi ... 67

3.1.3.5.1. Nalbandım... 67

3.1.3.5.2. Büyük Ceviz... 69

3.1.3.5.3. Hoş Gelişler Ola ... 72

3.1.3.5. Eserlerin Armonik Analizi ... 74

3.1.3.5.1. Nalbandım... 74

3.1.3.5.2. Büyük Ceviz... 76

(11)

3.2.ÇAM’NİN ÖĞRENCİ BAŞARISI ÜZERİNE ETKİLERİ... 80

3.2.1.Eserlerin Yorumlanmasında Teknik Boyutta Yer Alan Davranışların Kazandırılmasına İlişkin Bulgular ve Yorumlar... 80

3.2.1.1. Nalbandım... 80

3.2.1.2. Büyük Ceviz... 82

3.2.1.3. Hoş Gelişler Ola ... 84

3.2.2. Eserlerin Yorumlanmasında Notaları Doğru Seslendirebilme Davranışının Kazandırılmasına İlişkin Bulgular ve Yorumlar... 87

3.2.2.1. Nalbandım... 87

3.2.2.2. Büyük Ceviz... 89

3.2.2.3. Hoş Gelişler Ola ... 91

3.2.3.Eserlerin Yorumlanmasında Parmak Numarasını Doğru Kullanabilme Davranışının Kazandırılmasına İlişkin Bulgular ve Yorumlar... 93

3.2.3.1. Nalbandım... 93

3.2.3.2. Büyük Ceviz... 95

3.2.3.3. Hoş Gelişler Ola ... 97

3.2.4.Eserlerin Yorumlanmasında Ritimleri Doğru Çalabilme Davranışının Kazandırılmasına İlişkin Bulgular ve Yorumlar... 99

3.2.4.1. Nalbandım... 99

3.2.4.2. Büyük Ceviz... 101

3.2.4.3. Hoş Gelişler Ola ... 103

3.2.5.Eserlerin Yorumlanmasında Temel Piyano Tekniklerini Doğru Uygulayabilme Davranışının Kazandırılmasına İlişkin Bulgular ve Yorumlar ... 105

3.2.5.1. Nalbandım... 105

3.2.5.2. Büyük Ceviz... 107

3.2.5.3. Hoş Gelişler Ola ... 109

3.2.6.Eserlerin Yorumlanmasında Temposuna Uygun Çalabilme Davranışının Kazandırılmasına İlişkin Bulgular ve Yorumlar... 111

3.2.6.1. Nalbandım... 111

3.2.6.2. Büyük Ceviz... 113

3.2.6.3. Hoş Gelişler Ola ... 115

3.2.7.Eserlerin Yorumlanmasında Müzikal Boyutta Yer Alan Davranışların Kazandırılmasına İlişkin Bulgular ve Yorumlar... 117

3.2.7.1. Nalbandım... 117

3.2.7.2. Büyük Ceviz... 119

3.2.7.3. Hoş Gelişler Ola ... 121

3.2.8.Eserlerin Yorumlanmasında Cümleleri Belirtebilme Davranışının Kazandırılmasına İlişkin Bulgular ve Yorumlar... 124

3.2.8.1. Nalbandım... 124

3.2.8.2. Büyük Ceviz... 126

3.2.8.3. Hoş Gelişler Ola... 128

3.2.9.Eserlerin Yorumlanmasında Ezgi-Eşlik Bütünlüğünü Sağlayabilme Davranışının Kazandırılmasına İlişkin Bulgular ve Yorumlar... 130

3.2.9.1. Nalbandım... 130

3.2.9.2. Büyük Ceviz... 132

3.2.9.3. Hoş Gelişler Ola ... 134

3.2.10. Eserlerin Yorumlanmasında Nüans Uygulayabilme Davranışının Kazandırılmasına İlişkin Bulgular ve Yorumlar... 136

3.2.10.1. Nalbandım... 136

3.2.10.2. Büyük Ceviz... 138

3.2.10.3. Hoş Gelişler Ola ... 140

3.2.11.Eserlerin Yorumlanmasında Oyunun Karakterine Uygun Bir Üslup İle İfade Edebilme Davranışının Kazandırılmasına İlişkin Bulgular ve Yorumlar ... 142

3.2.11.1. Nalbandım... 142

3.2.11.2. Büyük Ceviz... 144

(12)

3.2.12.Eserlerin Yorumlanmasında Müziksel Bütünlük Sağlayabilme Davranışının

Kazandırılmasına İlişkin Bulgular ve Yorumlar... 148

3.2.12.1. Nalbandım... 148

3.2.12.2. Büyük Ceviz... 150

3.2.12.3. Hoş Gelişler Ola ... 152

3.2.13.Eserlerin Yorumlanmasında Teknik - Müzikal Boyutta Yer Alan Bütün Davranışların Kazandırılmasına İlişkin Bulgular ve Yorumlar... 154

3.2.13.1. Nalbandım... 154

3.2.13.2. Büyük Ceviz... 156

3.2.13.3. Hoş Gelişler Ola ... 158

BÖLÜM 4... 161 SONUÇ ve ÖNERİLER... 161 4.1. Sonuçlar... 161 4.2. Öneriler... 165 KAYNAKÇA ... 167 EKLER... 172

(13)

TABLOLAR LİSTESİ

Tablo 1. Öğretim Elemanlarının Piyano Eğitiminde Yer Verdikleri Türk Besteciler ... 18

Tablo 2. Çoklu Analiz Modelinde Kullanılan Öğretim Basamaklarının Görüşme Yapılan Öğretim Elemanları Tarafından Türk Piyano Eserlerinin Öğretiminde Kullanılma Durumu... 19

Tablo 3. Deneyde Kullanılan Eserlerin Teknik ve Yorumsal Özellikleri... 21

Tablo 4. Araştırmadaki Deneysel Örneklem Grupları... 25

Tablo 5. I. Deneysel Örneklem Grubunu Oluşturan Deney Grubu ile Kontrol Grubundaki Öğrenci Sayıları ... 26

Tablo 6. II. Deneysel Örneklem Grubunu Oluşturan Deney Grubu ile Kontrol Grubundaki Öğrenci Sayıları ... 27

Tablo 7. III. Deneysel Örneklem Grubunu Oluşturan Deney Grubu ile Kontrol Grubundaki Öğrenci Sayıları ... 28

Tablo 8. I., II. ve III. Deneysel Örneklem Grubunu Oluşturan Deney Grubu ile Kontrol Grubu... 29

Tablo 9. Görüşme yapılan öğretim elemanlarının Türk piyano eserlerinin yorumlanmasında kullanılmasını belirttikleri değerlendirme ölçütleri ... 34

Tablo 10. Araştırmada Kapsamında Geliştirilen Ölçme Aracı ... 36

Tablo 11. Nalbandım Eserine Ait Ön test Değerlendirme Komisyon Üyesi ... 37

Tablo 12. Büyük Ceviz Eserine Ait Ön test Değerlendirme Komisyon Üyesi ... 37

Tablo 13. Hoş Gelişler Ola Eserine Ait Ön test Değerlendirme Komisyon Üyesi ... 38

Tablo 14. Nalbandım Eserine ait Teknik Boyut Genel Ortalama ve Standart Sapma Değerleri ... 80

Tablo 15. Nalbandım Eserine ait Teknik Boyut Genel ANOVA TESTİ Sonuçları... 81

Tablo 16. Büyük Ceviz Eserine ait Teknik Boyut Genel Ortalama ve Standart Sapma Değerleri ... 82

Tablo 17. Büyük Ceviz Eserine ait Teknik Boyut Genel ANOVA TESTİ Sonuçları ... 83

Tablo 18. Hoş Gelişler Ola Eserine ait Teknik Boyut Genel Ortalama ve Standart Sapma Değerleri . 84 Tablo 19. Hoş Gelişler Ola Eserine ait Teknik Boyut Genel ANOVA TESTİ Sonuçları... 85

Tablo 20. Nalbandım Eserine ait Notaları Doğru Seslendirebilme Davranışına İlişkin Ortalama ve Standart Sapma Değerleri... 87

Tablo 21. Nalbandım Eserine ait Notaları Doğru Seslendirebilme Davranışına İlişkin Öntest-Sontest ANOVA TESTİ Sonuçları ... 88

Tablo 22. Büyük Ceviz Eserine ait Notaları Doğru Seslendirebilme Davranışına İlişkin Ortalama ve Standart Sapma Değerleri... 89

Tablo 23. Büyük Ceviz Eserine ait Notaları Doğru Seslendirebilme Davranışına İlişkin Öntest - Sontest ANOVA TESTİ Sonuçları... 90

Tablo 24. Hoş Gelişler Ola Eserine ait Notaları Doğru Seslendirebilme Davranışına İlişkin Ortalama ve Standart Sapma Değerleri ... 91

Tablo 25. Hoş Gelişler Ola Eserine ait Notaları Doğru Seslendirebilme Davranışına İlişkin Öntest - Sontest ANOVA TESTİ Sonuçları... 92

(14)

Tablo 26. Nalbandım Eserine ait Parmak Numarasını Doğru Kullanabilme Davranışına İlişkin

Ortalama ve Standart Sapma Değerleri ... 93

Tablo 27. Nalbandım Eserine ait Parmak Numarasını Doğru Kullanabilme Davranışına İlişkin

Öntest-Sontest ANOVA TESTİ Sonuçları ... 94

Tablo 28. Büyük Ceviz Eserine ait Parmak Numarasını Doğru Kullanabilme Davranışına İlişkin

Ortalama ve Standart Sapma Değerleri ... 95

Tablo 29. Büyük Ceviz Eserine ait Parmak Numarasını Doğru Kullanabilme Davranışına İlişkin

Öntest - Sontest ANOVA TESTİ Sonuçları ... 96

Tablo 30. Hoş Gelişler Ola Eserine ait Parmak Numarasını Doğru Kullanabilme Davranışına İlişkin

Ortalama ve Standart Sapma Değerleri ... 97

Tablo 31. Hoş Gelişler Ola Eserine ait Parmak Numarasını Doğru Kullanabilme Davranışına İlişkin

Öntest - Sontest ANOVA TESTİ Sonuçları ... 98

Tablo 32. Nalbandım Eserine ait Ritimleri Doğru Çalabilme Davranışına İlişkin Ortalama ve Standart

Sapma Değerleri ... 99

Tablo 33. Nalbandım Eserine ait Ritimleri Doğru Çalabilme Davranışına İlişkin Öntest - Sontest

ANOVA TESTİ Sonuçları ... 100

Tablo 34. Büyük Ceviz Eserine ait Ritimleri Doğru Çalabilme Davranışına İlişkin Ortalama ve

Standart Sapma Değerleri... 101

Tablo 35. Büyük Ceviz Eserine ait Ritimleri Doğru Çalabilme Davranışına İlişkin Öntest - Sontest

ANOVA TESTİ Sonuçları ... 102

Tablo 36. Hoş Gelişler Ola Eserine ait Ritimleri Doğru Çalabilme Davranışına İlişkin Ortalama ve

Standart Sapma Değerleri... 103

Tablo 37. Hoş Gelişler Ola Eserine ait Ritimleri Doğru Çalabilme Davranışına İlişkin Öntest - Sontest

ANOVA TESTİ Sonuçları ... 104

Tablo 38. Nalbandım Eserine ait Temel Piyano Tekniklerini Doğru Uygulayabilme Davranışına

İlişkin Ortalama ve Standart Sapma Değerleri ... 105

Tablo 39. Nalbandım Eserine ait Temel Piyano Tekniklerini Doğru Uygulayabilme Davranışına

İlişkin Öntest-Sontest ANOVA TESTİ Sonuçları ... 106

Tablo 40. Büyük Ceviz Eserine ait Temel Piyano Tekniklerini Doğru Uygulayabilme Davranışına

İlişkin Ortalama ve Standart Sapma Değerleri ... 107

Tablo 41. Büyük Ceviz Eserine ait Temel Piyano Tekniklerini Doğru Uygulayabilme Davranışına

İlişkin Öntest-Sontest ANOVA TESTİ Sonuçları ... 108

Tablo 42. Hoş Gelişler Ola Eserine ait Temel Piyano Tekniklerini Doğru Uygulayabilme Davranışına

İlişkin Ortalama ve Standart Sapma Değerleri ... 109

Tablo 43. Hoş Gelişler Ola Eserine ait Temel Piyano Tekniklerini Doğru Uygulayabilme Davranışına

İlişkin Öntest - Sontest ANOVA TESTİ Sonuçları ... 110

Tablo 44. Nalbandım Eserine ait Temposuna Uygun Çalabilme Davranışına İlişkin Ortalama ve

(15)

Tablo 45. Nalbandım Eserine ait Temposuna Uygun Çalabilme Davranışına İlişkin Öntest - Sontest

ANOVA TESTİ Sonuçları ... 112

Tablo 46. Büyük Ceviz Eserine ait Temposuna Uygun Çalabilme Davranışına İlişkin Ortalama ve

Standart Sapma Değerleri... 113

Tablo 47. Büyük Ceviz Eserine ait Temposuna Uygun Çalabilme Davranışına İlişkin Öntest - Sontest

ANOVA TESTİ Sonuçları ... 114

Tablo 48. Hoş Gelişler Ola Eserine ait Temposuna Uygun Çalabilme Davranışına İlişkin Ortalama ve

Standart Sapma Değerleri... 115

Tablo 49. Hoş Gelişler Ola Eserine ait Temposuna Uygun Çalabilme Davranışına İlişkin Öntest -

Sontest ANOVA TESTİ Sonuçları... 116

Tablo 50. Nalbandım Eserine ait Müzikal Boyut Genel Ortalama ve Standart Sapma Değerleri ... 117 Tablo 51. Nalbandım Eserine ait Müzikal Boyut Genel ANOVA TESTİ Sonuçları ... 118 Tablo 52. Büyük Ceviz Eserine ait Müzikal Boyut Genel Ortalama ve Standart Sapma Değerleri ... 119 Tablo 53. Büyük Ceviz Eserine ait Müzikal Boyut Genel ANOVA TESTİ Sonuçları ... 120 Tablo 54. Hoş Gelişler Ola Eserine ait Müzikal Boyut Genel Ortalama ve Standart Sapma

Değerleri... 121

Tablo 55. Hoş Gelişler Ola Eserine ait Müzikal Boyut Genel ANOVA TESTİ Sonuçları ... 122 Tablo 56. Nalbandım Eserine ait Cümleleri Belirtebilme Davranışına İlişkin Ortalama ve Standart

Sapma Değerleri ... 124

Tablo 57. Nalbandım Eserine ait Cümleleri Belirtebilme Davranışına İlişkin Öntest - Sontest

ANOVA TESTİ Sonuçları ... 125

Tablo 58. Büyük Ceviz Eserine ait Cümleleri Belirtebilme Davranışına İlişkin Ortalama ve Standart

Sapma Değerleri ... 126

Tablo 59. Büyük Ceviz Eserine ait Cümleleri Belirtebilme Davranışına İlişkin Öntest - Sontest

ANOVA TESTİ Sonuçları ... 127

Tablo 60. Hoş Gelişler Ola Eserine ait Cümleleri Belirtebilme Davranışına İlişkin Ortalama ve

Standart Sapma Değerleri... 128

Tablo 61. Hoş Gelişler Ola Eserine ait Cümleleri Belirtebilme Davranışına İlişkin Öntest - Sontest

ANOVA TESTİ Sonuçları ... 129

Tablo 62. Nalbandım Eserine ait Ezgi-Eşlik Bütünlüğünü Sağlayabilme Davranışına İlişkin Ortalama

ve Standart Sapma Değerleri ... 130

Tablo 63. Nalbandım Eserine ait Ezgi-Eşlik Bütünlüğünü Sağlayabilme Davranışına İlişkin Öntest -

Sontest ANOVA TESTİ Sonuçları... 131

Tablo 64. Büyük Ceviz Eserine ait Ezgi-Eşlik Bütünlüğünü Sağlayabilme Davranışına İlişkin

Ortalama ve Standart Sapma Değerleri ... 132

Tablo 65. Büyük Ceviz Eserine ait Ezgi-Eşlik Bütünlüğünü Sağlayabilme Davranışına İlişkin Öntest -

(16)

Tablo 66. Hoş Gelişler Ola Eserine ait Ezgi-Eşlik Bütünlüğünü Sağlayabilme Davranışına İlişkin

Ortalama ve Standart Sapma Değerleri ... 134

Tablo 67. Hoş Gelişler Ola Eserine ait Ezgi-Eşlik Bütünlüğünü Sağlayabilme Davranışına İlişkin

Öntest - Sontest ANOVA TESTİ Sonuçları ... 135

Tablo 68. Nalbandım Eserine ait Nüans Uygulayabilme Davranışına İlişkin Ortalama ve Standart

Sapma Değerleri ... 136

Tablo 69. Nalbandım Eserine ait Nüans Uygulayabilme Davranışına İlişkin Öntest - Sontest ANOVA

TESTİ Sonuçları... 137

Tablo 70. Büyük Ceviz Eserine ait Nüans Uygulayabilme Davranışına İlişkin Ortalama ve Standart

Sapma Değerleri ... 138

Tablo 71. Büyük Ceviz Eserine ait Nüans Uygulayabilme Davranışına İlişkin Öntest - Sontest

ANOVA TESTİ Sonuçları ... 139

Tablo 72. Hoş Gelişler Ola Eserine ait Nüans Uygulayabilme Davranışına İlişkin Ortalama ve

Standart Sapma Değerleri... 140

Tablo 73. Hoş Gelişler Ola Eserine ait Nüans Uygulayabilme Davranışına İlişkin Öntest - Sontest

ANOVA TESTİ Sonuçları ... 141

Tablo 74. Nalbandım Eserine ait Zeybek Karakterine Uygun Bir Üslup İle İfade Edebilme

Davranışına İlişkin Ortalama ve Standart Sapma Değerleri ... 142

Tablo 75. Nalbandım Eserine ait Zeybek Karakterine Uygun Bir Üslup İle İfade Edebilme

Davranışına İlişkin Öntest-Sontest ANOVA TESTİ Sonuçları... 143

Tablo 76. Büyük Ceviz Eserine ait Halay Karakterine Uygun Bir Üslup İle İfade Edebilme

Davranışına İlişkin Ortalama ve Standart Sapma Değerleri ... 144

Tablo 77. Büyük Ceviz Eserine ait Halay Karakterine Uygun Bir Üslup İle İfade Edebilme

Davranışına İlişkin Öntest-Sontest ANOVA TESTİ Sonuçları... 145

Tablo 78. Hoş Gelişler Ola Eserine ait Kafkas Karakterine Uygun Bir Üslup İle İfade Edebilme

Davranışına İlişkin Ortalama ve Standart Sapma Değerleri ... 146

Tablo 79. Hoş Gelişler Ola Eserine ait Kafkas Karakterine Uygun Bir Üslup İle İfade Edebilme

Davranışına İlişkin Öntest - Sontest ANOVA TESTİ Sonuçları... 147

Tablo 80. Nalbandım Eserine ait Müziksel Bütünlük Sağlayabilme Davranışına İlişkin Ortalama ve

Standart Sapma Değerleri... 148

Tablo 81. Nalbandım Eserine ait Müziksel Bütünlük Sağlayabilme Davranışına İlişkin Öntest - Sontest

ANOVA TESTİ Sonuçları ... 149

Tablo 82. Büyük Ceviz Eserine ait Müziksel Bütünlük Sağlayabilme Davranışına İlişkin Ortalama ve

Standart Sapma Değerleri... 150

Tablo 83. Büyük Ceviz Eserine ait Müziksel Bütünlük Sağlayabilme Davranışına İlişkin Öntest -

Sontest ANOVA TESTİ Sonuçları... 151

Tablo 84. Hoş Gelişler Ola Eserine ait Müziksel Bütünlük Sağlayabilme Davranışına İlişkin Ortalama

(17)

Tablo 85. Hoş Gelişler Ola Eserine ait Müziksel Bütünlük Sağlayabilme Davranışına İlişkin Öntest- -

Sontest ANOVA TESTİ Sonuçları... 153

Tablo 86. Nalbandım Eserine ait Teknik ve Müzikal Boyut Toplam Başarı Puanlarının Ortalama ve

Standart Sapma Değerleri... 154

Tablo 87. Nalbandım Eserine ait Teknik ve Müzikal Boyut Toplam Başarı Puanlarının ANOVA

TESTİ Sonuçları... 155

Tablo 88. Büyük Ceviz Eserine ait Teknik ve Müzikal Boyut Toplam Başarı Puanlarının Ortalama ve

Standart Sapma Değerleri... 156

Tablo 89. Büyük Ceviz Eserine ait Teknik ve Müzikal Boyut Toplam Başarı Puanlarının ANOVA

TESTİ Sonuçları... 157

Tablo 90. Hoş Gelişler Ola Eserine ait Teknik Ve Müzikal Boyut Toplam Başarı Puanlarının Ortalama

ve Standart Sapma Değerleri ... 158

Tablo 91. Hoş Gelişler Ola Eserine ait Teknik ve Müzikal Boyut Toplam Başarı Puanlarının ANOVA

TESTİ Sonuçları... 159

Tablo 92. Son test Sonuçlarına Göre Eserlerin Seslendirilme – Yorumlanmasında Deney Grubu

(18)

ŞEKİLLER VE GRAFİKLER LİSTESİ

Şekil 1. Araştırmanın Genel Deseni... 16

Şekil 2. Araştırmanın Deneysel Deseni ... 17

Şekil 3. Nalbandım Eserinin Biçim Analizi Şeması ... 63

Şekil 4. Büyük Ceviz Eserinin Biçim Analizi Şeması ... 63

Şekil 5. Hoş Gelişler Ola Eserinin Biçim Analizi Şeması ... 63

Grafik 1. Nalbandım Eserine Ait Teknik Boyut Genel Sonuçları... 82

Grafik 2. Büyük Ceviz Eserine Ait Teknik Boyut Genel Sonuçları... 84

Grafik 3. Hoş Gelişler Ola Eserine Ait Teknik Boyut Genel Sonuçları... 86

Grafik 4. Nalbandım Eserine ait Müzikal Boyut Genel Sonuçları... 119

Grafik 5. Büyük Ceviz Eserine Ait Müzikal Boyut Genel Sonuçları ... 121

Grafik 6. Hoş Gelişler Ola Eserine Ait Müzikal Boyut Genel Sonuçları... 123

Grafik 7. Nalbandım Eserine Ait Teknik ve Müzikal Boyut Toplam Başarı Puanlarının Sonuçları ... 156

Grafik 8. Büyük Ceviz Eserine Ait Teknik ve Müzikal Boyut Toplam Başarı Puanlarının Sonuçları ... 158

Grafik 9. Hoş Gelişler Ola Eserine Ait Teknik ve Müzikal Boyut Toplam Başarı Puanlarının Sonuçları ... 160

(19)

NOTALAR LİSTESİ

Nota 1. Araştırmada Deneysel Süreçte Kullanılan Birinci Eser: İstemihan Taviloğlu Gençler İçin I

“Nalbandım”... 22

Nota 2. Araştırmada Deneysel Süreçte Kullanılan İkinci Eser: İstemihan Taviloğlu Gençler İçin I “Büyük Ceviz” ... 23

Nota 3. Araştırmada deneysel süreçte kullanılan üçüncü eser İstemihan Taviloğlu Gençler İçin I “Hoş Gelişler Ola”... 24

Nota 4. Nalbandım Türküsünün Geleneksel Nota Yazım Şekli... 45

Nota 5. Büyük Ceviz Türküsünün Geleneksel Nota Yazım Şekli ... 46

Nota 6. Hoş Gelişler Ola Türküsünün Geleneksel Nota Yazım Şekli... 49

Nota 7. Nalbandım Türküsünün Dizisinin Geleneksel Durumu ... 55

Nota 8. Nalbandım Türküsünün Dizisinin Geleneksel Durumunun Tampere Sisteme Uyarlanmış Durumu... 55

Nota 9. Nalbandım Türküsünün Düzenlemesinde Kullanılan Dizinin Beş Ses Pese Aktarılmış (Transpoze Edilmiş) Durumu ... 55

Nota 10. Büyük Ceviz Türküsünün Dizisinin Geleneksel Durumu ... 56

Nota 11. Büyük Ceviz Türküsünün Dizisinin Geleneksel Durumunun Tampere Sisteme Uyarlanmış Durumu... 56

Nota 12. Büyük Ceviz Türküsünün Düzenlemesinde Kullanılan Dizinin Beş Ses Pese Aktarılmış (Transpoze Edilmiş) Durumu ... 56

Nota 13. Hoş Gelişler Ola Türküsünün Dizisinin Geleneksel Durumu ... 57

Nota 14. Hoş Gelişler Ola Türküsünün Dizisinin Geleneksel Durumunun Tampere Sisteme Uyarlanmış Durumu ... 57

Nota 15. Nalbandım Türküsünün Ezgisi... 58

Nota 16. Nalbandım Türkü Ezgisinin Piyano Düzenlemesindeki Durumu ... 58

Nota 17. Büyük Ceviz Türküsünün Ezgisi... 59

Nota 18. Büyük Ceviz Türkü Ezgisinin Piyano Düzenlemesindeki Durumu ... 59

Nota 19. Hoş Gelişler Ola Türküsünün Ezgisi... 61

Nota 20. Hoş Gelişler Ola Türkü Ezgisinin Piyano Düzenlemesindeki Durumu ... 62

Nota 21. Nalbandım Eserine ait Cümlelerinin Nota Üzerinde Gösterimi... 64

Nota 22. Büyük Ceviz Eserine ait Cümlelerinin Nota Üzerinde Gösterimi... 65

Nota 23. Hoş Gelişler Ola Eserine ait Cümlelerinin Nota Üzerinde Gösterimi... 66

Nota 24. Nalbandım Eserine ait Motif 1... 67

Nota 25. Nalbandım Eserine ait Motif 2... 67

Nota 26. Nalbandım Eserine ait Motif 3’ün orijinal biçimi ... 67

(20)

Nota 28. Nalbandım Eserine ait Motif 4... 67

Nota 29. Nalbandım Eserine ait Motiflerinin Nota Üzerinde Gösterimi ... 68

Nota 30. Büyük Ceviz Eserine ait Motif 1... 69

Nota 31. Büyük Ceviz Eserine ait Motif 2’nin orijinal biçimi... 69

Nota 32. Büyük Ceviz Eserine ait Motif 2’nin Farklılaştırılmış Biçimi 1 (fb1m2) ... 69

Nota 33. Büyük Ceviz Eserine ait Motif 3... 69

Nota 34. Büyük Ceviz Eserine ait Motif 4’ün orijinal biçimi... 70

Nota 35. Büyük Ceviz Eserine ait Motif 4’ün Farklılaştırılmış Biçimi 1 (fb1m4) ... 70

Nota 36. Büyük Ceviz Eserine ait Motif 4’ün Farklılaştırılmış Biçimi 2 (fb2m4) ... 70

Nota 37. Büyük Ceviz Eserine ait Motif 5... 70

Nota 38. Büyük Ceviz Eserine ait Motiflerinin Nota Üzerinde Gösterimi ... 71

Nota 39. Hoş Gelişler Ola Eserine ait Motif 1’in orijinal biçimi... 72

Nota 40. Hoş Gelişler Ola Eserine ait Motif 1’in Farklılaştırılmış Biçimi (fb1) ... 72

Nota 41. Hoş Gelişler Ola Eserine ait Motif 2... 72

Nota 42. Hoş Gelişler Ola Eserine ait Motif 3... 72

Nota 43. Hoş Gelişler Ola Eserine ait Motif 4... 72

Nota 44. Hoş Gelişler Ola Eserine ait Motif 5 (Bağlantı)... 72

Nota 45. Hoş Gelişler Ola Eserine ait Motif 6 (Bağlantı)... 73

Nota 46. Hoş Gelişler Ola Eserine ait Motiflerinin Nota Üzerinde Gösterimi ... 73

Nota 47. Nalbandım Eserine ait a1 cümlesinin çok seslendirilmesinde kullanılan akorlar ... 74

Nota 48. Nalbandım Eserine ait b1 ve b1ı cümlesinin çok seslendirilmesinde kullanılan akorlar ... 74

Nota 49. Nalbandım Eserine ait Akorların Nota Üzerinde Gösterimi ... 75

Nota 50. Büyük Ceviz Eserinin çok seslendirilmesinde kullanılan akorlar ... 76

Nota 51. Büyük Ceviz Eserine ait Akorların Nota Üzerinde Gösterimi ... 77

Nota 52. Hoş Gelişler Ola Eserine ait Sol Majör Eksenine Göre Kullanılan Akorlar ... 78

Nota 53. Hoş Gelişler Ola Eserine ait Mi Minör Eksenine Göre Kullanılan Akorlar... 78

(21)

KISALTMALAR LİSTESİ

GÜGEF : Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi ABD : Anabilim Dalı

İng. : İngilizce

ÇAM : Çoklu Analiz Modeli

(22)

BÖLÜM 1

GİRİŞ

Piyano eğitimi temelde öğrencilere, piyanoyu çalabilmeye yönelik teknik davranışları ve piyano için oluşturulan eserlerin yorumlanabilmesine yönelik müzikal davranışları kazandırmayı amaçlamaktadır. Başka bir ifade ile “piyano eğitiminin temel amacı sağlam bir teknikle birlikte öğrencinin müzikal gelişimini sağlamak ve eserlerin teknik zorluklarının yanı sıra, müzikal boyutlarının da üzerinde durmaktır”. Piyano eğitimi kapsamında öğrencilere “verilen ödevlerin nota yazısı üzerinde gösterilen işaretler, ritim, hız ve gürlük terimleri açısından seslendirmeye temel olmak üzere doğru uygulanmasının yanı sıra, ayrıca parçanın müzikal içeriğinin de ortaya çıkarılması büyük önem taşımaktadır”. Müzikal içeriğin ortaya çıkarılmasında öğrencilerin müzikle ilgili kuramsal bilgileri de almaları gerekmektedir. Bu bilgiler, müziksel işitme – okuma, armoni, form bilgisi gibi derslerle işbirliği sağlanarak müzikaliteyi geliştirici uygulamalarla öğrencilere verilmelidir (Ercan, 2008: 137-143).

Öğrencilere verilen kuramsal müzik bilgileri, “temelde, insanın vazgeçilmez bir öğesi olduğu müzik olgusunu tanımlama, anlama, betimleme, açıklama/ yorumlama, yordama, belirleme ve denetleme gereksinmesinden doğar ve bu gereksinimi giderebilmesi için gereklidir. Çünkü müzik kuramları, bir yandan bu gereksinimin hem nedeni, hem sonucu, diğer yandan bu gereksinimi gidermenin hem aracı, hem süreci, hem de ürünüdür” (Uçan, 2005: 165). Müzik kuramları eğitimiyle bireyin bilişsel müzik yeteneğini geliştirmesine ve bu yolla devinişsel müzik yeteneğini ve duyuşsal müzik yeteneğini daha iyi tanımasına, anlamasına ve kullanmasına olanak sağlanır (Uçan: 2005; 169).

Bu doğrultuda; bir eserin yorumlanması sürecinde yorumun, üslûp gerçeklerine uygunluğunun sağlanması amacıyla müzik biliminden yararlanılması, daha ilerisi, bir müzik bilgini gibi hazırlanılması bir zorunluluktur (Mimaroğlu: 1995; 186). Piyano eğitiminde, öğrencinin eserdeki teknik sorunları çözmesi ve

(23)

üstesinden gelmesi ilk adım olurken, notaların arkasındaki anlamı, bestecinin isteği doğrultusunda keşfetmek ve özümseyerek yansıtmak asıl hedefidir. Bu nedenle öğrenci de en az bir besteci kadar temel müzik bilgileri ile donanımlı olmalıdır (Feridunoğlu, 2004: 5). Öğrencilerin bir müzik eserini anlayabilmeleri, söz konusu donanımın yanında müziği hissetmelerine, müziğin içerdiği anlamlara önem vermelerine bağlıdır (Büyükkayıkçı, 2008: 4). Dolayısıyla öğrencinin eserde yer alan ifadeyi tam olarak yorumlayıp dinleyiciye hissettirmek için ilk olarak teknik kontrol ile derinlemesine bir müzik kuramları bilgisine daha sonra ise müzik kültürüne ve genel kültüre ihtiyaçları bulunmaktadır (Şen, 1999: 106). Bunların yanında, piyano eğitiminde her bir dersin doğrudan hedefi olan, ifadeli ve anlamlı seslendirme için öğrenci önce kendi icrasını dinlemeli sonra, tüm müzikal ayrıntıyı mümkün olduğunca ifade edebilmek ve anlamlandırmak için sürekli çalışmalıdır (Schelling, 1932: 67).

Kısaca öğrenciler, çeşitli formlardaki eserleri inceleyebilme ve çözümleyebilmede ihtiyaç duyulan kuramsal bilgileri, çaldığı eserlerin yorumlanmasına katkı sağlayabilecek biçimde kullanabilmeli ve hatta yorumuna yansıtabilmelidir. Bu amaç doğrultusunda piyano eğitimi sürecinde, müzikal analizin, eserin yorumlanması doğrultusunda sistemli bir şekilde gerçekleştirilmesinin önemi ortaya çıkmaktadır.

Öğrencilerin teknik becerileriyle birlikte müzikal becerilerinin gelişmesinde en önemli araç çalgıya yönelik olarak yazılan eserlerdir. Öğrencilerin sözü edilen becerilerinin geliştirilmesinde, çalgıya yönelik oluşturulan dağarcığın ve bu dağarcıktan seçilecek eserin büyük önemi vardır. Çünkü öğrencilerin istenen davranışları kazanabilmeleri bu eserleri icra etmeleriyle gerçekleşecektir. Pamir’e göre, (1984: 4) piyano eğitimi süresince öğrencilere mümkün olduğu kadar farklı üsluplarda eserler icra ettirilerek piyano edebiyatı tüm zenginliği ile tanıtılmalıdır. Bunun yanında öğrencilerin üslubu yeteneği yavaş yavaş geliştirilmeli ve belirli bir eserin, anlamının kavrandığına kanaat getirildikten sonra öğretimine geçilmelidir.

Türkiye’de mesleki müzik eğitimi veren kurumlarda, piyano eğitiminin başlangıç, orta ve ileri devrelerinin dağarcığı incelendiğinde neredeyse tamamının

(24)

batı müziği kaynaklı eserlerden oluştuğu görülmektedir. Bu dağarcık, büyük formda yazılmış eserlerden oluştuğu gibi etütler, kısa ölçekli yapıtlar ve dans müziklerini de içermektedir. Batı müziği piyano dağarcığı içinde büyük formda yazılmış dans müzikleri olduğu gibi piyano eğitiminin ilk yıllarından başlayarak kullanılabilen küçük formdaki batı dans müziklerinin, piyano eğitiminde önemli bir yeri olduğu dikkati çekmektedir. Bu eserlerin piyano eğitiminde kullanılmasıyla öğrencilerin tekniksel davranışlarının geliştirilmesi ile birlikte öğrencilerin müziksel yorumlamaya yönelik davranışlarının geliştirilmesi sağlanmaktadır.

Batı dans müzikleriyle birlikte Türk halk dans müziği veya türkü kaynaklı piyano eserleri de Türkiye’de piyano dağarcığı içinde önemli bir yere sahiptir. Batı bestecileriyle birlikte Türk bestecileri de bu konuda gereken önemi göstermiş, yazdıkları piyano eserlerinde dans müziklerine yer vermişlerdir. Bu eserlerin yazılmasında, Türkiye’deki zengin halk müziği ezgileri, besteciler için önemli bir kaynak oluşturmuştur. Özellikle Türkiye’de halk dansı müziklerinin ritimsel ve ezgisel olarak zenginlik göstermesi Türk halk dansları müziklerine ilişkin piyano eserlerinin de çeşitlilik gösteren bir biçimde çoğalmasını sağlamıştır.

Türkiye, çoğu Türk piyano eserlerinin kaynağı durumunda olan halk dansları ve müzikleri açısından çok büyük bir zenginliğe sahiptir. Öyle ki Türk halk dansları ve müziği bölgeden bölgeye, ilden ile hatta köyden köye pek çok ayırtı içermektedir. Bu ayırtılar kendini halk müziğinde çalgı farklılıkları, ritimsel ve ezgisel farklılıklar olarak gösterirken halk oyunlarında ise kıyafet farklılıkları, motifsel (ayak) ve figürsel (adım) farklılıklar olarak göstermektedir. Öyle ki, köy, kasaba ve şehir değiştirdikçe adı, müziği, oyunu hatta âdet ve kıyafetleri ayrı ayrı olan mahalli Türk danslarıyla karşılaşmak pek mümkündür (Oğultürk, 1993: 45). (Türkiye’deki halk danslarının coğrafi dağılımını görmek için Bkz. EK 1).

Türk halk danslarının çeşitliliği konusunda, 1945 yılında milli oyunlar bayramı ilk yapıldığı zaman hazır bulunan 110 sanat eleştiricisinden biri olan Sorbon Üniversitesi hocalarından Pierre Francaste’nin Tercüman Gazetesinde 3 Ağustos 1956 tarihinde yayınlanan açıklamaları oldukça dikkat çekici ve konuyu daha açıklayıcı niteliktedir. Pierre Francaste söz konusu görüşlerini söyle belirtmektedir:

(25)

“Bu oyunların her millette olduğundan daha faydalı bir tarafı var ki, ona hayran oldum. Başka milletlerin halk danslarını seyretseniz nispeten birbirine yakın olduklarını görürsünüz. Halbuki sizin oyunlarınızda, bütün müşterek çizgilere rağmen, bilhassa bölgeler, hatta şehirler arasında bile bâriz farklar var. İşte bu çeşitlilik, zenginlik son derece mühim. Sonra, bu oyunlar sadece dans da değil; onlarda ayrıca resim var … Hattâ halkın yaşayışına ait çeşitli hususiyetler bile var” (Gazimihâl, 1991: 7).

Türk bestecileri tarafından yazılmış, piyano dağarcığında yer alan Türkü kaynaklı piyano eserleri, öğrencilerin seslendirme – yorumlama davranışlarının geliştirilmesi doğrultusunda, dansın temposu, karakteri ve aksanları gibi yorumlamaya yönelik çok önemli müziksel öğeleri içermektedir. Eserlerde bulunan bu müziksel öğelerin eserin yorumlanmasında kullanılması eserin karakterinin ortaya çıkarılması açısından önem arz etmektedir.

Ancak; piyano eğitiminin temeli (başlangıcı) batı müziği dağarcığına dayalı olduğundan öğrencilerin piyanoya ilişkin bilişsel ve duyuşsal alanlarda kazandıkları davranışlar, batı piyano dağarcığının içerdiği davranışlar olmaktadır ki; batı eserlerinin motifsel, cümlesel, ritimsel ve armonik yapıları ile eserlerin yoruma

ilişkin karakterlerinin öğrenilmesi öğrencide eser yorumlama açısından belirgin bir

bilişsel ve duyuşsal bilinç oluşturmaktadır. Bu bilinç yardımıyla piyano öğrencileri, batı eserlerini kavramakta ve özgün yorumlarına ulaşmaktadırlar. Bu bağlamda Türkiye’de piyano eğitimi gören öğrencilerin Türk piyano eserlerini yorumlama sürecinde batı müziği etkisinde kalabileceği kuvvetli bir olasılıktır ve türkü kaynaklı piyano eserlerinin yorumlamasında öğrencinin, ihtiyacı olan bilgilere ne ölçüde ulaşmış olması da yine eseri yorumlamadaki başarı düzeyini göstermede önemli bir etkendir. Ezgisel özellikleri, halk oyunuyla ilgili özellikleri ve halk bilimsel özellikleri, eserin, belirgin karakterini ortaya koyan önemli öğelerdir. Bu öğelerin kavranmasının, özellikle türkü kaynaklı Türk piyano eserlerinin yorumlanmasına önemli katkılar sağlayacağı düşünülmektedir.

Sonuç olarak; Türkiye’de piyano eğitimi alan öğrencilerin yorumlama

becerisinin geliştirilmesinde, içinde yaşadıkları kültürün bir parçası olan Türk piyano

eserlerinin etkisinin, Batı müziğindeki benzer özellikleri taşıyan eserlere göre daha baskın olacağı düşünülmektedir. Ancak mesleki müzik eğitimi veren kurumlarda

(26)

Türk piyano eserlerini yorumlamada belirgin, özgün sistematik bir analitik model bulunmamaktadır. Özellikle türkü kaynaklı Türk piyano eserlerini yorumlamada tempo, üslûp ve oyun müziğine özgü karakteri kavramayı sağlayacak bilgilerin verildiği bir analiz modelinin oluşturulması gerekliliği araştırmanın önemini artırmaktadır.

Araştırmada bu ihtiyaç ve önem doğrultusunda şu problem cümlesine yanıt aranmıştır.

1.1. Problem Cümlesi

Piyano eğitiminde geleneksel Türk halk müziği kaynaklı eserlerin seslendirilmesine yönelik oluşturulan ÇAM’nin, öğrencilerin başarı düzeyleri üzerinde anlamlı bir etkisi var mıdır?

(27)

1.2. Alt Problemler

1. Eserlerin halk bilimsel özellikleri nasıl bir görünüm sergilemektedir?

2. Eserlerin müzikal özellikleri nasıl bir görünüm sergilemektedir?

3. Eserlerin yorumlanmasında deney grubu ile kontrol grubu arasında teknik

boyutta yer alan davranışları kazandırmada anlamlı bir fark var mıdır?

• Eserlerin yorumlanmasında deney grubu ile kontrol grubu arasında

notaları doğru seslendirebilme davranışını kazandırmada anlamlı bir fark

var mıdır?

• Eserlerin yorumlanmasında deney grubu ile kontrol grubu arasında

parmak numarasını doğru kullanabilme davranışını kazandırmada

anlamlı bir fark var mıdır?

• Eserlerin yorumlanmasında deney grubu ile kontrol grubu arasında

ritimleri doğru çalabilme davranışını kazandırmada anlamlı bir fark var

mıdır?

• Eserlerin yorumlanmasında deney grubu ile kontrol grubu arasında temel

piyano tekniklerini doğru uygulayabilme davranışını kazandırmada

anlamlı bir fark var mıdır?

• Eserlerin yorumlanmasında deney grubu ile kontrol grubu arasında eserin

temposuna uygun çalabilme davranışını kazandırmada anlamlı bir fark

var mıdır?

4.Eserlerin yorumlanmasında deney grubu ile kontrol grubu arasında müzikal

boyutta yer alan davranışları kazandırmada anlamlı bir fark var mıdır?

• Eserlerin yorumlanmasında deney grubu ile kontrol grubu arasında

cümleleri belirtebilme davranışını kazandırmada anlamlı bir fark var

(28)

• Eserlerin yorumlanmasında deney grubu ile kontrol grubu arasında

ezgi-eşlik bütünlüğünü sağlayabilme davranışını kazandırmada anlamlı bir fark

var mıdır?

• Eserlerin yorumlanmasında deney grubu ile kontrol grubu arasında nüans

uygulayabilme davranışını kazandırmada anlamlı bir fark var mıdır?

• Eserlerin yorumlanmasında deney grubu ile kontrol grubu arasında

oyunun karakterine uygun bir üslup ile ifade edebilme davranışını

kazandırmada anlamlı bir fark var mıdır?

• Eserlerin yorumlanmasında deney grubu ile kontrol grubu arasında

müziksel bütünlük sağlayabilme davranışını kazandırmada anlamlı bir

fark var mıdır?

5.Eserlerin yorumlanmasında deney grubu ile kontrol grubu arasında teknik -

müzikal boyutta yer alan tüm davranışları kazandırmada anlamlı bir fark var mıdır?

1.3. Amaç

Bu araştırmanın amacı, piyano için yazılmış geleneksel Türk halk müziği kaynaklı eserlerin müzikal olarak karakterine en uygun biçimde yorumlanmasına yönelik bir analiz modeli oluşturmak ve bu modelin öğrencilerin başarısı üzerine etkilerini belirlemektir.

1.4. Önem

Araştırma,

• Öğrencilerin Türk piyano eserlerini yorumlama davranışını geliştirmeye yönelik bir model ortaya koyması açısından,

(29)

• Geliştirilen Ç.A.M’nin öğrenci başarısı üzerindeki etkililiğin tespit edilmesine imkan vermesi bakımından,

• Oluşturulan ÇAM’nin herhangi bir çalgı ya da müzik türüyle sınırlı olmaması ve bu nedenle konuya ilişkin yapılabilecek sayısız araştırmaya da model olabilirliği açısından,

• Türk piyano eğitimi dağarcığına çoklu analizi yapılmış yeni eserler kazandırması açısından önem taşımaktadır.

1.5. Sayıltılar

Bu araştırma;

• Belirlenen araştırma yönteminin araştırmanın amacına, konusuna ve problem çözümüne uygun olduğu,

• Veri toplamak için kullanılan araç ve tekniklerin, araştırma için gerekli bilgilere ulaşmayı sağlayacak nitelikte olduğu sayıltılarına dayandırılmıştır.

1.6. Sınırlılıklar

Bu araştırma,

• İstemihan Taviloğlu’nun “Gençler İçin I” albümünde yer alan Nalbandım,

Büyük Ceviz, Hoş Gelişler Ola eserleri ile,

• GÜGEF Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Öğretmenliği Anabilim Dalı 2006-2007, 2007-2008 öğretim yılı Lisans 3. sınıf piyano öğrencileri ile,

• Öğretim yöntemleri açısından “geleneksel yaklaşım” ve “çoklu analiz yaklaşımı” ile,

(30)

• Araştırmanın deneysel aşamasında kullanılan performans ölçme aracı ile sınırlıdır.

1.7. Tanımlar

Araştırmada kullanılan aşağıdaki kavram/terimlerin bu araştırmayla sınırlı tanımları şunlardır:

Çoklu Analiz Modeli: Piyano için düzenlenen geleneksel Türk halk müziği

kaynaklı eserlerin yorumlanmasına ilişkin, halkbilimsel ve müzikal boyutta yapılan analize dayalı öğretim modeli.

Bu modelin birinci aşamasında eser geleneksel boyutuyla analiz edilmektedir. Bu analizin içeriğinde eserin önce tarihsel ve halkbilimsel boyutu sonra eserin halkoyunu boyutu yer almaktadır. ÇAM’nde bu boyutlar aşağıdaki öğelerden oluşmaktadır:

• Türkünün yöresinin belirtilmesi,

• Türkünün kimden alındığının (kimden derlendiği) belirtilmesi,

• Türküyü derleyen ve notaya alan kişinin belirtilmesi,

• Türkünün derlenme tarihinin belirtilmesi,

• Türküyü piyano için düzenleyen bestecinin belirtilmesi ve tanıtılması,

• Türkünün piyano için düzenlenme tarihinin belirtilmesi,

• Türkünün sözlerinin belirtilmesi,

• Eserin geleneksel nota yazımının belirtilmesi,

• Eserin geleneksel durumunun ses kaydının, geleneksel çalgılarla ve sözleriyle dinletilmesi,

(31)

• Eserin (var ise) ortaya çıkış hikâyesinin belirtilmesi,

• Eserin (var ise) halkoyunu özelliklerinin belirtilmesi,

• Eserin (var ise) halk oyununun izletilmesi.

ÇAM’nin ikinci aşamasında ise eser müzikal boyutuyla analiz edilmektedir. Bu boyut da aşağıdaki öğelerden oluşmaktadır:

• Eserin geleneksel durumdaki dizisiyle birlikte, tampere durumdaki dizisinin karşılaştırılmalı analiz edilmesi,

• Eserin geleneksel nota yazım durumuyla piyano için düzenlenmiş durumu arasındaki farkların analiz edilmesi,

• Eserin biçimsel yapısının analiz edilmesi,

• Eserin motif ile cümlelerinin analiz edilmesi,

• Motif ile cümlelerin eser üzerinde gösterilmesi,

• Eserin armonik analizinin yapılması,

• Armonik yapının eser üzerinde gösterilmesi.

Çoklu Analiz Yaklaşımı: Geleneksel Türk halk müziği kaynaklı piyano

eserlerinin öğretilmesi sürecinde ÇAM’nden yararlanan yaklaşım.

Yorum (İng.: Interpretation): 1)Besteci tarafından nota kağıdına tespit

edilen notaları canlandırmak, ona kendinden de anlam vererek seslendirmek. Bu nedenlerle icra etmekten farklıdır (Aktüze, 2003: 255). 2)Bir müzik eserinin icrasında özel tavır, uslüp ve anlamın özenle gözetilmesi (Gazimihal, 1961: 272).

İcra (İng.: Execution): Bir müzik parçasını seslendirme (Aktüze, 2003:

(32)

İfade (İng.: Expression): Bestede ve onun icrasında duyguların sivrilmesi.

Hız, ses, ince farklar (nüanslar) ve vurgulama (aksanlayış) ifadeyi vücuda getirip canlı kılan başlıca yardımcı unsurlardır (Gazimihal, 1961: 111).

Uslüp (İng.: Style): 1) Duyguların ifadesinde özellikle karakterli bir şahsiyet

verdirmesini bilen bir bestecinin, yazdığı esere (veya bir yorumcunun yorumladığı müziğe) kazandırdığı tarz, tavır ve çığır. 2) Bir çağa has olan tarz (eski uslüp - yenicil uslüp); bir memlekete has tavır (Alman uslübu – Fransız uslübu – İtalyan uslübu) (Gazimihal, 1961: 264).

Tonal olarak kullanılmamış üçlü armoniler: Yapı bakımından üçlü

aralıklarla kurulmalarına rağmen, işlev bakımından üçlü armoni sistemindeki görevlerini üstlenmeyen akorlar (Taviloğlu: 2005).

Motif: “Bir eserin tematik kimliğe sahip en küçük yapı birimi” (White, 1994;

Walton, 1974; Stein, 1979 - Aktaran: Yüksel, Berki, 2004: 55).

1.8. İlgili Yayın ve Araştırmalar

Yapılan alan yazın araştırmaları sonucunda, bu araştırmayı doğrudan ilgilendiren, özellikle yorumlamaya yönelik deneysel kısımla ilgili yayın ya da araştırma bulunamamıştır. Yapılan araştırmalar ya yalnızca eser analizine dayanmakta ya da yorumlamaya yönelik önerilerde bulunmaktadırlar. Bu nedenle aşağıda araştırmayla ilgili bazı dolaylı yayınlara yer verilmiştir:

Berki, Çevik (2004), “Koro Eserlerinde Performansa Yönelik Bir Analitik

Model” adlı makalede, koral eserlerin performansına yönelik olarak geliştirilen ve ön

bilgilenme, formal yapı, tonal yapı ve motifsel yapı ana başlıklarından oluşan özgün

bir analitik model ortaya konulmuş ve bu model koro edebiyatından seçilen bir örnek eser üzerinde (Wolfgang Amadeus Mozart – Köchel 626 eser sayılı Requiem’in Lacrimosa bölümü – ) uygulanmıştır. Eser üzerinde gerçekleştirilen formal, tonal ve motifsel yapı analizlerinden hareketle, koro şefine, yorum tespiti ve koroyu çalıştırma sürecinde kullanılabilecek bilgiler verilmiştir.

(33)

Yüksel, (2003), “L. v. Beethoven’ın Piyano Sonatlarının Öğretimine Yönelik

Bir ‘Bütüncül Analiz Yöntemi’” adlı doktora tezi, bestecinin piyano sonatlarının öğretimine yönelik özgün bir Bütüncül Analiz Yöntemi’nin oluşturulması amacıyla gerçekleştirilmiştir. Bu amaç doğrultusunda oluşturulan ve “biçimsel yapı”, “motifsel yapı”, “genel armonik yapı”, “yorum cümleleri” ve “teknik güçlükler” olmak üzere beş ana boyutu içeren “Bütüncül Analiz Yöntemi”, bestecinin piyano sonatları arasından seçilen Opus 31, 2 numaralı re minör sonat üzerinde uygulanmıştır. Araştırmanın eser yorumuna katkı sağlayacağı beklenmekte ve öneriler kısmında bu konu doğrultusunda öneriler yer almaktadır.

Çelak (2000), “İlhan Baran’ın Piyano Yapıtlarının Taşıdığı Müzikal Değerler

(Tonal – modal anlayış, kuruluş, ezgisel ve armonik yapı, tartımsal özellikler, piyano yazısı ve müzikal öğeler açısından)” adlı yüksek lisans tezinde, Türkiye’de Cumhuriyet dönemindeki Çağdaş Türk Müziği bestecilerinin üçüncü kuşağı içinde sayılan BARAN’ın piyano yapıtları, tonal – modal anlayış, kuruluş ve armonik yapı, tartımsal özellikler, piyano yazısı ve müzikal öğeler açısından incelenmiş ve bu incelemelerden çıkan sonuçlar ortaya konmuştur.

Lee (2006), “Piyano anadalındaki birinci ve ikinci sınıf öğrencilerine uygun

olarak seçilmiş 20. Yüzyıl Amerikan piyano eserlerine yönelik performans ve pedagoji önerileri” adlı tezde, üç önemli Amerikalı bestecinin dağarcık analizi ve bu dağarcığa dair performans analizi sunulmaktadır.

Araştırma kapsamına alınan besteci ve eserleri şunlardır:

• Aaron Copland’in Four Piano Blues (1926-1948),

• Samuel Barber’in Excursions Op. 20 (1944) ve

• Alberto Ginastera’in Suite de Danzas Criollas Op. 15 (1946).

Bu besteciler tarafından yazılan bu eserler, teknik açıdan çok fazla güçlük içermemekle birlikte ulusal karakterdeki Arjantin ve Amerikan halk melodi ve danslarını önemli ölçüde barındırmaktadır. Bunlar; popüler stildeki ragtime, blues,

(34)

jazz olduğu gibi, öğrencilerin performansta uygulayabilecekleri 20. yüzyıl besteleme teknikleri açısından öğeler içermektedir.

Çalışmada; sözü edilen eserlere dair yorumsal ve biçimsel analizlere dayalı performans önerileri ve eğitsel öneriler sunulmaktadır. Analizleri yapılan eserler, basit teknik yaklaşımlar, özel tını üretimi için öneriler, karmaşık ölçüler ve jazz ritimlerindeki yorum olduğu gibi, pedal, nüans (dinamikler) ve artikülasyon bakımından da piyano performansına odaklanmaktadır. Araştırma ayrıca tını, karakter, armoni, melodi, ritim ve biçim gibi seçilen boyutların eserlerin performans – yorumla olan ilişkilerini açıklamaya çalışmaktadır.

Abeyaratne (2001), “Sri Lanka Halk Müziği: 10 Piyano Parçası” adlı

çalışmada yeni başlayan öğrencilere yönelik olarak Sri Lanka’nın üç farklı türdeki on halk müziği piyano eseri analiz edilmiştir. Araştırma üç anahtar öğe içermektedir: Halk müziği besteleri, halk müziğinin öğretimi ve halk müziğinin analizi. Araştırma kapsamına alınan parçalar Sri Lanka müziğindeki bazı ilgi çekici ve benzersiz halk müziği öğelerini içermektedir. Buna ek olarak, çalışma her bir eserin besteleme teknikleri içindeki zorlukları ayrıntılı bir şekilde betimlemektedir. Araştırmada bu zorlukların yeni başlayan öğrencilerin piyano çalmalarında çeşitli yönlerden gelişimlerini sağlamaya yardımcı olacağı vurgulanmaktadır. Buna bağlı olarak bu çalışma, öğrencilerin bu zorlukların üstesinden gelebilmeleri için çeşitli teknik çalışma önerileri de sunmaktadır. Çalışmada ayrıca bu eserlerin piyano eğitimine yeni başlayan öğrencilerin piyano dağarcığı içerisinde yer alabileceğine ve piyano eğitiminde Sri Lanka halk müziğinin yeri ve önemine de dikkat çekmektedir.

Young (1998), “Heitor Villa-Lobos’un ‘Prole do Bebe, Volume 1 ve 2’

eserlerinde Brezilya halk müziği etkileri ve yorumlanmasına yönelik problemler” adlı çalışmada Villa Lobos’un piyano dağarcığına ait eserlerin çoğunlukla, bestecinin özgeçmişi veya besteleme tarzı ile ilgili önemli bilgilerin edinilmeden öğrenildiği sorununa yer verilmektedir. Bununla birlikte Prole do Bebe, Volume 1 ve 2 piyano eserlerinin, Fransız izlenimciliği veya 20. yüzyıl tekniklerini ve karmaşık dokusal ritmik yapılarını içeren Brezilya halk ezgileri ve dans ritimleri içerdiği vurgulanmaktadır. Araştırmada, bu eserlerin öğrenciler için basit teknikler

(35)

gerektirmesine rağmen Villa Lobos stilinin eşsiz karakterini içerdiğinden, sitil bilgisinin performansa etkilerinin bilinmesi gerektiği üzerinde durulmuştur.

Çalışma Villa Lobos’un hayatı ve müziğini seslendirme ve yorumlamada bir rehber niteliği taşımasıyla birlikte öğrencilerin bilgilerini arttırmayı tasarlamaktadır. Araştırma ayrıca Villa Lobos’un Prole do Bebe Volume 1 ve 2’den seçilen eserlerin Brezilya halk müziği içermesi, halk ezgilerinin ve dans ritimlerinin analizi, seslendirme ve yorumlamadaki problemler ve etkili uygulama (uygulama) yöntemleri ve benzer çalışmalara yönelik önerileri içermektedir.

(36)

15

BÖLÜM 2

YÖNTEM

2.1. Araştırmanın Modeli ve Deseni

Araştırmada ÇAM’nin geliştirilmesine ilişkin verilerin elde edilmesi için genel tarama yöntemi kullanılmıştır. ÇAM’nin geliştirilmesi amacıyla konuya ilişkin alan yazın taranmıştır. Bunun yanında araştırmanın deneysel kısmında kullanılan eserleri yazan besteci İstemihan TAVİLOĞLU ile görüşülerek eserlerin müzikal analizleri yapılmıştır. Görüşmede eserlerin müziksel yazım biçimi, artikülasyonları, parmak numaraları, armonik ve biçimsel yapısı, nüansları ve yorumsal özellikleri hakkında bestecinin görüşleri alınmıştır. Bu yönüyle araştırma betimsel nitelik taşımaktadır.

Bu araştırma bir boyutuyla da deneysel bir çalışmadır. Araştırmada örnekleme alınan eserlere ilişkin, öğrencilerin yorumlama düzeylerindeki gelişmenin anlamlılığının ölçülmesi için, ön test - son test deney - kontrol gruplu deneysel model kullanılmıştır. Ön test – son test kontrol gruplu modelde yansız atama oluşturulmuş iki grup bulunur bunlardan biri deney diğeri kontrol grubu olarak kullanılır. Her iki grupta da deney öncesi ve deney sonrası ölçümler yapılır. Bu modelde her grup için ön test – son test puanları arasındaki farklar sınanır (Karasar, 1995: 97).

(37)

Ş ekil 1 . Ar aş tırman ın Ge nel D eseni

(38)

Şekil 2. Araştırmanın Deneysel Deseni

EVRENİN BELİRLENMESİ

ÖRNEKLEMİN OLUŞTURULMASI

Eserlerin Örneklem Grubundaki Öğrencilere Verilişi ve İlgili Öğretim Elemanı Gözetiminde Eğitimin Başlaması

(Nalbandım Eseri İçin 2 Hafta – Büyük Ceviz Eseri İçin 2 Hafta – Hoş Gelişler Ola Eseri İçin 3 Hafta Sonra) ÖNTEST

ÖLÇÜM ve DEĞERLENDİRME (Öntest performansları)

(Ön testten iki gün sonra)

DENEY VE KONTROL GRUPLARININ OLUŞTURULMASI (Öntest performans ölçüm sonuçlarına göre)

DENEY GRUBU KONTROL GRUBU

SUNU İZLETİLMESİ ve ESERİN ÇALIŞILMASINA DEVAM EDİLMESİ ESERİN ÇALIŞILMASINA SUNUSUZ DEVAM EDİLMESİ SONTEST

(Sunudan iki gün sonra)

ÖLÇÜM ve DEĞERLENDİRME (Sontest performansları)

(39)

2.2. Deneysel Uygulama Sürecine Hazırlık

Deneysel uygulama sürecine başlamadan önce Gazi Üniversitesi Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Eğitimi Anabilim Dalında görev yapan piyano öğretim elemanlarıyla görüşme yapılmıştır (Bkz. EK 2). Bu görüşme sonucunda, deneysel çalışmada kullanılan İstemihan TAVİLOĞLU “Gençler İçin I” albümünden hiçbir eserin piyano eğitiminde kullanılmadığı (Bkz. Tablo 1) belirlenmiştir. Öğretim elemanlarının Türk piyano eserlerinin öğretiminde, ÇAM’nde kullanılan öğretim basamaklarında yer alan müzikbilimsel boyutta bazı analizlere yer verdikleri fakat özgün ve sistematik bir analitik yaklaşımı kullanmadıkları (Bkz. Tablo 2) tespit edilmiştir.

Tablo 1. Öğretim Elemanlarının Piyano Eğitiminde Yer Verdikleri Türk Besteciler N f

İlhan BARAN 9 9

Erdal TUĞCULAR 9 9

Ahmed Adnan SAYGUN 9 8

Ulvi Cemal ERKİN 9 8

Ali KÜÇÜK 9 5

Muammer SUN 9 3

Necdet LEVENT 9 3

Necil Kazım AKSES 9 2

Enver TUFAN 9 2

Ertuğrul BAYRAKTAR 9 1

Aytekin ALBUZ 9 1

(40)

Tablo 2. Çoklu Analiz Modelinde Kullanılan Öğretim Basamaklarının Görüşme Yapılan Öğretim

Elemanları Tarafından Türk Piyano Eserlerinin Öğretiminde Kullanılma Durumu Görüşme yapılan

öğretim elemanları sayısı

Türk piyano eserlerinin öğretiminde ÇAM öğretim

basamaklarını kullanan öğretim elemanı sayısı Analiz

Boyutları ÇAM Öğretim Basamakları (N) (f)

1 Türkünün yöresinin belirtilmesi 9 -

2 Türkünün kimden alındığının (kimden derlendiği) belirtilmesi 9 - 3 Türküyü derleyen ve notaya alan kişinin belirtilmesi 9 - 4 Türkünün derlenme tarihinin belirtilmesi 9 -

5 Türkünün sözlerinin incelenmesi 9 -

6 Eserin geleneksel nota yazımının incelenmesi 9 -

7

Eserin geleneksel durumundaki ses

kaydının, geleneksel çalgılarla ve sözleriyle dinletilmesi (Eserin geleneksel icrasının dinletilmesi)

9 -

8 Eserin (var ise) ortaya çıkış hikâyesinin anlatılması 9 - 9 Eserin (var ise) halkoyunu özelliklerinin anlatılması 9 -

HAL K B İL İMSEL ANAL İZ BO Y U TU

10 Eserin (var ise) halk oyununun izletilmesi 9 - 1 Türküyü piyano için düzenleyen bestecinin belirtilmesi ve tanıtılması 9 - 2 Türkünün piyano için düzenlenme tarihinin belirtilmesi 9 -

3 Eserin geleneksel durumdaki dizisiyle birlikte, tampere durumdaki dizisinin

karşılaştırılmalı analiz edilmesi 9 1

4

Eserin geleneksel nota yazım durumuyla piyano için düzenlenmiş durumu arasındaki

farkların analiz edilmesi 9 -

5 Eserin biçimsel yapısının analiz edilmesi 9 2 6 Eserin motif ile cümlelerinin analiz edilmesi 9 5 7 Motif ile cümlelerin eser üzerinde gösterilmesi 9

8 Eserin armonik analizinin yapılması 9 2

MÜZ

İKAL ANAL

İZ B

O

YUTU

(41)

Deneysel uygulama sürecine hazırlık aşamasında ayrıca, besteci İstemihan Taviloğlu ile yapılan görüşme doğrultusunda araştırma kapsamına alınan Gençler İçin I albümünde bulunan eserlerin baskıları (edisyonları) hazırlanmıştır.

2.3. Evren ve Örneklem 2.3.1. Araştırmanın Evreni

Araştırma “bir model geliştirme” ile “geliştirilen modelin etkililiğinin incelenmesi” bakımından betimsel ve deneysel olmak üzere iki boyut içermektedir. Bu nedenle araştırmada betimsel ve deneysel olmak üzere iki evren bulunmaktadır.

Araştırmanın betimsel evrenini Türk bestecileri tarafından bestelenmiş türkü kaynaklı piyano eserleri oluşturmaktadır. Deneysel evrenini ise Eğitim Fakülteleri Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümleri Müzik Eğitimi Anabilim Dalı 2006-2007 ile 2007-2008 öğretim yılı 3. sınıf öğrencileri oluşturmaktadır.

2.3.3. Araştırmanın Betimsel Örneklemi

Araştırmanın betimsel örneklemini Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Eğitimi Anabilim Dalı piyano eğitimi sürecinde kullanılmayan, CD kaydı olmayan ve Türk halk oyunu ezgileri içerikli olan İstemihan TAVİLOĞLU “Gençler İçin I” albümünün üç eseri oluşturmaktadır. Bu eserler, farklı teknik zorluk düzeyinde (kolay, orta, zor) ve üç farklı halk oyunu karakterindedir (zeybek, halay ve Kafkas karakteri).

(42)

Tablo 3. Deneyde Kullanılan Eserlerin Teknik ve Yorumsal Özellikleri

(Araştırmanın Eser Örneklemi)

Eserin Teknik Zorluğu

Kolay Orta Zor

Zeybek Nalbandım

Halay Büyük Ceviz

Eserin Kar

akteri

Kafkas Hoş Gelişler Ola

Aşağıda, araştırma kapsamında baskıları hazırlanmış ve deneysel süreçte kullanılmış sözü edilen eserler yer almaktadır.

(43)

Nota 1. Araştırmada Deneysel Süreçte Kullanılan Birinci Eser: İstemihan Taviloğlu Gençler İçin I

(44)

Nota 2. Araştırmada Deneysel Süreçte Kullanılan İkinci Eser: İstemihan Taviloğlu Gençler İçin I

“Büyük Ceviz”

(45)

Nota 3. Araştırmada deneysel süreçte kullanılan üçüncü eser İstemihan Taviloğlu Gençler İçin I “Hoş

(46)

2.3.2. Araştırmanın Deneysel Örneklemi

Araştırmanın deneysel örneklemini Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Eğitimi Anabilim Dalı 2006-2007 ile 2007-2008 öğretim yılında (müzik biçimleri ile armoni dersleri görmüş ve piyano eğitiminde temel teknik beceri gelişimini tamamlamış) 3. sınıfta okuyan 34 öğrenci oluşturmaktadır.

Araştırmada deneysel örneklem, betimsel örneklemde yer alan üç ayrı eserin yorumlanması için üç ayrı grup tarafından oluşturulmuştur. Aşağıda araştırmanın deneysel örneklemini oluşturan üç grubun oluşturulmasının aşamalarına ayrıntılı olarak yer verilmiştir.

Tablo 4. Araştırmadaki Deneysel Örneklem Grupları

Çalışılan Eser Deney Grubu Kontrol Grubu Toplam

I.Deneysel Örneklem Grubu Büyük Ceviz 7 7 14

II.Deneysel Örneklem Grubu Nalbandım 5 5 10

III.Deneysel Örneklem Grubu Hoş Gelişler Ola 5 5 10

Genel Toplam: 34

I.Deneysel Örneklem Grubu (Büyük Ceviz eserinin

seslendirilme-yorumlanması için oluşturulan grup), 2006 - 2007 öğretim yılı güz döneminde GÜGEF Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Eğitimi Anabilim Dalı’nda piyano eğitimi alan lisans 3. sınıf öğrencilerinden 16 kişilik öğrenci grubudur. Bu grupta yer alan öğrencilerin, araştırmada kullanılan, teknik olarak orta düzeyde zorluk içeren eserin yorumlamasında yeterli teknik düzeyde oldukları uzman görüşleri doğrultusunda tespit edilmiştir.

Seçilen öğrencilerin ön test sonrası aldıkları puanlar dikkate alınarak, en düşük puanı alan iki öğrenci elenmiştir. Kalan 14 öğrencinin, ön test puanlarına göre başarı düzeyleri eşitlenmiş iki grup oluşturulmuştur. Yansız atama yoluyla bu iki grup, biri deney grubu diğeri kontrol grubu olmak üzere belirlenmiştir. Tablo 5’de

(47)

I.Deneysel Örneklem Grubunu oluşturan deney grubu ile kontrol grubundaki öğrenci sayıları verilmektedir:

Tablo 5. I. Deneysel Örneklem Grubunu Oluşturan Deney Grubu ile Kontrol Grubundaki Öğrenci

Sayıları Öğrenci Sıra No Öntest Puanı DENEY Grubu KONTROL Grubu Toplam Öğrenci 1 66 * 2 75,7 * 3 73 * 4 55,7 * 5 84,7 * 6 68,7 * 7 56 * 7 8 70 * 9 68,3 * 10 68 * 11 61,3 * 12 64,7 * 13 79,7 * 14 66,7 * 7 15 43,3 - - 16 44 - - 2 Ortalama 68,54 68,39

I. Deneysel Örneklem Grubu ile yapılan deneysel çalışmanın sonucunda elde edilen veriler doğrultusunda, 2007 - 2008 eğitim - öğretim yılında II.Deneysel Örneklem Grubu ve III.Deneysel Örneklem Grubu ile deneysel çalışmalar yürütülmüştür. Bu yönüyle I. Deneysel Örneklem Grubu ile yapılan deneysel çalışma bir ön uygulama görünümündedir.

II. Deneysel Örneklem Grubu (Nalbandım eserinin

seslendirilme-yorumlanması için oluşturulan grup), 2007 - 2008 öğretim yılında GÜGEF Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Eğitimi Anabilim Dalı’nda piyano eğitimi alan lisans 3. sınıf öğrencilerinden 10 kişilik öğrenci grubudur. Bu grupta yer alan öğrencilerin, araştırmada kullanılan, teknik olarak en az zorluk içeren eserin yorumlamasında yeterli teknik düzeyde oldukları uzman görüşleri doğrultusunda tespit edilmiştir.

Şekil

Tablo 5. I. Deneysel Örneklem Grubunu Oluşturan Deney Grubu ile Kontrol Grubundaki Öğrenci
Tablo 21. Nalbandım Eserine ait Notaları Doğru Seslendirebilme Davranışına İlişkin Öntest-Sontest
Tablo 23. Büyük Ceviz Eserine ait Notaları Doğru Seslendirebilme Davranışına İlişkin Öntest -
Tablo 25. Hoş Gelişler Ola Eserine ait Notaları Doğru Seslendirebilme Davranışına İlişkin Öntest -
+7

Referanslar

Benzer Belgeler

Bu çalışmanın amacı UPS proteinlerinin (p97/VCP, ubiquitin, Jab1/CSN5) ve BMP ailesine ait proteinlerin (Smad1 ve fosfo Smad1)’in postnatal sıçan testis ve

(1) oxLDL may induce radical-radical termination reactions by oxLDL-derived lipid radical interactions with free radicals (such as hydroxyl radicals) released from

Dördüncü hasat döneminde sırasıyla kateşin, rutin ve eriositrin miktarı en yüksek flavon olarak bulunurken en düşük miktar sırasıyla, apigenin, kuarsetin, kaemferol

Ordered probit olasılık modelinin oluĢturulmasında cinsiyet, medeni durum, çocuk sayısı, yaĢ, eğitim, gelir, Ģans oyunlarına aylık yapılan harcama tutarı,

The ANN'&apo s;s ability to discriminate outcomes was assessed using receiver operating characteristic (ROC) analysis an d the results were compared with a

Laparoskopik sleeve gastrektomi (LSG) son yıllarda primer bariatrik cerrahi yöntem olarak artan sıklıkla kullanılmaktadır. Literatürde, LSG’nin kısa dönem sonuçları

Yuvarlak kıkırdak halkaların üzerindeki epitel tabaka, mukus bezleri içeren yalancı çok katlı silli silindirik epitel (Şekil 3.11.a), yassı kıkırdaklar üzerindeki epitel

Ayrıca, hidrofilleştirme işleminin ananas lifli kumaşlar üzerine etkisinin değerlendirilebilmesi için direk ham kumaş üzerine optimum ozonlu ağartma şartlarında