A. U. Vet. Fak. lJerg.
32 (i) : 200-214, 1985
KÖPEKLERDE COI.UvINA VERTEBRALIS'I:\ TRAVMATiK LEZYONLARI:\'L"\ KLİNiK MUXYE!\E YÖNTEMLERiYI.E DiA(;:\'OZlJ CZERiNE
ARAŞTIR\1ALAR*
Burhanettin Olcay*
*
Recherches sur le diagnostic de lesions traumatique de la calan vertebrale chez les methodes d'examen clinique
Resume: Dans les cliniques du service de chirurgie de la Faculte
Tletirinarire de t Universite d' Ankara, on a jait des etudes, par methodes d' examens cliniques, sur les ltisions traumatiques de la colon urtebrale che::. les chielZs, pour ce Imt, par des radiographe directes ainsi que que par la A1)'elog-raphie que nous avoı/s pratiqu e pour la lıremi he jois, nous avons obtenu des l'if/lltats javorables.
Le ma!eriel de retude a ete compose de 22 chiens de d?fferents ages, races et poids.
Pour prowrer anesthesie generale, on a utilise tAlropine su/fate (0.5 ml) et de prcmerlication de Rompun (I mljlO kg) ainsi que jllembutal
(I O iZ IS mg Ikg) dans le total des cas.
Sur les J1yelographies qu'on a ~ffectueses, la technique cistemale a itc prifirie; mais l'applimtion de la technique lombaire dans trois cas n'a pas donn i de rfsultats janırables.
Pour la J\1yelographie, il a ili utilise les radio-opaques iodies qui son! Af)'odil et Lipiodol. Aucune complication post-m)'ilographique n'a eti wnsta-t wnsta-te concemalZwnsta-t ces produiıs.
Özet: Ankara Oniversitesi Veteriner Fakültesi Cerrahi kliniklerinde, köpeklerde columlZa uertebralis 'in travmatik leQonlarınm klinik mua)'ene)'öntem-leriyle diagno;:ları ii.cerine çalışılmış, bu amaçla direkt radrograji'lerilZ yanısı-ra ilk ke::. uygulanan miplogyanısı-rafi ile olumlıı sonuçlar alınmıştır.
* Bu çalışma ••ynı adlı doktora tezinden özetlenmiştir.
KÖPEKLERDE COLUMNA VERTEBRALlS:IN. .. 201
Çalışma materyalini değişik yaş, ırk ve alırlıktakl" 22 kiJpek oluşturmuş-tur.
Genel anesteziyi sağlamak için, olguların tümünde ,1tropin sülfat (0,5 mi) ve Rompun (I ml
!
iOkg) ile flembutal (I 0- i 5 mg/kg) kullanılmıştır.Yapılan miYelografilerde cistenıal teknik benimsenmiş, ancak lumbal teknik uygulamasında 3 olguda başarılı olunamamıştır.
M~yelografi için iyod' lu mdyoopak maddeler olan M)wlil ı-e Lipiodol kullanılmış, bu maddelere ilişkin post-miyelografik bir komplikaS)'onla karşı-laşılmamıştır.
Giriş
Columna vcrtebralis ve buna ilişkin olarak medulla spinalis'in travmatik lczyonlarının tanısında, bir çok araştırıcı (4., 7, 15, 17,
29, 30, 43) klinik muayene yöntemleriyle radyodiagnostiğin
birleş-tirilmesini vurgulamışlardır. Columna vertebralis !ezyanları genel bir deyimdir. Buna ilişkin lczyonların tanımlanmasında; Columna vertenralis kırıkları, genellikle çok az hareket edebilen eklem bölge-lerinde oluşurlar. Doğurdukları fonksiyonel bozukluklar, tam ve tam olmayan kırık ile çıkı,ğın mevudiyetine göre değişir (8, 29). Vertebra-ların korpusundaki kırıkların medullada oluşturacağı ani ve şiddetli basınç, spinal şoku oluşturabilmektedir. Bu şoku takiben lezyonun kaydalindeki dokularda duyarlığın kalkması, refleks'in kaybolması idrar ve defakasyonun yapılamaması yanısıra lezyon bölgesinde Iıe-moraji ve kifosis gibi bulgulara da rastlanmaktadır (2, 8, 29, 33, 4-1).
Vertebraların processus transverus ve processus spinalis kırıkları me-dulla spinalis'i doğrudan etkilememesine karşın dolaylı olarak yan etkiler görülebilir (4., 33).
Columna ycrtebralis çıkıklarına özellikle gelişmiş eklemlerden oluşan Ceryieal ye Lumbal bölgelerde rastlanır (27, 30). Tam çıkık durumunda genellikle medtdıa spinalis yaralanır veya kopar. Bunun sonucu olarak genel paralizi ya da ölüm şekillenebilir (2, 4, 5, 27, :10).
İnteryertebral disk protrution'ları (disk hemileri), daha çok ha-reketli bölgelerde sorun oluştururlar. Hareketin sınırlı olduğu bölge-ler de seyrek görülürler (9, 14, 17).
Columna vertebralis'in bu travmatik lezyonları, bazı araştırıcı-larca (36, 38, 46), Columna vertebralis lezyonları ve medulla spinalis
202 BURHA~ETTiN OLCAY
Iczyonları diye ayırt edildikleri gibi, bazı ara~tırıeılarca da (31, 46), bunların birbirinden ayırt edilemeyecek leyonlar oldukları belirtil-mektedir.
Klinik tanıda; bu lezyonların çoğu perifer sinirieric ilgili lezyon görünümleri ile karakterize olarak, çoğu kez paralizi şeklinde belirir-ler (30). Paralizi ön bacaklarda ise, !ezyon C6 -7, arka bacaklarda ıse, lezyon ThIJ-Lı, 1,4_7 veya LrSı arasında olabilir (3).
Özellikle disk fitıklarında hasta hayvanlar, karakteristik bir po-zisyon alarak, yükseğe çıkamama, parezi, paralizis ve ağrı gibi asıl belirtiler gösterirler. Bu belirtilerin sınırı, kuyruğun ucundan öne doğ-nı ve ekstremitelerin distalinden yukarıya doğru parmakla yaılacak basınçlarla, şayet paralizi söz konusu ise, iğne ile yapılacak pikürlerle ortaya çıkarılabilir (3, 38).
Radyodiagnostikse, lezyonların iyibir opasite vereceği radyo-grafiler gereklidir. Bu radyografiler, çekim sırasında ağrının neden olabileceği kas kramplarına kaqı uygun bir gevşemenin sağlaması
(7, ll, 17, 28, 37), 0,25-2 mm lik skrin veya ranforsatörlü kasetlerin
kullanılması ve filmin odak noktasına uzaklığı 90 cm (9, 13, 30),
en düşük kY (kilovolt) ve eksposüre zamanı (1-3 sn) ile sağlıklı bir okuma ünitesinin bulunmasıyla elde edilebilirler (12, 28, 37, 45).
Bu ölçemlerle alınan direkt radyografiler ile columna vertebra-Iis'in kırık ve çıkıkları hatta ruptura uğrayıpta, nucleus pulposus'u spinal kanala yönelmiş olan diskler tanınabilir (29, 30). Ancak bu nuc-leus pulposus'un spinal kanala yönelmesi söz konusu değil ve disk kal-sifiye olmamı~ ise veya disk sahasında tam bir kaybolma mevcut değil-se bu radyografiler tanıda yetersiz kalır. Böyle durumlarda kontrast madde aracılığı ile medulla spinalis'in incelenmesi (miyelografi) teknikleriyle oldukça sağlıklı bilgiler sağlanabilir (I O, II, 23, 25, 31,
35) .
Miyclografi konusundaki çalışmalar, ilk defa gaz (hava veya 02) kullanılarak başlamıştır (7,43). Daha sonra 1921veSicard ve Forrestier
(39) Lipiodol'ü, i923 de Sicard ve Laplane (40) Huile İodee'yi medul-lar kanala enjekte ederek uygulama alanına koymuşlardır. Bu çalış-malara 1938 de Nozik ve Mortensen (34) kontrast madde olarak kul-lanılan yağlı radyoopak sıvı kuıınımına iki nedene ba,~lı olarak karşı çıkmıştır. Birincisi, kullanılan yağlı radyoopak maddelerin sercbro spinal sıvıyla karışmaması ve düzenli bir şekilde dağılmaması
ne-KÖPEKLERDE COLUMNA VERTEBRALIS'IN ... 203
deniyle, patolojik noktaların tanısını güçleştirmesi; ikincisi de yine
bu yağlı radyoopak maddelerin kanaldan aspire edilmedikçe sinir
kök-leri üzerine zararlı etki yapacağından laminektomi operasyonu
ya-pılması düşün ülmeycn hayvanlara kullanılmasının sakıncalı olacağı
nedenleridir.
Hydro-soluble ve resorbable sıvılardan Abrodil'i, Arnel (6)
193 i'de, Thoratrast'ı Olsson ve Hansen (36) i952'de, Myodil'i
Do-uglas (16)
ı
955 de kullanarak başarılı çalışmalar yapmışlardır.Funk-quist ve Obel (19, 21) FunkFunk-quist (22) 1960-1961 de Kontrast-U ile
Xyloeain kombinasyonunu kullanmışlar, bu maddenin tek
enjeksi-yonda spinal kanalda zararlı bir etki göstermemesine karşın
tekrar-lanan enjeksiyonlarda önemli komplikasyonlar doğurduğunu
kay-detmişlerdir.
Ticer ve BrovVll (45) ile Archibalt ve ark. (4), hydro-soluble
kont-rast maddelerin serebl'o spinal sıvıyla karışarak zehirlenme
reaksiy-yonlarına neden olduğunu kaydetmişlerdir. Daha sonra Ackerman ve
Corwin (I) 1975 de, MP2032-l'iMG Meglumine İocermate'ı
(Dimer--x) kontrast madde olarak kullandıkları olguların çoğunda
post-mye-lografik konvülziyon ve solunum depresyonu gibi komplikasyonlarla
karşılaşmışlardır.
Son yıllarda kontrast madde olarak Skiodan ile yapılan
myelo-grafilerde de iyi sonuçlar alındığı bildirilmektedir (41, 42).
M yelografinin uygulanmasında iki teknik tanımlanmıştır.
i. Brooks'un cistcrnal tekniği; Atlanto-occipital aralıktan
uygu-lanan ve lezyonların daha çok Thoracal ve Lumbal bölgelerde
ol-duğu durumlarda başvurulan bu yöntem, yangılı lumbal bölgenin
subaraknoidal boşluğuna girme güçlüğünü ve sakıncalarını önler
(9, 20, 24).
2. Lumbal teknik: Lezyonların daha çok servikal bölgede
ol-duğu durumlarda başvurulması düşünülen bu teknik, bölge
anatomi-sinin clverişsizliği ve uygulama güçlü,ğü nedeniyle Funkquist ve Obel
(i9, 21) dışında çoğu araştırıcının (4, 18, 26, 30, 36, 45)
benimseme-diği bir yöntemdir.
Bu çalışmada, birçok araştırıcının önemle üzerinde durdukları
konular dikkate alınarak, klinik ve radyolojik bulguları, özellikle de
miyelografilerin verilerini birleştirerek daha sağlıklı bir tanıya
204 BURHANETTiN OLCA Y
Materyal ve Metot
Çalışmanın canlı materyalini, A. Ü. Veteriner Fakültesi Cerrahi
kliniklerine getirilen 20 ve Ankara Belediyesi Veteriner işleri
mü-dürlüğünden deneysel çalışma için sağlanan 2 köpek olmak üzere
top-lam 22 köpek oluşturdu.
Kliniğe getirilen olgulardan 17 tanesinin trafik kazası, :) tanesinin
yüksekten düşme sonucu oluştuğu saptandı. Deneysel çalışma için
sağlanan 2 köpektc de columna vertebralis'in travmatik leyonu
oluş-turulmağa çalışıldı.
Olguların radyolojik muayenesinde, Hikari marka, 70 mA
gü-cünde hareketli ve bukili bir masaya sahip röntgen cihazı kuııanıldı.
Ayrıca hayvanı hareketli röntgen masasına istenen pozisyonda
tes-bit edebilmek için özd olarak yaptırılan bir kasa ve değişik
büyüklük-lerdeki kum torbalarından yararlanıldı (Şekil I).
Miyelografi için kuııanılan maddeler; Lipiodol Cltra-f1uide (Lab.
Andre Guerbert, Aulnal" So us-Bois, Francc) ve Myodil (Glaxo lab.
ltd. Greenford, Middlcsex, England) dir.
Radyoopak maddelerin enjeksiyonunda 5 ve 10 ec'lik Luer-look
enjektörlcr ve 20-22 no 65-70 mm uzunluğunda mancirenli özel
spinal iğneler kuııanıldı.
Çalışmacia, köpeklerde columna vertcbralis'in travmatik
lcz-yonlarının diagnozunda klinik ve radyolojik yöntemlcrin birlikte
incelenerek değerlendirilmesi metodu izlendi.
Klinik muayeneler sırasnda, anemnezler alındıktan sonra
hay-van, ağzı bağlanıp muayene masasına yatırılarak, benden ısıiarı,
dakikadaki teneffüz sayıları ve pulzasyon'ları ayrı ayrı saptandı.
Columna vertebralis bütün uzanımca enspeksiyon ve palpasyonla
muayene edildi.
Özellikle meduııa spinalis Iczyonlarından şüphelenilen
olgu-larda, motorik, sensibl ve beslenme yetersizliğine bağlı
bozukluk-lar klinik gözlcmleric tesbit edilmeye çalışıldı. Bu amaçla, iğne
ile yapılan küçük pikürler, ekstrcmitclerin ve kuyruğun ucundan Öne
doğru parmaklarla uygulanan basınçlar tanı için yardımcı bilgiler
KÖPEKLERDE COLUMNA VERTEBRALIS'INooo 205
~ckİI lo Çalışmada kııllaııılaıı röıııgcn cihazı vc uygulamada hayvana vcrilton pozisyonun
görünumü.
I:"rıpercil ,k radiographic ul:Iİsc dans r,'ıudc Cl la vue de la pasiıion appliqut'c a ranİmaL.
Radyolojik muayenelerde, hayvan, hareketli röntgen masasına
istenen pozisyonlarda, özel olarak yaptırılan bir kasaya ön ve arka
bacaklarından bantlada tesbit edilmiş, ayrıca baş ve gövde değişik
büyüklüklerdeki kum torbaları ile desteklenmiştir.
Radrografilerin çekim işleminde, h:ri direkt yani radyoopak
(miyelo-206 BURHANETTiN OLCA Y
grafi) yöntemleri uygulanmıştır. Alınan direkt grafiler, lezyonların
tanısı yanısıra myclografilcrin değerlendirilmesinde tanık kıişe olarak
kullanılmıştır.
Direkt radyografilerin alınmasında, özellikle intervcrtebral
aralık-ların doğru ve açık görüntüsünü elde edebilmek amacıyla columna
vertebralis'in bir doğrultuda tutulmasına ve hatta biraz gergin
ol-masına özen gösterilmiştir. Bu amaçla direkt grafilerde, ventrodorsal
pozisyonda masaya yatınlan köpekler:n, ön bacakları öne, arka
ba-cakları da hafifçe geriye doğru çektirilerek tutturulmuş ve vücudun
basküle olduğu tarafa da kurh torbaları yerleştirilmiştir. Lateral
pozisyonda, hayvanın yatışı sırasındaki dorso-Iumbal eğilmeyi
orta-dan kaldırmak amacıyla yöne ön ve arka bacaklarından çektirilmiştir.
Öte yandan yine bu pozisyonda columna vertebralis'i film ile paralel
bir planda tutmak için kum torbaları, prespapular bölgeye
kaydırıl-mıştır.
Miyelografi'de cisternal teknik uygulanml~tlr. Bu işlem için,
hastaların tümü, Atropin (0,5 ml), Rompun (Bayer) premedikasyonu
(I mljlO kg i.m.) ve Nembutal (Abott) ile (10-15) mg/kg i.v.)
ye-terli ve emin bir genel anestezi sağlandı.
Hasta, hareketli masa üzerine öneeden yerleştirilmiş olan kasa
içine sterno-abdominal pozisyonda ön ve arka bacaklarından
bant-larla tesbit edildi. Baş, boyundan açılandınlarak gerdirilecek şekilde
bir yardımcıya tutturuldu. Önceden traş ettirilmiş olan bölgenin
de-zenfeksiyonu yapılıp pencereli steril örtülerle sınırlandırııdı.
Sağ elle tutulan spinal iğne, protuberantia occipitalis externa
ile atlas'ın kanatlarının (ala atlantis) en çıkıntılı cranial uçlarından
geçecek şekilde göz önüne getirilen bir çizgi arasında kalan mesafenin
ortasına 135° lik bir eğirnk batırıldı. Atlanto-occipital membran'a
ulaşıldığında belirgin b;r d:renç hissedildi. Bu direnci n ortadan
kalk-masıyla spinal iğnenin, artiküler kaviteye girdiğini ve 2-3 mm kadar
daha batınııp iğne mendreni çıkartıldığında spinal sıvının aktığının
görülmesi, subaraknoidal boşluğa girildiğini kamtladı (Şekil 2.).
Girilen subaraknoidal boşluktan bir enjektörle hayvanın
cüsse-sine göre 2-5 ml spinal sıvı alınıp, diğer enjektöre çekilmiş
radyo-opak madde, önceden alınan sıvıya eşit hacimde ve vücut
sıcaklığın-da hipotansiyon ve anoksiye meydan vermemek için yavaş ve sabit
KÖPEKLERDE COLUMNA VERTEBRALlS'IN ... 207
Şek;ı 2. Cisternal teknikle hayvanın başırıa \Tspinal iğneye verilen pozisyon.
La pasition appliqu<'e a raiguille spinalc ct a la t<-te de raninıal par la tedıııiqu" ci~lernaı(:
Enjeksiyondan hC~len sonra radyoopak maddenin cranial'e gitmemesi için, hareketli masaya 45" lik bir eğim verildi. Scopi ile radyoopak maddenin medullar kanalda ilerleyi~ini izleme olanağı bulunmadığından 5, 15, 30 ve 45 nei dakikalarda ser: olarak radyo-grafiler alındı. Geç alınmış radyografilerin yararlı oL-imayacağından hareket ederek, bu konuya gerekli önem verilmeye çalı~ıldı.
Miyolog-rafi işlemi tamamlanan hayvanlar, anesteziden tamamen çıkıncaya kadar gözlem altında bulunduruldu. Daha sonra, ayrı ayrı kafeslere konulan hayvanların bütün fizyolqjik fonksiyonları, operas-yon sonrası günlerde özenle izlendi.
Bulgular
Çah~mayı oluşturan bütün olgularda; anemnez sonu yapılan klinik muayenelerde; hastanın gencl durumu, palpasyon, basınç ve iğne ile yapılan pikürlcre karşı hayvanın gösterdiği reaksiyon derece-leri, vücut sıcaklığı, solunum ve nabız özenle saptanmıştır. Bu veri-lere göre, klinik olguların 8 tanesinde posterior paralizi, 4 tanesinde
208 BURHANETİTN OLCA Y
Şckil 3. Radyoopak maddcnin subaraknoida! boşluğa c!'.ieksiyoııu L'injcction de la mati",'c radio-opaquc dans la cayiı" sous-arachnöidicnnc
posterior parasic, 4 tanesinde anterior parezi saptanmıştır.
Radyo-lojik muayenede; direkt alınan grafilerde olgulardan i tanesinde
At-lanto-occipital eklem çıkığı, 2 tanesinde sacrum üzerinde travmaya
bağlı bir lezyon, i tanesinde de laminektomi operasyonuna bağlı
L2-3 de defekt :mptanmıştır.
Klinik olgularda saptanan parezi ve paralizis'lcrin asıl nedenini
bulabilmek amacıyla olguların hepsine direkt grafilerin yanısıra
miyelografi yöntemi de uygulanmıştır. Bu yöntemde, i9 olgunun
olun-KÖPEKLERDE COLUMNA VERTEBRALIS'IN ... 209
mu~tur. Diğer 3 olguda lezyonların servikal bölgede olması nedeni
ile Lumbal teknik tercih ediımi~, ancak bu teknik. e bölgenin ana,tr):i,ik
yönden elveri~sizliği neeniyle güçlükle kar~ı1aşılı~ ve subaraknoid
boşluğa girilmede başarılı olunamamıştır. Bu nedenle de, 3 olguda
myelografiden yararlanılamamıştır. Cygulanan myelografilcr sonucu,
olgulardan 6 tanesinde disk hernisine bağlı, 6 tanesinde hematoma
bağlı lczyon ve blok<ı;jlara (Şekil 4), 3 tanesinde lumbal
vertebralar-daki kırık sonucu oluşan medulla spinalis'in yer değiştirmesine bağlı
blokaj, 2 olguda belirgin bir lezyon olmadığına,
ı
olguda sacro-iliaceklcm hizasında spinal kanalda performasyona rastlanmıştır (Şekil 5).
Bir olguda ise i~lcm sırasında kalp ve solunum yetersizliği nedeniyle
subaraknoid boşluğa girilmesine rağmen radyoopak madde
verile-memiş ve hayvan ölmüştür.
Şekili. Alımıı! miydogr~ridc C,_" da bir blokaj'ın giirünümü \/uc d"un blocage C,_" dans la mydographie
Miyelografi uygulamaları, atropin sülfat, Rompun
premedikas-yonu ve Nerbutal'in verdiği yeterli anestezi derinliği altında serebro
-spinal sıvından alınan miktarlar kadar, iO olguda :\1yodil, 9 olguda
Lipiodol kullanılmıştır. Bu kontrast maddelerin istenmeyen
sonuçların-dan kaçınmak için enjeksiyonlar özenle yapılmıştır. Enjeksiyon
210 BURHANETTİN OLCA Y
Şekil 5. Alınan miyclografic!C sacro-iliac cklcm hizasmda, spinal kanaldaki pcrforasyonun
görünümü.
Vuc d'uııc pcrforatiorı dans le carıal spinal au niveau d'anicıılation sacro-iliaque dam la mydograplıic
sıvının su baraknoid bo~lukta akmasına ve akan bu sl\;ıyı skopi
ile izleme olanağı olmadığından 5, 15, 30 ve 45 nci dakikalarda seri
grafilerin alınmasına yeterli olmuştur.
Tartışma ve Sonuç
Çalışma konusunun, klinik bulgular yönünden
değerlendiril-mesinde pek çok araştırıcı çalışmıştır (7, 9, 12,31,44). Ancak,
radyo-lojik bulgular üzerinde özeııikle radyoopak madde aracılığı ile
uygu-lanan radyografi yöneleriyle çalışan araştırıcılarının sayısının fazla
olmadığı kaynakların incelenmesinden anlaşılmaktadır (5, 26, 30).
eolumna vertebralis'in radyoopak madde kullanarak
incelen-mesi (miyclografi) bazı olgularda, direkt radyografilerde
saptana-mayan bulguların ortaya çıkarılmasında, örneğin; bir disk hemisinin
veya lezyonunun, meningcal tümörün veya bir hematomun ya da diğer
lezyonların yer ve boyutlarını sapamak için en uygun yöntem olduğu,
pek çok araştırıcı tarafından belirtilmiştir (3, 23, 35, 32, 34, 40, 43).
Bu çalışmada da benzeri klinik olguların tanısında, klinik
miyelografi-KÖPEKLERDE COLlJMNA VERTEBRAL1S'IN ... 211
lere de gereksinim olduğu açıklık kazanmıştır. Ancak, miyelografi yü n-temi lezyonun saptanması için emin bir yololarak görülmekte ise de, bazı araştırıcılar (4, 16,34.) bu yöntemin arzu edilmeyen sakıncalarıııı belirtmektedirler. Bunların başlıcaları; Radyoopak maddelerin irritan özellikleri nedeniyle doğuracakları sinirsel reaksiyon, kas spazmları, ağrı ve ateş yükselmesi gibi bazı yan etkilerdir. Bu alışmada da bazı olgularda myelograri uygulanmasından sonra hafif kas spazmlarına rastlandı. 13u durum, önceden analjezik, sedati!" ve myorelaksan bir ilaç olan Rompun kullanılan olgularda görülmedi. Bazı araştırmacı-lar (20, 34, 35) bu açaçla Morl'in, Diazepam kullandıklarını belirt-mektedirler.
rVlyclografi'de kullanılan radyoopak maddeler için bazı araştırı-cılar (4, 16, 30, 39) yağlı radyoopak maddelerin iyi bir kontrast gö-rünüm verdiklerini ve yavaş emilmeleri nedeniyle de toksik ve irri-tan sakıncalarının bulunmadığını savunmuşladır. Bu ç,tlışmada da radyoopak maddelerden Myodil
ıo,
Lipiodol q olguda kullanıldı ve bir aya kadar gözetim altında tutulan olgularda her hangi bir reak-siyon veya yan etki saptanmadı.Bazı araştırıcılar (2 i, 34., 3:») yağlı radyoopak maddelerin sereb-ro spinal sıvı ile karışmayıp, granüler halinde düzensiz dağıldığını, bunun ise patol~jik noktaların saptanmasını cngelleyebileceğini \"C
ayrıca emilmeye bağlı olarak, subaraknoid granülom ve sinİr kök-ıcrine zararlı etkisinin söz konusu olabileceğini belirtmişlerdir. Bu çalışmada olguların bazılarında bu sakıncalardan sadece yağlı rad-yoopak maddenin granüller halinde dağııdığına tanık olundu.
:\1yclografi uygulanmasında, radyoopak sıvının çok çabuk enjek-siyonunda ve bu sıvının vücut ısısında olmamasına bağlı olarak bir hipotansiyon ve anoksi şekillenebileceğini bir kısım araştırıcılar (I, 9,22) belirtmekte ise de uygulamalarda, bu noktaya özen güstererek çalışılmak suretiyle arzu edilmeyen bu durumlarla karşılaşılmadı.
Ayrıca derin anestezi altında olan lıayvanlarda S(Tcbro spinal sıvının kolayca aspin~ edilemediğini, yapılan çalışmalar sonucu sap-tanmıştır. İzlenebildi,t\"i kadariyle bu konuya literatür kaynaklarda rastlanamamıştır. A.ncak benzeri durumlarda bilateralolarak Vena
J
ugularis'ler üzerine yapılacak basıncın serebro spinal sıvının as-pirasyonunda kolaylık sağladığı güzlenmiştir.Bazı araştırıcılar (18, 22, 26, 35, 43) miyelografi uygulamalarında lezyonun lumal bölgede olduğu durumlarda, Cistemal tekniğin,
212 BuRHANETTiN OLCAY
yonun sen,ikal bölgede olduğu durumlarda ise lumbal ekniğin endike olacağını savunmuşlardır. Bu çalışmada olguların 3 tanesinde lez-yonun servikal bölgede olması nedeniyle, yukarıdaki verilerin ışı,ğın-d::ı lumbal tekniğe baş vuruldu, Ancak, Funkquist ve Obc! (I 9,2i)
dışında pek çok araştırıcının belirttiği gibi bölge anatomisinin e1veriş-sizliği"subaraknoidal boşluğun bu bölgedeki darlığı ve yine bu böl-bölgedeki serebro spinal sıvının azlığı ve basıncının düşüklüğü ne-deniyle başarılı bir sonuç alınamadı.
Radyoopak sıvıııırı medullar kanalda arzu edilen şekilde akışını sa,~lamak amacıyla pek çok araştırıcı (:ı, lO, 12, 16,25, 32) tarafından önerilen 45 ';-GO~ lik masa (',ğimi, bu çalışmada 45o lik eğim şeldinde
uygulandı. Bu durum arzulanan sonucu verdi. Ancak i olguda ma-sanın eğimi 7Se, ye kadar çıkartıldığı halde iyi bir akış sağlanamadı. Buna neden olarak ta radyoopak sıvının cisternal teknikle atlanto-occipital bölgedeki subraknoidal boşluğa enjcksiyonundan hemen son-ra hayvanın başının yukarıya doğru kaldırılmamış olması görüşüne varıldı.
Sonuç olarak, olgu sayısının 22 olması, kesin yargılara götüre-cek oranda değildir. Ancak bu çalışmayla, disk hernisi, hematom ve blokaj yapan columna vertebralis lezyonlarının saptanmasında miydo-grafi yönteminden yararlanmanın zorunlu olduğu gürüşü belirmiş-tir.
Bundan sonraki klinik çalışmalarda, benzeri olgularda karşıla-şılabilceek güçlüklerin çözümüne az da olsa ışık tutabilmesi açısın-dan bu yöntemin uygulama alanına konabilceği kanısına varılmış-tır.
Kaynaklar
1- Ackerman, N. and Corwin, L. A. Jr. (1~J7,'i). M)dog>ııj'/11 wiı/Z M1'2032-NMG
,\1eg/ıııninc locamwle. Juurnal or the Aııı. Vei. Rad. SOL, lG (5): 174-177.
:2- Antep;ioğlu, H. (1'J(i<)). KÖj,ck ve K,dıde CO/IIIWW Verlrbın.'is Km,ğı ue Sinl/jika/ rJII"
Tedaıi Sonıı(/an. A.C.Vet. Fak. Derg., XVI, (1): :113-323.
3- AntepHoğlu, H. ~197(j). ElJli/ Ha)'mıı/arlll J)1j Ha.,t,,/ık/an Klinik Diagno.:ıı. A.C. Vet. Fak. Yay.: 319, Ders Kitabı: 219, A.C.lbsıınevi, Ankara.
4.. Archibald, J.(1973). Clıimrgie Camn j'p. IOSO-IOS!. Ediıions Vigot Frcres 23, rııe de rEcok de M,'decin, Paris.
C)_ Archibatd, J., Pennock, P.U. and Cawley, A.J. (l9c,9) Traııırıa of ıhe Vertebrol Co/ilimı iıı DogJ . Vet. Med., 1.';4), 518.
KÖPEKLERDE COLUMNA VERTEBRALIS'IN ... 213
6- Arnell, S. (193 I). Myelograplıy lL'iıh Skiodan (Abl'Odil). Acta Radio!., 12: 287-288. 7- Auge, G. and Cazieux, A. (197 ı). 1.;lemml,0/Radiowaf'lıy Diagno,i, olSpinal L",ion, (in
dog' and cal'). I. EXflOsing Ihe f,lales Revue J\1"d. Vet., 122, 121 127. 8- Bartels, M. (I 962). Obccrwlion< on S/,inal iniuries. Sma!. elin., 2: 679 703.
9- Belkin, P.V. (1958). Spondyliııs De/mmOlls in Ihe Dog \-lerl. Vet. Pract., 3'l: 24 28. 10- Brook, G.B. (1956). E,perilllellıal and Clinical Sıudıes o/Ihe Spine of ıhe Dog. Bo!.. \Vi:'
\Vood P. 72-126.
11- Bullock, L.P. and Zook, B.C. (1967). Myelogmplıy in Dogs Usiııg waler-soluble Conl'as, Mediums . .ı.Am.Vet. Med. Ass., ISi: 321 327.
ı2- Carison, W.D. (I 'l')6). A Radiologicd m/d Paıhological Cor'elalion 'if Disc Prolrusian i" ıhe Dal'. )10. Am. Vet. 37: 208.
13- Carison, W.D. (1961). Vete,iIıOl)' Radiology. Lca et Febiger Pgiladdphia. 31, 7fi. 14- Clinical Pathology Conference, (1961) . .ı.A.V.\LA. 139: 1340.
15- Gakırgil, G.S. (1977). Odopedi ve Traııııolol~ii Kilobı. /\.0. Tıp fak. Yay. :\'0: 341. A. Ü.Basımevi, Ankara.
16.- Douglas, S.W. (1 'l'i5 L Same Obsenaıion.<011 ıhe Use o/!ı~)'e/ogroph), for Ihe Demonslralion
o{Prolrusiolı of ılır iıılenulebml Disr in ıh~ Dog. The Vet. Rec. 67: 75--7'l.
17- Douglas, S.W. and Williamson, H.D. (1971). Priııciples 0/ VClCrinar)' Radiograf'/~v.
Bailliere Tindall, London.
18- Funkquist, B. (1960). Lumbar Subarachııoid Pııııclure and lnjeclioıı iıı ıhe Dog. Non.!. Vet.
Med. 12: 805-812.
19- Funkquist, B. (1961). Cw.ienl Mylograph)' wilh o Wal,'r-_'olııble Coıılrosl Mediımı. Acta
Radi"I" Stoekh. 56: 257-27'1.
20- Funkquist, B. and Obel, N. (ı 9fiO). Toııic Mıuele !:Jpasms aııd Blood Pressııre Changes
Followiııg ıhe SubaracllllOid l'!ieCliolı of Coıılrasl !ı1edia. Ana Radio!. 53: 337-352. 21- Funkq •.•ist, B. and Obel, N. (1962). l!.jfed all ıhe Sf,iııal cord oj subaY{7,r/lIloidI"iec,ion
~( I'Valer-soluble Corimsı l\1ediu/ll. Acta Radi)!. 56: 449-465.
22-- Funkquist, B. (1962). Thoraco-Lvıııbar i\1yrlograpl1)' wiıh IValer-sol"le Canlrası .Hediııııı
iıı Dogs. !. Techııi'ıue oj Myelograph)'; Side-cff('cts and Complications. J. Smail Anim. I'ract. 3, 53--66.
23- Funkquist, B. (ı962). 7/loraco-Lumbar .'vl)'elogroplıy wiıh l'lialenolııble Coıılrasl ,Hediuııı in Dogs. lL. Appearauce of ıhe Myelogram ;n Disc ProlruJion and iıs Re/aıioıı lo Fwzclıorwl Dislıırbances LU ılze N,idurai Spare ..J. Smail Aniın. Pract. 3, pp. 6/- 73.
24- Funkqiust, B. (1974). !ı1)'Ciogra/,h), merl/ören:;land leknik. SV('nk Vcterinartidnig. 26. No: 18. :)87-589.
25 Garavelli, F.A. (1972) i\~yelograph)' in ıhe dog by cislemal fmwlure. Gac('ta Veterinaria. 34. ~o: 265, 351 -35'i.
26- Guilot, Y. (I97I). Coıılribu'ion a relude de la "ıyelograpiıie clze::1<clzim. Tlıc'se pour le
214 BURHANETTiN OLCA Y
'27- Gür'ün,S.(1973). Xömlo}ı. A.C. Tıp Fak. Yay 293, A.C. Basımevi, Ankara. 28 Hocrlein, B, F. (I 953). lıılenerıebl'al Di.rc Prolnoion in ıhe dog. lll. Radiologimi Diagııosis.
Am ..l.Vet. Rcs., .51, 275.
29- HoerleLn, R. F. (l~r)8). ha/mIGlic L,sioıı niıhe Caııiııc Sııine. ;vlod. v"t. Pract. 32, 24-31. 30 Hoerleinc B. F. (1965). Caııiıı, J\'e!lrology-Diagnosisand Treatmcnt. \V.B. Saundes
Company, Philaddphia.
3 i --Lee, R. (I 973). Radiological Relmher-I lnıcı/mlalioıı of mdiographs: lııler-I'crlebl'al disc le-SIOIISiıı ıhe diJg. Journal o Sımıll Anim. I'rart. 14, i i 1-- 112.
32 - Lindblom, K. (1 'FıO',:. Tedıııigııe mıd resıılıs iıı /lfylogml"!)' and Disc }Ulı/lı1'e 2e Syııılıosiımı ııC11romdiologiııem,Rotıcrdam 1949. Acta Radio!. 34, 321-330.
33 MeGrath,J.T. ~!960). NnJrolo~ic Ftamiııalioı' oj/he Dcg. 2 ci Eel. 1" 212-226. Lca Fc-bigcı, I'hilcdelplıia.
:H- Nosik, W.A. and Mortensen, O.A. (ı 93B). Myelograbl~}' wiıh Thorolrasl aııd
Sııbseqıı-qııcn/ remoral by (m-ecd daraiııag' aıı experilllC';lal slud,,_ Am.J. Roenıgcno!. 39: 727-729. 35 Obel, N. (I 9(2). Thoraco-hııııbal' aııd ccrvical mye/ogralıl!), wiıh waıcr-solııhl" Conll'as/
,He-dilim. Advaııc' Smal!' Anim. Pıan. 3: 128.
3G- 0lsson, S.E. and Hansen, H.S. (1952). Cavical J)isc Prolııısioıı in the /)ou . .J,A.V.M.A. 121: 3Gl-3fi2.
37 Sehebitz, H. and Wilkens, H. (1973) . .-Iılas der Röıı/geııaııa/omie VOII H,md Iıl1d Pfel'd S. 33-34 Paul parey, Ikrlin.
38- Sehenellc, G.B. (I %3). Radiogralıh), of ıhe Cmııııe lıılerverlebral Di,c. Scİ. Proc. 100 th
..1ןil1. Mal. Am. Vel. Med. Ass. Nı. lG4-167.
39 Sicard, J.A. et Gorestier, J. 1192I). Me/hode radiagralıh"ıııc d'e.rıJiaraıiolı de la cavi/e clıidUl"I~ 11:11'le Lipiodııl. Rev. !'\curo!. 28: 1264.
40 Sicard, J.A. et Laplane, L. (1923). Ra<ıiodiagıı(}slicI'achidieıı LiplOdole Poııctioıı
Aıladio-oeci/ıi/ole cl Cmıicalr. Pressc :'Ilcd. 3 i: 885.
41 Stowater, J.L., Menhu~en, M.J. and Gendreau, C.L. (197G). Caııiııe Mye!o,~ra_blzy
ıviıh Skiodım Part. 1: !ııdicaıions m/d iıııerlm/aıioıı Vet. lvIed. Smail Aııim. Clinician. 7 1(9): 1207 -1214.
4~ Stowater, J.L., Menhusen, M.J. and Gendreau, C.L. (1976). Caııiııe M)'c/ogtnlıl!)' wiıh Skiodaıı llilrl. 2: Techique Cilısidera/iollJ Vel. :'I1cd. Smail Anim. elinicİan. 7 i (10): 1389 !394.
43 Sümer, H. (! 975). NÖl'Orrıd"oloji A.U.7111 Fak. Rad)'olrji kül'S""'; den lola.<I, Ankara.
44- Tarlow, I.M., Klinger, H., and Vitale ~i953). Slıiııal COl'd C01ll!'resiolı SlUdıes. ll.
Time I.imi/" for Reumeı.y afta Gradl/al ComlJI'e"iolıiııdos. Ardı. :\,'urol. I'vsvchiat. 7 I, 588-.5')4.
45- Ticcr, J.W., and Brown, S. G. (1973). '.Va/I')'soll/hlo J\{rriogıaı,hr iııCanme Iıılerverlev-ml J)isc Pm/nıJiolı . .Journal of thc Am. Vet. Rau. Socicty i:' (ı), 3 9.
4-1i Vaughan, L.C. (ı 'VI8). Sıl/din an IJllcrurleb"i/ OlJe Pmlmsioıı iıı ılır Dog 2. Diagnosis ;ınci Dis •.a,,,_ Bri!. Vt'! . .i. ıH, 203.
