• Sonuç bulunamadı

Başlık: KEMAL PAŞA-ZADENİN VIII. DEFTERİ (Devamı)Yazar(lar):UĞUR, AhmetCilt: 29 Sayı: 1 DOI: 10.1501/Ilhfak_0000000636 Yayın Tarihi: 1987 PDF

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Başlık: KEMAL PAŞA-ZADENİN VIII. DEFTERİ (Devamı)Yazar(lar):UĞUR, AhmetCilt: 29 Sayı: 1 DOI: 10.1501/Ilhfak_0000000636 Yayın Tarihi: 1987 PDF"

Copied!
18
0
0

Yükleniyor.... (view fulltext now)

Tam metin

(1)

KEMAL PAŞA-ZADEN1N VIII. DEFTERİ (Devamı)

Ahmet UGUR

her hiıin hir kenara tagıtdılar. Serdarlarınun J.-,açarkenhir çapük-süviir herl;:-var ardından irdi; sinan-ı (14a) ahdarun çeşme-sarından teşne-vü-pür-tab canına ab virdi. Za11m-1rümı.ı-i can-sitanla zırlunun girililerin söküh, l;:aha-yı heJ.-,asın çak itdi; sinan-ı 11ün-feşandan şaçıIan l;:anla naJı:ş-1.\.ıayatın lcvJ.ı-i "iieıiddan yuyuh pak itdi.

Tehem-ten yeki nize zed her her-eş Be-hıin-ı ciger gaıl;:aşüd migfer-eş

ol düşmen-i pür-keydi, ki şayda düşürdüer, meeal virmeyüh, .l;:aydın l;:ayurdılar; seyf-i pür-.\.ıayfla haşıw, ki re's-i fitne-ydi, fi'l-.\.ıal hedenin-den ayurdılar.

lja'ini şanma ki ber-Jı.ıirdar olur Yii kesilür haşı ya her-dar olur

Ol hi-ser-ü-samanun etba'-u-eşyii'mdan ele girenine eman virıneyüh öldürdiler; haşlarınun, ki .\.ıahahgihi pür-heva-yı vegii idi, derisin yüzü h, içine şaman toldurdıIar.

Küşte hem eymen ne-şüd ez türk-taz Ta zi ser-eş pöst ne-kerdend haz

Ehtal-i rical-i ~tal cidallerini ki, nihaı-i, höstan-ı meydan-ı eidaldi, ol başlarla ser-a-ser zeyn itdiIer. ljaşm-ı hed-fi'alün mekr-ü-alin ibtal idüb, dergah-ı piidişah-ı eihan-peniiha ol hag-ı ~afer nev-bavelerİn ge-türüh gitdiler.

Me~kıir.ma.l;:hıir-ı güın~rahun rah-ı 11iyanete

,azmi muJ.-,arrer olıcal;:, cihet-i .\.ıazın r'ayet olındıgı, Şahzade Sultan ,Abdullah ve hile sin ce olan a'ynn-ı sipah ordu-yı ger-dıin-pıiya da'vet ohndıgını "beyan eyler.

Veeh-i ıneslıir üzerine ınezhıir Angurı begi Mel,ı.med Begden

ha-ba!iet-i tinetden naşi olan ciniiyet-i biyanet :ı;ahir olıcal;:, }5:araman-oglı }5:asİm.Begüii, ki hed-nijadlaruii' başı-ydı, ifsiid-u-irşadı-yle ferman-i sultan-ı eihana ,işyanı iştihar bulıeal;:, sa'ir ümerii-yı rezm-araya dal;i, ki Gedik A.\.ımedPaşa-yla bile düşmen civarında lururlardı, muJ.-,taza-yı

(2)

224 AHMET UGUR

"" l).azm üzerine sü'-i :(.ann sari oldı. OL hed-kirdaruii ucından ~alan ser-diirlaruii da adları yavuz oluh, cümlesinün şanında hünyiin-ı itmi'nan-ı ~aIh yı~ldı ve bünyad-ı i'tim.ad hozuldı.

Çü ez ~avmi yeki bi-danişi kerd Ne kih-ra menzilet maned ne mih-ra Ne-didesti ki gavi der ,alef-zar Be-yiilayed hemc giivan-ı dih-ra

Şart-ı fart-ı iJ:ıtiyat r'ayet olınuh, eanib-i J:ı.im.a-yıI.ıazm l.ıiuıayet olınuh, eenah-ı kamyab-ı Sultan ,Abdullaha ve babında müliizİ.ı11.olan sipah-ı vilayet-penahuii serdiirlarına-vu-saliirlarına mi~al-i lazimü'l-imti~al irsal olındı. Mefhüm.-ı m.er~funı bu ki: "Zinhiir, olmaya ki başm-ı bed-kirda ra tolaşasız. Cidiil-ü-Iptiil tedhirin ~oyuh,' levJ:ı-i ,azmden na~ş-ı rezmi yuyuh, aheng-i cengi te'IJir idesiz. I:Iükm-i hümayün ve nişan-ı mey-mün vaidıgı gibi, ihmal-ü-imhal itmeyüh gelesiz, gidesiz "Accle ile ordu-yı gerdün-püy-u-hamün-peymaya ulaşasız".

Fermiin-ı vacibü'l-i~'iiıi-i sultani-Ie ,amil oluh, ,adü-yı kine-cüyuii lıayl-i seyl-püy öiiinden oyuluh, me~kür ŞahzadeMi ,iili-cenüb rikabında müliizim olan (14b) serdarlar ve saliirlar geldiler. Şehriyiir-ı kiimyiibun iisitan-ı asü.m.an-lDj~darında şeref-i zem.in-büsa irdiler .. Fevc-fevc leş-ker-i düşmen-şiker ah-ı cüybar gibi zırh-püş, ve seJ:ıab-ı ncv-bahar gibi cüş-u-burüşla mevc urub, nehrler gibi ki baJ:ıre ~oyula, ordu-yı geyhan-püya girdiler.

Sipah ender amed hemi fevc-gevc .Ber an san ki her bized ez iib mevc

Sultan Öyügi ch'arında meviikih-i kevakib-şümar bir araya müc-temi' oldı; derya-mevc fevclerle dereler içi pür olub, küh-şüküh gürüh-larla şaJ:ı.riilartoldı. Şehriyar-ı kamkar I]ayl-i cerrar-ı seyl-rcftarla hal.u-i revan gibi diyaroı ~aramana togru a~ub giderkcn, taşm-ı na-he-karı yanındagı hed-kirdarlarla darü'I-m.üIk-i ~onya üzerine ~ollUh oturur müliil.ıa~a iderken, adem geldi, irdi. Şöyle iJaber virdi ki, Sultan Cem badem-ü-l).aşemi-yle ol diyardan. göçdi, Angurı canihine gitdi. MeJ:ımed Beg, ki sahı~a I.ıali ma'lünı oldı-ydı, "\a~ı'asını işidicek, Rüm çerisinüii üzerine hücüm itdi.

Bu lıaher mu~arrer oIıcali:, Slu!an-ı asiinıiin-ceniib, afitab-ı hilal-rikab, ,inan-ı şihab-mi~alin Angurı tarafına şarf li:ılub, cüyüş-ı derya-cüşla seJ:ı.ab-ı nev-bahar'u-scyliib-ı kühsar gibi yürüdi. Ugradugı yeri, küh-u-şaJ:ıriiyı, deşt-ü-deri, adem deiıizine, ki derya-yı iihenin-mevcdür, garli:a virüb, miyan-ı zem.in-fr-asümanı gcrd-i riihla toldurdı, ve rüy-ı mihr-ü-miihı gubar-ı siyah-ı sipah bürüdi.

(3)

KEMAL PAŞA-ZADE'l'itN VıIJ. DEFTERt 225

Göge ol ~adar agdı gerd.i siyah Ki açıldı m.iihi vü örtüIdi malı

Sa~arya şuyını ki geçdi, i~dam eyledi ki, düşmen üzerine ilk alış am-dan ılgar eyleye; Angun şa\:ıriisma günle bile togub, IJayl-i nüeüm gibi leşker-i başını tiirum.ar eyleye. Çün bu ,azın üzerine eezm olub, ray-ı ı.ia.zm-ariiy mu~arrer oldı; beglere ve leşkere, "yaragıiiuz yasagınuz gö. rün", diyü baher oldı. Sipiih-ı ?-afer-penahuii sü~ar.ı kim~iirı ve piyade-sinüii rezme amadesi ve gir-ü-dara yararı güzin olmdı; J.ıayl-i eerrar-ı seyl-reftaruii. efvae-ı deryii-emviiemdan elli Lin mi~diirı saz-u-se1ebi müheyya-vu-m.üretteh için çin olmdı.

Heme siper-ten ü şimşir-dest ü tir-eDgü~t Heme sipehoşiken ü div-bend ü pil şikar

, Sultan' ,Abdulliiha buyurıldı, l..ıa.zine-vü-bayme-vü-lıargah ve J:ıa-viişi-vü-meviişi-yi sipalı muJ:ıii.fa?-asliçün ordu-yı asüman-iştibahda tura İsI.ıii~ Paşaya dabi emr oldı ki, badem-ü-J:ıaşemin alub, me?lkür şahzade ile bile girüde dündara ~aluh, ne bi?ımet-ü-maşlal.ıat düşerse göre.

Sultan-ı eihan-eüy tıayl-i seyl-püyla Angurı diyarına ilgar itdügini, ,ad ii-yı tünd-biiy baberdar olub, kar-u-bar-ı ~ariirı şaçub, ka.çul; gitdügini beyiin eyler.

Feridiin-ı Kaviis-şevket buyurdı, küs-ı ri~Jet uruL, kerrenay-ı ,azimet yryb, g.ayl-i gerdiin-heybet seyl-i hamün-neverd gibi yola yü-rüdiler; Sul~an-ı tae-babşun Hüstem-i şal.ıib-rabş ve Tüs-ı zerrine-kefş . gibi ~ulları iki ~ollarmda tig-i benefş-ü-bayra~-ı ber~-dirabşla yeri gögi

bürüdiler.

Be-feryad-ı küs ez der-i şehriyar

Cihan şüd zi bang-i eeres bi-~arar (lSa)

Abşam olub, hengame-i şam germ olmlŞ ve bayl-i Zengibiir diyar-ı Hüma tolm.ışdı ki, eeyş-i ?-afer-kiş seyl-i kühsar gibi reviin oldı; mah-ı eneüm-sipah, Şah-ı Keyvan-bargiih ol giee şaba\:ıa dek bir ma~iimda aram. itmeyüb, şihiibla hem-sin2n ve asiiınanla hem-'inan oldı. Küh-. şükiih güriihlarun ~ıareketinden yerler yarıldı; yarmdası ~uşlugın Angun nii~ıiyetine varıldı. lja.şm-ı nii-be-kiiruii leşker-i cerrarından ol diyarda deyyar ?-ahir olmadı; ol sipah-ı güm-riihun sefid-ü-siyiihından kimse ol mekanda Dİşiin bulmadı. Meger ki, Piidjşalı-ı ?-afer-penahun ya)pn gel-dügini bilmişler imiş; bayl-i seyl-reftar yollarını bağlamadm ~açma~ tedarükin ~ılmışlar imiş. Kfitab-ı cihan-tabun perte\'-ine döymeyüb, malı-ı nev gibi şaLal.ı olınca küyrneyüb, düşmen-i bed.fercam ilk

(4)

aJı.-226 AHMET U(;UR

şamdan encüm gibi enciimin tagltınış; şafa~ gibi içine od düşmiş ve gerdün gibi bi-Jı:arar olub, birmen-i şabri kelı-keşiin gibi tar-u-mar olub, esb-İ şilıab-reftarla şabii~a. dek gitmiş.

Mah-ı nev gerçi şah-ı encümdür Döyemez afitab pertevine

Gün ~atında ki şem'-i 'alemdül' Mah-ı nev ne ola vu pertevi ne

Çün Şehriyar-ı düşmen-şikar başm ele girmedi gördi, ne tarafa ~a-çub gitdügin şorubi bilüb, ardın sürdi. Angundan anaru göçüb vardı,

Mugan Göli kenarına ~ondı. Ve ol diyarı şerar-ı sinan ve leheb-i şimşir-İ ber~-nişanla ateş-b ane-i Mügana döndürdi.

Aşaf-ı şaff-der, serdar-ı dilaver İskender Paşa-yı mu:ı:affere Anatoh çerisinden ve Jı:apu bal~ından hİr nice Jı:oşun leşker Jı:oşub, düşmenün ardınca ılgar gönderdi. ol seyl-i leyl gihi bayl-i hi-meyl ehr-var ebreş-i ateş-reftarı Jı:oşub, kenaroımalıda encüın gibi me?;kür sipeh-salar-ı can-siparun yanına düşüb, bad-ı dem.an gibi esdiler, ve ab-ı seyl-i revan gibi yol kesdiler . Ve başm.-ı bed-kirdarun ardınca vardılar, Eregli diya-rına çıJı:dllar. Yanındağı tağileri tağıdub, ol serkeşi ovadan taga Jı:ovub, etha'-u-eşya'ınun ovadan burnun ovub, ateş gihi tacşa tıJı:dllar.

Padişah-ı kişver-peniih dabi genince yürüyüb, siyiilıi-yi sipahı-yle yerün yüzun hürüyüb, ~ızıl Irma~kenanndan A~saraya çlJı:dl. Sal.ıib-.!p.ran-ı zamanun ordu-yı cilıan-peymayı ol şal:ııa-yı burrem-fezaya Jı:o-nuh, düm-i nize ~eraya indi ve ~uhhe-i hargah Süreyyaya çlJı:dl.

Firü şüd be-m.ahi vü her şüd he-mah Düm-İ nize vü ~uhbe-i baıgah

Sahil-i \).ayl-ü-şavt-i feresden, şada'yı deray-u-şit-i ceresden me~kür şa~ranun etraf-u-eknafı gulgul toldı; lpzıl otaJı:lar ile çiirsü-yı feza liileleı tolub, müna~~aş baymelerle rüy-ı hevii ser-a-seı gül-gül oldı.

IJaym.e pür ez gül çü gülistan nümüd V-ez gül-i ü deşt çü bostan nümüd

ol gün ki Şehriyar-ı kamkar ferr-i m.eymünı ve siiye-i hümayünı-yle A~saraya şeref virdi, sipehsaliir-ı diyar-ı Rüm Süleyman Beg ol bümuii şehbazları-yle geldi, mubayyem-i mükerreme irdi. (15b) Angurı sancağı negi Mel:ımed Begün ser-i bi-samanın bir nice yüz başlarla, ki sahı~a liikri beyan olan şavaş da kesilmişdi, asit an-ı sa'adet-aşiyan-ı Sultiina İletdi. Sinan-ı tiz-zeban lisan-ı rüşen-beyanla ol hed-ferciimlarun ser-encamın,ala rü'üsi'l-eniim 'i'lam idüb, başş-u-'iimma ciniiyet-i b;yii-netün vabamet-i ,iiJı:ıhetin i'lan itdi.

(5)

KEMAL PAŞA.ZADE'NİN VIII. DEFTERt

Düşmen-i bi-magzÜll inmez nizen ucmdan başı Kase-i bali gibi şu üzre Wtmışdur ~arar

227

ol şavaşda baş kesenIere ve yoldaşlık idenIere biI'atler viriIdi ve mmmet-ler olındı; menaşıb-ı ,aliyeye t~a~~immmet-ler itdHer, her birinün !:ıaline münasib ri' ayetler oIındl.

Padişah-ı kişver-peniih oradan göçüh, Larendeye vardı. tIayl-ü-sipahla ve bayıne-vü-bargahla ol deşt-ü-der toldı. Ilgara giden leşker-i cerrar-ı düşmen-şikiir dabi geldi, ol yerde ordu-yı hamiin-piiy-ı Sultan-ı cihiin-ciiya müıı:ıa~ oldı.

Zü'I-J5,:adr-oglı ,Alii'ü ,d-Devle Beg serir-i kürsi-na?-ir öninde mü~iile vuşül

buldugını, Süleyman-ı zamanun divan-ı asüman-nişanmda feriivan piş-keşleri çekiliib, maJş.bül oldugını beyan eyler.

Emir-i mu'aHam, niiyin-i a'?-aın Süleyman Beg-ogIı 'Alii'ü'd-Devle Bege, ki Elbistan diyarınun şehriyarı ve Zü'I-J5,:adr Türkmanınun sa-ları-ydı, der-i asitan-ı asüınan-nişan-ı baJş.aniden mi!ıal-i vacibü'l-itti-bii'la !:ıükm-i cihiin-muta' irsal olınub, etbii'-u-eşyii'ı-yle sefer-i ~afer-e~ere da'vet olupdururdı. OLdabi ferm.an-ı 'iili-şan-ı sultaniye eiin-u-dil-den inJş.ıyad idüb, eeyş-i eerrarmun işe yararın ürüh, encad-ı ecnadın inti~iid idiib, divan-ı Süleyman-ı zamanda lii'iJş.piş-keşler Jş.aydm Jş.ayu-rub, yarag-u-yasagı-yle !:ıazır olub, Padişah-ı 'iilem-penahun maJş.dem-i mükerremle J5,:araman diyarını teşrif itmesine na?-ır olub-tururdı. VaJş.-t-i ma'hiid-u-zaman-ı m.ev'üd iricek, bizmet kemerin miyan-ı eana Jş.u-şanub yola girdi; !:ıazret-i IJudavendiğar Larende kenarındaki şa!:ırada Jş.onub otururken, geldi irdi.

İrdi eeyş-i bai).r-cüş-ı Türkınan Oldı kiş-i çar!) pür-tir-ü-keman

Ol gün ki mcııkür serdar-ı karnkaruo ordu-yı gerdiin~miıialc geleeegin işitdiler, emr oldı, ümcra-yı 'i~iim ve vüzera-yı kiram. ikram-u-icIalle is-tiJş.bal itdiler. Erkan-ı divan yanına düşüb, r"ayetle menziline getürdiIer; nüzül-ü-ni'met gönderüb, merasim-i ziyafeti yerine yetürdiler. OL giee maJş.ammda aram idüh, sc}.ıer-gahdan divan-ı Sultiin-ı eihiin-penaha !:ıazır oldı, ve gün gibi asitan-ı asiimiin-nişanında baş urdı. OL~ıll-i Yez-danua' ki tall-ı ii).sanı maye-i 'umman-ı keremdür, paye-i serir-i kürsi-na~irinde saye gibi zemin-büs idüb, piş-keşin 'arz idinee !Urdı.

(6)

228 AHMET UCUR

Ber~-taz-u-ra'd-avaz taziler, ki nişib-ü-firiiza ~aza-yı mahtüm ve du'a-yı ma?-lüm gibi iner ve çı~aı'dı; na'l-i ateş.fi"l ve l:ıamle-i şarşar-e~er-le başdugı yerün cigerin (16a) ya~ar, ve !o~ınsa Sedd-i İskenderi yı~ardı.

Aya~ları vu elleri ~avs ü tir I>.ulaJı;ları peykan-ı ser-tiz-i sehm Atılsaydı ardından irişmeye

Keman-ı gÜ1nandan çı~an sehnı-i "ehm

Küh-peyker-ü-~üküh-güster devele,I', hak gibi gıranseng ve kah gibi sebük-hiz, ateş gibi germopey ve ab gibi nerm-rev, bad gibi tiz-dev-i gerd-engiz.

Gerden çü keman u pay çün tir Çün tir-ü-keman pey-eş cihiin-gir Ba~ır-est çü meve-ü-kef bel' ared Der germi-yi püye ebI' harcd

Piş-keşleri divan-ı Süleyman-ı zam.anda ~ayyiz-i ~abüle ve kendüsi şeref-i mü~üle vuşiiI buldı; ve enva'-ı lş!Iİla'-1 şahiine ilc a~ran arasında imtiyaz buIub, eşnaf-ı el!üf-ı husreviine ile em~al içinde ser-efraz oldi. İcazet virilmelü olıeal):, J;ıazret-i 13udavendigaı' pad~şahii.ne eem'iyet eyleyülı, müsaferet itdi;anufi Qa~~ında olan 'inayet-i bi-nihayetinün a~arın İ?,har eyleyüb, şoJ:ıbete ~agırdı ve muşal:ıabet itdi. Bir ueı.dönmez şal:ırii-yı hurrem-fcz~da eve-i gerdüna beraber çetr-i hümayüni-vü-l.J.a~ani ~uruldı; altmda bisat-I neşiit bas! olub, Sultan-ı zaman-içün serir-i iisümiin-na?-ir-i süleymani uruldı.

Çetr-i sefid amede çarlı-ı ümid Beyza-ı İslam ez-ü rü-sefid . Şekl-i vey ez farJı;-1Şch-i kamyiib Pare-i nuri hem ez an Mitab

Altun üsküflülerIe meclis nergis tolub, gülzar-ı bahiir gibi mivan-ı ha~ün-ı hfunayün zeyn olub, Tae-dar-ı firüz-hal)t gül gibi fiıüze ~al.J.ta .geçdi oturdı; serv (-ü. çinar) gihi zeberdest serdarlar şaff-şaff olub, l5:arşusında ayağın !urdı. Kenar-ı serir-İ gerdün-na?-irde 'Alii'ü 'd-Devle Bege yer ta'yin olındı; mah-ı nev gibi Şah-ı asüman.hargiih na?-arında geldi, çök urdı. ~efa'is-i c!' imenün enva'ı ve letta'if-i eşribenün eşnafı terkib-ü-tertib olınmışdı. Bisat-I süleymani ü:r.erine simiit-I sul!iini dö-şendi. OLziyiifet-içiin ı,ıazır olan ni'met-i bi-nihayet şol ~adar viifirdi ki, yinmegle ahir olınadı; dökildi l5:aldl; ol yerün Türk-ü-Türkmanı taşı-madan üşendi. Zerrin-ü-simin evani ile gülzar-ı cihan pür-neıgis-ü-z~n-ha~ oldı; fagfüri çiniler. ve altun-gümüş sinilerle sofra-ı zemin toldı.

(7)

KDIAL PAŞA-ZADE'IVİ:'! VIII, DEFTERt 229

Sofra-ı asüman-hisat-ı zemin Oldı pür-\ıün-ı taze vü rengin

Çün ta'am-ı cennet-ta.'nunda Da~if yemekler yindi, ve ScIsehil-Ie~~etlü latif şerhetler, ki sehil olmışdı, içildi, ol maşlal,ıat tamam old!. IJöş-cI-l}.an-u-şirin-zehan eari lş.ariler kelam-ı Biiriden bir ~aç ayet-i ıniskiyctü IJitamla şol:ıheti itmam itdiler, 'Alii 'ü 'd-Devle Beg meclisden !Urıca~, zemin-büs idüb baş urıea~, şahane lihilslardan ar~asma lıil'at-i ~emin . virüb, öiiine bal}.ri ~otasla esh-i zerrin çekdiler, Müretteh sa 'ir ümeraya

dabi mü~zehheb camcIer Yİrildi, (16b) ve yerlerine gitdiler. I:Iazret-i şal}.ib-Ipran Sultan Ceme resül

irsal idüh, eadde-i inlş.ıyada da'vet itdügini; ferman-ı vaeibü'l-iııı.ti~iile ita'at eylemeyüb, ülü'l-emrüii huyrugma mubalcfet itdügini heyan eyler.

'Ala'ü 'd-Devle Bege destür virilüb, sürürla vilayetine gitdükden şoiira, l).azret-i tIudavendigar ol diyarda bir lş.açgün oturag idüb turdı; Sultan Ceme, ki l)adem-ü-~.aşeminiiii varı-yle' varub IS:ara Taşa baş şo~mışdı, resül gönderiib, eadde-i ita'ate da'vet itmek yaragm gördi.

Mevlana 'Ala 'cddini, ki I:ıarem-i kerem-peniih-ı Padişiih-ı -biliifet-destgalıda imam-ı 'a~iinü'ş-şiindı, feşiil.ıat-i keIamla SaJ:ıban-ı zaman ve taliiJpt-i lisan ve ~elii~at-i beyiinla müşarün ileyhi bi-'l-benandı, fatır-ı iimera-yı 'i~am Ye şadr-ı küberii-yı kira ın Babşayiş Aga-ogIı ilyas Bege, ki babşiş-i ilahi ilc lş.ulüb-ı nasuii ma~büIi-ydi, lş.oşub, risiilet l)izmetine ta'yin itdi. Me~kür sefir-i rüşen-zamir Sultan Cemüii bi~me-tine vuşül bulub, veeh-i ma'lş.ül üzerine sefaret maşlal.ıatinüii itmamında ihtimam idüb, ol malı:ama mülaCim ketim ne ise didi, işitdi. Emma ebvab-ı ışgayı mesamjr-i bizliinla meslüd, ve etnab-ı mubalefeti evtad-ı 'işyanla meşdüd buldı. Gördi ki, pend südmend degül, ve

mii'ale'r-re-süli ille'l-belag diyüb, döndi gitdi. Kişinüii sürçieek babtı ayagı işitmez niişlJ:ıuii sözin ~ulagı

Sultan-ı cihan-sitan gördi ki, düşmen-i bed-güman döst sözin işit-mez; didükIeıi kar fcIal:ıı itmez ve gösterdükleri ralı şala~ıa gitmez. Mu-l)a~~alı: bildi ki, ışlal:ıa lş.abil degül; şull:ıa rızası yo~, şalal:ıa ma 'il degüı.

Zal;ımet-i bi-fa'ide-st (an) vesme bel' ebrü-yı kül'

Çeşm-i a'mayı tütiya bina lı:ılmaz; güş-ı ker dem-i efsün-gerIe açılmaz, diyüb,a~dam-ı ilı:dam üzerine !Urdı, Ye baş baş beglere ve serdarIara buyurdı. Cüyüş-ı iilıen-püş-u-ateş-paşı yürüdüb, yerüii yüzunde yeşeren

(8)

230 AHMET UGI;R

sebzeleri ~uruuub, Taş İçine ~ol-~ol yürüdilcI'; I.ıarbe-gir dilirleri ve nize-uar çapük-süvarları ~araf ~araf göndürüb, gül-gün bayıal.darla ol kühsarı lalezara döndürüp, dircfş-i iiteş.dirabşuii ni~iibı-yle 'arüs-ı arita-huii yüzin bürüdiler. Ber~ gibi tiz-taz gaziler, hindükleri biid.l).iz taziler,

Çü ber seng südi süm-i seng-reng

Be-ferseng refti .

yolun ~aşın yüii gibi ditdiler, taguii bagrını pür-dağ itdiler. Esb-i ii~er-güşesp-J.ıam.le-vü-bad-reftiiruii ayağındagı na'l-i ateş-haruii şeran-yle sine-i kühsiir ~ap-~ara yandı: gıriv~ küs-u-na~are ile ta);;.-ı iibnüs pür-burüş olub, şafir-i nefir ve şada-yı kerl'enayla tag-u-taş yan~ulandı.

O gavgadan yolu ii tagı vu taŞı Uyanub uy~udan ~aldlUuı başı

Yeniçeri ve 'Azab pür-saz-u-seleb olub, alayların düzdiler; ~ara Ta-şun içini ser-a-ser bağlayub,! av

7a) süzer gibi süzdiler.

Sultiin Cem gördi ki, derya-yı bela m.eve urub, etraf-u-ekniifın aldı; yer ~ara iken l,:açub denize girmezse gjrdab-ı girüdarda ~a1dı. Tabt-u-küliihdan geçüb, I)ayl-ü-sipiihı ~agltdı; rabt.u-büngahı döküb, bayme-vü-bargahı terk itdi. Bagrı başı-yle ve gözi yaşı-yle mülk-i 'O~mandan I,:uru haşı-yle çı~dı, ~ara Ta.şdan A~deiiize girdi; tal.ıt sabtlığı ve tae aeısı-yle ciin-ı şirinin derya-yı şüra şalub, bar-u-büngahı herg-i küh gibi havaya virdi. ı:aJ.ıt-i Cemi gem.i tabtasına degişüh, mülk-i J;(araw.anı fülk-i ser-gerdana tehdil itdi. Bisiit-ı firan,maya şaluh, 'inan-ı ibtiyarı havaya virdi ve geçdi, Rodosa gitdi. Küffar eline düşüh, nar-ı ğayret-i 'arla dutuşub, fülk-i ıararın girdah-ı l,ıayret aldı. Bu yaiiada vilayet-ü-diyiir gül-i bi-har olub, Şehriyar-ı kamkarun ~abza-ı i~tidarında ~aldı.

Kuli'lltihümme, Mtilike'l-mülki, tü'ti'l-mülke men teşü'ü ve tenzi'u'l. mülke mimen teşti'ü.

Yeki-rü seza var-ı taht üferid Yeki-rü çünin şür-haht iiferid

Bir zaman Rodos içinde mal.ıbüs gibi turd!; anda ~urmagla derdine derman yol,: gürdi. Oradan Firence niiJ:ı.iyetine ril.ılet itdi; anda dabi !Urarn.ayub, i~lim-i Rime gitdi. l;Iararet-i l,ıasret-i diyarla nar gibi tef-ü-tab tolub, 'müddet-i medid-ü-'ahd-i ba'id eeza 'iı'de sa 'ir olub, ab gibi bi~arar oldı. Her ne raha ki 'ubür itdi, na-gah ayağı çah-ı ~übüra geçdi. Her ne devl,ıaya ki el şundı, hiir-ı nevl.ıa-yla zar-u-dil-figilr oldı. ija-dew.-ü-I.ıaşemi, etba'-u-eşya'ı tagıluh, yanından gitdi. AŞJ.ı'ilbinuii.ve al.ıbahınuii kimi öldi, kiminün eanına yitdi, ğurlJet zal.unetine düyeme-yüh, muşal.ıahetinden feragat itdi.

(9)

KE"IAL PA~A-L\DE''iti\ Viii. DEFTERİ 231

Me-hiidii hiç les-ra tengi-yi I.ıal Ki saye-ş niz bü-grized zi-dünbal

Madaroki kendü ~ayd-i hayatda idi, şayd-ı canı dam-ı

ka

'inatda idi, her ne roa~aroda olsa Sul!an-ı cihanun i!,ısan-ı bi-imtinanından sal-be-sal ~ır~ bin efrenei filiiri işal olurdı; mühimmat maşla!,ıati ol malla mü-heyya-vu-müretteh 01u1, esbab-ı ma'işeti ol in'am.la inti?-am bulurdı. On iki yıl tamam l.ıal-i bed-fercamı bu minval üzerine gitdi; ta'rib-i hieretün !O~Uz yüzinde müddet-i eyyam-ı 'ömri nihayetine yitdi. Cay-ı guriirdan sara y-ı süriira ri!,ılet idüb, il gün refahiyet !Oldı ve ehl-u vilaye't !,ıuziir buldı. Fevti sebeb-i inti?-am-ı al.ıval-i Beni _~dem olmagın, mevtine '''ayn-i ni?-am-ı 'alem" ta 'ri!) oldı. Meyyitini getürüb, Burusada ecdad-ı emcadınun 15.abrleri Ij.urbinde defn itdiler. Ceridc-i cyyamdan nam.-u-nişanı mal,ıv olub gitdi; IJaşş-u-'anun dasitanm unutdılar.

Anun dabi zaman bak itdi cam.ın Anun dabi zemin çak itdi hamm

Oguz ijan adlu bir oğlancıgı olmışdı, heniiz gtası !,ıayatda iken öl-mişdi. DIaluh, eviin-ı bÜliiga yitmemişdi. Belki ağzından süd 15.obusl dabi gitmemişdi. Kendüden şoiira diyiir-ı Mışrda (lih) bir 15.lz1Ij.aldı. I.Iazret-i Hudavcndigar getürüp, ri' ayet eyledi. Etba'-u-eşya'ına I).allü !;ıaline münasib menaşıh virüb, her birine lıimmet-ü-'inayet eyledi.

~araman Oğlı J5.-asımBcg şi'ar-ı i!a'ati i?-hiir itdügini, ferman-ı vaeibü 'I-i'tibarı giiş-ı hiiş ve iliCanla işitdügini h~yan eyler.

Sul~an Cem denize girieek ~~.raman Oğlı ~asım Beg kenar-ı kiih-sarda yalınuz ~aldı; e!riifından leşker-i düşmen-şikiir iricek sefine-i J.cararını girdiih-ı !,ıayret aldı. Na-çar olıcak, asitan-ı ijiiJ.can-1 eihan-si-tana resiil gönderüb, suçın diledi; ol rii-siyah günahından istigfar eyledi. Sul!an-ı bata-piiş-u-'a!a-bahşanuIı mücrim J.culın gerek iHdürsün gerek J.covsun diyü lisan-ı ı?-tırarla i'ti~ar eyledi.

Çü burşid-i şubl.ı ez pey-i ietiliar Be-tiğ-u-kefen amed ez kiihsar

Me 'm.iil-ü-mes 'iili Sultan-ı kerimü'ş-şan-u-'a~imü iJ..ısiina 'arz oh-caJ.c,kendüye ve etba'-u-eşya'ına ı.ıaşem-i tıışmınun siham-ı IJiin-aşamın-dan ve sinan-ı ciin-sitanınIJiin-aşamın-dan eman virdi. Emma ol bed-lJ.iiy-u-dü-riiyl tig gibi yüzine getürmeyüb, tir-i pertab gibi kenara atdı. Ser-I,ıadd.i kişver-i ~aramanda hir barahe yer ta'yin itdi. Biun-ı şiim gibi vardı, ol viraneye girdi.

(10)

232. AHMET vGrm

Der ij,n merz-i şüm-ı nigün-!)ancdan Dihi büd viran u hüm-aşiyiin Bedü dad haz gerded zi rah Bcred can zi tig-u-sinan-ı sipah

Çün Sul~an Cemüii badem-ü-J.ıaşemi tiimmiir olub, kendüsi diyar-ı Rümda ariim iderneyüh, 'arından dönüb, Şiima dahi gidemeyüh çı~dı, Firengistiina gitdi. şaJ,ıib-i bed-fercam ve muşii~ib-i nekhet-encamı ~araman Oğlı ~iisıll'. Beg serkeşligi .lı:oyub, asitiin-ı i1ii'1ı,tebaş indürdi ve tıiz;mete iltiziim itdi. ol ateş-i [itne kendüyi deryaya virmegle şerer-i şerri muntafi oldı; bu miidde-i fesiid şüret-i inlpyiida girmegle e~er-j zararı müntefi oldı. Taş İlinüii sa 'ir serkeşleri dabi, lav'an ev rev'an, asitiin-ı biz;mete baş indirdiler ve tav\i:-ı ip.'atc boyun virdiler. Ba'zı iradet-ü-ibtiyiirla, ha'zı kcrahet-ü-ıztırarla ~abza-ı mutava'atc ve hey-za-ı mütaba'a.te girdiler. .

I:Iazret-i IJudiivendigiir Taş İlinüii, ki giiyet-i menii'at ve nihiiyet-i 1.18şanetlema'ruüf-u-meyşüf diyardur, içinde Mare adı-yle iştihiir bulan !:Iişan 'imaret eylemege i~diim. idüb, bir az müddet ol ma~iimda ariim eyledi; leşker-i düşmen-şikeri mez;kür kişverüii mecma'-ı fesiid ve men" ha'-ı 'inad olmağla meşhür olan kenarların tiimmiir idüh, Varsa~ l.ıa-ramileri ~anda varsa ~ayde çeküh, ol bed-fereamlan şayd-ü-şikiir idüb, işlerin tamam eyledi.

Ateş-i fitneyi söyündürdi Müfsidüii bağrını göyündürdi

Oradan, ~ahir-ü-:ı:iihir, devletle döndi geldi, İç İle girdi. Düstür-ı mu~arrer üzerine begleri (lSa) !)il'atlayub, leşkere destür virdi. Ümera-yı şa!:ıib-liviiyı J.ııf:ı:-ımesiilik ve zabt-ı memalik maşlal.ıati-çün yerlü yerine gönderdi; kendüsi vüzerii-yı rüşen-riiyla 'inan-ı 'azim.ed müsta~arr-ı se-rir-i saltanat tarafına döndürdi. ~udüm-ı rn.übareki-yle diirü 'lomülkoi Rümuii, ki gurre-i emii.kin-i 'iilem ve sürre-i mesiikin-i Beni Ademdür, sürı sürür-u-!:ıubür toldı. Bu va~i'a, ki meyii~ı'ında ta~rir-ü-ta!:ırir olindı, I:Iazret-i risiiletüii hiereti ta 'ribinüii sekiz yüz seksen yedi sene-sinde vu~ü'-u-şüyü' buldı.

Me?ikür senenüii ~iihürında İskender Paşaya, ki cür'et-ü-celiidetle meşhür olan şaH-der serverlerdendi, sefer-i mu~afferde itdügi b-iz;metler ma~bül-ü-meşkür oluh, Anatolı beglerbegiligi virildi. Şir-i jiyiin-ı neyis-tan-ı şeeii'at, behr-i beyan-ı beyaban-ı mehiibet Siniin Paşaya, ki siibı~ii mezbür memiilikde melikü 'l-ümera idi, ~apudanh~ Yirilüb, beray-ı' maşlal.ıat bir az müddet ma'hüd !)i?imetden aynldı. Anatoh mülkinde

(11)

KEMAL PAŞA-ZADE'Nİ1\" VIII, DEFTERİ 233

üm,ür-ı cüm.hür-ı enam silkoi inti~ama gcIüb, sünen-i sal~anat senen-i isti~iimet-ü-nchc-i seliimet üzerinc cariolıca~, Rümili maşaliJ:ıin gör-meg-içün Sultan-ı İslam 'inan-ı ibtimamı meı;kür ma'müre tarafına şarf itdi. Daru 'n-naşr-ı ~ostantinde, ki nad:rctü'l-'aşrdur, bır zaman aram itdükden şoİira, ~aşr-i bihişt-ayininde, ki bal-i 'arüs-ı nazenin gibi ni-'_ şane-i rüy-ı zemindür, sürürla .\:ıuzür idüb, gerd-i fütür-u-keder-i sefer

gitdükden şoilra, göçüb Edirne canibine gitdi. Vardı ol şehre da!)ı "irdi şeref

Bclıre-i lut[ aldı andan her !araf

~udüm-ı meymünı-yle ol merzübümı ma'mür idüb, sayc-i hüroii-yünı-yle ol tarafa şeref virdi. Hengam-ı şitayı ol ma~iimda geçürüp, saray-ı 'arş-iisaya, ki şehnişininc çarb-ı berin kem-payedür, girdi. Le-tii'if-i in'am-ı şamili ve il,ısan-ı kamili tava 'if-i emire ve fa~ire, celile ve zelile sebil olub,se~ıii.b-ı nevalinden erviin olan ab-ı zülal-i eCZali, ki selsebil-i ciniin gibi hi-imtiniindur, kiim-ı bava~ş-u-'avanuna İrüb, ka[-fe-i enama 'amın oldı. Envar-ı ıiyaset-i balıiresi-yle etrii.f-u-ekniif-ı memiılikden deyeür-ı şerr~ü-şür za'il vıe ~alam-ı ~ulm-ü-sitem muzmal;ıil olub, a~ar-ı siyiiset-i ~ahiresi-yle mesalik-i pür-mehiilik emn-ü-üemiin tolub, mu~im-ü-müsiifir deşt-ü-derde, balır-ü-berde l,lUzür-ı tam bulaı.

Cihiinda fitneden ~almadı a~iir Güzeller gamzesinde var ise var IJata d;düın irelden 'ahd-i Sultan Düşinde fitne görmez çeşm-i büban

Gedik A1.ımed Paşa bezm-i sürül'da bamr-i gurürla mesrür iken emri abiI' oldugını, sa~i-yi devran-ı bi-mihr elinden peymane-i 'ömri zehr-i ~alır-i dehr ile ~oldugını beyan eyler.

Gedik A1.ımed P".şa, ki şeca'at-ü-celiidetle mevşüf, şehamet-ü-şa-rametle ma'rüf olan dilir-u-şül.ıib-tedbir serdarlaruii biri-yidi, hengiim-ı neberd olsa dürüst merd idi, emma şaffra-yı J:ıiddete boyanmış şir-i zerd idi. Dürüşt-büy-u-türüş-rüy, kendözi baş;n, sözi iri-yidi. ŞiI' gibi (18b) her zamanda alnı pür-çindi; müjganı sehm-i bışm, e'hrüsı leman-ı kindi.

Çü ehrü keman diişt da'im be-zih Cebin-eş girih-ber-girih çün zirih Çü süsen heme lig büd u zeban :Ki ha-Hg hüd-eş zebiin der miyan

Gerçi şemşir-i cihan-girle nice yerler müsaguar itmiş, leşker tedbirinde bi-na~ir sipehsalar idi, emma dimilg-ı pür.fesiidı bad-ı gurfula tolmışdı,

(12)

234 AHMET UGUH

ser-i biosamanında serkeşlik heyiisı var idi. Sultiin-ı cihanun l.lUzünnda küstiibane ibram.lar iderdi; itmam-ı mehamm.-i meriimında .\:ıaddinden taşra i~dp.m.ıar iderdi. Ni?-am-ı mcmlekete, ki Padişah-ı biIMet-pena-hUD al.ıkiim.-ı saltanatde istibdiid-u.isti~laline menüt-u-merbütdur, anun eyyam-ı he~?sınuii imtidadı-yle ibtilal iJ.ıtimal~ olmagın, şart-I fart-ı i.\:ıtiyat ri'iiyet oluh, miidde-i fesadun izaıesine ihtiw.am olındı. Mezhür mal.ı~ür-ı miiteva~~a'un def'i-çün mezbürbed-giim.anun kenar-ı asit an-ı biı;ınet-i Sultandan, h elki miyan-ı meydiin-ı eihandan ref'ine ınev~\ifdı. Lii-eerem, mu~tazii-yı riiy-ı vüzera-yı pür-.\:ıazm ve ümera-yı üli'l.'azmle 'aınel ~ılınub, zarar-ı 'anım.1 def' içün zarar-ı biişşa iltizam o~ındı. Bir giee Cemşid-i Nahid-hezm, bürşid-i 'Utiirid-l.ıazm, vüzerii-yı kiriimı ve ümera-yı 'i~amı sariiy-ı sclvet-feziiyına da'vet jdüh, şol,ı.bet itdi. ol mecIis-i başşda, Zühre-mutrib mah-ra~~aşdı, begler yediler ye içdiler. lJil'atlanub destür oldı, her hiri sürürla turdı, maJı:iimına gitdi. Me~kür desturi taşra çı~ıea~, m.ekanına gitme ge koyu-virmediler. Fer-man-ı Sultam yerine getürüb, işin bitürdiler ve ~aydin yitürdiler. Sa~i-yi eccl pe:ymane-i 'ömrinde ba~i ~alan biideyi eline şunub, şürii.\:ıi gihi bogazın şlJı.:dl;desti gihi ~oIını lUtdılar, ve bum gihi agzını mu].ıkem yum-dılar, mcycüş gibi canı hurmndan çı~dı.

Giriftend .\:ıal~-eş şüra.\:ıi-nişan Ki bün-ı dil ez dide-eş şüd rey

vn

Zikr olan al,ı.val sene-i seba' ve semanin ve semiine-m.i'e Şevvalinde YiiJı.:ı'olub, /,>utile Ab,med Paşa ta'rib oldl. Evveli hu vecWe olmayla alıiri Imraya irüb, emri temam olmayla ~ulüh-i Ülneraya mehiibet-i sal. tanat toldl. J:lamza Beg-oglı MUHarfa Paşaya, ki mc~kür ma.\ı:hürun ihraroJ-yle ve ilzamı-yle m.a'zül-ü-mabı;ül-ü-ına~tül olmışdı, itdügin buldl.

İle itdügini unutma yoldaş BuIınur her işe elbette padaş Cihan-ı münta~ım ger ir ü ger giç ~onı az kimsede kimse l.ıa~~ını hiç

Ol .kine-eüy-I tünd-lıüy-ı türüş-rüy, ferman-ı vaeibü 'l-ittiba'-ı Sultan-ı eihan-mutii'a ~aıanıanogIı ~iisıın Begün ü:;ı;erinegidieek, me~-kül' destürı, ki aralarında lıuşümet-i 'a~ime gayetde ve 'adavet.i ~adime nihiiyetde idi, Yeni İ:fişarda .\:ıabs itdürüb gitmişdi. Sultiin Cem tekrar IJurüe idieek, kendü :;ı;iyiidei'tibiir bulub, ~irve-i i~tidara 'urüe idicek, şafii-yı lJ.iitırla bi~m.et itmesini, i~dam-u-ihtimiimına menüt-u-merhü! olan maıjla],ı.atiiii bitmesini, lJ.aşmınuii ıneşreb-i .\:ıayatı mükedder olub ortadan gitmesine ta'li~ itmişdi. ı~tiza-yı .\:ıal ve istid'ii-yı ma.\ı:am

(13)

KEMAL PAŞ~\.Z.\DE'';"1:\' VIII. DEFTER1 235

zarüreti,

(ı 9a)

ei-zarül'atu /tübı~ıu' l-maQ,:;ürüt ruhşati-ylc, icab olman mal~ı;iir-ı meı;küra rıza-vu-irtikab lazım olb dururdı. ol bed-rayuii hevasma tabi' olub, itmam-ı meramma iltizam oImmışdı: Emma 1)us-rev-i Behram-inti~amuii feza-yı saray-ı ~albi gerd-i kederle tolubdururdı. Oldıki, zaman el virieek, ol serkeş-i ateş-fi'ali paymal idüb, bünyan-ı eyvan-ı vüeiidini viran eyledi. Boynma ecd zihinüii girihin Lıragub, ean-ı bed-gÜInanını keman-ı kinden atılan sihiim-ı inti~ama nişan ey-ledi.

Bu l].adi~e-i garibe dabi I.ıavadi~-i 'aeibedendür ki, Sul~im-ı eıhan-siiz-u-'adiı-siizuii dilsüzi, ki Gedük Al].nıed anun elinde boguldı, ~atelte

~utilte ve-se-yu~telii ~ütilüke I.ıadisi mu~tazasmea, hir iki ~ulı elinde, ki meııkür ma~tülün şonmdan almışdı, yog oldı.

Küşti tu vu küştend tu-ra v-an ki tu-ra küşt Hem-küşte şüd ez gerdiş-i eyyam scr-eneiim Bürdi tu vu bürdend tu-ra v-an ki tü-ra Lürd Bürdend ez-ii l].aşıl-ı eyyiim be-na-kam

Sul~an-ı eilıan ve Süleyman-ı zaman ~ikr olan vezir-i bed-fi'iili .nişan-ı tir-i tedbir idieek, yerini mes'üd-fal-ü-maJ:ımüd-lıişal Davud Paşa-yı Aşaf-ray-ı şaff-iiraya la 'ik-u-erziini gördi; Rümili beglerhegisi iken mesned-i şadarete çı~arub, eyvan-ı divan-ı Keyvan-mekiinda des-gah-ı vezarete geçürdi, ve üzerine siiye-ban-ı 'izzet-ü-i'twarı ve şevket-ü-i~tidarı kurdı. Etraf-u-ekniif-ı vilayet-i 'Osmiini ol küh-şkiiiihun meha-beti-yle toldı; AI.ımed Paşanun gedügin tiltub, Ye'eiıe-ı fitne seyline Sedd.i İskender oldı.

Olub Sedd-i İskenderi ol sipehbed Yolm fitne Ye 'eüemun kıldı münsedd

Gedük AI.ımed Paşa I.ıarim-, kerim-i 'a~imü 'ş-şiin-ı 'Osmaninün kadim biı;metkiiılarmdan idi. Sultan Mmad 1)an zamanından kalmışdı; emmii Sultiin Mul.ıammed IJiinun dev l'an-ı bilafetinde keman-ı ietihiidla tir-i muriidı atub, meydan-ı cihanda menzil almışdı. Biraz müddet Rüm vilayetinde beglerbegi oldı, ve l.ıayli zamiin Anatoh memleketinde emi-rü 'I.ÜInerahk itdi. Şoiira divan-ı asiiman-na?-ir-i süleymanide vezir-i şiil.ıib-şadr olub, eyvan-ı kadrinün ueı eve-ı 'izzet-ü-i'tibara yitdi. Ma~-biil-i loıairet iken !inetinde meebül olan bahatiet uemdan ma'zül-ü-mab-~ül olub, magzüb-u-menküh oldı. Tiili'-i menloıüs ve halıt-ııiıenküsla maşl}üb olub, bir zaman zindanda mal}büs oldukdan şoiira gull.ü-?;ii11-den baliiş buldı. Rüvatun tiikiltmdan men~üldur ki, me?;kiir sipehlled-i ser-amed Kefe seferinden mu~affer-ü-manşür döndükde, loıazret-i

(14)

şal,ıib-236 AHMET UGllH

li-ıriin Sulıan Mul;ıammed !Jiinun l;ıuzür-ı pür-l}.ubürına girüb, m",~am-ı zeroin-b'üsda baş urub yükündükde,.simiisında 'alamet-i kibr-ü-lJod-bin-lik hüveydii olınış: maQ.iiyilinde nalJvet-ü-!)uyla peyda olmış.

Der tengnay-ı l,ıayret-em ez nalJvet-i ra~ib Ya Rab me-bad im ki geda mu'teber şp-ved

Çün Şp-hriyar-ı magfür serdar-ı me~kürdan a~iir-ı mezbürı müşahede it-miş, !)i~metinde I.ıazır ve evza'-u-eıvara na:pr olan J.ıavii~~unba'zına eyit-miş:

"Hcl' zamanda muriidum oldur ki,' buserkeş-i bednijiid-ı ateş-ni-hadı ayağa düşürüb, paymal idem. Emnıa ben didügiim olmaz. Göresin gene yoldaşları üzerine baş olur, çl~a-geIür. Saye gibi yere çalmağ iste-dükçe, güneş gibi semaya ağar. }5:uvvet-i ıali'i-yle a~ran-u-em~a1 rasında ser"cfraz-u-mümtazdur. Her ne diyara göndersem, yanar od gibi ya~a-vartlr, yıl):a-gelür".

IJiriib-ı müsteı-ı ŞehriyaN kiim-kiirla müşerref olan, afitiib-ı iJı;.balün iltifiitı-yle su 'ale meeal bulan mıi.şal;ıib-i şaJ:ı.ib-i'tibiir istigrab yüzinden mezbür keliimun vcelıini istisar itmiş. ol. ~uds-mal):iim, ki I.ıads-i şa 'ibden nışab-ı tiirnmı var idi, eevab-ı şavab virüb, eyitmiş:

"Selıipn-i'i?<amun ve ınillük-i talıt-nişin-i kiramun, şonnıda, bu veeh-le şevket-ü-i~tidar, na\}vet-ü-iğtiıiir issi J.ıi~metkiirı l):almal):, evliid-ı emeiidınun ni?<am-ı al;ıviillerinün ilıtüaline sebebdür. Bunun gibi gu-liim-ı Iıod-kiim-ı Behram-ıabi'at, hengam-ı fırşat ve eyyam-ı fitret eline girieek, serverlik hevesİne ve IJusrevlik ıama'ına düşmezsc, sev da-yı lJiim-ı efserle heva-yı nefse baş l):oşmazsa 'aeebdür."

}5:uvvet-i en~iir-ı Şeh l):udsi olur Her na?<ar kim eyleye l,ı.adsi olur

Rümüinüi'i beglerbcgiligi HızI' Paşa-oglı Mel,ı.med Paşaya,ki Se-mendre dıyarında ve Ungurus ueında merzbandı, müniisib görüldi; ol vezir-i şiil,ı.ib-na?<irve emir-i şii'ib-tedbirün na~arında sipehsaliirIıl): rayeti diküüb, bab-ı sa'iidet-me'abmda küs-ı emaret uruldı.

l;Iayder-i kerriir-ı 'azm, ~aff-der-İ mızman- rezm 'Ali Paşa-yı Aşaf-nişana, ki sabıl):a beyan olındugı üzre müIk-i }5:aramanda melikü'l-üme-ra idi, Süleyman-ı zaman Semendre saneagın virüb, ol l,ıaviilide olan a'da-yı bed-riiya anı J:ıaviile l):ıldı; ol şir-İ natıeir-gir mürgzar-ı karziir eivarlarmdaki şikar-giihageIdüginden agiih olıea~, küffiir-ı güm-riihun leyl-ü-nehar kiirı zari olub, ol yirun yalınuz piri-vü-eüvanı, 'avreti-vü-oglanı degill, diyiir-ı Ungurusda deyrler içindeki, na~üs lifıe nale ~ıldı.

(15)

KEMAL PAŞA-ZADE'NİN VIII. DEFTERt 237

Çünan revna~-ı deyr ez-ü bel' şikest Ki püt niz der deyr şiiret ne-best

Çün Seınendre sancagı, ki yaği-yi bed-kişüii ceyş-i Ye'cüc-hücü-mınuii lJ.urüc idecek ueıdur, ol yaz.u-~ş nar-ı karzarla 'ayş iden semen-dere virildi; aheng-i ceng olıea~, naın-u-neng içün ölenler kimse ~ul-lugın~ gönder gibi baş indürmeyüb, ~ılıeı-yle dirilen dilaverler her ~anda var ise yanına dirildi. Kenar-ı eiiybar-ı derya-kirdar-ı Tuna şar-şar-ı l~amle ve ateş-biz çapük-süvar gazilerüii ser-tiz nizeleri-yle neyis-tana döndi; ol yazılarda bayl-i eerrarUD türk-ü-tazı-yle leyl-ü-nehar ~opan gubar-ı karzar ve gerd-i neberdle ayine-i tiibdar-ı ab tondı. Şim-şir-i ateş-b ar-ı gaza ilc küffii-run diyarı ~a1madı yandı; deşne-i teşne-leb-ü-iiteşin-ciger 'adü-yı kine-ciiyun ~anına ~andı.

SaJ.ı.ib-~ıriin-ı cihan, Mibal-ogullarını

~ara Boğdan diyarına a~na gönderdügini; ol ser-iiıned.i em~al olan serdarlar, I]ayl-i seyl-reftarla darü 'loküfrün altını

üstine döndürdügini beyan eyler.

l:Iazret-i lIudiivendigar, Sul~an Cemüii ref'i ve ~asım (20a) Be-gÜii def'i tcdbirinde iken, devletle diyaroı ~aramana çı~ub, ol vilayet serkeşlel'inün tesbirinde iken, ~ara Boğdan bcgi 'ii~ olub, Efla~ voy.vo-dasın, ki Sul~iin MuJ.ı.ammed IJiinuii naşbı-yle manşiib olmışdı, şıyub, leşkerin tagıtdı; i~limini, ki ~adimü'l-eyyamdan darü'l-İslama men-süb olı-gelmişdi, yı~ub ya~ub giiret idüb, ol viliiyete bayli b-asaret itdi. Padişah-ı bilafet-destgah me?;kür maşlaJ:ıatden feriigat hulıca~, ve sa'adet-le diirü's-sal~anate gelüb, ~ariir ~utub, mu~im olıea~, mezbiir voyvoda dergiih-ı 'iilem-peniiha iidem gönderüb, ta~allÜ1'n ~ıldı. Çün iifitab-ı aSÜ1'n-iin-cenab-ısa'adet-naşib-ü-'adiilet-nışab ~ara Bogdan melikinüii tugyiinın, gurür-ı nefs-i pür-şürürla 'işyiina taşaddisin, ol tiigi-yi biigi-nüii 'ii~ olub mü1k-i Efla~a ta'addisin bildi, MilJ.al-oglı 'Ali Bege ve ~arındaşı İskender Bege, ki her giih bayl-ü-sipii-1ıla aheng.i cenge I.ıazır-u-na~ırdılar, atları CYCl'lenmiş, lplıçları ~uşanılınış, yayları ~urılmı~dı, birisi l:Iayder-i ~ani-yi zamiin idi ve birisi Gazanfer-i neyistan-ı me)'diin-dı, ne bir oca~da anun gibi yanar od urılnıışdı ve ne bir elde bunuii gibi yalıii Jı:ılıçgörilmişdi.

tkisi dabi şaff-der-i namdar Biri Rüstem ü biri İsfendiyiir

Rümilinün, ki hava-yı gazada perviiz uran şehbazlaruii yuvasıdur, ol biimda togan oglanlaruii vega yazısı bazı ~uraeaJı: ovasıdur, dinç

(16)

a~n-238 AHMET UGUR

eısını ~oşub, ~ikr olan serdarları ~ara Bogdan diyarınairsal ~ıldı. OL bayl-i cerrar seyl-i kühsar gibi aJi;.ub, hiiri~a-ı sinan-ı ~a'i~a-kirdarla dar-ı küffarı yı~ub ya~ub, esb-i bad-reftarla sipah-ı ?-afer-penah düş-men-i baksar-ı rü.siyiihuii diyal'ın barab-u-yehab, birnıen-i mülkin payınal ~ıldı. Tazilerle yazılarda türk-ü-taz iden Türklerüii ~ızıl börkin-den ~ara Boğd:m şa~raları lalezara döndi; sinan-ı ciin-sitan ve I.ıü-sam-ı bün-aşamla taşı ve toprağı la'l.i Bedabşan ve berg-i erguvan gihi ~ana yundı. tIün-ı küffara teşne ()l~ı.ngazilerüİ! destindeki deşne-i tüh-daıla, ki ateş-nilı-i nar-ı karzardur, I)irmen-i düşmen-i bed-kirdar yandı; şİnışir-i ahdarla ol yaği-yi haainün oeagı söyündi, ve diyarınuii bagı-vu-ragı ~ararub, deşt-ü-derde aJi;.anırmağı ~ana boyandı.

Oldı gerd-i neberdgökde seJ.ıiih Yerde seylab old ı bün-ı nab ~opdı haşına kafirüii toğan Oldı şİmşiI' her~ u ~an baran

Bostan-u-bagın ~a.ra yir idüb, oglın ve uşagın dutub, esir idüb, bed-nihad bory<ıdlarını 'alef-i şİmşiI' idüh lprdılar; EflaJi;.uii inti~amını ol 'aJi;.lardan alı-virdiler. Her ne ma~amda ol hed-fereamla.run dernegin işitdilerse, hi-direng üzerlerine varub tagıtdılar; gubar-ı karzarun bu-ludı ve nar-ı ılgaruii düd-ı bün-alüdı-yle ol ilüii günün günin dün itdiler. Begleri mu~atcleye meeal bulamadı; yüzeyüz gelüb, gözüküb, mu~abil olamadı. Hcl' kişinüii nefsi (20b) mu~addem olmağın badem-ü-~aşeın başı teşvişinde-ydi; heglerine yoldaşlı~ ~ayusı ~alınamışdı, her biri kendü, işinde-ydi. Me;ı:kür 'adü-yı bed-hüy-ı kine-eüyun sipehsalar-ı meşhürın gürüh-ı enbüh-ı küh-şükühı-yle Burut şuyı kenarında ab gibi ızprabda ve nar gibi iltihiibda görüb, üzerleI'in uruh, şavaş itdiler; yalın lplıçlarla yanar od gibi irüb, küffür-ı !).aksarı geregi gibi ~l1'ub, ol serkçşlerün leşkefin ~urd-u-~uşa, !Uyür-u-vu.!.ıüşa üleşdürdiler; şehid olan gazilerüii eanları-çün aş itdiler.

Şu yerine ~a.n ~olub eüy-ı Burut Oldı gül-gün !).ün ile riş-ü-hürüt

Ol ecyş-ibed-kişün kimisi tutuldı, ve kimi öldi. Serhengleri başın aldı, ~açdı; çeng-i eengden balaş oldı. ~açurmagla ~omadılar, ~ovdılar, ve ard ın sürdiler.Gerd-i neberde bulaşdnruh, şal.ıra-yı vegiiyı ~olaşdurub, tig.i mig-reng-ü-iifitah-tabla ol firü-mayeyi saye gibi huea~dan bueaga tı~dılar; aradan Ji;.açmışkitmişdi, aradan çıJi.dı ~urtuldı, gördilcr. Ma-ganim-i mevfılr ve ganii.'İnı-i na-mal.ışürla manşür-u-u-mesrür darlarma döndiler; ~iihir-ü-~afir, salib-ü-galib geldiler, diyarıarına çı~dılar.

(17)

KE:\IAL PAŞA.ZADE'NtN VIII. DEFTER! 239

I:Iazret-i Padişah-ı biliifet-penahUİi dergah-ı ii.sÜlnan-iştihiihına pey am-ı fetl:ıi ve baber-i ?-aferi i')an-u-i'lii.m itdiler; eenah-ı kanı-yab-ı Sul!an-ı cihandan il.ısan-ı hi-keran görüb, ol afitab-menziletden bi!ab-ı m.üste!ab-ı taJ:ısin-ü-iiferini işitdiler. Me~kıir ğaza dabi nıezhlııir 'anı-ı sürıir-encamui'i. şühıirında valp, oldı. ol sal-i ferru1J.-me'al-ü-ferl].unde-fal envii'-ı fütül:ı.ı ciimi' oldı. SaJ:ıib-Ipran-1 'aşi' ol ~ış diirü 'n-naşr Edir-nede 'işret-ü.'ayş idüb, oturdı; ~ii.nün-ı 'adaleti ierii eyleyüh, vilayetde

~ubn-u-hid'at ~omadı, götürdi. '

I:Iazret-i IJudavendigar devletle Sofya na1).iyetine nehzat buyuruh, biyiinı-ı

i~ameti ol nı.a~iinıda ~urduglDI; heglerbegiler 'asker-i ?-afer-rehher-ü-nuşret-ş-i'iirla

varub, Tuna kenarında iki 1}.işiir-ıüstüyara hÜlıyiid urdugını beyiin eyler.

Çün sene-i !jeman nev-baharı oldı, gene zemane al:ıviili i'tidal buldı. Ab ki iihen şüde bıid ez sipihr

',4.hen-ili ab şüd ez tah-ı mihr

Cihiin-ı büJı;.alemıin kanıinla kül i)ana . beiizemişken, rebi'-i bedi'le gül-şen-i ciniina döndi; rüy-ı zemin 'arıis-ı niizenin gibi ii.raste-vü-piriiste olub, köhne-pir-i zenıiine nev-eüvana döndi. Kenar-ı kişte.zar ter sebze-lerle !oldı; leh-i cüyhiirda i)ag-ısebz ~alıir oldı.

Geçürıniş idi bamsini zemane Veli beiizerdi yüzi nev-eüvana Henıiz olmışdı bag-ı sebzi peyda Şu gibi l].addi şafi vü müeella

Mi'mar-ı rüzgaı bennii-yı ~uva-yı namiyeyi işledüb, bina-yı J.ıişar-ı gülzarı, ki leşker-i ğaret-ger-i şita l].arab-u-yebiib itmişdi, tekr~r 'imaret eyledi; diyarı kenarlarına çınar-u-şanevberden barıilar çeküb, nergis-ü-gülden şeşper-ü-siperIc, sıisen-i terden 1).arbelerle içiııİ seraser !oldurub, zinet eyledi.

Sul!an-ı zaman, şaJ.ıib-~lriin-1 eihan, vüzera-yı rüşen-ray ve iime-ra-yı kar-iizmayuii irşadı-yle Mora (2Ia) Ova kenarında Belğrad civa-rında olan J:ıişarIarı, ki elsine-i 'ibadda I>:.oyluşve Hirem diırı.egle iştihar hulmışlardur, ol diyaruü mu1).afa~asl emrinde gayet mülıimın-ü-lazİııı oldu~arı schebderi 'imaret olınma\ı;. buyurdı. Meı:;kıir ~al'a1arı mer-l:ııim-ü-magfür Sul!an Mul.ıammed }jan ~ış seferinde Ungurus elinden alub, i)arab itm,şdi; kafir evleriııi ağaçdan yapdul'1Hdı, ol seferde l~ş-ker-i ~afer-e!ierüii tig-i ateş-barı-yle yanub, hi- 'lokülliye gitmiş di.

(18)

J:laz-240 AHMET DeVH

ret-i lJudiivendigar bu nevbetde hünyad-ı sengin ve divar-ı mctinle abad olmaların vech gördi. I>:ıral-ı bcd-fi'iil

01

vaz'a razi olmayuh, niza'. u-cidal itmek, ~a1'alar yapulu-tururken 'a~ün ictİma'la ge1üb ~Ital itmek il;ıtimali var idi; zira,

01

l.ıişarlaruii diyarına her taş ki ~onurdı güya ki Ungurus-ı mcnJ:ıüsuii haşına do~unur ve göbegine miJ:.ıto~unurdı.

Lii-cerem, yarag-u-yasagla leşker-i cerrar-ı ~afer-şi'iir-u.nuşret-a~aruii iı,.zürına l:ıücct oldı; Anatolınuii ve R ümilinüii sipehsalürlarına a1.ıkam-ı vacibü 'I.İmtiEal irsal olınub, da'vct old\' I:Iişarlarun hirisini Anatoh beglcrbegisi İskender Paşa yapma~ buyunldı, birisini daui Rümili beglerbegisi Mel;ımed Paşa 'inıaret enu oldı. Beglerc ve sipah-ı kişver-penaha ula~lar gitdi; ya~.ında ve ıra~da olanlar sefer tıaberin işitdi. Mi~aı-i 'ali-şan-ı yaeibü'l-i~'üna fi'Hıül imtiEal itdiler; yara~-ların ve yasa~yara~-ların görüb, isti'caııe çı~dılar gitdiler.

Referanslar

Benzer Belgeler

[r]

lamalar düzeyinde istatistiksel düzenlilikler gösterir, istatistik, bir ekonomik birimin pazar içerisindeki yaşantısını düzenlemesinde olduğu gibi, daha büyük ölçekte,

Dobutamin çocuklarda da inotropik etki göstermektedir, ancak yetişkinlere kıyasla hemodinamik etkisi biraz daha farklıdır. Çocuklarda kardiyak debi artmasına

ölçülerinde, doğu-batı doğrultusunda enine dikdörtgen planlı, aynı yönde beşik tonoz örtülüdür.. Batı ve doğu duvarında birer mazgal pencereye

Bildirimizde KarS Merkez'dc 2005 2006 eğitim öhetin yılında ilköğretim ?.sınıl'ta okutulıın Türk çe ders kitapltırında bu]unalt metinlerc yönelik olarak

;; 'd;;;;;;İİ İ; v-İöl,ıleRİoına üniverslte hesabına yatırııdığ|na daır belge, (2) Formlar YTÖMER Müdürlüğünden veya internet sayfas|ndan temin edilir, (3)

bir kapah mihrap içinde yeşil renkli stilize hayat ağacı vardır.. Aralarda stilize kuş moti f leri

hur Pamir yaylaları üzerinden yürüyerek 120 gün sonra Afganistan'a iltica ettiler. Afganistan ' da iken İstanbul'daki Doğu Türkistan Göçmenler Cemiyeti'ne müracaat eden