T.C.
SELÇUK ÜNİVERSİTESİ
SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ
RADYO TELEVİZYON VE SİNEMA ANABİLİM DALI
RADYO TELEVİZYON VE SİNEMA BİLİM DALI
KORKU FİLMLERİNDE ANLATIM ARACI OLARAK
IŞIK: DABBE 6 VE ALL HALLOWS EVE 2 FİLMLERİ
ÖRNEĞİ
Barış KOMAÇ
YÜKSEK LİSANS TEZİ
Danışman
DOÇ. DR. Mete KAZAZ
ÖNSÖZ / TEŞEKKÜR
Yüksek lisans eğitimim süresince değerli katkılarıyla bana her zaman rehberlik ederek, beni destekleyen danışman hocam Doç. Dr. Mete Kazaz’a,
İlgi ve desteğini esirgemeyen başta Selçuk Üniversitesi İletişim Fakültesi Radyo Televizyon ve Sinema Ana Bilim Dalı. Başkanı Prof. Dr. Aytekin Can’a olmak üzere diğer öğretim üyeleri ve araştırma görevlilerine;
Yüksek lisans eğitimine başlamam konusundaki desteklerinden dolayı Adnan Menderes Üniversitesi İletişim Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Halim Esen’e;
Araştırmanın yapılandırılmasında gerekli olan izleyici görüşleri için katılan ve içtenlikle sorularıma yanıt veren tüm katılımcılara;
Çalışmalarım sırasında isteklendirme, destek ve güler yüzlerini esirgemeyen Anadolu Üniversitesi Ayniyat Saymanlığı birimindeki iş arkadaşlarıma ve müdürümüz Mustafa Buğur’a;
Bu süreçte değerli fikirlerini ve tecrübelerini benimle paylaşan sevgili arkadaşlarıma,
Ayrıca farkında olmasa dahi bende yarattığı çalışma arzusu ve azimden dolayı eşim Firdes Komaç’a her zaman yanımda ve hayatımda olduğu için teşekkür ederim.
T. C.
SELÇUK ÜNİVERSİTESİ Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürlüğü
ÖZET
İnsanlar korkmalarına rağmen korku filmlerini izlemek isterler çünkü korkmak onları heyecanlandırır ve eğlendirir. Bu durum sinema yapımcılarının ilgisini çekmiş ve bu alanda çalışarak anlatımı yüksek filmler üretmişlerdir. Buradan hareketle araştırmada korku filmlerinde anlatım aracı olarak ışığın kullanımının anlatım gücünü etkileyip, etkilemediği incelenmiştir.
Araştırmanın başlığı yerli ve yabancı filmler arasından tesadüfî olarak seçilen filmlerden sonra Korku Filmlerinde Anlatım Aracı Olarak Işık: dab6e ve ALL HALLOWS’ EVE 2 filmleri örneği olmuştur. Araştırma üç ana bölümden oluşmaktadır.
Birinci bölümde; Korku, korku türleri, ikonları, psikolojik etkileri, duygusal etkileri, estetik etkileri, yücelik etkisi ve korku filmi türleri, ses ile anlatım anlatılmaktadır.
İkinci bölümde; Korku filmlerinde kullanılan ışık yöntemleri, film ışıklandırmasının kökenleri, niteliği, konuya göre yönü, dramatik öğe olarak kullanılması, anlatılmıştır.
Üçüncü bölümde; Seçilen filmler odak gruplara izlettirildikten sonra korktukları sahneler tespit edilerek bu sahnelerdeki ışığın anlatım gücünü nasıl artırıp, azalttığı doküman incelemesi yöntemiyle ele alınarak sonuçlandırılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Korku, korku filmi, sinema, ışık, aydınlatma teknikleri
Ö
ğr
enc
ini
n
Adı Soyadı: Barış KOMAÇ Numarası 164223001014
Ana Bilim /
Bilim Dalı Radyo Televizyon Ve Sinema / Radyo Televizyon Ve Sinema Danışmanı Doç. Dr. Mete KAZAZ
Tezin Adı KORKU FİLMLERİNDE ANLATIM ARACI OLARAK IŞIK: DABBE 6 VE ALL HALLOWS EVE 2 FİLMLERİ ÖRNEĞİ
T. C.
SELÇUK ÜNİVERSİTESİ
Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürlüğü
Ö
ğr
enc
ini
n Adı Soyadı: Barış KOMAÇ Numarası 164223001014 Ana Bilim /
Bilim Dalı Radyo Televizyon Ve Sinema / Radyo Televizyon Ve Sinema Danışmanı Doç. Dr. Mete KAZAZ
Tezin İngilizce Adı LİGHT AS A NARRATİVE TOOL IN HORROR
MOVİES: EXAMPLES DABBE 6 AND ALL HALLOWS EVE 2 FİLMS
SUMMARY
People want to watch horror films even though they are not afraid because they are excited and entertained by fear. This has attracted the interest of filmmakers and produced high-expression films by working in thisfield. Fromthis, it has beeninvestigatedwhether the use of light as a means of expression in horror films affects the expressionpower of the research.
The title of the research has been the example of dab6e and ALL HALLOWS’ EVE 2 films as a tool of narration in Horror Movies afterrandomlyselected films fromdomestic and foreign films. The research consists of three main parts.
In the firstchapter; Fear, types of fear, icons, psychologicaleffects, emotionaleffects, aestheticeffects, effects of glory and horror movies, voicenarration are explained.
In the secondchapter; The methods of light used in horror films, the origins and qualities of film lighting, directionaccording to the subject, use as a dramaticitem is explained.
In the thirdchapter; after the selected films werewatched by the focus groups, the stagesweredetermined by examining the document by examining how, they increased and decreased the expressionpower of thesescenes.
İÇİNDEKİLER
Sayfa No
Bilimsel Etik Sayfası... i
Yüksek Lisans Kabul Formu………...ii
Önsöz / Teşekkür ... iii
Özet ... iv
Summary ...v
İçindekiler ... vi
Tablolar Dizini ... xi
Görseller Dizini ... xii
Giriş ...xv
1. BÖLÜM-KORKU ...1
1.1. Korku Nedir? ... 1
1.2. Korku İkonları ... 2
1.3. Korkunun Duygusal Etkisi ... 3
1.4. Korkunun Psikolojik Etkisi ... 3
1.5. Korkunun Yücelik Etkisi ... 4
1.6. Korkunun Estetik Etkisi ... 5
1.7. Korku Türü ve Korku Filmi Türleri ... 7
1.7.1. Bilim Kurgu Korku Filmi ... 8
1.7.2. Biyolojik Korku Filmi ... 8
1.7.3. Büyücü, Cadı Korku Filmi... 8
1.7.4. Doğa Üstü Canavar, Yaratık, Frankenstein Korku Filmi ... 9
1.7.5. Japon, Çin, Kore Korku Filmi ... 10
1.7.7. Erotik, İşkence Korku Filmleri ... 11
1.7.8. Lovecraft Türü Korku Filmi ... 12
1.7.9. Perili Ev Korku Filmi ... 12
1.7.10. Gotik, Golem Korku Filmi ... 12
1.7.11. Vampir Korku Filmleri ... 12
1.7.12. Psikolojik Korku Filmleri ... 13
1.7.13. Zombi Korku filmleri ... 13
1.7.14. Kısa Korku Filmleri ... 13
1.8. Dünya Sinemasında Korku Filmleri ... 13
1.9. Türk Sinemasında Korku Filmleri... 15
1.9.1. 2000’li Yıllar Sonrası Artış Gösteren Türk Korku Filmleri .. 16
1.10. Korku Filmlerinde Anlatım Araçları ... 16
1.10.1. Korku filmlerinde Ses ile anlatım ... 17
1.10.2. Korku Filmlerinde Görüntüsel Anlatım ... 18
1.10.3. Korku Filmlerinde Dekor kullanımı ... 18
1.10.4. Korku Filmlerinde Makyaj kullanımı ... 21
1.10.5. Korku Filmlerinde Kostüm Kullanımı ... 22
1.11. Korku Filmlerinde Özel Efektler ve Efektler ile Anlatım ... 24
1.11.1. Korku Filmlerinde Chroma Key Kullanımı ... 24
1.11.2. Üç Boyutlu Korku Filmleri ... 25
1.11.3. Üç Boyuttan Fazla Boyutlu Korku Filmleri ... 26
2. BÖLÜM-KORKU FİLMLERİNDE KULLANILAN IŞIK YÖNTEMLERİ ...27
2.1. Film Işıklandırmasının Kökenleri ... 27
2.2. Işıklandırmanın İlkeleri ... 29
2.3. Gölge ... 29
2.4. Gri Ölçek ... 30
2.6. Işık Terimleri ... 32 2.7. Işıklandırmanın Temelleri ... 32 2.7.1. Anahtar Işık ... 33 2.7.2. Dolgu Işık ... 34 2.7.3. Konur Işık ... 36 2.7.4. Fon Işığı ... 38
2.7.5. Sıyıran(Kicker) ve Çerçeve (Rim) Işık ... 38
2.7.6. Göz Işığı ... 39
2.8. Işığın Niteliği ... 39
2.8.1.Sert Işık ... 40
2.8.2.Yumuşak Işık ... 41
2.8.3. Yönlü / Dağınık Işık ... 42
2.8.4. Dağıtıcı Malzeme ... 42
2.9. Konuya Göre Yön ... 43
2.9.1. Önden Işık ... 43
2.9.2. Arkadan Işık ... 44
2.9.3. Alttan Işık ... 44
2.9.4. Üstten, Önden Işık ... 45
2.9.5. Yükseklik ... 45
2.9.6. Bol Işık / Loş Işık ... 45
2.9.7. Yönlü / Ortamsal Işık ... 46
2.9.8. Parçalı Işıklandırma / Doku Hareket ... 46
2.9.8.1. Konu / Doku ... 47
2.10. Anlatım Aracı Olarak Işığın Kullanımı ... 47
2.10.1. Chiaroscuro Işığı ... 48
2.10.2. Rembrand Işığı ... 48
2.10.3. Cameo Işığı ... 49
2.10.4. Silüet Işık ... 50
2.11. Işığın Dramatik Öğe Olarak kullanılması ... 51
2.11.2. Nesnel Öğe Olarak Işık ... 51
2.11.3. Psikolojik Durumların Işık kullanımıyla Belirtilmesi ... 51
2.12. Işık ve Yönlendirme ... 52
2.12.1. Çok Kademeli Işık ... 53
2.12.1. Görüntüde Akort ... 53
2.12.2. Doğaçlama ... 54
2.13. Renklerin Özellikleri ... 54
2.13.1. Renklerin Psikolojik Etkileri ... 56
2.13.2. Renklerin Türk Toplumundaki Psikolojik Etkileri ... 57
2.14. Fotoğrafik Stil ... 57
2.15. Normal Stil ... 58
2.16. Alçak Anahtar Işık Yöntemi (Low Key Stili) ... 58
2.17. Kontrastlığı Azaltılmış Işık Yöntemi ... 58
2.18. Yüksek Anahtar Işık Yöntemi (High Key Stili) ... 59
2.19. Diğer Aydınlatma Yöntemleri ve Görsel Hileler ... 59
3. BÖLÜM-YERLİ VE YABANCI YAPIM KORKU FİLMİ İNCELEMESİ ...60 3.1. Amaç ... 60 3.2. Önem ... 60 3.3.Varsayımlar ... 60 3.4. Evren ve Örneklem ... 61 3.5. Yöntem ... 62
3.5.1. Veri Toplama Araçları ... 64
3.5.2. Veri Çözümleme Teknikleri ... 65
3.5.3. Odak Grup Görüşmesi Yöntemi ... 65
3.6. Yerli Yapım Korku Filmlerinde Anlatım Aracı Olarak Işığın İncelenmesi dab6e Örneği ... 71
3.6.1. dab6e Filmi İçeriği & Künyesi ... 71
3.6.2. dab6e Filmi Korkutucu Bulunan Sahnelerin İncelenmesi ... 73
3.7. Yabancı Yapım Korku Filmlerinde anlatım Aracı Olarak Işığın İncelenmesi ALL HALLOWS’ EVE 2 Örneği ... 87
3.7.1. ALL HALLOWS’ EVE 2 Filmi İçeriği ... 88
3.7.2. ALL HALLOWS’ EVE 2 Korkutucu Bulunan Sahnelerin İncelenmesi ... 89
Sonuç ...97
Kaynaklar ...101
Ekler ...107
TABLOLAR DİZİNİ
Tablo-1: Işık Kullanımının çekimlerdeki psikolojik etkisi………...52
Tablo-2: Renklerin çekimlerdeki psikolojik etkisi……...………...……..56
Tablo-3: 1. Odak Grup Katılımcı Bilgileri………...……….67
GÖRSELLER DİZİNİ
Şekil- 1: Kişideki Korku İfadesine Bir Örnek ... 1
Şekil- 2: Korku Filmi İçin Yücelik Örneği 13.Cuma Filminden Örnek Bir Sahne ... 5
Şekil- 3: Korku Filminde Korkunun Estetiği İçin Örnek dab6e Filminden Örnek Bir Sahne ... 6
Şekil- 4: Doğa Üstü Canavar, Yaratık Korku Filmi Önemli Örneği Frankenstein ... 9
Şekil- 5: Seslendirme Çalışması Yapılma Sırasındaki Çekilen Fotoğraf ... 18
Şekil- 6: Korku Filmi Çekimi Öncesi Dekor Hazırlıklarını Yapan Dekoratörün Çalışıma Anı ... 20
Şekil- 7: Dekor Çalışmaları Tamamlanmış Korku Filmi Sahnesi ... 21
Şekil- 8: Korku Filmlerinde Yoğun Makyaj Kullanımı Örneği ... 22
Şekil- 9: Kostüm Çalışması Yapılma Sırasındaki Çekilen Fotoğraf Kuyruğun Misina İle Hareketlenmesi Anı ... 23
Şekil- 10: Dekor, Makyaj, Kostüm Çalışmasının Ve Diğer Unsurların tamamlandığı Korku Filmi Çekimden Bir Sahne ... 24
Şekil- 11: Chroma Key Yapımı Örneği ... 25
Şekil- 12: Üç Boyutlu Gözlüklere Bir Örnek ... 26
Şekil- 13: Ateş Etrafında Toplanmış İnsanlar Örneği ... 28
Şekil- 14: Gölgenin Korku Filmlerinde Kullanım Örneği ... 30
Şekil- 15: Basamaklı Gri Ölçek Örneği ... 31
Şekil- 16: Anahtar Işık Kullanım Örneği ... 34
Şekil- 17: Anahtar Işığın Konumlandırılması Örneği... 34
Şekil- 18: Dolgu Işığın Konumlandırılması Örneği ... 35
Şekil- 19: Dolgu Işık Örneği ... 36
Şekil- 20: Arka Işığın (Back Light) Konumlandırılması Örneği ... 37
Şekil- 21: Kontur Işığın (Back Light) Konumlandırılması Örneği ... 37
Şekil- 22: Fon Işığı Kullanımının Diğer Işıklarla Birlikte Kullanımı Örneği ... 38
Şekil- 23: 2010 Yapımı Insidious İsimli Korku Filminden Bir Sahne Göz Işığı Örneği ... 39
Şekil- 24: Sert Işık Kaynağı Görseli ... 40
Şekil- 25: Yumuşak Işık Kaynağı Görseli ... 41
Şekil- 27: Kino Flo Işık Kaynağından Gelen Işığı Dağıtmak İçin Kullanılan Reflektör
Örneği ... 43
Şekil- 28: Alttan Aydınlatma Örneği Frankenstein Korku Filmi ... 45
Şekil- 29: Pencere Önüne Işık Konularak Yapılan Parçalı Aydınlatma Örneği ... 46
Şekil- 30: Rembrand Aydınlatma Örneği Artemis İsimli Tablosu ... 48
Şekil- 31: Cameo Aydınlatma Örneği ... 49
Şekil- 32: Silüet Aydınlatma Örneği ... 50
Şekil- 33: 5400 K’lik Ve 3200 K’lik Aydınlatma Lambalarının Görünümü ... 55
Şekil- 34: Sayısal Sistemlerde Beyaz Ayarına Göre Çeşitli Işık Kaynaklarının Etkisi ... 55
Şekil- 35: 1.Odak grubun dab6e filmini izledikleri an ... 69
Şekil- 36: dab6e Filmi Tanıtım Afişi ... 72
Şekil- 37: dab6e Filmi Cinin Gelmesi Anı Korkulan Sahnesi, Süre: 8:36 ... 75
Şekil- 38: dab6e Filmi Doktor Zeren’in Annesinin Hayalini Görme Sahnesi Süre: . 75 Şekil- 39: dab6e Filmi Doktor Zeren’in Annesinin Ölü Bulunma Sahnesi Süre: 16:00 ... 76
Şekil- 40: dab6e Filmi Ayla’nın Bilinçaltında Gördüğü Hayal Sahnesi Süre: 19:38 77
Şekil- 41: dab6e Filmi Aylanın Hayalinde Annesinin Görünmesi Süre: 29:55 ... 77
Şekil- 42: dab6e Filmi Aylanın Hayalinde Gizemli Bir Varlık Görünmesi Süre: 34:32 ... 78
Şekil- 43: dab6e Filmi Eniştenin Rüyasında Gizemli Bir Varlık Görünmesi Süre: 44:59 ... 78
Şekil- 44: dab6e Filmi Aylanın Eniştesini Öldürme Rüyası Süre: 46:22 ... 79
Şekil- 45: dab6e Filmi Eniştenin Kan Kusma Hayali Süre: 46:55 ... 79
Şekil- 46: dab6e Filmi Eniştenin Isırma Anı Hayali Süre: 46:57 ... 80
Şekil- 47: dab6e Filmi Aylanın Rüyasından Korkarak Uyanma Anı Süre: 47:00 ... 80
Şekil- 48: dab6e Filmi Aylanın Arkasında Beliren Varlıktan Korkma Anı Süre: 47:00 ... 81
Şekil- 49: dab6e Gizemli Yaratığın Eniştenin Bedeninde Görünme Anı Süre: 56.00 82 Şekil- 50: dab6e Tabutun İçinden Hareket Ederek Çıkan Hayali El Süre: 1:26.03 ... 82
Şekil- 51: dab6e Filmi Büyücünün İçinden Hareket Ederek Çıkan Yılan Süre: 1:39.09 ... 83
Şekil- 52: dab6e Filmi Kadının Saldırma Anı Süre: 1:45.57 ... 83
Şekil- 53: Aylanın İçindeki Cinin Doktora Olan Kızgınlığını Göstermesi Anı Süre: 2.04.48 ... 84
Şekil- 54: Cinin Geldiği Andaki Korku Hali Süre: 2:13.03 ... 84
Şekil- 55: Cinin Aylanın Vücudundan Çıktığı An Süre: 2:13.05 ... 85
Şekil- 56: Aylanın Vücudunu Terekeden Cinin Başka Bir Bedene Geçtiği An Süre: 2.13.05 ... 86
Şekil- 57: İmam Cafer’e Cinin Salındırdığı An Süre: 2:18.20 ... 86
Şekil- 58: Cinin Tabut Kapağını Kapatırken Göründüğü An Süre: 2:30.33 ... 87
Şekil- 59: ALL HALLOWS’ EVE 2 Filmi İçeriği & Künyesi ... 88
Şekil- 60: ALL HALLOWS’ EVE 2 Filmi Kadının Karnından Çıkan Gizemli Yaratıklar Süre: 11:37 ... 91
Şekil- 61: ALL HALLOWS’ EVE 2 Filmi Balkabağının İçinde Yanan Mum Balkabağını Canlanmış İzlenimi Vermesi Süre: 11:39 ... 91
Şekil- 62: ALL HALLOWS’ EVE 2 Kadının Karnından Çıkan Gizemli Yaratığın Sarmaşık Gibi Bütün Evi Sarması Anı Süre: 12:32 ... 92
Şekil- 63: ALL HALLOWS’ EVE 2 Evdeki Adamın Arkasından Gelen Beyaz Çarşafın Altından Çıkan Gizemli Yaratık Süre: 19:57 ... 92
Şekil- 64: ALL HALLOWS’ EVE 2 Gizemli Yaratıların Adama Saldırı Anı Süre: 20:28 ... 93
Şekil- 65: ALL HALLOWS’ EVE 2 Gizemli Yaratıların Gittiğini Belirtmek İçin Kamyonetin Farlarının Yandığı An Süre: 28:12 ... 93
Şekil- 66: ALL HALLOWS’ EVE 2 Bilgisayarda Beliren Görüntü Anı Süre: 1.14:29 ... 94
Şekil- 67: ALL HALLOWS’ EVE 2 Bilgisayarın Arkasından Beliren Kadın Hayali Süre: 1:14:40 ... 94
Şekil- 68: ALL HALLOWS’ EVE 2 Bilgisayarın Fişe Takılı Olmadan Çalışması Anı Süre: 1:16:35 ... 95
Şekil- 69: ALL HALLOWS’ EVE 2 Bilgisayarda Oturan Kadının Yüzündeki Değişim Süre: 1:17:45 ... 95
Şekil- 70: ALL HALLOWS’ EVE 2 Video İzleyen Kadının Arkasından Gelen Katil Süre: 1:18:54 ... 96
GİRİŞ
İnsanlar genellikle benzer şeylerden korkarlar. Bunlar bazen bir böcek ya da korkunç bir yaratık, ölüm, bazen ise karanlık veya korku uyandıran başka karakterler olabilir. Bu tarz hislerden yararlanılarak izleyicilerde korku, dehşet, uyandıran film çeşitlerine korku filmi denir. Korku filmlerinin genellikle konusu günlük yaşamda doğaüstü şekillerde ortaya çıkan ruhani güçler, olaylar ya da karakterler oluşturur.
İnsanların korkmalarına rağmen bu filmleri izleme isteği; izlediklerinin bir film olmasından dolayı ve korkunun eğlendirici yönü olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu durum film yapımcılarının ilgisini çekmiş ve bu alanda birçok korku filmi türü üretmiştirler. Korkunun eğlendirici ve heyecanlandırıcı özelliğinin film boyunca sürekli kalması korku filmlerinde olması gereken bir unsurdur. Aksi durumlarda izleyici sıkılır ve filmi izlemek istemez. Korku filmleri izleyiciyi çekmek için iyi bir konu ve anlatımı içinde bulundurması gerekmektedir.
Anlatımı arttırmak için ise bazı destek unsurları kullanılmalıdır. Bunlar; dekor, makyaj, kostüm, ses ve ışık kullanımıdır. Bu destek unsurlarından en önemli anlatım aracı ise ışıktır. Profesyonelce hazırlanmış dekor, makyaj, ışık ve ışık efektlerinin uyumlu kullanımının anlatım gücü üzerinde bazı etkileri olacaktır.
Buradan hareketle bu araştırmada ışık ve ışık efektlerinin korku filmlerindeki anlatımın gücünü ne derecede arttırdığı ya da azalttığı bir problem olarak gözükmektedir. Bunu araştırmak için yerli ve yabancı yapımlardaki korku filmi sahnelerinin incelenmesiyle ortaya çıkartılması amaçlanmıştır. İzleyicilerin hangi görüntülerden daha çok etkilendiği ve neden etkilendiği sorgulanarak izleyiciyi korkutan görüntülerde anlatım aracı olarak ışık kullanımı incelenecektir.
Araştırmanın yerli ve yabancı yapım korku filmi incelemesinde yakın zamanlı ve güncel olması açısından 2015 yılında yapılan ve gösterime giren korku filmlerden tesadüfî örneklem seçimi yöntemiyle örneklem seçimi yapılmıştır. Tesadüfî örneklem seçimi (Seçkisiz); öğenin ya da bireyin çalışma evreninden seçilebilme olasılığının bilindiği ve bu olasılık oranının sıfır olmadığı örnekleme yöntemlerini
içerir. Bu örneklem seçiminde kişiler ya da öğeler rastgele seçilir ve bundan dolayı sistematik bir yanılgı olmamaktadır. Öğelerin belirlenip seçilmesi sadece şans faktörü rol oynar (Yıldırım ve Şimşek, 1999: 132).
Buna göre Yerli yapım korku filmlerinde örneklem film seçimine yakın zamanlı ve güncel olması açısından 2015 yılında yapılan ve gösterime giren filmlerden tesadüfî örneklem seçim yöntemiyle 18 yerli yapım korku filmi içinden dab6e filmi örneklemi seçilmiştir. Yabancı yapım korku filminde ise 2015 yılında yapılan ve gösterime giren 173 film arasından ALL HALLOWS’ EVE 2 filmi örneklemi seçilmiştir. Seçilen bu filmler ‘‘Durum çalışmasının’’ bütüncül çoklu durum desenine göre incelecektir. Bu desende her bir durum kendi içinde bütüncül olarak ele alınır ve daha sonra birbirleriyle karşılaştırılır (Yıldırım ve Şimşek, 1999: 327).
Seçilen bu film örnekleri üzerinde çalışma yapabilmek için insanların hangi sahnelerden etkilenip korktuklarını bulmak gerekmektedir. Ancak evrenin büyüklüğü araştırmacıya, büyük zaman, enerji ve maddi kayıplara sebep olacağından örneklemi daraltmak için odak grup yöntemine başvurulmuştur. Odak grubun korktukları sahneler doküman incelemesine tabi tutularak araştırma sonuçlandırılmıştır.
1.BÖLÜM
KORKU
1.1. Korku Nedir?
Korku düşüncelerimizin neden olduğu bir duygudur. Düşüncelerimizin içeriğinde tehlike düşüncesi olması dolayısıyla bu reaksiyon ortaya çıkar. İnsanların korktukları şeyler genellikle tehlikeli olduklarını hissettikleri şeylerdir. Bunlar çürümeye başlamış cesetler, yaratıklar, böcekler, ölüm korkusu, ölüler, vampirler, cinler, hayaletler, ölümcül hastalıklara yakalanma, doğal veya doğal olmayan varlıklar, karanlık, sessizlik, yalnızlık, gök gürültüsü, yılanlar ve diğer hayvanlar şeklinde sıralanabilir (Gençöz,1988:9).
Günlük yaşantımızda ürkme ve huzursuzluk durumundan dehşet duygusuna kadar sübjektif olarak farklı korku durumları yaşarız. Korkunun fizyolojik etkileri ise iç salgı bezlerinde ve sinir sisteminde olan değişiklerdir (Özen, 2016: 67).
Şekil- 1: Kişideki Korku İfadesine Bir Örnek
Kaynak: (http://www.kuzgununguncesi.com/korku-nedir/ )
Kişilik sorunları yaşayanlarda görülen fantazm, hastalıklı kişilik bozukluğu ile beraber görüldüğünde gerçeklik şekil değiştirir ve birçok korku türü ortaya çıkabilir. Işıktan, karanlıktan, açık ve kapalı ortamlardan yabancılardan, rüzgârlardan ve daha önce yaşadıkları doğa olaylarından korkma gibi eylemler görülebilir (Işıklar, 2010: 19).
Tıbbi olarak incelendiğinde korku; hemen her vakada solgun beniz, titreme, terleme ve kalp çarpıntısı şeklinde görülebilir. Göz bebekleri büyür ışığın kullanımı artar. Korku sonrası yapılan kan tahlillerinde kandaki bazı maddelerin (kortizol, endorfin, adrenalin gibi) artış gösterdiği görülmüştür. Korkunun vücudumuzdaki etkileri olarak kılcal damarların büzülmesi, küçük tüylerin dikilmesi (ürperti), kan dolaşımının artarak kalp çarpıntısının olması, titreme ve terleme şeklinde görülür. Tehlikeden kaçmak için vücut endorfin salgılar bu sayede beyinde morfin etkisi oluşmaktadır. Bu etki acı ve ağrıya dayanıklılığı arttırırken, haz verme özelliği vardır. Korku filmi izleme isteğimizin altında bu haz duygusu olabilir (Özen, 2016: 67).
1.2. Korku İkonları
Korku ikonlarının ortaya çıkışına bakıldığında korkuyu ortaya çıkaran çeşitli kaynaklardan beslendiğini görürüz. Bu kaynaklar, gelecek, geçmiş, kültür, mitoloji, din ve türün kendisi olarak görülebilir. Bu içerikler kurgunun ötesinde çoğunlukla toplumun kaygılarının hortlaması olarak yaşanmış veya yaşanabilecek toplumsal gerçekliğin yansımasıdır (Yurdigül ve Zinderen, 2014: 379) .
Korku filmleri insanların kaygılarının arttığı dönemlerde, insanların kaygılarına dokunarak ekinliklerini arttırırlar. İnsanların kaygıları genellikle bebekleri, çocukları ve ailesidir. Bu kaygılardan hareketle korku filmleri birçok ürün vermiştir (Akgün, 2016: 81).
Toplumsal yansıma ister yaşanmış ister yaşanmamış olsun asıl amaç insanlarda korku hissini yaratmaktır. İnsanların korkmasına sebep olan bu ikonlar diğer yandan da onları meraklandırır ve heyecanlandırır. Geçmişte yaşanmış ikonlara örnek olarak salgınlar, savaşlar, doğal felaketler, hastalıklar gösterilebilir. Gelecek ise belirsizdir, bilinemeyen ancak hayal edilebilendir. Korku filmlerinde gelecek bilim-kurgu tarzında olacaktır (Yurdigül ve Zinderen, 2014: 379) .
Korku ikonları zamana bağlı olarak farklılık gösterebilir. Orta çağda salgın hastalıklar, savaş, doğal afetler, cadılar olurken günümüzde dini ikonlar, vampirler, cinler, şeytanlar, seri katiller olarak görülmektedir. Gelecek için ise bilim kurgu tarzında, istilacı yaratıklar, virüsler, bulaşıcı hastalıklar, şekkinde karşımıza
çıkmaktadır. Bazen birkaç türün karışımı olarak ve zamansız olarak ortaya çıkmaktadır (Topçu, 2016: 98).
1.3. Korkunun Duygusal Etkisi
Korkular, genellikle kişi, durum, ya da zihnimizde yaratılan olaylardan kaynaklanır. İnsanlar korktuklarında duyguları kaygı, sıkıntı ve tedirginlik olarak gözükmektedir. Fakat bazı kişiler korktuklarında tepkileri saldırgan olabilir. Bazı kişiler ise tepkisiz kalabilmektedir. Korku ve korku verici şeylerden uzaklaşmak isterler (Çimen, 2010: 298).
Korku tehlikeli olaylar karşısında kişilerin vermiş olduğu duygusal tepkilerin tümüdür. Ancak insanların hissettikleri duygular farklılık gösterebilir. Hissedilen duygular huzursuz, öfkeli, heyecanlı, küçük düşmüş, bazen ise umursamaz olabilir. Bu kişiden kişiye değişiklik gösterebilir ve görünme zamanı da farklı olabilir. Önemli olan kişinin korkularını yönetebilmesidir (Burkovik ve Tan, 2016: 25).
Korku filmlerinin amacı ise insanlarda duygusal etkiler yaratmaktır. Duygusal etkiler korkudan titreme ve tüylerin diken, diken olması ya da tiksinme ve iğrenmeyle ilişkilidir ya da tüm bu etkilerin bir arada görülmesi de mümkündür (Cherry, 2014: 64).
Korku filmlerindeki duygusal etki genellikle karakterler aracılığıyla yaratılmaya çalışılır. Bu karakterler korku hissini veren canavarlar, katiller, doğaüstü güçler olabilmektedir (Bordwell ve Thompson, 2009: 330).
1.4. Korkunun Psikolojik Etkisi
Korku bize zarar verebilecek bir duygudur. Ama varlığına da ihtiyaç duyabildiğimiz bir duygudur. Korku duygusu, evin, arabanın alarm sistemi gibidir. Alarm sistemleri tehlikeli durumlarda devreye girerek çıkarttığı ışıklar ve seslerle tehlikelere karşı bizi uyaran sistemlerdir. Tıpkı alarm sistemleri gibi insanlarda tehlikeler karşısında uyarılar verirler. Tehlikenin büyüklüğüyle korkunun şiddeti orantılıdır. Bazen alarm sistemi sebepsiz olarak devreye girebilir bu durumda ise boşuna korku duygusu hissedilmiş olur. Gereksiz korkular geç gelen korkulara göre daha iyidir. Çünkü gereksiz korkular rastlantısal ve denetlenebilirdir. Normal olarak
oluşan korkularımızın denetlenmesi halinde tehlikeli durum sona erdiğinde korku da sona erecektir (Andre, 2016: 17) .
Bazı insanlar korkmayı gerektirmeyen durumlardan, nesnelerden korkabilirler. Bu duruma fobi ismi verilmektedir. Bu hissin görüldüğü kişilere fobik denilmektedir. fobik kişiler korkularının gereksiz ve saçma olduğunu bilirler. Ancak düşüncelerinde oluşan korkuya engel olamazlar.
Gerçek korku ise tehlike karşısında ne zaman, nasıl harekete geçmemiz konusunda bizi uyarır. Fobi ise zihinde başlar ve giderek artar, ortaya yoğun duygusal tepkiler çıkar ve kişinin yaşamını kısıtlayıp engelleyecek düzeye kadar gelebilir. Temel olarak üç çeşit fobi görülmektedir. Bunlar Agorafobi (açık alan), Özgül Fobi (nesne, varlık),Sosyal Fobi (küçük düşme) olarak sıralanabilir. Ancak günümüzde fobi sayıları giderek fazlalaşmaktadır. İnsanlar korkularını yenmek yerine yeni korkular ortaya çıkarmaktadırlar (Burkovik ve Tan, 2016: 20).
1.5. Korkunun Yücelik Etkisi
Burke, yüceliği;‘güzel bir şeye bakmanın yarattığı zevkten çok acıya bağlar’’. Yücelik insanlarda genellikle korku, şaşkınlık, dehşet, duygularını uyandırır. Çekim tarzlarındaki değişik uygulamalar (Duvardaki sinek) izleyiciye gerçeklik etkisi vermeye çalışır. Yücelik gerçeklik etkisiyle daha fazla belirginleşir. İnsanlar doğanın bir parçası olduğunun, tanrının ise evrenin sahibi olduğunun, insanın tanrı karşısında önemsiz olduğunun farkına vardığında şok etkisi yaşarlar. Bu tanrının yücelik etkisidir (Cherry, 2014: 94).
Şekil- 2: Korku Filmi İçin Yücelik Örneği 13.Cuma Filminden Örnek Bir Sahne
Kaynak: (https://edmiga.com/13-cuma-neden-ugursuzdur/ )
1.6. Korkunun Estetik Etkisi
Sinemada estetik, sinema sanatının malzemesi olan görüntülerin olduğu film veya film parçalarının içindedir. Sinema sanatçıları bu film görüntülerinin istenilen etkiyi vermesi için çeşitli düzenlemeler yaparlar. Bu düzenlemede filmin konusundan, dekordan, ışıktan, sesten, kostümlerden ve diğer efekt unsurlarından yararlanarak en uygun olan yapıyı oluşturmaya çalışırlar. En uygun olan yapının ne olduğu sorusuna bakıldığında günümüzde verilebilecek cevabın sinemanın en temel işlevi olan eğlendirme işlevi olduğu ortaya çıkmaktadır. Sinema izleyicisi estetik olarak hazırlanmış filmleri eğlendirici bularak izler (Parkan, 2015: 18).
Sinemanın en önemli estetik unsuru görüntüdür. Görüntü, yönetmen tarafından uygun görülen kamera açıları ve ölçekleri ile uygun aydınlatma sonucunda oluşur. Burada sözü edilen açı yönetmenin izleyicisinin görmesini istediği açıdır.
Seçilen her farklı açı estetik olarak yeni enerji oluşturacaktır. Ancak kullanılan açılar sadece konun bakış açısını belirler, konuya yeni anlamlar katmaz. Diğer önemli estetik unsur ise sesin kullanımıdır. Ses görüntüyü desteklemeli ve görüntü ile uyumlu olmalıdır. Görüntü caddeden alındıysa caddenin sesinin duyulması normal sayılabilir fakat ev ortamında cadde sesinin duyulması normal değildir (Kılıç, 2000: 62).
Şekil- 3: Korku Filminde Korkunun Estetiği İçin Örnek Dab6e Filminden Örnek Bir Sahne
Kaynak: (https://www.youtube.com/watch?v=PuO1h2MvME8 )
Sinemada yakalanmaya çalışılan estetik filmin geneline yayılmaya çalışılır. Bu yayılma çekimlerden sonraki son aşama olan kurgu işlemi ile mümkün olur. Kurgu; filmin başından sonuna kadar olan tüm sahnelerin zincirleme bir şekilde uyumlu olarak birleştirilmesidir. Kurgu işlemi sayesinde istenilen ritim ve zaman algısı bir bütün olarak verilmeye çalışılır (Onaran, 1995: 74).
Sinema filmlerindeki estetik tüm sinema türlerinde ve alt türlerde de olması istenilen bir özelliktir. Bu türlerden birisi olan korku filmlerinde de estetik vazgeçilmez bir unsurdur. Korku filmlerinde estetik, korku, hoşnutluk ve hoşnutsuzluk faktörlerinin kullanılması ve diğer film türlerindeki ortak estetik etkilerin yaratılmasında kullanılan özelliklerden oluşur. Korku filmleri yapısı gereği izleyiciyi rahatsız etmesi için yapılırlar. Her aşamasında hissedilen heyecan giderek artar ve filmin sonunda zirveye çıkar ve izleyicinin düşüncelerinin zıttı ve şaşırtıcı olarak biter (Cherry, 2014: 64).
Korku türünün estetik etkilerinin izleyicilerin korkma deneyimlerine göre tanımlanabildiği söylenebilir. Tutkunlar ve eleştirmenler korku filmi izlemenin lunaparkta hız trenine binmek gibi olduğundan söz ederler” (Cherry, 2014: 64).
Görüntülerde güzel tanımı sarf ediliyorsa, çirkin, iğrenç tanımları da sarf edilebilmelidir. Çünkü korku filmlerinin çirkin, iğrenç tanımı çirkin olmasına rağmen korku filmi türü için zarif ve güzeldir (Cherry, 2014: 93).
1.7. Korku Türü ve Korku Filmi Türleri
Korku türleri kalıplaşmış bir tema üzerine kurulmamıştır. Korkuya sebep olan konularda tam bir çeşitlilik vardır. Bu konulara örnek vermek istersek; ayaklarını sürüyerek gezinen cesetler, cam veya kapıları zorlarlar. Ormanda büyücülüğe ait kanıt arayan öğrenciler kaybolur. Yeni sevgili olan bir çift seviştikten sonra parçalanarak öldürülür.
Yemek yiyen bir kişinin ağzının içinden bir yaratık çıkması, bir vampirin bir kadının boynunu sivri dişleriyle delip kanını emerken, kadının göz kapakları zevkten titrer. Bir bilim adamı deney sonucu ışınladıktan sonra iğrenç bir yarı insan-yarı böceğe dönüşür. Bir gazeteci tekinsiz görüntüler izler ve yedi gün içinde ölmeye mahkûm edilir. Bir doktor bir işkenceciden kaçmaya çalışırken kendi ayağını veya kolunu kesip koparır. Dev bir yaratık sokaklarda sağa sola saldırır. Tecavüz kurbanı bir kadın kendisine saldıran adamlardan birini hadım eder. Birbirinden farklı bu sahneler korku türünün önemli örnekleri olarak verilebilir (Cherry, 2014: 15).
Bu çeşitliliğin fazla olmasının açıklaması türlerin sabit olmamasından kaynaklanabilir. Gerçekte tür kavramı sıkıntılı bir konudur. Konu korku olunca sıkıntı daha da fazla olmaktadır. Konusu korku olan filmler diğer türler gibi kalıplaşmış bir tema üzerine kurulmamaktadır. Yapım şekillerinde ve konularında çok çeşitlilik vardır (Cherry, 2014: 15).
Korku türünün tanımlanmasında etkisi olan diğer bir etmende izleyicidir. İzleyicilerin korktuğu, titrediği, iğrendiği, ürperdiği ve çığlık attığı konular korku film türüne sokulabilir. Ancak bu durumda da korku türünde olmayan filmlerde bu tarz etkiler verebilir. Bu yüzden tür tanımlamaları sadece filmin biçimini değil, işlevi ve hedef kitle beklentilerini de içine almalıdır (Cherry, 2014: 30).
Hedef kitlenin beğenileri doğrultusunda korku filmlerinde alt türler oluşmuştur. Zamanla alt türler giderek belirginleşmiş ortak atmosferi ve hikâyeleri olan film türlerine dönüşmüştür. Bu türler giderek genişleyerek alt türler ortaya çıkmıştır. Film kuramcıları ve araştırmacılar korku türünün derinliğini görerek bu alanda incelemelerde bulunmak için çeşitli gruplandırma ve sınıflandırmalara gereksinim
duymuşlardır. Bunun üzerine akademisyenler korku sinemasını belli başlıklar altında toplayıp çeşitli alt dallar şeklinde sınıflandırmışlardır (Aytekin, 2013: 67).
1.7.1. Bilim Kurgu Korku Filmi
Bilim kurgu sinemasının ilk örneği sayılan Georges Melies’in 1902 yılında ürettiği konusu ve ismi Ay’a Yolculuk olan film, geleceğin teknolojisinin bilinmezliği ve merakının sinemaya ilk yansımasıdır. Bu merak sinema yapımcılarının farklı tür arayışında bilim kurgu filmlerinin korku filmlerinde de kullanılabileceği düşüncesini geliştirmiştir. Birinci dünya savaşıyla birlikte savaşın yıkımlarının bunalıma sebep olduğu Almanya’da kötümser, canavarla dolu korku ve bilim kurgu birlikteliği olan birçok film yapılmıştır. Bu türün çeşitli örnekleri günümüze kadar gelmiştir (Demir, 2009: 11).
1.7.2. Biyolojik Korku Filmi
Biyolojik korku filmleri insan vücudunun yaşamsal yapısını bozan ve vücudun yaşamsal düzenini hasara uğratarak korku öğesine dönüştüren filmlerdir. Dünya tarihi incelendiğinde çeşitli virüslerinin sayılamayacak kadar çok insanın canını aldığını tıbbın bu virüsler karşısında hiçbir çare bulamadığını görmekteyiz. İlerleyen yıllarda da insanlığın en büyük korkuları arasında yer alacağı malumdur. Film yapımlarında bu virüslerin yarattığı korkuyu konu alan filmlere biyolojik korku filmi adını vermekteyiz. Sinema tarihinde ve günümüzde türün korku filmi örnekleri fazlaca bulunmaktadır (Allan ve Cruz, 2012: 160).
1.7.3. Büyücü, Cadı Korku Filmi
Cadılar uzun siyah giysileri, şapkaları, değişik iksir şişeleri, kazanları olan cam küresinden geleceği gören, süpürgesiyle uçabilen geçmişi uzun yıllar önceye dayanan, kötülüğün temsilcisi büyücülerdir. Büyüler sayesinde fizik ötesi güç kazanırlar ve bu gücü kötülük yapmak için kullanırlar. Sinemadaki ilk örneği Melis’in filminde Witch ve Witch’s Revenge de karşılaşılsa da tanımlanan cadı tipi 1960’lı yıllardan sonra görülmeye başlamıştır. Cadı filmlerinin en ünlüsü La Maschera Del Demonio’(Kanlı Pazar) dır. Günümüze kadar türün birçok örneği vardır (Aytekin, 2013: 67).
1.7.4. Doğa Üstü Canavar, Yaratık, Frankenstein Korku Filmi
Konusunda genellikle ölüm ve yıkım olan doğal veya seküler yaratıklarla, canavarla, doğaüstü bir şekilde canlanan varlıklarla ya da yaşadığımız dünyanın işgalini konu alan korku filmlerdir (Cherry, 2014: 19).
Konusunu bilerek ya da bilmeyerek yapılan bilimsel çalışmalar sırasında ya da radyasyonun ya da elektriğin etkisiyle ortaya çıkan doğaüstü canlılardan alan film türüdür. Bu tarz filmlerde canlılar ya bir hata ile karşımıza çıkarlar ya da kendiliğinden uyanarak ortaya çıkarlar. Uzaydan gelen canlılarda bu türün alt türüdür. Türün en tanınmış filmi Marry Good Win Shelly’in 1818’de yazdığı Frankenstein, bu türün ve korku sinemasının en önemli karakteri olmuştur (Aytekin, 2013: 73).
Şekil- 4: Doğa Üstü Canavar, Yaratık Korku Filmi Önemli Örneği Frankenstein
Kaynak: ( http://spectrum.ieee.org/biomedical/ethics/what-mary-shelleys-frankenstein-can-teach-engineers )
1.7.5. Japon, Çin, Kore Korku Filmi
Japon filmleri konu olarak, edebiyat, tahta baskılar, heykeller ve diğer sanatlara dek pek çok ifade alanında kendini göstermiştir. Korku filmleri ise binlerce yıl önceye dayalı folklora, doğaüstü güçlere, hikâyelere ve hayalet hikâyelerine dayanan edebi eserlerden yola çıkarak yapılmıştır. Bu eserler aşırı korku verici olmasa da izleyicileri ürperten yönleri vardır. Türün en önemli klasiği Nan Boku Tsuraya’nın yazdığı ünlü kabuki oyunu “Tokaido Yotsuya Kaidan”, ilk kez 1825’de sahnelere çıkmıştır. Günümüze kadar hayalet öykülerinde ve filmlerinde yansımasına rastlanmaktadır (Zıraman, 2007: 93).
Çin sineması ise Edebiyattan, tahta baskılardan, heykellerden, kungfudan ve folklorundan etkilenmiştir. Sinema yapımcıları bu konulardan alt türler üretmişlerdir. En çok beğenilen türleri komedi, gangsterler, erotik ve korku filmleri olmuştur. Korku filmleri daha çok kungfu, hayaletler, doğaüstü güçler, üzerine ilişkilendirilmiştir. 1980’lerde Çin korku filmi yapımlarında artış görülmüştür. Bazı türlerde komedi, kungfu, korku harmanlanması da görülmektedir. Tür en çok Hollywood sinemasından etkilenmektedir. Günümüze kadar birçok Çin korku filmi bulunmaktadır (Boey, 2012: 104).
Kore sineması, Kore halkının yaşadığı sömürgecilik ve savaşlardan etkilenerek şekillenmiştir. Japon filmleriyle benzer özellikleri oldukça çoktur. Korku türünde hayalet, mitolojik, savaş ve dövüş sanatlarının yer aldığı karışık ya da ayrı yapımlar bulunmaktadır (Young ve Berry, 2010: 53).
1.7.6. Cin, Hayalet, Şeytan Korku Filmi
Cin, Hayalet, Şeytan gibi varlıkların genellikle tekinsiz unsurlar eklenerek yaşadığımız dünyayı etkilemesini konu edinen korku filmleridir (Cherry, 2014: 19).
Hayaletler, cinler genellikle rahatsızlık veren varlıklardır. Ancak bazı filmlerde dost canlısı, yol gösterici, koruyucu, gelecekte tehlikeli olabilecek şeyleri önceden haber veren varlıklar olarak görülmektedirler. Dost olsun ya da olmasın bu varlıklar insanlar için her zaman korkutucu olmuştur (Smith ve Smith, 2007: 68).
Şeytan, insanları kötü yola sevk etmek için uğraşan, kötülüğün temsilcisi, kıyamet habercisi, insan ruhunu teslim almak için uğraşan, ateşten yaratılmış melektir. Şeytanı konu alan birçok film ve korku filmi çekilmiştir. Sinema seyircilerinde inançları gereği, eleştirisel ve politik olarak bu filmlere fazla ilgi göstermiştir (Aytekin, 2013: 68).
1.7.7. Erotik, İşkence Korku Filmleri
Sinema sektöründe giderek artan rekabet film yapımcılarını yeni türler bulma arayışına sokmuştur. Sansür şartlarının gevşediği dönemlerde farklı çalışmalar denenmiştir.1960'lı ve 1970'li yıllarda, Avrupa korku sinemasında cinsel öğelerin etkisinin arttığı ifade edilmiştir. Kaynakçada bu artış cinselliğin yükselmesi ile korku
sineması tamamen çıldıracak ve erotizm ile dehşeti birleştiren yeni bir tür oluşturacaktı ifadesiyle belirtilmiştir. Bu farklılaşan yeni türe “erotik korku ”adı
verilmiştir ( Tohill ve Tombs, 1998: 13).
Bu yeni türün, İngiltere ve ABD’de sanılanın üzerinde bir ilgi görmesi bu ilginin yadırganmasına yol açmıştır. Deep Throat gibi filmlerin gelişiyle birlikte erotizm - korku birlikteliği demode olmuştur ancak yönetmenler korku filmlerinin etki gücünden faydalanabilmek adına porno öğelerinden vazgeçmeyerek ve bu alandan beslenerek sıra dışı senaryolar ve garip fanteziler içeren filmler çevrilmiştir. Söz konusu filmler Avrupa izleyicisinden yoğun ilgi görmüş ve bu ilgi karşısında yapımcıların farklılaşma adına gösterdikleri cesaret de artmıştır (Tohill ve Tombs, 1998: 13).
Bu filmlere istek fazlaydı. Tüketim yoldan çıkmıştı. Önceden yapılmış (Jose Larraz, 1978) filmlerin tersine sanat olarak kabul edilemezlerdi. Oldukça garip ve saygınlıktan uzaktılar. Çoğunluğu sansüre takıldı ve en önemli sahneleri makaslanarak yerlere atıldı (Tohill ve Tombs, 1998: 13).
Çok fazla rağbet görmese de ilerleyen yıllarda farklılık yaratmak adına bu tür filmler çekilmiştir. Günümüzde de yapımcıların ara sıra tercih ettikleri bir tür olarak karşımıza çıkmaktadır (Tohill ve Tombs, 1998: 14).
1.7.8. Lovecraft Türü Korku Filmi
Lovecraft’ın gizemli bilim adamının konu alındığı, bilimsel deneylerden, laboratuar tüplerinden ve deneylerden yola çıkarak bilim kurgu tarzında yazdığı edebi eserden yola çıkılarak yapılan bilim kurgu, korku tarzında yapılmış filmlerdir. Korku yönü oldukça ağır basan filmlerdir. İzleyiciler üzerinde oldukça etkilidir. (Karanfil, 2015: 1).
1.7.9. Perili Ev Korku Filmi
Konusu ev ya da konak, şato benzeri yerlerde görülen peri ya da gizemli varlıkları konu edinen korku filmleridir. En başarılısı 1961’de Jack CLAYTON imzalı ve Deborah Kerr’li The Innocents “Perili Ev” temalı korku filmidir (Kara, 2010: 24).
1.7.10. Gotik, Golem Korku Filmi
Gotik genellikle mitoloji ve romanlarda esinlenerek korkutucu ya da ürkütücü canavarların, yaratıkların olduğu filmlerdir. Klasik korku türü hikâyelerden uyarlanmışlardır. Drakula, The Mummy, Frankenstein filmleri ve bu türün diğer çeşitleri önemli örneklerindendir (Cherry, 2014: 19).
Golem korku filmleri toprak, ağaç, kaya, demir, ateş, su, kan gibi maddelere tılsımlarla büyülerle çeşitli emirleri yerine getirmesi için yapılan canlandırmanın görüldüğü korku filmleridir.
Golemler hangi maddeden yapıldıysa o maddenin özelliklerini taşırlar (Cherry, 2014: 19).
1.7.11. Vampir Korku Filmleri
Görünüş olarak insana benzeyen, beslenmeleri için kana ihtiyaç duyan, geceleri dolaşan, gündüzleri uyuyan varlıklara vampir ismi verilmektedir. Vampirlerin uzayan dişleri, pelerinleri soğuk yüzleri ve bedenleri vardır. Genellikle kasvetli mekânlarda yaşadıkları görünmüştür. İnsanlığın geçmişine bakıldığında öykülerde ve destanlarda birçok vampir hikâyesine rastlanmaktadır (Aytekin, 2013: 69).
1.7.12. Psikolojik Korku Filmleri
Suçluları, seri katilleri kapsayan psikolojik durumları konu alan korku filmleridir (Cherry, 2014: 19).
1.7.13. Zombi Korku filmleri
Öldükten sonra hayata geri dönen ancak ruhu bedenini terk etmiş kişiler için zombi veya yürüyen ölü benzetmeleri kullanılmaktadır. Korku filmlerinde sık rastlanan karakterler arasındadır. Diğer karakterlere nazaran çağın dışında kalmış hareketleri kaba olan karakterlerdir. Bu karakterle ilgili filmlerde, Frankenstein, vampir, kurt adam gibi diğer film yaratıklarından farklı kılan özellik, diğer kavramların Gotik Edebiyat ’tan sinemaya uyarlanmasına rağmen yürüyen ölü kavramının Haiti folklorundan besleniyor olmasıdır.
Her bir mitsel karakter gibi yürüyen ölülerin de bazı ayırt edici özellikleri bulunmaktadır. Yürüyen ölüler Haiti’de yaygın olan voodoo kültürüne ait bir inanç biçimini yansıtmaktadır. Konusunda zombi olan korku filmlerine zombi korku filmleri denilmektedir (Şimşek, 2013: 29).
1.7.14. Kısa Korku Filmleri
‘‘Konusunu kısa sürede anlatan, ifade eden filmdir’’ (Can, 2012: 15) .Zamanı
çok verimli kullanarak izleyiciye verilmek istenen konunun kısa sürede aktarımıdır. Süre olarak 1 dakika ile 30 dakika arasındadır. Nadir de olsa 1 dakikadan da kısa olan filmler görülmüştür. Genellikle 1 dakika ile 10 dakika arasındadır. Farklı film türlerinde ve korku filmlerinde de kısa film çalışmalarına oldukça fazla rastlanıldığı ifade edilmektedir (Can, 2012: 15).
1.8. Dünya Sinemasında Korku Filmleri
Korku filmlerinin yapım amacı izleyicilerin korkmalarını sağlamaktır. Öyleyse bu amaca uygun yapılan ilk korku filmi Trenin Gara Girişi (Louis Lumire,1895) filmidir. Film izleyiciyle buluştuğunda izleyenleri oldukça fazla korkutmuştur. Trenin üzerlerine geldiğini zannederek korkmuşlardır. Daha sonra çekilen Büyük
Tren Soygunu (The Great Train Robbery, Edwin S.Porter, 1903) filminde de kameraya doğru ateş eden kovboy ’un kendilerine ateş ettiği hissine kapılarak korkmuşlardır (Özlü, 2016: 1 )
Kayıtlara göre ise ilk korku filmi 1896 yapımı Le manoir dudiable. Fransız sinemacı Georges Melis’in çektiği, sinema hilelerinin kullanıldığı film, şatoya uçup Mephistopheles’e dönüşen bir yarasayı konu alan filmdir. 1910’larda birkaç Alman filmi bulunmaktadır.
Bunlardan ilki, çift kişilik konusundaki ilk filmlerden biri olan Der Studentvon Prag (1913) diğer örnek ise, 16. yüzyılda canlanan bir heykelle ilgili Yahudi efsanesine dayanan Der Golem (1915) filmleri bu türün örneklerindendir (Kara, 2013: 1).
Avrupa’da ise korku filmleri çeşitli alışkanlıklar, inançlar ve kültürlerin etkisiyle gelişme göstermiştir. Avrupa tarihi ve masalları, engizisyon, işkence, kölelik, gladyatörler ve savaşların etkisiyle şekillenmiştir. Bu şekillenme ile Avrupa ülkelerinin tamamı bu konulardan etkilenerek korku filmi çekmiştir (Odell ve Blanc, 2011: 31).
Alman sinemasında ise 1.dünya savaşının bitmesiyle birlikte propaganda çeken film yapımcıları işsiz kalınca dışa vurumcu sinemaya yönlenmişlerdir. Bu türde aydınlık ve karanlık arasındaki kontrast sert geçişler görünmektedir. Bu dönemin en ünlü yönetmeni Winne’dir.1919’daki daskabinnett des dr caligari filmi bu dönemin başlangıcı olarak görülebilir. Daha öncesi çalışmalar olsa da en önemli başlangıç çalışması olarak bu çalışma görünmektedir. Marry Good Win Shelly’in 1818’de yazdığı Frankenstein, 1931’de çekilerek bu türün ve korku sinemasının en önemli karakteri olmuştur (Aytekin, 2013: 73).
Daha sonraki yıllarda çalışmaların devamı görülse de sesli film sektörünün gelişmesi ve Amerikan filmlerin daha çok izleyici bulması dışa vurumcu sinemanın bitmesine sebep olmuştur.
Amerikan sineması ise ses teknolojisin gelişmesi ve Hollywood filmlerinin üstün pazarlama stratejisiyle birleşmesiyle birlikte 1923’lerden başlayarak günümüze kadar binlerce korku filmi sunmuştur (Odell ve Blanc, 2011: 104).
Daha sonraki yıllarda teknolojik gelişmelerle birlikte tüm dünyaya yayılan insanların korkmalarına rağmen izlemek istediği korku türünde, birçok film çalışması yapılarak sürekli olarak gelişen bir tür olarak ortaya çıkmıştır. Korku ve bilim-kurgu filmlerindeki korku temsilleri siyasi, ekonomik ve toplumsal hareketler şekillendirmiştir (Demir, 2009: 9).
1.9. Türk Sinemasında Korku Filmleri
Türkiye’de sinema çalışmaları başlarda melodram ve güldürü filmleri üzerine yapılmıştır. İlerleyen yıllarda Yeşilçam sineması diğer türlerde her çalışmayı denemiştir. Ancak Dünyada rağbet gören korku film türleri ülkemizde beklenen rağbeti görmemiştir. Yapılan film çalışmaları genellikle taklit ve kopya olmanın ötesine geçememiştir. Kopya olan, bizim dinsel, folklorik özelliklerimizi taşımayan filmler beğenilmeyerek fazla izlenmemiştir.1950’li yılların başlarında Vedat Örfi Bengü’nün Beyaz Baykuş, Bir Fırtına Gecesi, Çıldıran Baba, Aydın Arakon’un Çığlık adlı filmi Türk korku sinemasının ilk örnekleri arasında sayılabilir (Koçak, 2006: 94).
İlerleyen yıllarda Mehmet Muhtar’ın Drakula İstanbul’da (1953) filmi çekilmiştir. Mehmet Muhtar’ın Drakula İstanbul’da (1953) filminden önceki filmlerin kopyaları günümüze kadar ulaşmadığı için birçok kaynakta ilk korku filmi olarak geçmektedir. Metin Erksan’ın çektiği Şeytan (1974),Yavuz Yalınkılıç’ın Ölüler Konuşmaz Ki (1970), Ertem Eğilmez’in Süt Kardeşler: Gulyabani (1976) filmleri çekilmiştir. Bu filmler Türk korku sinemasının ilk örnekleri olmuştur. Çekilen bu filmler taklit olmanın ötesine geçememiştir. İlerleyen yıllarda Türk sineması ekonomik ve siyasi krizlerden dolayı durgunluk yaşamıştır(Yurdigül ve Zinderen, 2014: 378).
1.9.1. 2000’li Yıllar Sonrası Artış Gösteren Türk Korku Filmleri
80 sonrası neredeyse çöken,10 yıl sonra toparlanmaya başlayan Türk sineması şimdiye kadar olan en iyi günlerini geçirmektedir. Parasal sorunlar çözülmüş gibi görünse de Hollywood filmlerinin yarı bütçesini bile yakalanması mümkün görünmüyor. Çekilen film türlerinin tümünde maddi imkânlara bağlı olarak teknik yetersizlikler görünmektedir (Kirşavoğlu, 2016: 216).
2000’li yıllar sonrası ülkemizdeki ekonomik değişimler sonrası çekilen film sayısı giderek fazlalaşmış farklı türlerde ürünler ortaya çıkmıştır. Bu ürünlerden biri olan korku sineması ülkemizde seyirciden kaynaklı ya da alışılmışın dışında bulunduğu için fazla rağbet görmemektedir. Türk korku filmleri, sinema yapmacılarının kısıtlı bütçelerle, ticari kaygılarla farklı türlerde çalışmalar yapmak için kullandığı bir tür olarak karşımıza çıkmaktadır (Türkel ve Kasap, 2014: 715).
Türk korku sineması başlangıcından 2000’li yıllara kadar birkaç örnek vermiştir. 2000’li yıllarda artık Türk korku sinemasının başarılı olmayacağı düşünülmüştür. Türk kimliği günlük yaşantımızda korkusuz olarak kabul edilmektedir. Bu özellik senaryo yazanların ve yönetmenlerin işlerini zorlaştırdı. İlerleyen zamanlarda teknoloji ve makyajdaki gelişmeler korkuyu arttırmak için gerekli ortamın yakalanmasında yönetmenlere yardımcı olmuştur. Tüm kültürlerde ortak olan korku ölüm korkusudur. Türk yapımcılar ’da bu konuya yönlenmiştir (Kazaz ve Kartal, 2013: 1289).
2000’li yıllar sonrası Türk korku filmleri dünya Sinemasındaki benzer örnekler yerine, İslami öğelerin yoğun olarak kullanıldığı, şeytan, cin, büyü, melek gibi temaların geniş yer bulduğu birçok örnekler vermiştir (Türkel ve Kasap, 2014: 715).
1.10. Korku Filmlerinde Anlatım Araçları
Sinemanın bütün türlerinde anlatılmak istenen konular görüntüler aracılıyla anlatılır. Görüntüler tek başına anlamlı değildirler. Görüntü parçaları birleştirilerek anlamlı bir bütün ortaya çıkmaktadır. Görüntülerin belirli teknikler kullanılarak kayıt altına alınması gerekmektedir. Teknik kullanılmadan rastgele yapılan çekimlerin anlatımı gerçekleştirmesi mümkün değildir. Bu tekniklerin estetik olarak birbirleriyle uyumlu olması gereklidir (Onaran, 1986: 35).
Korku filmlerindeki anlatım, sinemadaki anlatım, bütün sinema türlerinde ve alt türlerinde aynı teknikler kullanılarak yapılmaktadır. Buna mizansen denilmektir. Mizansen ‘‘sahneye koyma’ ’anlamına gelir. Yani sahnedeki her şey ya da film karesindeki her şey mizansendir. Dekor, makyaj, kostüm, ses, ışık ve diğer yardımcı öğeler, hepsi mizansendir (Bordwell ve Thompson, 2009: 112).
1.10.1. Korku filmlerinde Ses ile Anlatım
Nesnelerin görüntüleri kadar sesleri de bizi etkiler. Nesnelerin bulunduğu mekânın ortaya çıkarttığı ses, bizim için hazırlanmış işitsel bir hazinedir. Bu hazinenin içinde kulağımızın işittiği her türlü ses vardır. Görüntüden sonra anlatının en önemli ikinci unsuru ses olmuştur. Ses sinemada sonradan eklenen bir öğe değildir. Sinemanın teknolojik bir öğesidir. Bu öğe, görüntü ile birlikte estetik olarak birlikte sunulmalıdır (Kılıç, 2000: 63).
Görme işlevi ve duyma işlevi dışında gelen bilgilerin %70’inin göz, %30’unun kulak vasıtasıyla alındığı tespit edilmiştir. Bu durum görüntüden sonra sesin önemini algılamamız açısından önemlidir (Akbulut Tan ve Balkaş Erdoğan, 2007: 11).
Tüm film türlerinde olduğu gibi korku filmlerinde de ses önemli unsurlardan biridir. Korkuyu anlatmak ya da korkutmak için ses vazgeçilmez bir duyudur. Yönetmenler sesin önemini ilk çalışmalarında fark etmişler ve bu yönde çalışmalarda bulunmuşlardır. Sadece ses değil müzikte anlatımı yönlendirmektedir. Müzik tehlikeyi, rüyayı betimleyerek verilmek istenen duyguları vermektedir. İnsanları etkileyen bu müziklerin içinde bazı kodlar vardır. Bu kodları düşünerek müzik yapmak tamamen bir yetenek işidir. Kulağa hoş gelmeyen huzursuzluk ve ürperti veren (Dissonant) tarzda olan müzikler korku filmlerinde etkilidirler (O’Dwyer, 2016: 71).
Şekil- 5: Seslendirme Çalışması Yapılma Sırasındaki Çekilen Fotoğraf
Kaynak: (http://www.webtekno.com/filmledeki-ses-efektleri-nasil-yapilmakta-h25372.html ) Korku filmlerinde ‘‘korku amaçlı müziklerde notaların arasındaki basamaklar
giderek daralmalı; sesler gitgide kalınlaşmalı ama şiddet giderek azalmalı (Dekreşendo) ve sesler koyu bir sessizliğe yaklaşmalıdır’’ (O’Dwyer, 2016: 71).
Korku filmlerinde seslerin olduğu kadar bazı durumlarda da sessizliğin etkisi de fazladır. Sessizlik sonrasında gelen ani bir çığlık sesi ya da bir yaratık sesi insanları yerlerinden zıplatacak kadar etkilidir. Bu da korku filmlerinde anlatımın seslerin ya da müziğin etkisiyle artırılmasıyla mümkün olmaktadır (O’Dwyer, 2016: 71).
1.10.2. Korku Filmlerinde Görüntüsel Anlatım
Sinema görüntüler aracılıyla çeşitli duygular ve düşünceler izleyicilere aktarılmaya çalışılır. Bu görüntülerin ortaya çıkması çeşitli faktörlerin birleşimiyle mümkün olmaktadır. Teknik olarak hazırlanan bu görüntülerin estetik olarak da çekici olması gerekmektedir. Bu çekicilik dekor, kostüm ve makyaj kullanımıyla desteklenmektedir (Onaran, 1986: 14).
1.10.3. Korku Filmlerinde Dekor Kullanımı
Tüm film çalışmalarında ve türlerinde anlatımı destekleyici unsurlardan olan dekor ’un kullanımı önemli bir yere sahiptir. Dekor filmin havasını yaratmaktadır.
Konunun nerde geçtiğini, oyuncuların nasıl göründüğü oldukça önemlidir. Bu işlemleri dekor işlerinden sorumlu kişiler yaparlar, bu kişilere dekoratör denilmektedir (Onaran, 1986: 43).
Tiyatroda, televizyonda ve sinemada konulara göre sahne tasarımı yapılması, konunun anlatımını arttırmak için genellikle kullanılan bir yöntemdir. Konunun ne olduğu anlaşıldıktan sonra, konun hangi mekânda geçeceği belirlenir. Konular genellikle farklı ortamlarda geçmektedir. Bunlar bir şeyler çağrıştırmayan söyleşi ya da röportaj olabilir ya da göze hitap eden eğlence ve konserler olabilmektedir. Bazense günlük hayattaki her hangi bir sahne ya da ortamın bir kısmının ya da tamamının elektronik ekranlarla düzenlendiği yerlerde geçmektedir (Milerson, 2007: 415).
Dekoratörlerin görevi oyunun dünyasını oyuncuya ve seyirciye göstermektir. Yaptıkları tüm düzenlemelerin bir sebebi vardır. Seyircinin gözlerinin sürekli üzerinde olduğu, her an bir eleştiriyle karşı karşıya kalabileceklerini bilerek çalışırlar. Mekânı anlatmak için malzeme seçimi doğru ve bilinçli yapılmalıdır. Çünkü yanlış seçim anlatımı güçleştir ve yanlış anlaşılmalara sebep olmaktadır. Kullanılan malzemenin yetersizliğini ortaya çıkaracak işlemlerden uzak durulmalıdır (Brecht, 1994: 79).
Kullanılan dekor malzemelerinin iki yönü vardır. Bir yönü izleyicilerin gördüğü, diğer yönü ise oyuncuların gördüğü yönüdür. Her iki yönde estetik açıdan göze hitap etmelidir. Dekor malzemelerinin görünümü ışık ile uyumlu olmalıdır. Bu uyum seyirci ve oyuncuyu etkiler (Brecht, 1994: 79).
Sahne oyuncusuz, sessiz, müziksiz olabilmektedir ama mekânsız olamaz. Çünkü konu mekânsız anlatılamaz. Konunun geçtiği bir mekân olmalıdır. Mekânın etkileri izleyicide oluşturduğu etkilerle birlikte değerlendirilmelidir (Orhon, 1998: 52).
Tüm film türlerinde olduğu gibi korku filmlerinde de dekor kullanımı önemli bir yere sahiptir. Korku filmi üretimi için uygun mekân seçimi yapılmalıdır. Korkutucu ve ürkütücü genellikle boş bir ev, depo, atölye gibi yerler olabilmektedir.
Mekânın boş olması çekimler sırasında rahatsız edilmek ve dekor hazırlıklarını tamamlamak için uygun olacaktır (Ekinci, 2015: 224).
Şekil- 6: Korku Filmi Çekimi Öncesi Dekor Hazırlıklarını Yapan Dekoratörün Çalışıma Anı
Kaynak: (http://www.ensonhaber.com/galeri/adim-adim-korku-filmi#15 )
Korku filmlerinde mekânın ürkütücü bir görüneme sahip olması için çeşitli düzenlemeler yapmak gereklidir. Örümcekler, örümcek ağları, duvarlara sıçramış kan izleri, karanlık odalar, sonu görünmeyen merdivenler, özel efektler, panolar, sis makineleri, aynalar, çeşitli duvar kâğıtları, kapı resimleri pencere resimleri, şömine resimleri, sütunlar, çukurlar, sonu görünmeyen her türlü mekânlar korku izlenimini arttırmak için kullanılan malzemeler ve yöntemlerdir. Bu yöntemler korkuyu arttırmaktadır (Ekinci, 2015: 224).
Dekor ne kadar iyi yapılırsa yapılsın ortaya çıkaracağı etkiler yönetmenin çekeceği sahnelere bağlıdır. Çekim planları ne kadar geniş olursa dekorun ve ona bağlı ışıklandırmanın etkisi o kadar fazla olacaktır. Dekordan küçük sahneler alındığında ise alan derinliği azalır ve görüntüler çizgi halinde görünecektir (Milerson, 2007: 416).
Şekil- 7: Dekor Çalışmaları Tamamlanmış Korku Filmi Sahnesi
Kaynak: (http://www.ensonhaber.com/galeri/adim-adim-korku-filmi#15 )
1.10.4. Korku Filmlerinde Makyaj Kullanımı
Makyaj güzel görünmenin yanı sıra başka birçok amaç içinde yapılmaktadır. Makyaj sanatçının sağlıklı, hastalıklı, ihtiyar genç, komik ve cinsiyetini belirgin hale getirmek için ‘de kullanılır. Uygun bir şekilde yapılan makyaj tasarımı oyuncunun karakterini bütünleştirir; oyunun inanılırlığını ve vurgusunu arttırır. Makyaj oyuncunun kostümüne, yüz ifadesine ve ışıklar altında nasıl göründüğüne göre değişiklik göstermektedir. Makyaj ışık kaynaklarının gelen ışığın şiddetine, ışığın rengine göre farklı tonlar ortaya çıkabilmektedir. Bu yüzden makyajın ışık altındaki etkisi çekim öncesi kontrol edilmeli olumsuzluklar görülerek giderilmelidir (Buchman, 1988: 30).
Makyaj çalışmalarında renkler ve renklerin birleşimi iyi bilinmelidir. Ana renkler Kırmızı, Sarı, Mavi’dir. Ara renkler ise Sarı ile Kırmızı karışımı turuncu, kırmızı ile mavi karışımı mor renk olmaktadır. Sarı ile mavinin karışımı Yeşil olmaktadır. Bu ışıkların karışımı ve makyaj boyalarının karışımları sonucunda ortaya çıkan renkler iyi bilinmelidir. Böylece ortaya çıkacak renk önceden tahmin edilebilmedir (Buchman, 1988: 31).
Şekil- 8: Korku Filmlerinde Yoğun Makyaj Kullanımı Örneği
Kaynak: (
1.10.5. Korku Filmlerinde Kostüm Kullanımı
http://www.ensonhaber.com/galeri/adim-adim-korku-filmi#15)
Tüm film türlerinde makyaj kullanımı önemlidir. Ancak korku filmlerinde makyaj kullanımı büyük bir öneme sahiptir. Korku verme ve ürpertme amacıyla makyaj tasarımı yapılması gereklidir. Bunun için iyi bir makyaj bilgisi ve plastik makyaj bilgisi gereklidir.
Yapılan yoğun makyaj sayesinde filmin karakterleri ortaya çıkmaktadır. Bazen bir kişiyi yaratık haline getirmek bile mümkün olmaktadır. Plastik makyaj kullanımı için öncelikle özel efekt malzemelerinin neler olduğu ve nasıl kullanıldığını bilmemiz gereklidir. Korku filmi tarzı makyajları tasarlamak ve yapmak özel bir bilgi ve yetenek gerektirmektedir (Olaç, 2013: 1).
Bütün film türlerinde oyuncunun gerçeğe yaklaştırılması ya da fantastik durumunu yönetmek amacıyla yapılan giyim ve giydirme uygulamaların tümüne kostüm denilmektedir. Kostüm oyuncunun tamamlayıcısıdır (Orhon, 1998: 52).
Şekil- 9: Kostüm Çalışması Yapılma Sırasındaki Çekilen Fotoğraf Kuyruğun Misina İle Hareketlenmesi Anı
Kaynak: (http://www.ensonhaber.com/galeri/adim-adim-korku-filmi#15 )
Kostümler karakterlerin tanınmasını sağlarlar. Renk seçimi kostüm tasarımında önemli bir konudur. Dekor içinde kostümün silinmemesine dikkat etmek gerekmektedir. Yönetmenler bazen dekorla kostümün aynı renk olmasını isteyebilir bu durum da belirgin olan diğer renkler görünür olacaktır, aynı renkler bütün gibi görünecektir. Korku filmlerinde de kostüm kullanımı oldukça yaygındır. Kostümler karakterlerin oluşumunu destekleyici unsurlar taşımaktadırlar (Bordwell ve Thompson, 2009: 122).
Şekil- 10: Dekor, Makyaj, Kostüm Çalışmasının Ve Diğer Unsurların tamamlandığı Korku Filmi Çekimden Bir Sahne
Kaynak: (http://www.ensonhaber.com/galeri/adim-adim-korku-filmi#15 )
1.11. Korku Filmlerinde Özel Efektler ve Efektler ile Anlatım
Sinemanın her türünde olduğu gibi korku türünde de efekt kullanımı önemli bir yere sahiptir. Efekt kullanımı teknolojinin gelişmesine paralel olarak giderek artmıştır. Çekim işlemi tamamlanan ya da yapılarken görüntüdeki ve sesteki bir takım değişikleri kapsayan işlemlerdir. Günümüzde anlatımı arttırmak için sık rastladığımız ve şaşkınlıkla izlediğimiz birçok sahnede kullanılmaktadır. Gerçekte olmayan görüntülerin gerçeklik hissi oluşturularak yapılması işlemidir. Maliyetinin uygun olmasından dolayı sık tercih edilen uygulamadır. Yangın, sis, kan, patlama gibi sahnelerin bilgisayar tabanlı sistemlerle, gerçek sahnelerin üzerine uyarlanmasıyla olmaktadır (Yudigil ve Zinderen, 2014: 373).
1.11.1. Korku Filmlerinde Chroma Key Kullanımı
Sinema ve televizyonda yaygın olarak kullanılan özel efekt tekniğidir. Teknik olarak renklerin yönetimine izin veren bir yöntemdir. Kullanıcıların video akışındaki seçilen rengin yerine başka bir resim veya video akışı ile mevcut görüntünün değiştirmesine olanak veren tekniktir. Gelişen teknoloji ile chromakey uygulamaları kolaylaşmış bilgisayar ve cep telefonu uygulamaları ile yapılabilir duruma gelmiştir. Bu durum chromakey yapım maliyetleri düşürmüştür. İzleyicilere, oyuncuların
olmadıkları yerlerde veya olmadıkları şekilde gösterimini sağlamaktadır. Korku ve aksiyon türü filmlerde kullanımına oldukça sık görünmektedir (Corda, vd., 2014: 2).
Şekil- 11: Chroma Key Yapımı Örneği
Kaynak: (https://tr.pinterest.com/pin/353251164502187005/)
1.11.2. Üç Boyutlu Korku Filmleri
Anlatımı arttırma amacıyla özel teknikler kullanılarak çekimleri gerçekleştirilen filmlerdir. Korku sinemasında anlatım çok önemlidir. Anlatımı ve gerçekliği arttırmak için günümüzde sık kullanan bir tekniktir. İzleyiciler evlerinde ve sinemada üçüncü boyutlu görme amacıyla özel yapım gözlükler kullanmaktadırlar. Gözlükler üçüncü boyut olan derinlik boyutu algısını belirgin duruma getirirler. Bunun için farklı çalışma prensiplerine sahip gözlük türleri bulunmaktadır. Amaç derinlik algısını arttırarak inandırıcılığı arttırmaktır (Kırık ve Kozan, 2015: 296).
Şekil- 12: Üç Boyutlu Gözlüklere Bir Örnek
Kaynak: (https://www.3dgozluk.com/3d-gozluk-cesitleri-nedir-3dglasses-3-boyutlu-gozlukler/)
1.11.3. Üç Boyuttan Fazla Boyutlu Korku Filmleri
Korku filmlerinde inandırıcılığı yani korkuyu arttırmak için üç boyuttan fazla boyutlu film kullanımı günümüzde giderek artmaktadır. İnandırıcılığın üst düzeylere çıktığı bu tarz filmler izleyiciler üzerinde oldukça etkili ve korkutucudur. Görselliğin üzerine, ses derinlik, titreşim, sıcaklık, soğukluk, rüzgâr, yağmur, yıldırım düşmesi, koku, uçma, düşme gibi çoğaltılabilen efektlerle filmlerin korkutuculuğunun arttırması amaçlanmıştır. Filmlerin efekt sayısı yani boyutu ne kadar artarsa artsın filmin kalitesi, filmin içeriği ve diğer mizansenlerinde iyi olması gerekmektedir (Sönmez, 2010: 1 ).
2.BÖLÜM
KORKU FİLMLERİNDE KULLANILAN IŞIK YÖNTEMLERİ
Sinemanın tüm türleri ve alt türlerinde de olduğu gibi korku filmlerinde de ışık yöntemlerinin kullanımı büyük öneme sahiptir. Sinemada ışık kullanımı, sinemadaki hareketi görebilmemiz için gereklidir. Sinema çerçevesindeki karanlık ve aydınlık alanlar konunun anlatımı için ve ilginin belirli yönlere hareket etmesini sağlar. Aydınlık olan alanlar ilgimizi çekerken karanlık alanlar ilgimizi azaltır. Işık kullanımı dokuları belirgin hâle getirmek için de önemli bir araçtır. Aydınlatma zamanı, rengi, ışığın yönünü, dokuyu ortaya çıkartır tüm film türlerinin en iyi anlatım aracıdır. Bu aracın kökenlerini, ilkelerini, terimlerini ve kullanımını bilmek tüm sinema türleri ve korku filmi türleri için, anlatımın nasıl şekillendirileceğinin bilinmesi demektir (Bordwell ve Thompson, 2009: 124).
2.1. Film Işıklandırmasının Kökenleri
Sinema bir konun resimlerle anlatılmasıdır, ışıklandırma ise bir konuyu resimlerle anlatmak için sinema sahnesindeki gerekli ortamı yaratır. Anlatılmak istenen konu senaryodaki öykünün gerçekçiliğidir. Gerçekçilik ise mekân şartlarının da yapay algılanmaması ve aslına uygun hale getirilmesiyle oluşturulur. Kamera ve görüntüleme teknikleri söz konusu olduğunda sahne dekor ve ışıklandırmada doğala ulaşabilmek veya etkiyi artırması amacı ile doğal uygulamaların biraz daha abartılması gibi farklı uygulamalar da yapılmıştır (Brown, 2010: 1).
Sinemanın ilk dönemlerinde konuyu anlatabilmek için başlarda doğal ışıklar kullanılmıştır. Doğal ışıklar başlangıçta gün ışığı ve ateştir. Günümüzde ateş hala kullanılmaktadır. Çünkü bazı sebeplerden dolayı neredeyse kusursuzdur. Alev ışığı parlak ve sıcak olarak tanımlanmaktadır, güvenilirlik, sıcaklık ve çekicilik verir. Çekiciliği doğada korunma, ısınma ve etrafında toplanmayı aklımızda çağrıştırır. Alevlerin iniş ve çıkışı dans ediyormuş gibi izlenim vermektedir, titreyerek bakışları kendine çeken odağı oluşturur. Brown’ın ifadesine göre; “Ateş ilk yakıldığında
güçlü, parlak ve alevlidir, zaman geçtikçe duygular gibi içe dönüp gözler ağırlaştıkça, o da giderek ağırlaşarak söner’’ (Brown, 2010: 1).
Etrafında toplanan insanlara bir şeyler anlatmak için ya da avdan dönen bir avcı için kusursuzdur. Zaman içinde yazılı metinlerin çoğalması ve geniş seyirci topluluklarına ulaşma gereksinimi ortaya çıkmasıyla daha fazla ışığa gereksinim duyulmuştur. Bu yüzden gündüz gösterileri yaygınlaşmıştır (Brown, 2010: 1).
Oyunlar, genellikle şafakta başlayıp hava kararana kadar oynanmıştı. Başlangıçta oyunlar dekor, sahne, kostüm veya efektlere fazla önem verilmeden yalnızca sözlerin gücüne dayalı oynanıyordu. Daha sonraları asillerin evlerinde yapılan gösteriler giderek çoğaldı. Kapalı mekânlarda oynanan bu oyunlar için aydınlatma mum ve meşalelerle sağlanıyordu. Günümüz tarzındaki oyunlar, İngiliz mimar Inigo Jones’un kostüm ve dekorlarla sunduğu oyunlarıyla şekillenmiştir (Brown, 2010: 2).
Şekil- 13: Ateş Etrafında Toplanmış İnsanlar Örneği
Kaynak: (http://gezginetek.blogspot.com.tr/2014/08/)
Oyunların ya da görüntülerin etkisinin büyük bir kısmı ışığın yönlendirilmesiyle oluşur. Günümüz tiyatro ve sinemasında görmemizi sağlayan ışık aydınlatmadan fazlasıdır. Çerçevede bulunan aydınlık karanlık kısımlar konunun yaratılmasında katkıda bulunur. Nesnelere ve aksiyonlara ilgi çeker, ilgiyi yönlendirir (Bordwell ve Thompson, 2012: 131).
