Zaman Temelli İş Aile Çatışması, Düşük Başarı Hissi ve İş Tatmini İlişkisi: Doktora Yapan Araştırma Görevlileri Üzerinde Bir Araştırma

(1)

Zaman Temelli Aile Çat mas , Dü ük Ba ar Hissi ve Tatmini...

1 Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Ara rmalar Dergisi, 2013, Y l:1, Cilt:1, Say :4 Zaman Temelli Aile Çat mas , Dü ük Ba ar Hissi ve Tatmini li kisi: Doktora Yapan Ara rma Görevlileri Üzerinde Bir Ara rma

Ara . Gör. Mustafa ARAS

Sakarya Üniversitesi letme Fakültesi

letme Bölümü maras@sakarya.edu.tr

Ara . Gör. Ahmet KARAK RAZ

Sakarya Üniversitesi letme Fakültesi

letme Bölümü akarakiraz@sakarya.edu.tr

Özet

Bu çal man n amac , doktora yapan ara rma görevlilerinin ya ad klar zaman temelli i aile çat mas , dü ük ba ar hissi ve i tatmini düzeylerini belirlemek; demografik de kenler aç ndan i aile çat mas , dü ük ba ar hissi ve i tatmini düzeylerinin farkl la p farkl la mad tespit etmektir. Ayr ca zaman temelli i aile çat mas , dü ük ba ar hissi ve i tatmini aras nda bir ili kinin olup olmad da tespit etmek di er bir amaçt r. Bu ba lamda bir devlet üniversitesinde doktora yapan ara rma görevlilerine elden ve online olarak anketler gönderilmi ve toplanan 112 anket analize tabi tutulmu tur. Analiz sonuçlar na göre zaman temelli i aile çat mas ile i tatmini aras nda ve dü ük ba ar hissi ile i tatmini aras nda negatif bir ili ki saptanm r.

Anahtar Kelimeler: Aile Çat mas , Tatmini, Dü ük Ba ar Hissi, Ara rma Görevlisi

Relationship Among Time Based Work- Family Conflict, Personal Accomplisment and Job Satisfaciton: A Study on Doctoral Research

Assistants Absract

The purpose of this study is to determine the time based work-family conflict, personel accomplisment and job satisfaction level of doctoral research assistants and to answer the question that if time based work-family conflict, personal accomplishment and job satisfaction levels of doctoral research assistants differs according to demographic variables. It is also aimed to determine if there was a relation among time based work-family conflict, personal accomplisment and job satisfaction. In this context, 112 survey datas which were gathered from doctoral research assistants were analyzed. As a result, a negative correlation between time based work-family conflict and job satisfaction; and also between personal accomplisment and job satisfaction was found.

Keywords: Work Family Conflict, Job Satisfaciton, Personal Accomplisment,

Research Assistant

(2)

M. ARAS, A.KARAK RAZ

2 Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Ara rmalar Dergisi, 2013, Y l:1, Cilt:1, Say :4 Giri

Günümüz i dünyas n önemli sorunlar ndan biri de i ve aile alanlar aras nda ya anan çat mad r. Çal anlar n i lerinin yo unlu u aile hayatlar olumsuz etkilemekte, hem ki inin hem de ailesinin mutlulu unu azaltmaktad r. Kendisinin ve ailesinin mutlu olmad bir çal an n i ini sevmesi ve performans n yüksek olmas ise beklenemez. tatmini yüksek olmayan çal anlar n da kurumlar na verece i katk s rl olacakt r. Ayr ca i aile çat mas ya ayan çal anlar n tükenmi lik seviyelerinin de yüksek olmas beklenir. Bu çal mada, doktora yapan ara rma görevlilerinin doktora ders dönemi ve tez yazma sürecindeki zaman bask ndan dolay i aile çat mas ya ay p ya amad klar , tükenmi lik alt boyutlar ndan olan ba ar hissi seviyeleri ve i tatmini seviyeleri belirlenecek; zaman temelli i aile çat mas , dü ük ba ar hissi ve i tatmininin demografik de kenler baz nda farkl la p farkl la mad ara lacakt r. Ayr ca zaman temelli i aile çat mas , dü ük ba ar hissi ve i tatmini aras nda bir ili ki olup olmad da tespit edilmeye çal lacakt r. Doktora e itiminin me akkatli bir süreç olmas , belirli bir süre ile s rl olmas ve üniversitedeki di er i ler göz önünde bulunduruldu unda (idari i ler, ö renci dan manl klar , ders asistanl , vb.) doktora yapan ara rma görevlilerinin i aile çat mas , dü ük ba ar hissi ve i tatmini aç ndan durumlar ortaya koymak bu çal man n amac olu turmaktad r. 1. Aile Çat mas

Rol çat mas , ayn anda iki ya da daha fazla rol gereklerinden birine uyulmas durumunda di er rolü yerine getirememe durumudur. Çar kç (2002) ise rol çat mas “ki inin üstelenmi oldu u birden fazla rolle ilgili olarak iki veya

daha fazla bask unsurunun ayn anda ortaya ç kmas ve rollerden birinin gereklerini yerine getirmenin di er rolün gereklerini yerine getirmesini zorla rmas ” eklinde tan mlamaktad r. Örgütlerdeki rol belirsizli i,

beklenen ve alg lanan rollerdeki farkl k, ki inin özellik ve yetenekleri ile rol gereklerinin uyumsuzlu u, roldeki de imler rol çat mas na neden olmaktad r (Çar kç , 2002).

aile çat mas rol çat mas n özel bir türüdür. aile çat mas ve aile i çat mas iki yönlüdür. Bir tarafta ya anan çat ma di er taraf etkilemektedir. Bu çal mada literatürde üzerinde daha fazla durulan i aile çat mas ele al nacakt r. aile çat mas , i ve aile alanlar ndan gelen rol bask lar n kar kl olarak çat ma içinde olmas r (Greenhaus ve Beutell, 1985: 77).

aile çat mas nda i in rolleri ön planda tutulmakta ve aile ihmal edilmektedir. Burada i in ön planda tutulmas n sebebi ki inin ailesinin ihtiyaçlar kar lamak için çal mak zorunda olmas ve ailenin bu durumu anlay la kar lamas r. Yani ki i i in rol gereklerini yapmakta aile rol gereklerini ikinci planda tutmaktad r.

aile çat mas üç farkl ekilde ortaya ç kabilmektedir. Bunlar; zaman temelli i aile çat mas , gerilim temelli i aile çat mas ve davran temelli i aile çat mas r (Greenhaus ve Beutell, 1985: 77).

(3)

3 Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Ara rmalar Dergisi, 2013, Y l:1, Cilt:1, Say :4 Zaman temelli i aile çat mas : bu çat ma türünde zaman n k tl olmas çat man n ana sebebidir. Bireyin bir rolün gereklerini yerine getirmek için harcad zaman di er rolün yerine getirmesini engellemektedir ve çat ma ya anmaktad r (Greenhaus ve Beutell, 1985: 77). hayat na ait de kenler sebebiyle aileye ait zamandan çal yorsa i aile çat mas ndan bahsedilebilir. kaynakl de kenler; haftal k çal ma saatlerinin fazla olmas , fazla mesai kl , çal ma saatlerinin düzensiz olmas ve çal ma saatlerinin esnek olup olmamas r.

Gerilim temelli i aile çat mas : ki inin i rollerinden kaynaklanan gerilim,

endi e, yorgunluk, al nganl k ve sinirlilik halini ailesine yans tmas durumunda ortaya ç kar (Greenhaus ve Beutell, 1985: 80). Gerginlik temelli

aile çat mas n de kenleri olarak rol belirsizli i, a i yükü, i taleplerinin fazla olmas , lider ve i arkada lar ile etkile imin kötü olmas say labilir (Özen ve Uzun, 2005: 132).

Davran temelli i aile çat mas : bir rol için geçerli olan davran biçiminin

di er rol biçimine uymamas r (Greenhaus ve Beutell, 1985: 81). ya am nda h rsl , sert olan ki inin evde de ayn davran lar göstermesi durumunda davran temelli i aile çat mas ya anm olur.

2. Dü ük Ki isel Ba ar Hissi

Literatürde en çok at fta bulunulan ve en yayg n ekilde kabul gören tükenmi lik tan Christina Maslach yapm r. Maslach’ n tükenmi lik tan öyledir; “bireyin i i dolay ile sürekli di er insanlarla yüz yüze çal mak durumunda kalmas ve bu esnada yo un duygusal taleplerle kar la mas sonucu ya ad duygusal tükenme, duyars zla ma ve dü ük ki isel ba ar hissi” (Maslach vd., 2001:399).

Maslach’ n tükenmi lik tan nda yer alan üç boyutu aç klamak gerekirse;

Duygusal Tükenme: Tükenmi li in birey düzeyinde boyutunu temsil etmekte

olup “bireyin duygusal ve fiziksel kaynaklar nda azalmay ” ifade etmektedir (Maslach, 2006: 38). Duygusal tükenme; gerilim, kayg , fiziksel yorgunluk ve uykusuzluk ile ili kili olarak gerginli i temsil eder (Lee ve Ashford, 1990).

Duyars zla ma: Bu boyut tükenmi li in ki iler aras boyutunu olu turur

(Maslach, 2006). Lee ve Ashforth’a (1990) göre duyars zla ma; istenmeyen taleplere ve alg lanan tehditlere kar bir savunma mekanizmas olu turman n bir eklidir.

Dü ük Ki isel Ba ar Hissi: Maslach’a göre bu boyut ki inin kendini olumsuz

de erlendirme e iliminde olmas ifade eder. Bu boyutu ya ayan bireyler sürekli olarak kendilerine “ Ben ne yap yorum?” , “Ben neden buraday m?” , “Benim bu i i seçmem bir hata m yd ?” gibi sorular sorarlar (Maslach, 2006). Dü ük ki isel ba ar hissi; yetersizlik, ba ar zl k duygusu, dü ük moral, i verimlili inde azalma, dü ük üretkenlik, ki ileraras anla mazl k, sorunlarla ba a ç kmada yetersiz kalma, benlik sayg nda (öz sayg da azalma) gibi

(4)

4 Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Ara rmalar Dergisi, 2013, Y l:1, Cilt:1, Say :4 belirtiler ile karakterize edilir (Sürgevil, 2006: 45).

itim alan ndaki tükenmi lik ara rmalar n ço u ö retmenler üzerinde yap lm olup (Dericio ullar vd., 2007) akademik personel üzerinde yap lan tükenmi lik çal malar azd r. Melendez ve Guzman (1983) “Tükenmi lik: Yeni Akademik Hastal k” adl kitab nda; ö retim elemanlar n ö rencilerle yo un bir ileti imin içinde olmas , yay n yapma ve ba ar olma bask ve fazla idari yüke ba olarak akademisyenli in tükenmi lik olgusuyla kar la an bir meslek grubu oldu unu söylemektedir (Ergin, 1995: 38). Akademik mesleki sayg nl n azald dü üncesi, kadro s nt , yetersiz ücret, çal ma ortam n yetersizli i ve i yükünün fazla olmas gibi nedenler tükenmi li i artt ran nedenler olarak dü ünülmektedir (Gillespie vd., 2001: 55).

Akademisyenler örnekleminde gerçekle tirilen çal malarda akademisyenlerin genel olarak dü ük düzeyde bir tükenmi li e sahip olduklar (Özdemir, 2001; Ergin, 1995; Karab k vd., 2008; Budak ve Sürgevil, 2005); tükenmi lik alt boyutu olan ki isel ba ar düzeyinin ise yüksek oldu u tespit edilmi tir (Budak ve Sürgevil, 2005). Dericio ullar vd. (2007) taraf ndan gerçekle tirilen çal mada ise ara rma görevlilerinin ki isel ba ar düzeyinin di er ö retim elemanlar na göre daha dü ük oldu u sonucuna var lm r. aile çat mas ve tükenmi lik ile ilgili yap lan ara rmalarda ise i aile çat mas ve tükenmi lik aras nda pozitif yönlü bir ili ki tespit edilmi tir (Lambert vd., 2010; Kossek ve Ozeki, 1999; Bragger vd., 2005; Jourdain ve Chenevert ,2010; Karatepe ve Tekinku , 2006; Uysal, 2007).

3. Tatmini

tatmini farkl ekilde tan mlanmaktad r. tatminini Hackman ve Oldham (1975) “çal anlar n i inden duydu u mutluluk”, Vroom (1964) “ ki inin i ine kar besledi i olumlu duygusal durum” Akçamete vd. (2001) ise “i görenin le ilgili de erlerinin i yerinde kar lanmas ” eklinde tan mlam r.

sacas i tatmini ki inin i ini sevmesi, i inde mutlu olmas r.

Yap lan ara rmalarda özerklik, tan nma, ücret, terfi imkanlar , bölüm ba kan ve bölümdeki meslekta larla ili kiler, ara rma için zaman, çal ma saatleri, i güvenli i ve fiziksel çal ma artlar gibi faktörlerin akademisyenlerin i tatminini etkiledi i (Busch vd., 1998; Lacy ve Sheehan, 1997; Olsen, 1993; Ward ve Sloane, 2000; Byrne vd., 2012) bulunmu tur.. Cinsiyet, ya , medeni durum, çal ma alan gibi demografik de kenlerin i tatmini aç ndan farkl la p farkl la mad n incelendi i çal malarda sosyal bilimler alan nda çal anlar n fen bilimleri alan nda çal anlara göre daha az i tatminine sahip oldu u (Bilge vd., 2007), cinsiyet (Bilge vd., 2007; irin, 2009; Byrne vd., 2012) ve medeni durum aç ndan bir farkl k olmad (Bilge vd., 2007) tespit edilmi tir.

aile çat mas ile i tatmini aras nda negatif yönlü anlaml bir ili ki oldu unu gösteren çok say da çal ma vard r (Bragger vd., 2005; Carlson vd.,

(5)

5 Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Ara rmalar Dergisi, 2013, Y l:1, Cilt:1, Say :4 2000;Fryee ve Breaugh, 2004; Powell ve Greenhaus, 2006; Parasuman ve Simmers, 2001; Özdevecio lu ve Doruk, 2009; Uysal, 2007; Öcal ,2008; Kossek ve Ozeki, 1998; Wayne vd., 2004).

4. Yöntem

4.1. Ara

rman n Amac

Bu ara rman n amac 50/d ve ÖYP 33/a kadrolu (bilgi için bak z http://mevzuat.basbakanlik.gov.tr) doktora yapan ara rma görevlilerinin gerek bulunduklar kadro sebebiyle doktora e itimlerini belirtilen sürede bitirme bask gerekse de doktora e itiminin zor ve me akkatli bir süreç olmas sebebiyle ya ad klar zaman temelli i aile çat mas düzeyi, ki isel ba ar hissi ve i tatmini düzeyini ölçmek ve demografik de kenler aç ndan bir farkl k olup olmad tespit etmektir. Ayr ca zaman temelli i aile çat mas , ki isel ba ar hissi ve i tatmini aras nda bir ili ki olup olmad ara rma görevlisi örnekleminde sorgulamak bu çal man n bir di er amac r.

4.2. Ara rman n Evreni ve Örneklemi

Ara rman n evrenini bir devlet üniversitesinde doktora yapan ara rma görevlileri, ara rma örneklemini ise ara rmaya kat lan 112 ara rma görevlisi olu turmaktad r. Ara rman n örneklemini olu turmak için kolayda örnekleme tekni i kullan lm r.

4.3. Verilerin Toplanmas ve Ölçekler

Ara rmada nicel veri toplama yöntemlerinden anket tekni i kullan lm , veriler online anket ve elden anket yolu ile 20 Kas m 2012- 20 Ocak 2013 tarihleri aras nda toplanm r. Anket demografik sorulardan, zaman temelli i aile çat mas ölçe i, i tatmini ölçe i ve ki isel ba ar hissi ölçe inden olu maktad r.

Zaman temelli i aile çat mas ölçmek için Lambert vd. (2006) taraf ndan geli tirilen 7 ifadeden olu an zaman temelli i aile çat mas ölçe i; tatmin düzeylerini ölçmek amac yla Rusbult ve Farrell (1983; akt. Pasewark ve Viator, 2006) taraf ndan geli tirilen ve daha sonra di er ara rmalarda (Pasewark ve Viator, 2006; Ketchand ve Strawser, 1998; Yurtseven, 2008) kullan lan 6 ifadeden olu an i tatmini ölçe i kullan lm r. Kullan lan 5’li likert ölçe inde 1 Hiç kat lm yorum 5 ise Kesinlikle kat yorum eklindedir. Ki isel ba ar hissi düzeyini ölçmek için ise Maslach taraf ndan geli tirilen tükenmi lik ölçe inin 8 ifadeden olu an ki isel ba ar ölçe i kullan lm r. Ki isel ba ar hissini ölçmek için kullan lan 5 ‘li likert ölçe inde 1 Her zaman 5 ise Hiçbir zaman eklindedir.

4.4. Ara rman n Hipotezleri

H1: Cinsiyet ile zaman temelli i - aile çat mas aras nda anlaml bir fark vard r.

(6)

6 Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Ara rmalar Dergisi, 2013, Y l:1, Cilt:1, Say :4 H2: Medeni durum ile zaman temelli i - aile çat mas aras nda anlaml fark vard r.

H3: Çocuk sahibi olma ile zaman temelli i - aile çat mas aras nda anlaml fark vard r.

H4: Çal ma alan ile zaman temelli i - aile çat mas aras nda anlaml fark vard r.

H5: Doktora e itim a amas ile zaman temelli i - aile çat mas aras nda anlaml fark vard r.

H6: Cinsiyet ile ki isel ba ar hissi aras nda anlaml fark vard r. H7: Medeni durum ile ki isel ba ar hissi aras nda anlaml fark vard r. H8: Çal ma alan ile ki isel ba ar hissi aras nda anlaml fark vard r.

H9: Doktora e itim a amas ile ki isel ba ar hissi aras nda anlaml fark vard r.

H10: Çal ma alan ile i tatmini aras nda anlaml fark vard r.

H11: Doktora e itim a amas ile i tatmini aras nda anlaml fark vard r. H12: Zaman temelli i - aile çat mas ile ki isel ba ar hissi aras nda negatif yönlü bir ili ki vard r.

H13: Zaman temelli i - aile çat mas ile i tatmini aras nda negatif yönlü bir ili ki vard r.

H14: Dü ük ba ar hissi ile i tatmini aras nda negatif yönlü bir ili ki vard r. 5.Bulgular

Ara rmaya kat lan ara rma görevlilerinin %64,3’ü erkek, %59,9’u evli, evli olanlar n %65,5’inin e i çal makta, evli olanlar n %64,9’unun hiç çocu u yok, kat mc lar n %88,9’u sosyal destek almamakta, ara rma görevlilerinin %49,1 Fen bilimleri enstitüsünde %50,9’u ise Sosyal bilimler enstitüsünde kay tl olup, %52,3’ü tez a amas ndad r.

Ara rmada kullan lan ölçeklerin güvenirlilik analizi yap lm ve zaman temelli i aile çat mas için =0,821, dü ük ki isel ba ar için =0,656 ve i tatmini için =0,827 de erleri bulunmu tur. Ölçeklerin güvenilir oldu u söylenebilir.

Zaman temelli i aile çat mas düzeyinin cinsiyet, çocuk sahibi olma, doktora itim a amas (ders veya tez) ve çal ma alan na (sosyal bilimler veya fen bilimleri) göre farkl la p farkl la mad test etmek için Ba ms z Örneklemler T Testi yap lm ve anlaml bir farkl k saptanmam r. Zaman temelli i aile çat mas düzeyinin ise medeni durum de kenine göre farkl la saptanm r. Evli ara rma görevlileri ( evli=25,98; bekar=22,89; p=0,002) bekar ara rma görevlilerine göre daha fazla zaman temelli i aile çat mas ya amaktad r.

(7)

7 Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Ara rmalar Dergisi, 2013, Y l:1, Cilt:1, Say :4 Ki isel ba ar hissi düzeyinin cinsiyet, medeni durum, doktora e itim a amas (ders veya tez) ve çal ma alan na (sosyal bilimler veya fen bilimleri) göre farkl la p farkl la mad test etmek için Ba ms z Örneklemler T Testi yap lm ve anlaml bir farkl k saptanmam r.

tatmini düzeyinin doktora e itim a amas ve çal ma alan na göre farkl la p farkl la mad test etmek için Ba ms z Örneklemler T Testi yap lm ve anlaml bir fark bulunamam r.

Tablo 1. Ara rma De kenlerine Ait Betimleyici statistikler ve De kenler Aras Korelasyon De erleri

De kenler Ort. Std.

Sapma

1 2 3

1. Zaman temelli i aile çat mas

24,4643 5,477 1

2. Dü ük Ba ar hissi 20,3571 3,515 -,003 1

3. Tatmini 20,8036 4,948 -,296** _-,228* ₁

**Korelasyon 0,01 düzeyinde anlaml r, n=112 *Korelasyon 0,05 düzeyinde anlaml r, n=112

Doktora yapan ara rma görevlilerinin ya ad klar zaman temelli i aile çat mas , ba ar hissi ve i tatmini derecesini bulmak amac yla kat mc lar n ölçeklerde sorulan sorulara verdikleri puanlar toplanm ve daha sonra elde edilen puanlar ifade say na bölünerek ortalama de erler tespit edilmi tir. Tablo 1’deki bulgulara göre kat mc lar orta düzeyde zaman temelli i aile çat mas ya amaktad rlar ( =24,4643), kendilerini ba ar görmemekte, orta düzeyde bir ba ar ya sahiptirler ( =20,3571) ve i tatmini aç ndan orta düzeyde bir i tatminine sahiptirler ( =20,8036). De kenler aras ndaki ili kiyi tespit etmek amac yla korelasyon analizi yap lm r. Analiz sonuçlar na göre zaman temelli i aile çat mas ile i tatmini aras nda negatif yönlü bir ili ki (r= -0,296), dü ük ba ar hissi ile i tatmini aras nda negatif yönlü bir ili ki (r= -0,228) vard r. aile çat mas ya ayanlar n ba ar düzeylerinin dü ük olmas beklenmesine ra men bu çal mada zaman temelli

(8)

8 Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Ara rmalar Dergisi, 2013, Y l:1, Cilt:1, Say :4 Tablo 2. Zaman Temelli aile Çat mas ve Dü ük Ki isel Ba ar

Hissinin Tatmini Üzerindeki Etkisi

Ba ms z De kenler

a Tatmini

Zaman temelli i aile çat mas -0,297**

Dü ük ki isel ba ar hissi -0,229*

R2 _0,141

F 8,909**

**p<0,01, *p<0,05

a _{standardize edilmi beta katsay lar}

Ba ms z de ken olarak tan mlanan zaman temelli i aile çat mas ve dü ük ki isel ba ar hissinin i tatmini üzerindeki etkisini belirlemek için çoklu regresyon analizi yap lm r. Tablodaki F de erinden zaman temelli i aile çat mas ve dü ük ki isel ba ar hissi ile i tatmini aras ndaki ili kinin p<0,01düzeyinde istatistiksel olarak anlaml oldu u anla lmaktad r. Ayr ca R2_{de erine ba} _{olarak zaman temelli i aile çat mas ve dü ük ki isel ba ar} hissi de kenlerinin; ara rma görevlilerinin i tatmini düzeyindeki de imin oldukça küçük bir k sm aç klad klar söylenebilir. Regresyon analizi sonucunda zaman temelli i aile çat mas ve dü ük ki isel ba ar hissinin i tatmini üzerinde olumsuz etkisinin oldu u bulunmu tur.

Ara rmada ileri sürülen hipotezler ile ilgili bulgular a daki tabloda özetlenmi tir.

Tablo 3. Hipotez Testi Sonuçlar

H1: Cinsiyet ile zaman temelli i - aile çat mas aras nda anlaml fark

vard r.

Red

H2: Medeni durum ile zaman temelli i - aile çat mas aras nda anlaml

fark vard r.

Kabul

H3: Çocuk sahibi olma ile zaman temelli i - aile çat mas aras nda

anlaml fark vard r.

Red

H4: Çal ma alan ile zaman temelli i - aile çat mas aras nda anlaml

fark vard r.

Red

H5: Doktora e itim a amas ile zaman temelli i - aile çat mas aras nda

anlaml fark vard r.

Red

H6: Cinsiyet ile ki isel ba ar hissi aras nda anlaml fark vard r. Red

H7: Medeni durum ile ki isel ba ar hissi aras nda anlaml fark vard r. Red

H8: Çal ma alan ile ki isel ba ar hissi aras nda anlaml fark vard r. Red

H9: Doktora e itim a amas ile ki isel ba ar hissi aras nda anlaml fark

vard r.

(9)

9 Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Ara rmalar Dergisi, 2013, Y l:1, Cilt:1, Say :4 H10: Çal ma alan ile i tatmini aras nda anlaml fark vard r. Red

H11: Doktora e itim a amas ile i tatmini aras nda anlaml fark vard r. Red

H12: Zaman temelli i - aile çat mas ile ki isel ba ar hissi aras nda

negatif yönlü bir ili ki vard r.

Red

H13: Zaman temelli i - aile çat mas ile i tatmini aras nda negatif yönlü

bir ili ki vard r.

Kabul

H14: Dü ük ba ar hissi ile i tatmini aras nda negatif yönlü bir ili ki

vard r.

Kabul

Sonuç Ve Öneriler

Günümüzde artan i yükü ile çal anlar daha fazla zamana ihtiyaç duymakta, yerinde bitiremedi i i leri için ya eve i götürmekte ya da i yerinde daha fazla zaman geçirerek i lerini bitirmeye çal maktad r. lerini bitirmek için ailesine harcamas gereken zaman i için kullanan çal anlar bir noktadan sonra çat ma ya amakta bu durum ise çal an n i performans ve i tatminini olumsuz etkilemektedir. ve ailesi aras nda çat ma ya ayanlar n tükenmi olmas ilerleyen a amada kar la lacak önemli bir sorundur. Bu ara rmada zaman temelli i aile çat mas , dü ük ki isel ba ar ve i tatmininin demografik de kenler aç ndan farkl k gösterip göstermedi i doktora yapan ara rma görevlileri örneklemiyle ara lm r. Ara rma bulgular na göre cinsiyet, medeni durum, çocuk sahibi olma, doktora e itim amas (ders veya tez) ve çal ma alan (sosyal bilimler veya fen bilimleri) de kenleri i tatmini ve dü ük ki isel ba ar aç ndan farkl k arz etmemektedir. Zaman temelli i aile çat mas n medeni duruma göre farkl k gösterdi i evli olanlar n bekâr olanlara göre daha fazla çat ma ya ad klar ; cinsiyet, çocuk sahibi olma, doktora e itim a amas (ders veya tez) ve çal ma alan (sosyal bilimler veya fen bilimleri) de kenleri aç ndan ise bir farkl k olmad bulunmu tur. Düzey olarak bak ld nda ara rma görevlilerinin orta düzeyde i tatmini ve ba ar hissine sahip olduklar , orta düzeyde zaman temelli i aile çat mas ya ad klar söylenebilir. Ayr ca zaman temelli i aile çat mas ile i tatmini aras nda ve dü ük ba ar hissi ile i tatmini aras nda negatif yönlü bir ili ki bulunmu tur.

Doktora yapan ara rma görevlileri gelece in ö retim üyeleri oldu undan bu ki ilerin i tatminlerinin daha yüksek olmas , moral ve motivasyonlar n yüksek olmas için i aile çat ma düzeylerinin dü ük olmas istenir. Bu ba lamda kurum yöneticileri ara rma görevlileri ile görü erek tatminsizlik yaratan ko ullar belirlenmeli ve i ile ilgili olumsuz durumlar düzeltilmelidir. Ayr ca idari i , ö renci dan manl ve ders asistanl konular gözden geçirilmeli ve a i yükü bölümdeki di er çal anlara adaletli ekilde

(10)

10 Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Ara rmalar Dergisi, 2013, Y l:1, Cilt:1, Say :4 da lmal r. Ara rma görevlilerinin kendilerini daha iyi yeti melerine yönelik fiziksel artlar iyile tirilmeli, uygun çal ma ve ara rma olanaklar sunulmal r.

Kaynakça

Akçamete, G., Kaner, S. ve Sucuo lu, B. (2001), Tükenmi lik i doyumu ve

ki ilik. Ankara, Nobel Yay nlar .

Bilge, F., Akman, Y. ve Kelecio lu, H. (2007), “Ö retim Elemanlar n Doyumlar n ncelenmesi”, Hacettepe Üniversitesi E itim Fakültesi

Dergisi, 32, s.32-41.

Bragger, J.D., Rodriguez-Srednicki, O., Kutcher, E.J., Indovino, L.ve Rosner, E. (2005), “Work Family Conflict, Work family culture and Organizaitonal Citizenship Behavior Among Teachers”, Journal of

Business and Psychology, 20(2), s.303-324.

Budak, G. ve Sürgevil, O. (2005), “Tükenmi lik ve Tükenmi li i Etkileyen Örgütsel Faktörlerin Analizine li kin Akademik Personel Üzerinde Bir Uygulama”, D.E.Ü. BF Dergisi, 20(2), s.95-108.

Busch, T., Fallan, L., ve Pettersen, A. (1998), “Disciplinary differences in job satisfaction, self efficacy, goal commitment, and organizational commitment among faculty employees in Norwegian colleges: An empirical assessment of indicators of performance”. Quality in Higher

Education, 4(2), s.137–157.

Byrne, M., Chughtai, A.A., Flood, B.ve Pauline, W. (2012), “Job satisfaction among accounting and finance academics: empirical evidence from Irish higher education institutions”, Journal of Higher Education Policy

and Management, Vol. 34, No. 2, s.153-167

Carlson, D. S., Kacmar, K. M.ve Williams, L. J. (2000), “Construction and Initial Validation of a Multidimensional Measure of Work Family Conflict”, Journal of Vocational Behavior, 56, s.249-276.

Çar kç , . (2002), “Çal anlardaki Roller Aras Çat malar n Örgüt Aç ndan Önemi ve Çe itli Örgütsel Süreçler Üzerindeki Etkileri”, Verimlilik

Dergisi, Say : 3, s.119-130.

Dericio ullar , A., Konak, S., Arslan, E. ve Öztürk, B. (2007), ”Ö retim Elemanlar n Tükenmi lik Düzeyleri: Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Örne i”, F rat Sa k Hizmetleri Dergisi, 2(5), s.13-23.

Ergin, C. (1995), Akademisyenlerde Tükenmi lik ve Çe itli Stres Kaynaklar n ncelenmesi, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi

Dergisi, Cilt. 12, Say 1-2, s.37-50.

(11)

11 Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Ara rmalar Dergisi, 2013, Y l:1, Cilt:1, Say :4 Work Family Interface”, Journal of Vocational Behavior, 50, s.145-167 Frye, N.K ve Breaugh, J.A. (2004), “Family Friendly Policies, Supervisor Support, Work-Family Conflict, Family-Work Conflict and Satisfaction: A Test of A Conceptual Model”, Journal of Business and

Psychology, 19(2), s.197-220.

Gillespie, N. A., M. Walsh, A. H. Windefield, J. Dua ve C. Stough (2001), “Occupational stress in universities: staff perceptions of the causes, consequences and moderators of stress”, Work and Stress, 15(1), s.53-72.

Greenhaus, J. H.ve Beutell, N. J. (1985), “Sources of Conflict Between Work and Family Roles”, Academy of Management Review, 10/1, s.76-88. Hackman, J.R. ve Oldham, G.R. (1975), “Development of The Job Diagnostic

Survey”. Journal of Applied Psychology, vol. 60 (2), s.159-170. http://mevzuat.basbakanlik.gov.tr/Metin.Aspx?MevzuatKod=1.5.2547&Mev

zuatIliski=0&sourceXmlSearch= E.T:4.4.2013

Jourdain, G. ve Chênevert, D. (2010), “Job demands-resources, burnout and intention to leave the nursing profession: a questionnaire survey”.

International Journal of Nursing Studies, 47(6), s.709-722

Karab k, L., Eker, M. ve Anbar, A. (2008), “Determining The Factors That Effecting Burnout Among Academicians”, Ankara Üniversitesi SBE, 63(2), s.91-115.

Karatepe, O.M. ve M. Tekinkus (2006), “The Effects of Work-Family Conflict, Emotional Exhaustion, and Intrinsic Motivation on Job Outcomes of Front-Line Employees”, International Journal of Bank

Marketing, 24(3), s.173-193.

Ketchand, A. A., ve J. R. Strawser. (1998), “The existence of multiple measures of organizational commitment and experience-related differences in a public accounting setting”. Behavioral Research in

Accounting, 10, s.109–137.

Kossek, E. ve Ozeki, C., (1998), “Work-Family Conflict, Policies, and the Job-life Satisfaction Relationship: A Review and Directions for Organizational Behavior Human Resources Research”, Journal of

Applied Psychology, 83, s.139-149.

Kossek, E.E. ve Ozeki, C. (1999), ”Bridging The Work Family Policy and Productivity Gap: A Literature Review”, Community, Work and

Family, 2(1), s.7-32.

Lacy, F., ve Sheehan, B. (1997), “Job satisfaction among academic staff: An international perspective”. Higher Education 34, s.305–322.

(12)

12 Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Ara rmalar Dergisi, 2013, Y l:1, Cilt:1, Say :4

Between Work-Family Conflict and Job Burnout Among

Correctional Staff: A Preliminary Study”, American Journal of

Criminal Justice, vol. 35(1-2), s.37-55.

Lambert, E.G., Hogan, N.L., Camp, S.D.ve Ventura, L.A. (2006), “The Impact of work-family conflict on correctional staff: A preliminary”, Criminology and Criminal Justice, Vol. 6, No. 4, s.371 – 387.

Lee, R.T. ve Ashforth, B. E. (1990), “ On the meaning of Maslach’s three dimensions of Burnout”, Journal of Applied Psychology, Vol.75, No:6, s.743-747

Maslach, C. (2006), “Understanding Job Burnout, Stress and Quality of Working Life: Current Perspectives in Occupational Health”, Ed. Ana Maria Rossi, Pamela L. Perreve ve Steven L. Sauter, Information Age Publishing, USA

Maslach, C., Schaufeli, W. B. ve Leiter M.P. (2001), “Job Burnout”, Annual

Review Psychology, Vol.52, s.397-422

Olsen, D. (1993), “Work satisfaction and stress in the first and third year of academic appointment”. The Journal of Higher Education, 64(4), s.453–471.

Öcal, Ö. (2008), Aile Çat mas , Tatmini ve Ya am Tatmini li kisini

Belirlemeye Yönelik Tekstil letmesi Çal anlar nda Bir Ara rma,

Bas lmam Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi SBE, Antalya. Özdemir, H. D. (2001), Üniversite Akademik Personelinin Görev Unvanlar

Aç ndan Tükenmi lik Düzeylerinin Ara lmas , Yay nlanmam

Yüksek Lisans Tezi, Cumhuriyet Üniversitesi SBE, Sivas.

Özdevecio lu, M. ve Doruk Ç. N. (2009), “Organizasyonlarda - Aile ve Aile- Çat malar n Çal anlar n ve Ya am Tatminleri Üzerindeki Etkisi”, Erciyes Üniversitesi BD Dergisi, say 33, s.69-99.

Özen, S. ve Uzun, T. (2005), “ yerinde Çal an n Yasad Çat man n Azalt lmas nda Örgütün ve Ailenin Rolü: Polis Memurlar na Yönelik Bir Uygulama”, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 7, Say : 3, s.128-147.

Parasuman, S. ve Simmers C. A. (2001), “Type of Employment, Work-Family Conflict and Well-Being: A Comparative Study”, Journal of

Organizational Behavior, 22, s.551-568.

Powell, G.N. ve Greenhaus, J.H. (2006), “Managing Incident of Work Family Conflict: A Decision A Making Perspective”, Human Relations, 59(9), s.1179-1212.

Sürgevil, O. (2006), “Çal ma Hayat nda Tükenmi lik Sendromu:

(13)

13 Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Ara rmalar Dergisi, 2013, Y l:1, Cilt:1, Say :4 irin, E. F. (2009), “Beden E itimi ve Spor Yüksekokulu Ara rma

Görevlilerinin Tatmini ve Ö retim Üyelili ine li kin Tutum li kisinin ncelenmesi”, itimde Kuram ve Uygulama, 5(1), s.85-104.

Uysal B. (2007), Aile Çat mas ve Örgütsel Sonuçlar le li kisi: Bankac k

Sektöründe Ara rma, Yay nlanmam Yüksek Lisans Tezi, Marmara

Üniversitesi SBE, stanbul.

Uysal, B. (2007), Work-family Conflict and Its Relation to Organizational

Outcomes and An Application in Banking Sector, Yay nlanmam

Yüksek Lisans Tez Çal mas , Marmara Üniversitesi, stanbul. Vroom, V. (1964), Work and motivation, New York, Willey.

Ward, M. E., ve Sloane, P.J. (2000), “Non-pecuniary advantages versus pecuniary disadvantages; job satisfaction among male and female academics in Scottish universities”, Scottish Journal of Political

Economy, 47(3), s.273–303.

Wayne, J.H., Musisca, N.ve Fleeson, W., (2004), “Considering the Role of Personality in the Work-Family Experience: Relationships of the Big Five to Work-Family Conflict and Facilitation”, Journal of Vocational

(14)

Türkiye’nin Euro Bölgesi’ne Uyumu: Panel Veri Analizi