YAŞAR NABİ NAYIR: SANAT HİZMETİNDE BİR YAŞAM
bu sayımızda
K onur E rtop : Y aşar N abi N aylf <İ9Ö8 - 1981) 3
Fazıl H üsnü D ağlarca : Yaşat* N abi’ye Ağıt 3
A zra E r h a t : S a b a h a ttin Eyuboğlu «V arhk»ta 4
Zeki Ö m er Defne : B ir U sanm az R ençber İçin 5
N ecati C u m a lı: Göç 6
Sisav Dil F e s tiv a li: C evdet K u d ret 7
T u rg u t U yar : H azırlandın Diyelim 8
M ehm et B a ş a r a n : N isan H âfitâSl 0
B audelaire (S ait M aden) : Ş ü fle i 10
H ançerlioğlu ile K onpşm a 13
O ktay A k b a l: G ünlerde, 80 12
Czeslaw Milosz (O kay G önensin) : D ünyanın
Sonu Ü stüne T ü rk ü 13
A rslan K ay n ard ağ : Çeşitli Yönleriyle
Ö zdem ir A saf’m Ş iiri 34
M dhm et T an er : T ahm is 15
T arık D ursun K. : G önlüm ün Bir P&fç&Si 17
A tilla Ö z k ırım lı: D oğru Söyleyeni 18
Tom ris U y ar : O yun 18
Çelik G ülersoy ile b ir Söyleşi 21
A hm et O ktay : Z eytin Ü reticileri, Şiir Üreticileri 22
M uzaffer H acıhasanoğlu : E zilenlerin Ö yküleri 24
Doğan H ız la n : A rgosuz E debiyat 25
K adir G ören : TV A ta tü rk İlk elerin i Çiğniyor 25
A T A T Ü R K K İ T A P L A R I
A ta tü rk çü lü ğ ü n İlk eleri (İ. A kay) ... İ 80 lira
A ta tü rk ’ü A nlam ak ve T am am lam ak (C. O. T ütengil) 150 lira
A tatü rk çü O lm ak (C. A. K ansu) ... 15Ö lira
A tatü rk çü lü k N edir? (Haz.: Y. N. N ayır) ... ISO lira
A ta tü rk Y aşadı Mı? (O. A kbal) ... 130 lira
A ta tü rk Diyor Ki (M ustafa B aydar) ... 130 lira
B ilinm eyen A ta tü rk (S. N. Ö zerdim ) ... 130 lira
A tatü rk Yolu (Y. N. Na.yır) ... 100 lira
A ta tü rk Ş iirleri A ntolojisi (Haz. M. Reşit) ... 80 lira
ayın olayları
ACIMIZ15 m art günü, «Varlık» d e r gisinin, «Varlık Y ay ın lan an ın kurucusu Y aşâr N abi N ayır’ı yi tirdik. Acımız b ü y ü k tü r. O nun k ü ltü r Ve san at dünyam ıza de rin k atk ıları basında en yetkili kâlefîi'.erce dile getiriliyor. Ya şar Nabi C um huriyet dönem inin çok uzun b ir dilim ini tüm üyle dolduran titiz b ir çalışm ayı, di renci, sanat çabasını, devrim ci atılım ı, A tatü rk çü lü ğ ü n ödün verm ez savunuculuğunu nasıl gerçekleştirdi? B unu irdeleyen yazılara gelecek sayılarım ızda gereken yeri verm eğe çalışaca- ğız.
Çağdaş T ürk k ü ltü rü n ü n ve sanatının oluşm asına tek başına en geniş kapsam lı bir Devlet kuruluşu, Milli Eğitim ve K ül tü r B akanlıkları k ad ar etkin olabilen kurucum uzun ölüm ü geniş b ir y an k ı uyandırdı. Ce naze törenine k atılan lara, çe lenk gönderenlere, T ürk Eği tim Vakfına bağışta b u lu n a n la ra, ziyaret, telgraf, telefon, m ek tupla acımıza o rtak olanlara, onu değerlendiren yazılar kalem e alanlara, TRT'de onun için iz lence düzenleyenlere acımızı hafifletm eye k atk ıların d an do layı teşek k ü r ediyoruz.
VARLIKTA YENİLtK
Nisan sayım ızla dergim izde yeni a tıla n la rı gerçekleştirm e ye hazırlanıyorduk. K u ru cu m u zun ölüm ü, tasarladıklarım ızın tüm üyle uygulanm asını engelle di. Gelecek sayılarım ızda d erg i mizi daha başarılı b ir san at o r ganı kim liğiyle sizlere sunm a nın ona karşı da saygı b orcu m uzun gereği olduğunu biliyor ve bu yolda çalışıyoruz.
Bir sü red ir V örhk’m Sorum lu Yazı İşleri M iidürlüğü’nü k u ru cum uzun kızı Filiz N ayır y ü k lenm işti. Ş ubat ayında V arlık’- ın en eski y azarların d an ve Y aşar Nabi N ayır'm yakın dostlarından bazıları b ir top* lan tl y aparak dergiye yeni bir atılım kazandırm ak için çalış m alara girişm işlerdi. M art sa yım ızda o k u rlara d u y u rd u ğ u m uz y enilikleri gerçekleştirm ek için yardım elini Uzatan yazar dostlarım ız pek çok oldu. T ü m üne teşek k ü r ediyoruz. K en dilerin d en yazı istediğim iz sa h atçılar bize v erd ik leri sözleri gününde g erçekleştirerek im ece mize k atıld ılar. A ncak yeni sayfa düzenim iz ve bizim k en di k u su rlarım ız yüzünden bu ilk sayıda y er verem ediğim iz pek çok değerli yazının yayım lanm ası gelecek sayım ıza k al dı. S ahiplerinden özür diliyo ruz.
V arlık
DÜNYA TİYATRO GÜNÜ
U luslar A rası T iy atro E n stitü
M art D ünya T iyatro G ününde, tiyatrolarım ızda okunacak m e sajı yazm akla, bu yıl T ürkiye T iyatro Y azarları Derneği Baş k an ı Necati CUMALI’yı görev lendirm işti.
Necati C um alı’nın m esajı aşa ğıdadır :
«T iyatroda güzel b ir oyun gördükçe kapıldığım o sarsıcı büyüyü düşünüyorum . T iyatro sa n atın ın gücü o büyü d ed ir gi bim e geliyor. Sık sık güzel rü y alar gören b ir in san gibidir ti y atro seyircisi. Hiç b ir zam an tam olarak çözem iyecektir o gü zel rüyalarım ın gizini. P erdenin açılm asıyla gözlerinin önünde bir rü y a d ır başlayan. N edir ki u y k u ların d a gördüğü rü y a la r dan daha açık, daha düzenli, yaşam ın özlü, yoğunlaşm ış b ir ak ışıd ır sahnede izlediği. Bir bakım a gizem li b ir olaya k a tı lır. S ahnedeki in san ların y ü la r sü ren yaşam larım , iki saat içinde, b a şta n sona yeniden y a şam alarına ta n ık lık eder.
İn san ları to p lu olarak bir araya getiren tek olay tiy atro değildir yaşam da. Çok eskiden beri hipodrom larda, aren alard a, forum larda b ir ara y a gelir in sanlar. G ünüm üzde stadyum larda, m itinglerde, sinem alarda sü rd ü rü y o rla r bu b u lu şm aları nı. N edir k i bu buluşm alarda k ap ıld ık ları coşkuların y eri ti y atro d an çok ay rıd ır. T iy atro n u n büyüsüyle ölçülem iyeceği gibi, tiy atro d ak i gibi sürekli, kalıcı b ir etk i bırakm az izle yenlerde. Ç ocukluk y ılların d an başlayarak, gördüğüm üz çoğu oyunlardan, ansıdıkça yüreği ısıtan b ir anı koparıp alm ışız dır. B ellek öm ür boyu sak lar o anıyı. Sahnenin ışığı, oyuncula rın du ru şları, incelik güzellikle
ri ile k arışık b ir iki s ö z : «Ro
meo, Romeo, sen niçin Romeo- sun?» Y aşadıkça y an k ılan ır du
rur bu sözler içimizde. Yaşam ın özündeki g erçek tir bu..
Sinem ada, hep o beyaz p e r de, beyaz d u v ar v a rd ır oyunla aram ızda. S inem anın b u lu n m asından so n ra da, etiyle kem i ğiyle sahneden taşan yaşam ın o sıcak soluğunu, seyirciye ileten tek sa n at tiy a tro d u r yine. S ey ir ci ile sahne arasında anında k u ru la n o canlı bağlantı tiy a t ro n u n tekelindedir.
Şiirin, tiy a tro n u n öz gücün den k u şk u la r y aratılm ay a çalı şılan b ir çağda yaşıyoruz. G ün lük p o litik an ın b u y ru ğ u n a al m ak istey en ler ya da gelene ğinden sa p tıra n la r görülüyor ti yatroyu. T iy atro n u n zengin k a lıtını, binlerce y ıllık geçm işini b ü tü n ü y le doğru değerlendire- m em ekten doğuyor bu tu tu m lar. T iy atro n u n ta rih i boyunca üstlendiği görevi yüz akıyla yerin e getirdiği u n u tu lu y o r. Öz yapısıyla, in san ın olum lu olum suz b ü tü n eylem lerinin çarp ış m a alan ıd ır sahne. Güzelin, iyi nin, sevginin, kısacası insanoğ-
yaşar nabi rıayır
(
1 9 0 8
-
1981
)
ÇAĞDAŞ EDEBİYATIN SÖZCÜSÜ
VARLIK KURUCUSU
YAŞAR NABİ’Yİ YİTİRDİ
Çağdaş Türk edebiyatının en uzun
ömürlü dergisi Varlık, yayımının 48.
yılında yeni bir atılıma hazırlanırken
kurucusu Yaşar Nabi Nayır’ı yitirdi.
Nayır, dergisi ve kitap yayınlarıy
la yeni edebiyatımızın oluşmasına, ge
niş kütlelerle iletişim kurmasına katkı
da bulunanların başında geliyordu. Ata
türk ilkelerine bağlı ödün vermez bir
aydın örneğiydi. Çalışkanlığı, titizliği,
geniş kültürüyle Cumhuriyet döneminin
en önemli kültür hareketlerinden biri
nin öncüsü olmuştu.
Edebiyat dünyasına adını 1928 yı
lında kurulan «Yedi Meşale» toplulu
ğuyla duyuran Nayır şiir, öykü, oyun,
gezi, eleştiri, çeviri dallarında ürünler
vermiştir. Fakat edebiyatımıza ve dü
şüncemize en büyük katkısı Varlık der
gisi ve Varlık Yayınları ile olmuştur.
15 Temmuz 1933’de çıkmaya başlayan
Varlık dergisi sayfalarında daima çağ
daş, ileri ve ilerici sanata yer vermiştir.
Bu dergi ulusça yüzümüzü ağartan çağ
daş Türk sanatının
bir aynası olarak
kalmamış bu sanatın oluşmasını ve bi
çimlenmesini de sağlamıştır.
Varlık’m ilk sayısında açıklanan il
keler yöneticisinin titizlikle bağlı kala
cağı sanat ve kültür anlayışını özetle
miştir. Bu önsözde şunlar dile getirilir :
«Ülkede bir tek gerçek sanat dergi
si yok. Devrimin her alanda, yokluktan
varlıklar yaratmak işine girişmiş oldu
ğu dönemde acısı duyulan bu gerekse
meye karşılık vermek amacıyladır ki
VARLIK çıkıyor.
Varlık, Cumhuriyeti
en büyüğü
müzden emanet alan bir Türk gençliği
nin, yaratıcı bir devrim kuşağının sanat
alanında var olduğunu göstermek ve
onun için çalışmak istiyor.
Gereğinden çok ağır yazılarla oku
yucularımızı
yormaktan
çekineceğiz.
Sanatın bilgiçliğinden
çok kendisini
vermeye çalışacağız. Yararsız, kötü, za
yıf ve hasta yazılar sayfalarımızda yer
bulmayacaktır.
Telif yazılara daima en çok yer
ayırmakla birlikte Batının başyapıtları
nı ve edebiyat hareketlerini okuyucu
larımıza tanıtacağız. Ve gözlerimizi,
şimdiye kadar
yapıldığı gibi yalnız
Fransa’ya çevirmeyeceğiz.
Bütün Ba
tı dillerinden ve edebiyatlarından sıra
sıyla eserler yayımlayacağız.
Varlık, yardımlarını sağladığı ar
kadaşlarından,
elden
geldiğince
öz
Türkçe yazmalarını dilemiştir. Dil ha
reketleri için yazılacak yazılara da da
ima sayfalarını açık tutarak dil özleş
mesi işinde yararlı bir varlık göstermek
istiyor.
Varlık, okuyucu avlamak için bil
meceler, merak uyarıcı yazılar yoluna
başvurmayacaktır. Bir dergiden bütün
bekledikleri bunlardan
ibaret olanlar
varsın okuyucularımız arasından eksik
olsun, yeter ki biz inandığımız yurt so
rununa en küçük bir hizmette bulun
muş olalım.
Varlık’ın bir de iddiası vardır :
Dergimiz Türk edebiyatının bugün
en olgun ve erişkin devresinde olduğu
nu yayımlayacağı eserlerle ispat ede
cektir.»
Varlığın ilk
sayısında belirlenen
bu ilkeler yarım yüzyıldır titizlikle uy
gulanmıştır.
Varlık’ta çağdaş Türk edebiyatının
en dikkate değer ürünleri yayımlanmış
tır. Dergisinin yanında 1946’dan günü
müze dek 2000 cildi aşan kitap yayını
ile Yaşar Nabi Nayır çağdaş Türk ede
biyatının önemli bir varlık olduğunu
geniş kütlelere ispatlamıştır.
Varlık’ta Orhan Veli ile arkadaşla
rının ilk 'şiirlerinin yayımlanması yeni
edebiyatımızın önemli
aşamalarından
biridir. Bu canlı atılımı izleyen yıllar
boyunca Yaşar Nabi’nin dergisinde ye
ni edebiyatımızın bütün büyük imzaları
yer aldı. Varlık okuru olan gençler ara
sından Varlık’ta ilk yazıları çıkan ve
zamanla edebiyatımızın büyük temsil
cileri arasında kendini gösteren kuşak
lar birbirini izledi.
Yaşar Nabi, Atatürkçülüğün ödün
vermeyen savunucularmdandı. Atatürk
ilkelerini dirençle
savunduğu dergisi
Köy Enstitüsü çıkışlı
yazarlar kuşağı
için etkili bir yayın organı olmuştu.
Varlık yayınları ancak Milli Eğitim
Bakanlığının Dünya Klasikleri dizisiyle
karşılaştırılabilecek
kadar önemli bir
kültür ve sanat hareketiydi.
Yaşar Nabi Nayır Varlık dergisi ve
yayınlarıyla çağdaş edebiyatın yerli ve
yabancı temsilcilerini en geniş topluluk
lara tanıtmıştı. Hazırladığı olanaklarla
edebiyatımızın gelişmesine katkıda bu
lunmuştu. Eleştiri yazılarıyla bu edebi
yatı şekillendirenlerden
biri olmuştu.
Çağımızın kültür ve sanatıyla beslenen
yeni kuşakların yetişmesinde önemli bir
payı vardı.
Edebiyatımıza 55 yıl emek vermiş
olan Yaşar Nabi Nayır’m güzel, doğru,
iyi ve ilerici çabaları saygı ile anılacak
tır.
KONUR ERTOP
YAŞAR NABİ’YE
AĞIT
ÖLDÜĞÜN GÜN İN A N D iM Kİ
NE VARSA YERYÜZÜNDE SONSUZLUĞA AÇIK BU GEMİ BU YONTU BU EV
GİDENLERİN BIRAKTIĞIDIR ÖLDÜĞÜN GÜN İN A N D IM Kİ
KENTİMİZİ AYDINLIĞA KARŞI GÜZELLEŞTİREN BU KÖPRÜ BU KULE BU CAĞALOĞLU YOKUŞU GİDENLERİN BIRAKTIĞIDIR ÖLDÜĞÜN GÜN İN A N D IM Kİ YAZDIĞIMI SANDIĞIM BU YETMİŞ YAPIT GİDENLERİN BIRAKTIĞIDIR 15 MART 1981
FAZIL HÜSNÜ DAĞLARCA
3Sabahattin
eyuboğlu
«varlı lorta
AZ RA ERHAT
Sabahattin Eyuboğlu’nun VARLIK
dergisinde etkinliğini
göstermek için,
onun bu dergide çıkan yazı ve çeviri
lerini tarih sırasına göre dizmekte ve
bu yazıların sonraları hangi derleme ki
taplara alındıklarım göstermekte yarar
vardır. Bununla başlayalım :
★ 15.7.1933 (VARLIK sayı 1, s. 10):
Kontes dö Noay (Comtesse de No-
ailles) (Bu çeviri hiçbir derlemeye
alınmamıştır).
★ 15.12. 1933 : Fransız Edebiyatı: Te-
peliyelim Dilencileri. Y azan: Char
les Baudelaire - Çeviren : Sabahattin
Rahmi. (TERCÜME Dergisi, 11. 8, 19
Temmuz 1941: «Assommons les pa-
uvres» adlı Fransızca aslı ile birlik-
t e ) .
k
15. 2.1934 : Öz şiir meselesi
(Sanat
üzerine Denemeler ve Eleştiriler,
Cem Yayınları 1981, s. 9-11)
★ 15. 3. 1934 : Şiir ve Musiki. Nurullah
Ata Beyefendiye cevap (a. g. e. s. 12
-15)
★ 15. 4 .1934 : Prof. Leo Spitzer : Türk-
çeyi öğrenirken I. (Türkçesi: Saba
hattin Rahmi)
(Hiçbir derlemeye
alınmamıştır).
★ 15. 5. 1934 : Fransız Şiirlerinden : Es
ki Köy - Francis
Jammes’ten çevi
ren : Sabahattin Rahmi (Hiçbir der
lemeye alınmamıştır)
★ 15. 12. 1934 : Türkçeyi öğrenirken II.
★ 15.1. 1935 : Türkçeyi öğrenirken III.
★ 1 .2 .1937 : Georges Duhamei’den Suut
Kemal Yetkin ile birlikte «Gece Ya
rısı İtirafı» çevirisi (Kitap halinde
Remzi 1943: İnci bas.; 1971: 3ncü
bas.)
k
1. 7.1973 : Suut Kemal Yetkin ile
birlikte : Georges Duhamel ve Gece
Yarısı İtirafı.
★ 15. 1.1946 : Bir açıklama.
k
Temmuz 1946 : Tiyatro üstüne (Sa
nat üzerine Denemeler, Cem 1974. s.
409-414)
★ Eylül 1946 : Gerçek Yenilik (S. D. E.,
Cem 1981, s. 138-141)
★ Ocak 1947 : Okuryazarlar ve Köy
Enstitüleri (Köy Enstitüleri üzerine,
Cem 1979, s. 35 - 46)
★ Mart 1947: Okuryazarlar ve Din
(Hiçbir derlemeye alınmamıştır)
★ Nisan
1947: Şiir Münakaşalarına
Malzeme. Melih Cevdet Anday’la
birlikte : Verlaine’in
«Şiir Sanatı»
şiirinin ve daha başka şiirlerinden
alınmış parçaların çevirisi
(«Şiir
Sanatı» çevirisi birçok derlemelere
alınmıştır : 1) O. V. Kanık, Fransız
Şiiri Antolojisi, Varlık 1947; 2) Ye-
ditepe, Batıdan Şiirler, 1953; 3) S.
Eyuboğlu, Şiirle Fransızca, Çan Ya
yınları 1964 (M. C. Anday’m adı kon
mamış); 4) Sabahattin Eyuboğlu, Şi
ir Çevirileri, Cem 1976, (M. C. An-
day’ın adı konmamış).
★ Mayıs 1947 : Bir Açıklama.
★ Mayıs 1947 : Şahap S ık tı: Sabahat
tin Eyuboğlu ile Konuştum.
★ Ağustos, Eylül, Ekim, Kasım 1947 ve
Ocak, Mart, Nisan, Haziran, Tem
muz, Eylül 1948: Paris Mektupları
(S. D. E. Cem 1981, s. 142 -202).
k
Bu dizimden anlaşılıyor ki, Saba
hattin Eyuboğlu 1933’te Fransa’da oku
yup yurda döndükten
hemen sonra
VARLIK’ta yazı yazmaya başlamıştır.
İlk etkinliği de şiir çevirisindedir. Bu
ilk çevirinin bir şiir kalıbı ve belli öl
çülere göre yapılmadığı göze çarpıyor.
Dedesi Türkiye’nin Londra büyük elçi
si olduğu için biraz İstanbullu sayılan
Kontes de Noaiîles’ın «Teessüfler» ve
«Ispanya akşamı» diye iki şiiri düzyazı
ile dilimize aktarılmış. Dilin sadeliği,
akıcılığı, kullanılan sözcüklerin arılığı
dikkati çekmektedir. Şiirde Eyuboğlu (o
zaman Sabahattin Rahmi diye anılıyor)
halk Türkçesine daha yakın bir dil tu t
turmuş, oysa kendi düzyazı makalele
rinde Osmanlıcanm ağır ve ağdalı ke
lime ve kavram
dağarcığından daha
kurtulmuş değil. Yaklaşık bir yıl sonra
Francis
Jammes’ten çevirdiği
«Eski
Köy» de aynı yöntemle Tiirkçeleştiril-
miş, her iki dize bir paragraf olarak
düzyazı ile aktarılmış, ne ki bu çeviride
Osmanlıca bir tek sözcüğe rastlanmıyor
nerdeyse.
Sabahattin Eyuboğlu Fransa’da oku
ması için kendisine verilen bursu bölü
şerek, kardeşi Bedri Rahmi’yi de okut
tu ve Türkiye’den tek kişi olarak ayrıl
dığı halde,
İstanbul’a ressam Eren’le
birlikte üç kişi döndüler. Bu üç insanın
hemen kültür hizmetine koyuldukları
nı biliyoruz. Sabahattin o yıllarda al
dığını vermek, devletin kendisine sağ
ladığı okuma olanağını fazlasiyle öde
mek telâşmdadır. Az rastlanır bir ön
görüyle, yeni
Cumhuriyet düzeni ile
yepyeni filiz veren, oluşma süreci için
de bulunan Türk kültürü ve sanatını
iki yoldan pekiştirmek gerektiğini sez
miştir : söz sanatları ile görsel sanat
lara katkıda bulunmak gerekmektedir.
Söz sanatları konusunda bilir ki, Batı
nın düzeyine çıkmak
için işletilecek
iki alan vardır :
biri bomboş
duran
düzyazı aİam, öteki uzun bir geçmişe
ve sağlam bir
geleneğe dayanan şiir
alanı. Buradan başlamak gerek. Eyub-
öğlu şiirin ne olduğu, şiirde «zekânın
tahliline giren» (anlaşılan) ve «akim
murakabesine girmeyen» (duyulan) un
surun ne oranda yer tuttuğu konusuna
eğilip, öz ve biçim, içerik ve kalıp so
rununu irdeler. Yeni döndüğü Fransa’
da Henri Bremond diye bir papaz öz
şiir üstüne bir nutuk
vererek, şiirin
mâna ile ilişkisi
bulunmadığını ileri
sürmüş, Fransız şiirinde ancak Sembo
listlerle ayrımına
varılan bir gerçeği
vurgulamıştır. Oysa bu gerçek Doğu şi
ir geleneğinde yüzyıllardan beri var
dır. Demek şiir alanında öz varlığımızı
sürdüreceğiz, Batıya herhangi bir öy
künme söz konusu olmadan.
Nitekim
birkaç yıl sonra Eyuboğlu’nun İNSAN
dergisinde (II/8, 1. 1. 1939 - Bkz. Sanat
üzerine Denemeler ve Eleştiriler, 1981,
s. 97 - 102) «Namık Kemal yahut Man
zum Nesir» adıyla çıkan yazısında, Na
mık Kemal’in manzumelerinin şiir de
ğil, nesir niteliği taşıdıklarım, şiirin şi
ir olmak için bir düşünce
bildirimini
ya da savunmasını
gerektirmediğini,
tersine bu gereksinmenin nesirle, düz
yazı ile karşılandığını vurgulamakta ve
Namık Kemal’in «manzumeleri şiir ih
tiyacını değil, nesir
ihtiyacını tatmin
ediyordu» demektedir. Şiirde yeniliğin
ne olabileceğini böylece özünden vurgu
layan Eyuboğlu eski gerçek şiirimizle
bağı pekiştirmekle birlikte, daha etkin
liğe başlamamış, başlamak üzere olan
yeni Türk şiirine yollan da açmaktadır.
Ne tuhaf ki, Nurullah Ataç VARLIK’ta
çıkan «Öz şiir meselesi» yazısını tam
ciddiye almamış, onu eleştirmiş olacak
ki, Eyuboğlu’na «Şiir ve Musiki» yazı
sıyla konuyu daha da derinleştirmek,
şiirde musiki’nin yerini saptamak fır
satım vermiştir.
Şiir konusu böylece
her yönü ile usta iki eleştirmence ir-
delenedursun,
Eyuboğlu da, Ataç da
Batı şiirini dilimize en doğru biçimde
aktarmanın yollannı TERCÜME dergi
sinde aramaya koyulurlar. TERCÜME'-
nin ilk sayısında (19. 5.1940) «Düşünce
ler» başlıklı bir yazıda iki uzman Va-
lery’den düzyazı birkaç parçayı ortak
laşa çevirmeyi
denerken, şiir çevirisi
ve genelde çeviri
üstüne görüşlerini
tartışırlar.
Bu düşünme ve tartışma
lar önemli sonuçlar,
ürünler vermiş
tir : çeviri etkinliğine genç şairlerimi
zin de katılmasına yol açmıştır. Bu ze
min üzerinde Türk şiiri de nerde ol
duğunu, nereye gittiğini kesinlikle sap
tamak fırsatını bulur.
Batı şiirlerinin
çevirisi dergileri de aşıp, kitaplar oluş
turur. Artık VARLIK’m ilk sayılarında
görüldüğü gibi, şiirler düzyazı ile ve
rilmez, tüm öz ve biçim değerlerinin
aktarılmasına özen gösterilir. Sabahat
tin Eyuboğlu ile şair Melih Cevdet
An-day’ın işbirliği
yaparak
Verlaine’in
«Şiir sanatı»nı ölçülü biçimde çevirdik
leri görülür. Bu çeviriye başlık olarak
konan «Şiir münakaşalarına malzeme»
sözleri anlam lıdır: bir şiir tartışması
başlamış demektir. Yazıda şöyle yansı
tılıyor bu tartışma : «Kendi rahatların
dan başka bir şey
düşünemiyen bazı
kimseler şairi, dünya işlerini, siyaseti,
kiyaseti düşünmeğe
ehil görmiyorlar.
Oysaki şairin bir kenara çekilip gergef
dokur gibi güzel mısralarla oyalandığı
devirler çoktan geçmiştir. Şair en az bir
politika adamı kadar milletin sözcüsü
dür.» Ne kadar yeni, önemli, bilinçli
sözler bunlar! Uzun bir evrimin bir aşa
masına gelmiş bulunuyoruz, bir süıeç
bitmiş, onun etki tepkilerini yaşıyoruz.
Eyuboğlu’nun gene
İNSAN’da çıkan
(15. 4. 1938 - Denemeler
ve
Eleştiriler
1981, s. 69- 78) «Yeni Türk sanatkârı
yahut Frenkten Türke dönüş» yazısında
dile gelen hem Batıya tüm olarak açıl
ma, hem de tüm varlığımızla kendimiz
olma, tam anlamıyla özgün bir sanat
kurma ilkesi gerçekleşme alanına girmiş
bulunuyor. Bu temeller üzerinde şair
ve insan olarak tüm bilinci ile tüm
görevlerini yüklenen şair elbette ki ye
ni bir adam olacaktır. Mesleğinin yüz
yıllar önceki
kalıplarının, sınırlarının
içine kapatamazsınız yeni Cumhuriyet
yazınının yazar ve şairini. Oysa kısıt
lama ve sınırlama yoluna gidenler çok
tur. Tartışma işte böyleleri ile olmakta,
çatışma çok sert belirtiler vermekte
dir. Sanat sanat içindir, yok sanat top
lum içindir diye yersiz bir görüş kar
şıtlığının bunca gürültü patırdı kopar
ması aslında şaşılası bir olgudur. Oysa
suçlamalar, kara çalmalarla en umul
madık kişilerin genç şairlere veryansın
ettikleri görülür. Bunların arasında Su
ut Kemal Yetkin de mi var? Ne ya
zık ki var ve VARLIK’m 322’nci sayı
sında (1 Mayıs 1947) Eyuboğlu’nun ya
yımladığı «Bir açıklama» dan anlaşıl
dığı üzere Yetkin Sanat ve Edebiyat
dergisinde hem yeni şairleri hadlerini
bilmezlikle, samimî olmamakla ve «se
faleti büyülten, düşkün insanları belir
ten, hürriyete övgüler düzmekle» suç
lamaktadır, - Sanki o günedek başka
şey yapmış şairler! - hem de Eyuboğlu’
nun Paris’e keyf için gidişinden, yeni
öğrendiği şeylere hemen hayran olu
şundan, son zamanlarda siyasi kanaat
lerinin adı söylenmiyen, söylenmiyecek
bir yana kayışından dem vurmaktadır.
«Yazarın da eski dostun da iyisi böyle
olur» deyip Suut Kemal ile dostluğunu
bıçak gibi kesen Sabahattin Eyuboğlu’
nun bir dost yitirmekten ne denli üzül
düğünü, ama bir kez kesti miydi bir
daha o kimseyi
yaşayan insanlardan
saymadığım bilen bilir. Suut Kemal
Yetkin Eyuboğlu’nun ölümünden birkaç
yıl sonra, onun kendisine yazdığı mek
tupları - ki bunlar Sabahattin’in tüm
sevecenliğini yansıtan mektuplarmış -
yayımlamak istedi de her nedense olma
dı. Bu mektuplar Eyuboğlu’ndan yeni
bir ses getirir mi? Pek sanmam, ama
rahmetli Yetkin’in bunları yayımlaya-
madan öldüğüne de üzülmemek elden
gelmez.
VARLIK Eyuboğlu’nun yalnız ilk
yazılarına yayım ortamı sağlamakla
kalmamıştır. 1939 sonlarında Eyuboğlu
Ankara’ya Talim ve Terbiye üyesi ola
rak gittiğinde uzun bir süre Tercüme
Dergisi, Klâsikler yayını ve Köy Ens
titüleri ile uğraşıp yazı yazmaya fırsat
bulamadığı ya da yazı etkinliğini Mon-
taig-ne,
Diderot,
Rousseau,
Moliere,
Musset gibi büyük çevirilere yöneltti
ği görülür. Ne var ki, 1946’îarda Anka
ra’nın siyasal havası bozulup, kültür
etkinliği saptırılınca,
Eyuboğlu gene
VARLIK’a döner. Bu eski dosta içini
döker, kendi deyimiyle «ciğerini söy
ler».
Tiyatro üstüne, Gerçek yenilik,
Okuryazarlar ve Köy Enstitüleri, Okur
yazarlar ve Din bu önemli yazılardan
dır. Paris’e gitmeden Şahap Sıtkı ile
yaptığı konuşma da şiiı ve şaire ilişkin
konuları aydınlatmak
bakımından il
ginçtir.
1947’den 1948 sonuna dek on yazı
olarak yayımlanan
Paris Mektupları
ise, Eyuboğlu’nun en güzel, en canlı,
en yetkin yazı dizilerindendir.
Savaş
sonrası Avrupa’sını tüm yaşamı ve çok
yönlü sanatı ile bu kadar doğru kavra
mak ve yansıtmak
yalnız Sabahattin
Eyuboğlu’na vergidir. Paris Mektupları
diye eski bir tür olan bu cins yazıları
Eyuboğlu’nun çok
yüksek bir düzeye
getirdiği görülür. VARLIK, bu güze
lim mektupları özenle yayımlamaktan
başka,
Eyuboğlu’nun
çevirmenliğini
yaptığı Prof. Leo Spitzer’in «Türkçeyi
öğrenirken» adlı özgün bir diziyi bas
mak ayrıcalığını da taşımaktadır. Türk
dilinin yabancı bir dil uzmanı gözüyle
incelenmesi bize şaşırtıcı yorumlar ge
tirmekte, dilimiz üzerine alışmadığımız
bir aydınlık sağlamaktadır.
Ne yazık
ki, 1934 yıllarının diliyle çevrilmiş bu
yazıları bugün okuyup anlamak epey
güçtür. Sabahattin Eyuboğlu’nun dilini
ve biçemini hiç değiştirmeden derle
melerimize almak amacımız olduğu hal
de, bu ilginç yazıların daha kolay anla
şılır bir Türkçeye aktarılması
Türk
okuru açısından dilenecek bir dilektir.
Özetlemek
gerekirse,
Sabahattin
Eyuboğlu’nun VARLIK dergisi ile sıkı
ve çok candan bir ilişkide bulunduğu,
az da olsa öz yazılarını yaşamının her
döneminde bu dergiye verdiği söylene
bilir.
BİR USANMAZ RENÇBER İÇİN
Y aşar N abi N ayır toprağa v erild ik ten sonra m ezarı başında ozan ta ra fın d a n okunm uştur.
Bu ö!üm koşmacası nedir böyle ardarda Bir sanallar, sanatçılar toplantısı mı var orda? Bakıyoruz, bir gidiştir gidiyor çevremizden, Bu yıl tören ordaki Üsküp'te mi acaba? Şu çiçekler çiçeği sevgilere bak uyan da, Veda bile imrenmiş olsa gerek bu bahara! Bir yolcu için ne büyük şeref böyle uğurlanmak, Onca bekleyeni olmak bir yeni dünya kıyısında! Kim bilir orda ne telâş, ne sevinç, ne hazırlık şimdi, Kim bilir nasıl gözlüyor yolunu Tarancı, Saba!
Sen usanmak bilmez bir rençberiydîn bu yurdun, Kibele, Demeîer, kim vermişti bu çetin görevi sana? Ne hela! hizmet bir toprağı ömrünle sürmek, ekmek, Ne ödenmez, ne büyük hak bu ekinden yana! Bu ne mutluluk burdan gitmek «Güle, güle»!erle! Ve karşılanmak orda «Dost, merhaba merhaba!»
ZEKİ ÖMER DEFNE
17.3.1881
göç • necafi cumalı
I
Tam karların eridiği günlerdi Taşan çaylar gördük yol üstü Testere sesleri duyduk dağa v a rın c a Koruda hizarcıiarı gördük.
I
Takalar vardı geride Çayın ağzında demirli Sulara kapılmış inen
Kol kol tomruklar gördük.
Böyledir göç dendi mi Ayırır gövdeyi kökten Dal kırar yaprak soldurur Söker çadırını yörük.
Birahaneler, kiliseler, ışıklı geçitleri Köylerine hiç mî hiç benzemez Batının kömür kokan gotik kentleri Kapılmış kalabalığına sürüklenirler.
Bazan bir söz çalınır dillerinden Şimdi uzak dağlarda o koruda Bir dönem dallarında dolanırdı ya Öyle bir rüzgâr geçer yüreklerinden..
il
Kime el uzatsa adres sorsaiar Yazdıracak olsalar bir iki satır Gözleri ceplerinde kalan Son üç beş kuruş parada
Eğilir başörtüleri altında Kadınları emzirir çocuklarını Açarlar peynir ekmek çıkınlarını Karın doyururlar yolcu salonlarında
Yavaşlamış elleri adımları
Alçak sesle konuşur ya da susarlar Bakışları şimdiden bizden uzakta Solmuş çiçekler gibi öne düşer başları
Kurudular boy attıkları toprakta
Gurbetlerde zor kök salıp doğrulmaları Bundan böyle dolanır gibi uykuda İtilerek horlanarak yaşayacaklar..
Dünyaya aldanarak gelmenin acısıyla
Kapanmış kalmamış aramızda edecek kavgaları Ey bir gün olsun dil uzatamadıkları Tanrı Bil, yürekten kırgınlar bizim gibi sana da..
III
Toprağının kanı
Eşsiz pamuğun tütünün Alın teri ırgatlarının Çevriliyor yabancı parasına Her sokakta kapalı bir iki ev
Çıplak tozlu camlarda SATILIK okuduğun Neredeler diye sordun mu içindekiler En yakın karşılık Almanya.
Garajlar, istasyonlar, havaalanları Günün her saatinde kalabalık Sıkılmış denkler, iple bağlı valizler İstasyon önlerinde, yol kıyılarında..
Safmışlar savmışlar neleri varsa Gerilerinde köprüler yıkık Verilen dövizden biletten artan
Kırık dökük eşyaları beni ağlatır
Gizli bölmelerinde otomobillerin Donlar sütyenler arasında
Ya da el değiştirerek karaborsada Kaçırılıyor tüm zenginliklerin
Çocukların emzirdiğin sütü unuttu Yağmalanıyor kurduğun sofra Eli ekmek tutan çekip gidiyor
Gidiyor yetiştirdiklerin yabancı okullarda.. Sevgili yurdum benim, ey dertli ana Yaşlanıyorum artan yalnızlığımla Sönen küllenen ocağının başında Üşümek kalan bana..
VARLIK YAYINLARI
130. P o litik a Bilim i : (M arcel P rélot) 131. İlk G ençlik Çağında Cinsel İlişkiler :
(D. E utace Chesser)
133. Fahişelik ve K adın T icareti : (J. G. M ancini)
138. Cinsel İlişkiler Sosyolojisi: (Dr. A ndré M. D aninos)
142. Çağdaş S an at Felsefesi : (A. T urani) 155. Şiddet H ikâyeleri : (Haz. M. Şeyda) 160. İstan b u l ve Osm anlı U ygarlığı :
(B ern ard Lewis)
163. Çağım ıza Ters D üşenler : (Y. Nabi) 168. G üzel ve E tk ili K onuşm a S an atı :
(E m in Ö zdem ir)
171. E debiyatçılarım ız K onuşuyor 172. G ünüm üz T ü rk H ikâyeleri : (Haz.
Yaşar N abi)
179. K endini Y aratan İnsan : (V. G. Childe) 181. D ünyam ızı K u ran lar (P ie rre Theil)
* 60 lira *
30. B üyük Siyasî D avalar : (S. T iryakioğlu) 42. D ünyam ızı K eşfedenler : (A. B ergin) 46. R om alılar : (R. H. B arrow )
80. U ygarlık ve B a rış : (A. S chw eitzer) 88. K arın caların D ünyası : (D. W. M orley) 61. T ü rkçülüğün E sasları : (Z. Gökalp) 70. T ü rk iy e M ektupları : (Von M oltke) 79. B u n lar da m ı İnsan : (P rim o Levi) 80. Ekonom ik Sistem ler : (J. L ajugie) 83. T arih te G arip O la y la r: (M. K em m erieh) 00. P o litik a ve P ropaganda (J. M.
Dom enach)
91. Şiir S a n a tı: (Haz. Y aşar Nabi) 96. Tolstoy’un H ayatı : (R. R olland)
103. D ine K arşı D üşünce T arih i : (A. B ayet) 111. B üyük A hlâk D o k trin leri : (F. G régoire) 112. Toplum B ilim in T a rih i: (G. B outhoul) 113. P a n a it Istra ti (M onique J u trin )
115. Çağdaş T ürk E debiyatında Sosyal Ko n u la r : (K em al K arpat)
116. T arihim izde G arip V a k a la r: (R eşat E. Koçu)
117. Yeni E ğitim : (Angela M edici) 121. B üyük Felsefeler : (P. Ducassé) 124. P sikolojik S a v a ş: (M aurice M egret) 135. A vrupa U ygarlık T arih i (C. Delmas) 136. İki K ü ltü r : (C. P. Snow)
140. H alk larm Psikolojisi : (Prof. A. M iroglio) 141. K alkınm a S o ru n u : (M. Ü lgüray) 143. Çağdaş İslâm D ünyası : (J. C. R eisler) 145. Cinsel İlişkiler T arih i : (Dr. A. M.
Daninos)
147. Tonguç Yolu : (M. B aşaran)
148. O rtak P azar : (Je a n - François D eniau) 149. Sosyalizm (B ourgin - R im bert)
152. Bozuk Düzen O kulu : (H. B eyhangil) 153. D ünya N ereye G idiyor : (R. R um ont) 154. U yum suz Y aşam a: (A lbert Camus) 158. K onum uz E d e b iy a t: (O. A kbal) 159. P o litik ad a B askı G ru p ları : (Je a n
M evnaud)
161. Çağdaş Yugoslav H ikâyeleri A ntolojisi : (N ecati Zekeriya)
162. Yeni B ir Sosyalizm : (C. B ruklain) (C. O. Tütengil)
166. Ö ztürkçe K ılavuz Sözlüğü : (E m in ö zd e m ir)
167. E n Güzel D ünya F ık ra la rı
169. U çurum un K ıyısındaki D ünyam ız : (René D um ont)
170. K ü ltü r ve E ğitim S o ru n ları : (A dnan B inyazar)
175. Şair D ostlarım : (O ktay Akbal) 176. G ünüm üz D ünya Şiiri
177. Sosyolojiye G iriş : (Jean D uvignaud) 178. D ünya G örüşüm : (B e rtra n d Russell) 180. A narşizm : (H enri A rvon)
BÜTÜN E SE R L E R İ:
*
60 lira *21. F ahim Bey ve B iz : (A. S- H isar) 22. Çam îıeadaki Eniştem iz : (A. S. H isar) 23. Boğaziçi M e h ta p la rı: (A. Ş. H isar) 24. Boğaziçi Y alıları - E ski Z am an K ö ş k le ri:
(A. Şinasi H isar)
25. A. Ilaşim - Y. K e m a l: (A. Ş. H isar) 26. Geçmiş Z am an F ık ra la rı: (A. Ş. H isar)
BÜYÜK CEP K İTA PLA RI :
* 40 lira *
102. Değişen İstan b u l : (Ziya O sm an Saba) 127. Isabelle : (A ndré Gide)
144. P asto ral Senfoni : (A ndré Gide)
158. Eski T ü rk S an atları : (H. Y. Şehsuvar-oğlu)
159. M ısra B eyit A ntolojisi : (Haz. î. B erk) 160. M eşhurların F ık ra la rı : (M. Y ener) 172. Nisan H aritası : (B aşaran)
188. A m erika N otları : (M uzaffer Gökm en) 189. A m erikan E debiyatı T arihi
(C ari Von Doren) 197. Am ok : (S tefan Zweig)
216. B ir S abah U yanm ak : (S. K udret) 227. Daisy M iller : (H enry Jam es) 237. F ran sız E d eb iy atın d a İsta n b u l 242. Z iya G ökalp : (C avit O. Tütengil) 246. içim izdeki Ş eytan : (R. R adiguet) 253. Susan Deniz : (V ercors)
258. A poîlinaire’den Ş iirler : (N. C um alı) 260. K edi ve Ö lüm : (E rh an B ener)
266. R am azan A kşam ları : (B ranislav Nuşiç) 267. P earl H arb o r : (Yevgeni Y evtuşenko) 268. V arlık Y ayınları B ibliyografyası 272. Y ükseklerde U çm ak : (I. Iw askiew icz) 273. Şiir Ü zerinde D üşünceler :
(S u u t K. Y etkin)
K ırm ızı Işık lar : (G. Sim enon) D uru Gök : (S a b ah attin K. Aksal) Galile D enizi : (İlh an B erk) K arşılam a : (B aşaran) Y alnızlar : (A. R. E rgüven)
TİYATRO S E R tS İ:
* 40 lira *
3. M üfettiş : (Gogol)
8. Y erm a : (Federico G a rd a Lorca) 10. M artı : (A nton Çehov)
16. K irli E ller : (J. P. S a rtre ) 18. P a p a ty a F alı : (Je a n A nouilh) 19. K ahvede Şenlik V ar : (S. K. A ksal) 20. B ir Yol : (Talip A paydın)
21. K rallar d a ö l ü r : (E ugène Ionesco) 22. P alto : (Gogol)
23. K asabam ız : (T hornton W ilder) 24. Üç T u ru n çlar : (B ehçet Necatigil) 25. K ral Ü şüm esi : (S. K u d re t A ksal) 26. S okrates S avunuyor : (A.T. Oflazoğlu) 27. B aba : (A ugust S trin d b erg )
28. E vham i : (M. Ş akır)
29. P encere : (B ehçet Necatigil) 30. M ete : (Y aşar N abi)
TÜRK K L A SİK L E R İ:
* 40 lira *
2. Y unus E m r e : (Haz. A. G ölpm arlı) 3. N e d im : (Haz. N evzat Yesirgil) 5. Tevfik F i k r e t : (Haz. Y aşar Nabi)
A.S.
0
7. Ö m er S e y fe ttin : (Haz. Y aşar N abi) 9. A hm et H aşim : (Haz. Y aşar N abi) 10. H alit Z iya Uşaklıgil (Haz. L. Sam i
A kalın)
14. H üseyin R a h m i: (Haz. C. K u d ret) 23. D ede K o rk u t K ita b ı: (Haz. S u at H izarcı) 31. Y akup K adri K araosm anoğlu : (Haz. A.
F e rh a n O ğuzkan)
49. H üseyin C ahit Y a lç ın : (Haz. S. H izarcı) 51. S ait F aik A b a sıy a n ık : (Haz. M. Uygu-
ner)
53. Y ahya K e m a l: (Haz. M. U yguner) 54. C. S. T a ra n c ı: (Haz. M. U yguner) 60. H alk Şiiri A n to lo jisi: (E. Cem G üney) 61. E ş r e f : (Haz. C evdet K u d ret)
DÜNYA KLASİKLERİ
* 40 lira *
1. M olière : (Haz. Y aşar' N abi) 2. H om eros : (Haz. Y aşar Nabi) 9. Ö m er H ayyam : (Haz. A. S. Çelebi) 18. Tagore : (Haz. Ü lkü Tam er) 20. J. J. Rousseau : (Haz. N. A lsan) 21. La B ru y ère (Haz. N. A lsan) 22. W illiam F a u lk n e r : (Haz. H alm an)
BÜYÜK ÇOCUK K İTA PLA RI :
* 30 lira *
3. D efine A d a s ı: (R. L. Stevenson) 4. R obinson C ru so e : (D aniel Do Foe) 5. İsviçreli R o b e n so n : (J. R. Wyss) 7. P in o k y o : (C. Collodi)
8. K üçük L o r d : (F. H. B u rn ett) 19. H e id i: (Jo h an n a S pyri)
26. Seksen G ünde D ünya T u r u : (Jules V erne)
31. E n G üzel T ü rk M a sa lla rı: (E flâtu n Cem G üney)
33. K a rla r K ra liç e s i: (A ndersen)
34. K üçük P ren s : (A. de S ain t - E xupäry) 35. Kim sesiz Ç o cu k : (H ektor M alot)
ÇOCUK K LA SİK LERİ :
*
20 lira *27. A nadolu M a sa lla rı: (T ahsin Yücel) 37. Seçilm iş Çocuk Ş iirleri : (D erleyen :
M uzaffer R eşit)
50. M asal D ü n y a s ı: (Edibe B irsen) 63. Bizim Sokağın Ç o c u k la rı: (N ecati Ze
k eriy a)
69. Don K iş o t: (C ervantes)
VARLIK YILLIĞI: 1972—73— 74—75—76—77— 78—79). 1980 (100 lira) 1981 (200 lira)
VARLIK D E R G İS İ: 1960 — 62 — 63 — 64 — 65 — 66 — 67 — 68 — 69 — 70 — 71 — 72 — 73 — 74 — 76 — 77 — 1978 — 1979 — 1980 (H er cilt 800 lira ). C iltlerde in d irim uygulanm az.
Sipariş Ş a r tla r ı:
P osta m a srafların ın yüksekliği dolayısiyle siparişierde şu şa rtla ra d ik k at edilm esini rica ederiz :
500 lira d a n aşağı ödem eli siparişler gönde rilm ez. Ödem eli siparişlerde ancak 1000 lir a dan y u k arısın a % 15, 5000 lira d a n yuk arısın a da % 20 in d irim yaparız.
A ncak in d irim d en faydalanabilm ek için, bazı k ita p la rın bitm iş olabileceğinden y erin e hangi k ita p la rı istediğinizi belirtm eniz yerinde olur.
İstan b u l içi ödem eli sipariş k ab u l edilmez, ancak satış yerim izden alınacak k ita p la rın 500 lira d a n y u k arısın a % 20 in d irim u y gulanır.
VARLIK YAYINLARI A.Ş. NİSAN 1981
CAĞALOĞLU YOKUŞU No. : 40/2 — İSTANBUL
Tel. : 22 69 24
BÜYÜK E SE R L E R :
* 120 lira *
1. M adam e B o v a ry : (G ustave F la u b e rt) 3. E z ile n le r: (D ostoyevski)
S. O d y sse ia : (H om eros)
9. O nlar d a İ n s a n d ı: (Cengiz Dağcı) 84. M üfettişler M ü fe ttiş i: (O rhan K em al) 225. D erviş ve Ö lü m : (M ehm et Seljm oviç) 227. B udala I : (D ostoyevski)
228. B udala I I : (D ostoyevski)
* 100 lira *
34. G oriot B aba : (H onoré de Balzac) 51. K alpazanlar : (A ndré Gide) 150. C inler II. (D ostoyevski)
155. Ö lüler E vinden A nılar : (D ostoyevski) 187. Dede K o rk u t H ikâyeleri : (C. K udret) 210. K ıskançlık : (A lberto M oravia)
212, Rezil D ü n y a : (F aik Baysal) 221. Değişen D ünyam ız : (Y aşar N abi) 235. K orkunç Y üzlüler K oğuşu : (H. G.
K onsalik)
255. İpekböceği : (Naci Girginsoy)
* 80 lira *
7. Rom alı K adın : (A lberto M oravia) 14. K orkunç Y ıllar : (Cengiz Dağcı) 30. Y ukarı M ahalle : (Jo h n Steinbeck) 37. S ardalye S o k ağ ı: (Jo h n Steinbeck) 47. V adideki Z am bak : (H onoré de Balzac) 57. M evlânâ : (A. G ölpınarlı)
61. G üneş de Doğar : (H em ingw ay) 88. V arlık Ş iirleri A ntolojisi 88. Y aşayan G ö rü r : (O. H enry) 107. A teş Y akm ak : (Jack London) 127. S arhoşlar : (O rhan K em al) 142. S arı T ra k tö r : (Talip A paydın) 165. T aşralı B ir B üyük A dam P a ris’te :
(Balzac)
174. T oprak A na : (Cengiz A ytm atov) 192. Badem D alm a A sılı B ebekler :
(Cengiz Dağcı)
200. A rslan A sker Şvayk : (Y aroslav H aşek) 217. P o llyanna : (E leanor H. P o rter)
229. Sürgün : (A lbert Cam us)
232. A y la k la r: (M elih C evdet A nday) 238. B ab alar ve O ğullar : (T urgenyev) 254. R adyofonik Ö yküler - Ö yküler (Y. N abi)
* 70 lira *
33. K u m a rb a z : (D ostoyevski) 40. Açlık : (K n u t H am sun) 43. Ebedi K o c a : (D ostoyevski) 72. Akdeniz : (P an ait Istra ti) 89. C e m ile : (O rh an K em al)
136. E km ek K a v g a s ı: (O rhan K em al) 173. Y a b a n c ı: (A lbert Cam us) 191. Otuz Y aşındaki K a d ın : (Balzac) 218. Ü şüyen S o k a k : (Cengiz Dağcı) 219. K arap ü rçek : (M. S u n u llah A rısoy) 222. Haçsız H a ç lıla r: (A rth u r K oestler) 233. F o n ta m a ra : (Ignazio Silone)
237. Ölüm v e K orku G ü n le r i: (C. Dağcı) 238. E n Güzel D ünya H ikâyeleri
253. M avinin Ö lüm ü (Naci G irginsoy)
* 60 lira *
12. Gölge A dam : (Luigi Pirandello) 17. D orian G ray ’ın P o rtre si : (O. W ilde) 19. Genç W e rth erin A cıları : (G oethe) 21. Otuz Beş Yaş : (C. S ıtk ı T arancı) 35. B ek ârlar : (M ontherlant)
54. A rk ad aş : (P a n a it Istra ti) 58 R om an : (F alih R ıfkı A tay) 79. Ö teki : D ostoyevski)
85. K ira K iralına : (P an ait Istra ti) 88. T aras B uiba : (N ikolay Gogol) 92. U şak : (P a n a it Istra ti)
94. K um G ülü : (M ontherlant) 95. İnsan cık lar : (D ostoyevski)
97. İş B ulm a K u ru m u : (P a n a it Istra ti)
105. M inka A bla : (P an ait Istra ti)
108. F a reler ve İn san lar : (Jo h n Steinbeck) 110. K ırm ızı Horoz (M iodrag B ulatoviç) 112. K aderci : (İv an T urgenyev) 113. ö lü m le O yun : (Z aharia Stancu) 114. B ir Avuç B ö ğ ü rtle n : (Ignazio Silone) 118. K odin : (P a n a it Istrati)
121. Ceza Söm ürgesi : (K afka) 124. A m canın R üyası : (D ostoyevski) 125. K orku H aftası : (A leksey Tolstoy) 126. Son Ş iirler : (Tevfik F ik ret) 132. P e rlm u tte r Ailesi : (P an ait Istrati) 134. T a ta r Çölü : (Dino Buzzati) 138. İnce : (Y ordan Yovkov) 140. R om en H ikâyeleri A ntolojisi 141. Sinirli İn san lar : (M ihail Zoşçenko) 144. Çekoslovak H ikâyeleri Antolojisi 147. Dev : (Tibor D ery)
148. D in T icareti : (E rskine C aldw ell) 149. D ostoyevski : (A ndré Gide)
151. A danm ış T opraklar Ü stünde : (E. Kişon) 152. Denize D oğru : (O rhan Veli)
153. İv an İly iç’in Ö lüm ü : (Lev Tolstoy) 156. B ah ar Seli : (I. T urgenyev)
159. T ü rk N esir A ntolojisi
160. A ltın Böcek : (E dgar A llan Poe) 161. A frik a’n ın Yeşil Tepeleri : (E,
H em ingw ay)
163. İki Şair : (H onoré de Balzac) 167. K ö y lü le r: (A nton Çehov)
168. K öpek S u ra tlı M ay m u n : (Y. H aşek) 170. Üç Ölüm : (Lev Tolstoy)
175. B ir Y aratıcının Ç ektikleri : (H. de Balzac)
176. K röyçer Sonat : (Lev Tolstoy) 177. B u h ara C ellâtları : (S adreddin A ynî) 178. Çocukluk ve E rgenlik Yılları : (Tolstoy) 179. Ev Sahibesi : (D ostoyevski)
181. Sokak K ızı : (P an ait Istrati) 182. M acar H ikâyeleri
183. A v u stu ry a ve V enedik G ünleri : (S. B atu)
184. Beyaz Geceler : (D ostoyevski) 188. Cağım ızın K ah ram an ı : (Lerm ontov) 190. Düşüş : (A lbert Cam us)
194. B üyücü : (Dino B uzzati)
195. U ykuda Sevilen K ızlar : (K aw abata) 198. H acı M u rat : (Lev Tolstoy)
199. Çağdaş R us H ikâyeleri A ntolojisi 201. K adınsız E rk e k le r : (E. H em ingw ay) 202. A t H ırsızı : (E rskine Caldw ell) 203. C an P azarı : (C. M alaparte) 204. K orku : (S tefan Zweig)
205. E debiyat D ünyam ız : (Y aşar N abi) 206. İskandinav H ikâyeleri : (Y. A tam an) 207. İlk Aşk : (Iv an T urgenyev)
208. Seçilm iş D üşünceler : (Nietzsche) 209. Dost M ektuplar : (Y aşar N abi) 211. B ozkırda G ü n le r: (Talip A paydın) 213. K o rk u lu Gece : (A nton Çehov) 214. K reçetovka İstasyonunda B ir Olay :
(A leksandr Soljenitsin)
215. A çık D eniz K ıy ısın d a : (A. S trin d b erg ) 216. Sünger A v cısı: (P an ait Istra ti) 223. İspanya B üyüsü : (S elâh attin B atu) 224. Y üzbaşının Kızı : (A. S. P uskin) 226. B ir Y ufka Y ürekli : (D ostoyevski) 230. Aç H arm an ı : (M. B aşaran) 231. İv an Denisoviç’in B ir G ünü :
(A leksandr Soljenitsin) 234. G eçen Z am an - N efes A lm ak :
(Ziya O sm an Saba)
239. D u v a r: ( J e a n -P a u l S artre)
240. A lbay C h ab ert : (H onoré de Balzac) 241. K arm en : (P rosper M érim ée)
242. M org Sokağı C inayeti : (E. A llan Poe) 243. B ir G arip Zenci : (E rskine Caldw ell) 244. Dönüş : (Cengiz Dağcı)
245 B ir Yaz T ü rk ü sü - Ö ğretm en D uyşen : (Cengiz A ytm atov)
246. G erçek Yasa : (B ekir F ik ri Em ek) 247. K îlim an jaro n u n K arları: (E. H em ingw ay) 248. G ünüm üz D ünya H ikâyeleri
249. B ir D elinin H a tıra D efteri : (N ikolay Gogol)
250. 50.000 D olar : (E. H em ingw ay) 251. Kör B aykuş : (S adık H idayet)
FAYDALI K İTA PLA R : * 220 lira *
67. T ürk E d eb iy atın d a H ikâye ve Roman 2 : (C evdet K udret)
* 200 lira *
10. E debiyatım ızda İsim ler Sözlüğü (B ehçet N ecatigil)
* 180 lira *
100. A tatü rk çü lü ğ ü n İlkeleri (İhsan Akay)
* 150 lira *
29. A tatü rk çü lü k N edir? (Haz.: Yaşar Nabi) 63. A tatü rk çü Olmak : (C. A tuf K ansu) 165. A ta tü rk ü A nlam ak ve Tam am lam ak
(C avit O rhan Tütengil)
* 130 lira *
101. K. A tatü rk Diyor Ki.
164. A tatü rk Yaşadı Mı? (O ktay A kbal) 173. B ilinm iyen A ta tü rk : (Sam i N. Özerdim)
* 120 lira *
3. K ısa D ünya T arihi : (H. G. Wells) 11. B üyük R om anlar (Haz. Azize E. Bergin) 51. T ü rk E d eb iy atın d a H ikâye ve Roman (1)
(Cevdet K udret)
87. T ürk Şiiri : (Haz. Y aşar Nabi)
106. E debiyatım ızda E serler Sözlüğü (Haz. Behçet N ecatigil)
156. Siyaset Sosyolojisi : (M. D uverger) * 100 lira *
7. D inler T arih i : (Félicien Challaye) 13. M usiki T arih i : (İlhan M im aroğlu) 20. İslâm T arih i : (S. F. M ahm ud) 23. F ransız ih tilâ li : (P ierre G axotte) 28. D üşünce T arih i : (O. H ançeriioğlu) 43. M utluluk D ü şü n cesi: (O. H ançeriioğlu) 53. Ö zgürlük D üşüncesi : (O. H ançeriioğlu) 60. A ta tü rk Yolu (Y aşar N abi)
64. E debiyat T erim leri Sözlüğü : (L. S. A k alın)
92. N apoleon B o naparte : (C hateaubriand) 94. Çağımız 20. Yüzyıl : (N. Alsan) 108. T onlum sal D üşünce T arihi :
(K. Schilling)
132. O rtaçağda M üslüm anların Y aşayışları : (Ali M azaherî)
174. T ü rk G ülm ece ve Y ergisinden Seçm eler : (M. S u n u ilah A rısoy)
* 80 lira *
24. Evlilik v e A hlâk : (B ertran d Russell) 27. C insiyet ve P sikanaliz : (Sigm und
F reud)
36. M ahatm a G andhi : (L. Fischer) 37. P o litik ay a G iriş : (M aurice D uverger) 59. K apitalizm , Sosyalizm ve D em okrasi I :
(Joseph A. S chum peter)
62. N eden H ıristiy an Değilim : (B. Russell) 73. K apitalizm , Sosyalim ve D em okrasi Iİ :
(Joseph A. S chum peter) 105. M utlu O lm ak S anatı : (Alain) 318. A tatü rk Şiirleri A ntolojisi (M uzaffer
Reşit)
137. Bağım sızlık Savaşı : (R. N. A ktaş) 150. K ıbrıs’ta V u ru şan lar : (ö z k e r Yaşın)
* 70 lira *
25. M utluluk Yolu : (B ertran d Russell) 31. Resim B ilg isi: (N urullah B erk) 32. M itologya : (E dith H am ilton) 34. Fizyoloji A çısından C insiyet :
(Dr. W alker)
48. D ünyam ızın H ay at H ikâyesi : (George Gamow)
74. Çağdaş Eğitim : (W. O. L aster Sm ith) 82. M aso n lu k : (Paul N audon)
85. Bizim Kuşak ve Ö tekiler : (B. S. Ediboglu)
97. Yazmak S an atı : (Em in ö z d em ir) 99. E vren ve E instein (Lincoln B arnett)
luna y araşan b ü tü n değerlerin u tk u y a ulaşm ası için savaş ye ridir. S ırasında um arsız b ir ce saretle, politikadaki ödünlerin hiçbirine sapm adan sü rd ü rü lü r bu savaş. B unun içindir ki gör düğü h e r güzel oyundan sonra, insan, arınm ış, kendini yenile miş olarak, saygınlığına in a n a rak, güçlenerek ay rılır tiy a tro dan..
Soylu geçm işinin k alıtçıları olarak olsa olsa tiy atro sanatı ile ö vünm ektir bizlere düşen. Geleceğinden, öz değerinden en küçük bir kuşkuya düşm eden bağlanalım tiy atro y a. Y arına bize kaldığı değeri ile u la ştır m ak için çalışalım . T iyatrosuz b ir dünya mı? Düşünülemez! İnsanlığın a rtık b irb irle rin in de d iklerini dinlem ek istem em esi, b irb irin d en yüz çevirm esi de m ek olur bu durum . A ya göç
m ek gibi bir şey. Am a k o rk m ayalım . B ir g ü n aya göçerse, oraya da g ö tü rü r tiy atro y u in san, ya da ilk günden ayda t i yatro y u yeniden y a ra tır. K en dini görm eden yaşayam az çün kü...»
SİNEMA DÜNYAMIZDAN
1974’de Yılmaz G üney’in se naryosundan «Endişe» film ini y ap arak adını d u y u ra n y ö n et m en Ş erif Gören, G üney’in ye ni bir senaryosunu film e alıyor. Konu, izinli olarak cezaevinden çıkan 6 m ahkum un sivil yaşam k arşısındaki izlenim leri... Daha önce 5 saat sü reli b ü yük b ir prodüksiyon olarak d ü şünülen ve E rd en K ıral’ın yönetim inde çekim ine b aşlanan film, şim di iki saat uzunluğuna indirildi.
G ören’in çalışm aları sürüyor. Sinem a m evsim i daha çok iş yapm ış yabancı gişe film lerinin ağırlığı altında sürm ekte. S ine ma sanatı yönünden önem ta ş ı y an V isconti’n in «Masumlar», F ellin i’n in «Amarcord», Milos F o rm an ’ın «Guguk Kuşu» gibi film lerinin gösterim e girm esi ise geciktikçe gecikiyor.. M evsimin sözü edilebilecek yerli film leri arasında Sinan Ç etin’in «Sa- bah»ı ile Tuncel K u rtiz ’in y u rt dışında çektiği «Gül Haşan» gösterim için h afta bekliyorlar.
Aziz N esin’in eserlerin in sine m aya u yarlanm ası sürüyor. Ne sin ’in «Zübük» ve «Gol K ralı S ait Hopsait» adlı ro m an ların dan sonra şim di de 1974’de y a y ım lanan «Tatlı Betüş» adlı ro m anı sinem aya ak tarılacak. Se naryo çalışm aları sü ren y ap ıtta başrolü T ü rk a n Ş oray’ın oyna yacağı öğrenildi.
SANATA GENİŞ YER VEREN YENİ BİR ÇOCUK DERGİSİ Tan Oral yönetim inde yeni bir h aftalık çocuk dergisi daha bu ay y ay ın yaşam ına katılıyor. «Çekirge» adlı dergide Y aşar K em al’in yeni rom anı, Kemal Ö zer’in u zun b ir öyküsü, İsm a il Uyaroğlu, Refik Durbaş, Y al vaç U ral’ın şiirleri, K onur Er- top, Işıl Ö zgentürk, Can Yücel, Sam i K a raö ren ’in yazıları yer alacak. Dergiye sü rek li k a tk ıd a bulunacak çizerler arasında da Mistik, E m re Senan, H aslet, İs m ail Gülgeç, Selçuk Demire], Cemal K arabaş, Şule Sönmez - Çandar, F erit Öngören, Erim Gözen, B eysun G ökçin b u lu n u yor. Ç ekirge’n in oyun - eğlence bölüm leri de şim diye dek ü l kem izde görülm eyen farklı b ir yaklaşım la h azırlandı. Bu bölü m ün y ü rü tü cü leri de A tila Alp- öge ile N evzat Erkm en. * ★
BİZE GÖNDERİLEN KİTAPLAR
★ A ttilâ İlhan: S ırtla n Payı. R om an Y unus N adi Roman A rm ağanı. 2. Basım. Bilgi Y ayınları. 448 sayfa. 800 li ra.
Aysel Özakın: Genç Kız ve Ölüm. Rom an. Yazko Y. 1980. 206 sayfa. 120 lira. ★ Can Yücel: Ş iir Alayı. Şiir.
Yazko Y. 180 sayfa. 120 li ra.
İt
İsm ail U yaroğlu: H ayatı K arşılayan Ş iirler. Yazko 1981 Ş iir B üyük Ödülü. 60 sayfa. 50 lira.★ V adim A ndreev: Y aban Top rak. Türkçesi: T. Ahmet Şensılay. Yazko 1981 Çeviri sayfa. 160 lira.
★ Jean-P aul S artre: Y öntem A raştırm aları. Türkçesi: S erd ar R ifat K ırkoğlu. Yaz ko 1981 Ç eviri İncelem e B üyük Ödülü. 190 sayfa. 110 lira.
★ ö n a y Sözer: A nlayan Tarih. Yazko 1981 İncelem e B üyük Ö dülü. 180 sayfa. 100 lira. ★ Stanislavski: B ir K a rak ter
Y aratm ak. Türkçesi: S uat Taşer. Yazko 1981 Ç eviri İncelem e Özendirm e ö d ü lü . 328 sayfa. 160 lira.
x S eyit Alp: Dino ile Ceren. Yazko 1981 R om an Ö zen dirm e Ödülü. 186 sayfa. 100 lira.
•fc
Önay Sözer: Öteki. Yazko 1981 Roman Ö zendirm e Ö- dülü. 140 sayfa. 80 lira. S üleym an Çelebi: Mevlid.H azırlayan: Prof. Dr. F aru k T im urtaş. 3. baskı. K ü ltü r B akanlığı Y. 1980 174 sayfa 40 lira.
★ Dr. Özcan M ert: X V III. ve XIX. Y üzyıllarda Çapano- ğulları. K ü ltü r B akanlığı Y. 1980. 112 sayfa, 80 lira. ★ N u tu k I. Haz.: Doç. Dr. Bi-
rol Em ir, M elin Has-Er, M eh m et Ali A ydın. K ü ltü r B a kanlığı Y. 1980. 528 sayfa. 60 lira.
★ N u tu k 2. Haz.: Doç. Dr. Bi- rol Em ir, M etin H as-Er. K ü ltü r B akanlığı Y. 1980. 538 sayfa. 100 lira.
★ G oethe’den Seçme M ektup la r III. Ç eviren: M elâhat To- gar. K ü ltü r B akanlığı Y. 1980. 160 sayfa. 75 lira. ★ Prof. Dr. E rdoğan Merçil:
K irm an Selçukluları. K ü ltü r B akanlığı Y. 1980. 408 sayfa. 175 lira.
★ A yhan Başoğlu: A ltın Saçlı K ahram an. K ü ltü r B akanlığı Y. 1980. 152 sayfa. 100 lira. ★ A bdülkadir B ulut: K ahveci Güzeli. Ç ocuklar için Şiirler. Can Y ayınları. 1981. 80 say fa.
★ Ali Baytok: Gülm ez S ultan. Filiz Y ayınları. 4. baskı. 1981. 22 sayfa. 20 lira.
★ Salim Savcı: D osttan Dosta. Gül Y ayınları. 1980. 176 say fa.
★ I. G üven Kaya: İki G ündüz B ir Gece. Ö yküler. Ozan Ya y ın ları. 1979. 130 sayfa. 30 lira.
★ C afer Özkan: Şim di Okullu Olduk. B ük Y ayın Dağıtım.
1981. 64 sayfa. 50 lira. ★ C afer Özkan: Dindo. B ük
Y ayın Dağıtım. 1981. 64 sayfa. 50 lira.
★ H üseyin Y urttaş: Ç ınar Dede. B ük Y ayın D ağıtım . 1981. 64 sayfa. 50 lira.
★ E b u b ek ir Eroğlu: Sezai Ka- rakoç’un Şiiri. B ürde Ya y ın ları. 1981. 86 sayfa. ★ M ehm et Yıldız: S üpürgeli
B akan. Ö yküler. Y editepe Y ayınları. 1980. 110 sayfa. 50 dira.
ıtr Jacques P rév ert: Ş iirler. Çev. ve Haz.: A bdullah Rıza Er- güven. Y editepe Y ayınları. 1980. 60 sayfa. 100 lira. ★ M uhteşem Sünter: Sen ile
Sen. Ş iirler. Y editepe Y a y ınları. 1981. 76 sayfa. 120 lira.
★ Ö zgür Savaşçı: Dilsizin Di- lin d e n /D il Söyleşileri. Yedi tepe Y ayınları. 1981. 86 say fa. 120 lira.
★ Ş em settin Önlü: D irlik D ü zenlik T ü rk ü leri. Y edite pe Y ayınları. 1981. 60 sayfa. 100 lira.
Cevdet Kudret
EDEBİYATIMIZDA
HİKAYE VE ROMAN
2
220 lira
---®---Mustafa Baydar
ATATÜRK DİYOR Kİ
130 lira
«---VARLIK YILLIĞI
1981
200 lira
v a r l ı k
H er ayuı başında çıkar, edebiyat ve sa n a t dergisi — 48. Yıl — Sayı 883 — 1 N isan 1981 — A d re s: İSTANBUL Cağaloğlu Yokuşu, 40/2 — Telefon, yazı iş le r i: 22 63 27; s a t ı ş : 22 69 24 — K urucusu : Y aşar N abi N ayır — S ahi bi : V arlık Y ayınları A. Ş. a d ın a : Filiz N ayır — Yazı İş leri Y ö netm eni: Filiz N ayır — A bone k o şu lla rı: Yıllık 550 lira, öğretm en ve öğrenciler için yıllık 500 lira, ya- bancı ü lk e le r : A vrupa 20, A m erika ve A v ııstu ra ly a : 25 dolar — P osta çeki hesap no. : 119822 —- G önderilen ya zılar geri verilm ez ve cevaplandırılm az — İlan lar : A rka kapak, tam s a y fa : 20.000 lira, yarım s a y fa : 10.000 lira, çeyrek sayfa : 5.000 lira. K apak i ç le r i: 15.000, iç sayfalar : 10.000 lira. — İstan b u l’da S erbest M atbaası’n d a dizilip
