-T T -S S -S iü O
450 Yıl önce İstanbulda Yaşayanlar-Evler-Dükkânlar
B ir m ille tin sa n ’a t tarih in in , o m illetin m e d e n iy e t seviyesini, b en liğ in i v e s a n ’a t k ab iliy etin i b e lirttiğ in e g ö re biz, s a n ’a t eserlerim iz ü z e rin d e n e k a d a r d u rs a k a z d ır. Ç ü n k ü s a n ’a t eserleri ve b u n la rın ta rih i b u g ü n ü n sa n ’a t sa h ip le rin e b ir g ü ven, ilh a m k a y n a ğ ı o lacağ ı g ibi g eçen istih sa lle rini b ilm e k d e sa n ’a tla rin ile rle m e sin d e v e m illî b ir z e v k v e çeşni y a şa m a sın d a , b u lu n m a sın d a , b aşlıca âm ild ir.
B u y ü z d e n d ir ki d ü n y a n ın h e r ta ra fın d a s a n a t eserleri v e ta rih i ü z e rin d e b ilg ile r v e rilm e k te ve bu, d e re c e d e re c e y ü k se le re k ü n iv e rsite le rd e , fenstitülerde geniş ö lç ü d e y e r a lm a k ta d ır. H ele san ’a t eserle rin i ta n ım a k için k u ru la n m ü z e le r için y a p ıla n fe d a k â rlık la r so n su zd u r. S o n z a m a n la rd a s a n ’a t e se rlerin e karşı g ö ste rile n b a ğ lılık o h ale g elm iştir ki, A m e rik a C u m h u r B a şk a n ı R o o se v e lt b ir s a n ’a t g alerisin i açış sö y le v in d e «B üyük s a n
’-a t eserleri, hiç şüp h esiz o n l’-a rı sev en h e rk e s e ’-a it tir. A ç ık o la ra k b ilm e lid ir k i b u n la r, o n la ra sah ip b la n la rın m alı d eğ il h e r y e r d e h e rk e s in m a lıd ır la r.» dem işti.
Şu h a ld e h e r m illetin, e lin d e k i s a n ’a t e se r lerin i ta n ıtm ası, san ’a t ta rih in i a y d ın la tm a s ı ulu s la ra ra s ı b ir ö d e v i d e o lu y o r. Bu s a y e d e o m illetin yüce ta rih i d e ta n ın m ış ve sev ilm iş o lacağ ı ş ü p h e sizdir.
M a a le se f şim d iy e k a d a r m e m le k e tim iz d e m illî san ’a t eserlerim iz ü z e rin d e d u ru lm a m ış v e h a ttâ m ü ze le rim iz d e lâyıkı v eçh ile y e r b ile v e ril m em iştir. A n c a k C u m h u riy e tte n b e ri b u n a e h e m m iy e t v e rilm iş v e T ü rk s a n ’a t eserleri ta sn if e d i le re k sıra la n m a ğ a b a şla n m ıştır. Ş im d i b ir ta ra fta n d a b u n la r ü z e rin d e e tü d le r v,e y a y ın la r y a p m a k , h e m d e ih m a l ed ilm iş z a m a n la rı telâfi e tm e k için ço k ça d u rm a k ve ça lışm a k g erek iy o r.
TÜRKİYE TuRİNG
S o n s e n e le rd e ele g eçen b a z ı eserler, arşiv m a l zem esi, T üpk s a n ’a tk â rla rm ın nasıl çalıştıklarını, îıe s u re tle y etiştik lerin i, y u rd u n h e r k ö şe sin d e çe şit çeşit şa h e se rle ri nasıl y a ra ttık la rın ı a ç ık la n d ır, m a k ta d ır. F a k a t b u v a d id e d a h a ço k ç a lışm a ğ a m u h tacız. Z a m a n la d a h a b ir çok şey ler b u lu n a c a ğ ın a d a kaniiz. A n c a k e ld e ed ilen b ilg ileri ufak h ao n o g ra filîlerle ta n ıta c a k o lu rsak b u n la rın d iğ er a lâ k a lıla r ta ra fın d a n ta m a m la n a c a ğ ı, g e n işle tile ceği d e şü p h esizd ir.
Biz b u y a z ıla rım ız d a m illî s a n ’a tla rım ız d a n b a h s e d e rk e n b ir taralftan d a İsta n b u l s a n a t k â r l a rını b e lirtm e k g ay esin d ey iz. H a ttâ y u rd u n h e r k ö şesin d e b ilh a ssa H a lk e v le ri b u y o ld a k i k o n u la ra
18
...b ire r k ö şe c ik a y ıra c a k o lu rla rsa T ü rk s a k a t l a r ı nın h acm i b ird e n b ire b ü tü n yüceliği ile o r ta y a çı k acak , in c e le m e le r d e v a m ettik ç e y u rd u n h e r b ö l gesine g ö re s a n 'a t fa rk la rı b e lire c e (k v e o v a k it ta m v e k esin b ir san ’a t ta rih i o rta y a ç ık a c a k tır.
B ilindiği v eçhile, İs ta n b u l’un F e th in d e n s o n ra, 1453 yılın F a tih M e h m e d II. nin d e rin gö rüşü v e o lg u n siy aseti; d ü n y a y a ş ö h re t salm ış, şe hirde. d e rh a l b ir sükûn, k ısa b ir m ü d d e t so n ra d a re fa h u y a n d ırm ıştı. B izansm son z a m a n la rd a k i, k a rışık v e p e rişa n d u ru m u n a so n verilm iş, san at- k â rla r h im ay e g ö rm ü ş b ir ta r a f ta n d a T ü rk san - â tk â rla rı y en i h ü k ü m e t m e rk e z in e ak ın edince, T ü rk ’ün sa n ’a t k u d re t v e b e n z e rliğ i b u g ü zel
