EVALUATION OF OPERATIVE RISKS IN THE MANAGEMENT OF POSTMENOPAUSAL ADNEXAL MASSES IN GERIATRIC AND NON-GERIATRIC PATIENTS

(1)

S. Sinan ÖZALP

Eskiﬂehir Osmangazi Üniversitesi T›p Fakültesi Kad›n Hastal›klar› ve Do¤um Anabilim Dal› ESK‹ﬁEH‹R

Tlf: 0222 239 29 79 e-posta: sinan.ozalp@gmail.com Geliﬂ Tarihi: 18/05/2012 (Received) Kabul Tarihi: 03/07/2012 (Accepted) ‹letiﬂim (Correspondance)

Eskiﬂehir Osmangazi Üniversitesi T›p Fakültesi Kad›n S. Sinan ÖZALP

Ö. Tar›k YALÇIN Tufan ÖGE Elçin TELL‹ Nagihan ESK‹N

EVALUATION OF OPERATIVE RISKS IN THE

MANAGEMENT OF POSTMENOPAUSAL

ADNEXAL MASSES IN GERIATRIC AND

NON-GERIATRIC PATIENTS

POSTMENOPOZAL ADNEKS‹YAL K‹TLE

YÖNET‹M‹NDE GER‹ATR‹K YAﬁ GRUBUNDA

OLAN VE OLMAYAN OLGULARDA OPERAT‹F

R‹SKLER‹N ARAﬁTIRILMASI

Ö

Z

Girifl: Bu çal›flma adneksiyal kitle tan›s› alan postmenopozal geriatrik yafl grubunda olan ve

olmayan hastalar›n operatif risk faktörleri, perioperatif komplikasyonlar› ve postoperatif morbidi-telerinin karfl›laflt›r›lmas› amac›yla planlanm›flt›r.

Gereç ve Yöntem: Ocak 2004 ve Aral›k 2011 tarihleri aras›nda adneksiyal kitle saptan›p

ope-re olan 179 hasta ope-retrospektif olarak incelenmifl ve hastalar 50-64 yafl (geriatrik yafl grubunda ol-mayan), 65 yafl ve üstü (geriatrik yafl grubunda olan) olarak iki grupta incelenmifltir. Hastalar pre-operatif de¤erlendirmelerindeki ek hastal›klar, adneksiyal kitlelerin özellikleri, intrapre-operatif bulgu-lar ve morbidite ile postoperatif iyileflme süreçleri ve histopatolojilerine göre karfl›laflt›rmal› obulgu-larak incelenmifltir.

Bulgular: Geriatrik yaﬂ grubunda olan ve olmayan hastalar›n ortalama yaﬂlar› s›ras›yla 57.05

y›l ve 72.2 y›l idi. Geriatrik yafl grubunda olmayan grupta diabetik (p<0.001), geriatrik yafl grubun-da ise hipertansif hasta say›s› (p<0.05) istatistiksel olarak anlaml› düzeyde fazla olarak saptanm›fl-t›r. Adneksiyal kitlelerin preoperatif özellikleri, Ca 125 düzeyleri, ve postoperatif minör morbidite aras›nda gruplar aras› fark saptanmazken (p>0.05); geriatrik yafl grubunda major morbidite (p=0.03) ve hastanede kal›fl süreleri ( p=0.004) istatistiksel olarak anlaml› düzeyde fazla olarak saptanm›flt›r.

Sonuç: Geriatrik yaﬂ grubundaki hastalarda artan postoperatif major morbidite ve buna

ba¤-l› hastanede kaba¤-l›fl süreleri minimal invaziv yaklafl›mlar› gündeme getirerek geriatrik populasyonda morbidite ve mortaliteyi en aza indirecek risk yönetimlerinin belirlenmesinde önem tafl›yabilir.

Anahtar Sözcükler: Geriatri; Intraoperatif Komplikasyon; Minimal ‹nvaziv Cerrahi Giriﬂim;

Postmenopozal Dönem, Postoperatif Bak›m; Preoperatif Bak›m.

A

BSTRACT

Introduction: This study aimed to compare operative risk factors, perioperative

complica-tions and postoperative morbidity of postmenopausal non-geriatric and geriatric patients with an adnexal mass.

Materials and Method: Between January 2004 and December 2011, 179 cases who had

surgery for adnexal masses were evaluated retrospectively in two groups as 50-64 years of age (non-geriatric) and 65 years and older (geriatric). The cases in two groups were compared for comorbidities, adnexal mass characteristics, intraoperative findings, postoperative morbidity, recovery process and histopathologic results.

Results: Mean age of non-geriatric and geriatric patients were 57.05 years and 72.2 years

respectively. In non-geriatric group the number of patients with diabetes (p <0.001), and in geriatric group the number of patients with hypertension (p <0.05) were significantly higher. There was no difference between the groups in preoperative characteristics of adnexal masses, Ca 125 levels, postoperative minor morbidity (p> 0.05); but major morbidity (p=0.03) and duration of hospital stay (p=0.004) were significantly higher in the geriatric group.

Conclusion: Increased postoperative major morbidity and length of hospital stay in patients

at geriatric age group brings forward minimally invasive approaches to minimize morbidity and mortality in the geriatric population and may be important in determining risk management in this group.

Key Words: Geriatrics; Intraoperative Complication; Surgical Procedures, Minimally Invasive;

R

ESEARCH

(2)

G

‹R‹ﬁ

B

ir kad›nda do¤du¤u andan itibaren hayat›n›n herhangi birdöneminde over kanseri saptanma oran› %1,5 iken, over kanserinden ölme riski de yaklafl›k %1 civar›ndad›r (1). Over kanseri s›kl›kla 70 yafl üstü kad›nlarda görülür. ‹leri yafl kötü prognoz için ba¤›ms›z bir risk faktörüdür (2). Premenopozal dönemde overin tümörlerinin sadece %7 si malign iken, post-menopozal dönemde ovaryan malign neoplazilerin oran› %30 lara ulaflmaktad›r (1,3). Özalp ve arkadafllar›n›n yapt›klar› bir çal›flmada 65 yafl üstü (geriatrik) olgular›n postoperatif over patolojileri incelendi¤inde sonuçlar›n %54’ünün malign ol-du¤u saptanm›flt›r (4). Bu nedenleren dolay› flüpheli adneksi-yal kitleler her yafl grubunda kad›n›n ortak problemi olmakla beraber postmenopozal kad›nlarda önemi daha da artmakta-d›r. Her ne kadar ay›r›c› tan›da tuboovarian abse, tüberküloz gibi her zaman cerrahi gerektirmeyen hastal›klar da olsa, ad-neksiyal kitlelerin ay›r›c› tan›s›nda ve over tümörlerinin tan› ve tedavisinde cerrahi prosedürler önemli bir yer tutmaktad›r (5). Buna ilave olarak günümüzde ortalama yaflam süresinin uzamas› nedeniyle adneksiyal (6) kitleler daha önemli bir yer tutar olmufltur.

Bu çal›flmada retrospektif olarak jinekolojik onkoloji ser-visinde adneksiyal kitle tan›s› alan 50-64 yafl aras› ve 65 yafl ve üstü (geriatrik yafl grubu) postmenopozal hastalar›n opera-tif risk faktörleri, perioperaopera-tif komplikasyonlar› ve postopera-tif morbiditelerinin karfl›laflt›r›lmas› planlanm›flt›r.

G

EREÇ VE

Y

ÖNTEM

A

nabilim dal›m›zda adneksiyal kitle saptanan veya d›fl mer-kezden bu nedenle refere edilen ve jinekolojik onkoloji servisinde Ocak 2004 ve Aral›k 2011 tarihleri aras›nda yatan 50 yafl üstü 412 olgu pelvik muayene, ultrasonografi, Ca 125 düzeyleri ve bilgisayarl› tomografi (BT) ile de¤erlendirilmifl-tir. Çal›flma için üniversite Etik Kurulu’ndan 2012/94 say›l› onay› al›narak dosyalar retrospektif olarak incelenmifltir. Has-talardan postmenopozal dönemde olmayan, takipten ç›kan, opere olmay› kabul etmeyen, medikal problemler veya hasta performans› nedeni ile opere olamayan, hastane kay›tlar›na ulafl›lamayan 141 olgu çal›flmadan ç›kart›lm›flt›r. Yetmifl bir olguya ise optimal sitoredüksiyon yap›lamayaca¤› düflünüle-rek histopatolojik örnekleme amaçl› “tru-cut” biyopsi plan-lanm›flt›r. Preoperatif de¤erlendirmeler sonucunda adneksiyal kitle saptan›p opere olan 179 hasta çal›flmaya dahil edilerek 50-64 yafl (geriatrik olmayan grup), 65 yafl ve üstü (geriatrik grup) olarak ikiye ayr›lm›flt›r.

Adneksiyal kitleler preoperatif kitle boyutu, asit varl›¤›, bilateralite ve Ca125 düzeyi aç›s›ndan de¤erlendirilmiﬂtir. Medikal hastal›¤› olan tüm hastalar operasyon öncesi ilgili

bölümlerle konsülte edilmifl ve bölümün önerilerine uygun olarak preoperatif ve postoperatif bak›mlar› yap›lm›flt›r. Has-talar genel anestezi alt›nda orta hat göbek alt› veya göbek al-t›- üstü median insizyon ile de¤erlendirilerek malignite sap-tanan hastalara sitoredüktif cerrahi yap›l›rken, intraoperatif gözlemde frozen pelvis saptanan ve optimal sitoredüksiyon yap›lamayacak olgulardan histopatolojik örnek al›nm›flt›r. Malignite yönünden flüpheli görünen kitleler ise cerrahi ola-rak ç›kart›ld›ktan sonra frozen de¤erlendirmesine göre operas-yonun flekli belirlenmifltir. ‹ntraoperatif olarak kanama mik-tar› aspiratörde biriken miktar, kullan›lan spanç ve kompres say›s›ndan hesap edilmifltir. Hastalar›n tümü postop dönem-de 24-48 saat yo¤un bak›m servisindönem-de takip edilmifl ve daha sonra servise al›nm›flt›r. Hastalar postop dönemde patoloji so-nuçlar› ile tekrar haftal›k jinekolojik onkoloji toplant›lar›nda de¤erlendirilmifltir. Patoloji sonucu non jinekolojik olarak belirlenen hastalar ilgili bölümlere refere edilirken, jinekolo-jik neoplazilerden benign olanlar klinik izleme al›nm›flt›r. Malign ve borderline olgular ise patoloji sonuçlar›na uygun olarak evrelendirilip, operasyon sonras› gerekli hastalara ke-moterapi verilmesi karar› al›nm›flt›r.

Çal›flma IBM SPSS 20’de de¤erlendirilerek, say›sal de¤er-lendirme için Shapiro Wilk normallik testi uygulanm›fl ve normal da¤›l›m göstermeyenler Mann Whitney U testi ile analiz edilmifltir. Median (%25-%75) yüzdelik dilimleri ile verildi. Kategorik de¤iflkenler için Pearson kikare ,Yates ki-kare (continuity correction chi square) ve Pearson exact kika-re testleri kullan›lm›flt›r. N say›lar› ve yüzde de¤erleri veril-mifl ve p<0.05 istatistiki olarak anlaml› kabul edilveril-mifltir.

B

ULGULAR

A

dneksiyal kitlesi olan 179 olgudan 50-64 yafl aras› 81 has-ta ve 65 yafl ve üstü (geriatrik) 98 hastan›n ortalama yafl-lar› s›ras›yla 57.05 y›l ve 72,2 y›l idi. 50-64 yafl aras› grupta 2 olgunun özgeçmiflinde nonjinekolojik malignite (meme ve renal hücreli malignite) saptan›rken, geriatrik grupta ise 3 ol-gunun özgeçmiflinde (meme, parotis ve renal hücreli maligni-te) nonjinekolojik malignite saptanm›flt›r. Bu olgularda ad-neksiyal kitle saptand›¤›nda maligniteleri remisyonda idi. Konsültasyon gerektiren ek hastal›klar aç›s›ndan hastalar›n özellikleri Tablo 1’de özetlenmifltir. Geriatrik olmayan grup-ta diabetik (p<0.001), geriatrik grupgrup-ta ise hipergrup-tansif hasgrup-ta say›s› (p<0.05) istatistiksel olarak anlaml› düzeyde fazla ola-rak saptanm›flt›r. Adneksiyal kitlelerin preoperatif de¤erlen-dirmesinde asit varl›¤›, kitle boyutunun 5 cm alt› ve üstü ol-mas› ve bilateralite aç›s›ndan gruplar aras› istatistiki aç›dan anlaml› bir fark saptanmam›flt›r (p>0.05) (Tablo 2). Preope-ratif medyan Ca 125 düzeyleri geriatrik olmayan grup ve

(3)

ge-riatrik grupta s›ras›yla 27.5 IU/l (11-99 IU/l) ve 29 IU/l (8.,5-146) olup istatistiki olarak benzer olarak bulunmufltur (p>0.05). Uygulanan cerrahi ifllemler kanser cerrahisi, kanser cerrahisi d›fl› cerrahi ve eksploratif cerrahi fleklinde s›n›fland›-r›ld›¤›nda yap›lan ifllemler aç›s›ndan gruplar aras›nda istatis-tiki olarak anlaml› fark saptanmam›flt›r (p>0.05) (Tablo 3). ‹ntraoperatif olarak ilk grupta 1 hastada vena kava yaralanma-s›, bir hastada ince barsak yaralanmas› ve bir hastada ise üre-ter yaralanmas›; ikinci grupta ise bir hastada mesane yaralan-mas› olmufltur. Tüm komplikasyonlara operasyon s›ras›nla baflar› ile müdahale edilmifltir. Ortalama kanama miktar› 50-65 yafl aras› grupta 300 cc, ≥50-65 yafl grubunda ise 200 cc sap-tanm›fl olup geriatrik grupta istatistiksel olarak anlaml› dü-zeyde daha az kanamaya rastlanm›flt›r (p=0.012). Postoperatif patoloji sonuçlar›na göre olgular›n da¤›l›m› Tablo 4’de özet-lenmifltir. Hastalar›n patoloji sonuçlar›na göre malignite aç›-s›ndan gruplar aras› fark saptanmam›fl olup (p>0.05), geriat-rik olmayan grupta iki hastada nonjinekolojik tümöre rastlan-m›flt›r. Over tümörlü hastalar evre ve kemoterapi ihtiyac›na göre de¤erlendirildi¤inde ise gruplar aras› istatistiksel olarak

anlaml› bir fark saptanmam›flt›r (p>0.05) (Tablo 5). Her iki grupta da hiçbir hastada postop dönemde mortalite saptan-mam›flt›r. Geriatrik grup ve geriatrik olmayan grupta morbi-dite aç›s›ndan yara yeri ekartasyonu ve idrar yolu enfeksiyonu s›ras›yla 16 (%16) ve 9 (%9) hasta ile 10 (%12) ve 9 (%11) hastada izlenmifl olup istatistiksel olarak anlaml› bir farka rastlanmam›flt›r (p>0.05). Bunun yan›nda geriatrik grupta toplam alt› hastada (%6) major morbidite saptanm›fl olup (üç hastada ileus, iki hastada derin ven trombozu ve bir hastada pulmoner emboli) istatistiksel olarak geriatrik olmayan gruba göre istatistiksel olarak anlaml› düzeyde yüksek bulunmufltur (p=0.03). Toplam hastanede kal›fl süreleri geriatrik olmayan grupta alt› gün (5.5-8) geriatrik grupta ise sekiz gün (6-12.25) olup istatistiksel olarak geriatrik grupta anlaml› dere-cede uzun bulunmufltur (p=0.004).

T

ARTIﬁMA

Ü

lkemizdeki bir çal›ﬂmada 65 yaﬂ üstü kad›nlarda meme veuterus kanserinden sonra en s›k over kanseri görülmekte olup, 2007 y›l›nda tan› alan kanser say›s›n›n 2003 y›l›

rakam-Tablo 1— Postmenopozal Geriatrik Yaﬂ Grubunda Olan ve Olmayan Hastalar›n Preoperatif Konsultasyon Gerektiren Ek Hastal›klar› Geriatrik Olmayan Geriatrik Grup

Konsultasyon Gerektiren Ek Hastal›klar Grup (<65 Yaﬂ) (N=81) % (≥65 Yaﬂ) (N=98) % p

Diabetes Mellitus (n) 15 18.5 1 1.02 <0.001

Hipertansiyon (n) 18 22.2 39 39.7 0.012

Kronik obstruktif akci¤er hastal›¤› (n) 6 7.4 9 9.1 0.88

Tablo 3— Adneksiyal Kitle Nedeniyle Opere Edilen Postmenopozal Geriatrik Yaﬂ Grubunda Olan ve Olmayan Hastalara Uygulanan Cerrahi ‹ﬂlemler Geriatrik Olmayan Grup Geriatrik Grup

Cerrahi ‹fllem (<65 Yafl) (N=81) % (≥65 Yafl) (N=98) % p

Kanser cerrahisi d›ﬂ› cerrahi (n) 33 40.7 52 53.1 0.1

Kanser cerrahisi (n) 33 40.7 34 34.7 0.41

Eksploratif cerrahi (n) 15 18.5 12 12.2 0.34

Tablo 2— Postmenopozal Geriatrik Yaﬂ Grubunda Olan ve Olmayan Hastalar›n Adneksiyal Kitlelerinin Preoperatif Özellikleri Geriatrik Olmayan Geriatrik Grup

Preoperatif De¤erlendirme Kriterleri Grup (<65 Yaﬂ) (N=81) % (_{≥65 Yaﬂ) (N=98)} % p

p de¤eri Yok 75 92.6 92 93.9 0.732 Var 6 7.4 6 6.1 Kitle boyutu (n) <5 cm 4 4.9 3 3.1 0.703 >5 cm 77 95.1 95 96.9 Bilateralite (n) Yok 68 84 90 91.8 0.103 Var 13 16 8 8,2

(4)

lar›na göre iki kat fazla oldu¤u tespit edilmifltir (7). Artan ge-riatrik populasyon nedeniyle özellikle jinekolojik malignite-lere yaklafl›m bu yafl grubunda giderek önem kazanmaktad›r. Adneksiyal kitlelerin ay›r›c› tan› ve tedavinin bir parças› ola-rak cerrahi giriflimler önem arzetmekte olup çal›flmam›zda ge-riatrik yafl grubundaki hastalar preoperatif de¤erlendirme, cerrahi prosedürler, postoperatif malignite potansiyeli ve ke-moterapi ihtiyac› yönünden geriatrik olmayan gruba benzer bulunsa da postoperatif major morbidite ve hastanede kal›fl süreleri aç›s›ndan istatistiksel olarak anlaml› oranda riskli saptanm›flt›r.

Over kanserinde etkin bir tarama yöntemi günümüzde mevcut de¤ildir ancak fizik ve pelvik muayene, ultrasonogra-fi, tümör belirteçleri, bilgisayarl› tomografi ve manyetik rezo-nans görüntüleme gibi ileri tetkikler ile kitlelerin yap›s› ve nereden köken ald›¤› hakk›nda ön bilgiye sahip olunabilir. Adneksiyal bir kitlenin preoperatif malign olup olmad›¤›n› de¤erlendirmede hiçbir modalite tek baﬂ›na yeterli do¤rulu¤u sa¤lamamaktad›r (8-12).

Over kanserinde kesin tan› ancak histopatolojik tan› ile mümkündür. 1975 y›l›nda Griffiths ilk kez önemini bildirdi-¤inden bu yana cerrahi debulking epitelyal over kanserlerinin primer tedavisinde kabul görmektedir (13). Bu da hastalarda ilerleyen yaflla beraber efllik eden medikal hastal›klar›n ve kö-tü hasta performans›n›n cerrahi öncesi dikkatlice de¤erlendi-rilerek postoperatif morbidite ve mortaliteyi en aza indirecek cerrahi için uygun hasta seçimini gündeme getirmektedir. Lichtinger ve ark. 75 yafl üstü 89 hastay› retrospektif olarak de¤erlendirdikleri çal›flmalar›nda iyi donan›ml› cerrahi mer-kezlerde perioperatif yo¤un bak›m›n mortaliteyi azaltt›¤›n› ve ileri yafl hastalarda jinekolojik maligniteler için cerrahinin

güvenle yap›labilece¤ini bildirmifltir (14). Mirhashemi ve ar-kadafllar› tek bafl›na yafl›n jinekolojik malignitelere tan› ve te-davi amaçl› yaklafl›m› de¤ifltirmemesi gerekti¤ini, yafll› hasta-lara güvenle radikal cerrahi yap›labilece¤ini bildirmifltir (15). Bauerle ve arkadafllar› ise yafl ve cerrah›n deneyiminin over kanseri cerrahi tedavisinin kalitesini etkiledi¤ini ve bu konu-da deneyimi olan merkezlerde yap›lmas›n› gerekti¤ini vurgu-lam›flt›r (16). Öte yandan over ve endometrium kanserinin yafllanma durumunun bir parças› oldu¤unu belirten ve tedavi komplikasyonlar›n›n ileri yafltan ziyade komorbite oluflturan ek hastal›klar ve kanserin yayg›nl›¤›ndan oldu¤unu bildiren çal›flmalar mevuttur (17). Bizim çal›flmam›zda da geriatrik ol-mayan grupta diabet, geriatrik grupta ise hipertansiyon yük-sek oranda saptanm›flt›r.

Gruplar aras›nda yap›lan cerrahi prosedürler aç›s›ndan fark saptanmazken intraoperatif kanama miktar›ndaki farkl›-l›k ise geriatrik olmayan grupta istatistiki olarak anlaml› ol-masa da kanser cerrahi yüzdesinin daha fazla olmas›ndan ve bir hastada meydana gelen vena cava inferior yaralanmas›ndan kaynakland›¤› düflünülmüfltür. Ochiai ve arkadafllar› ileri yafl Japon’larda jinekolojik kanserlerin ileri evre oldu¤una ve te-davilerin daha az invaziv olup hayat kalitelerini sürdürmeleri için bireysel durumlar›na göre flekillendirilmesi gerekti¤ini vurgulam›flt›r (18). Gottwald ve arkadafllar› ise Polonya’da 71-88 yafl aras› 61 hastan›n %26’s›nda over kanseri saptanma-s›na ra¤men bu grubun ilk tan› ald›¤›nda ileri evre olmas› ne-deni ile cerrahi tedavi olas›l›¤›n›n belirgin olarak azald›¤›n› bildirmifltir (19). Öte yandan perioperatif ve postoperatif morbidite aç›s›ndan yafl›n tek bafl›na zay›f bir prediktif faktör olmas› nedeniyle jinekolojik kanseri olan ileri yafl olgular›n tedavisinde bir kontraendikasyon olarak de¤erlendirilmemesi

Tablo 4— Adneksiyal Kitle Nedeniyle Opere Edilen Postmenopozal Geriatrik Yaﬂ Grubunda Olan ve Olmayan Hastalar›n Postoperatif Patoloji Sonuçlar› Geriatrik Olmayan Grup Geriatrik Grup

Postoperatif Patoloji Sonuçlar› (<65 Yaﬂ) (n=81) % (≥65 Yaﬂ) (n=98) % p

Benign (n) 40 49.4 54 55.1 0.446

Borderline (n) 4 4.9 4 4.1 0.99

Malign (n)* 37 45.7 40 40.8 0.51

Tablo 5— Adneksiyal Kitle Nedeniyle Opere Edilen ve Postoperatif Patoloji Sonuçlar› Malign Olan Olgular›n Cerrahi Evreleri ve Kemoterapi ‹htiyac› Malign Olgular›n Evreleri ve Geriatrik Olmayan Grup Geriatrik Grup

Kemoterapi ‹htiyac› (<65 Yaﬂ) (n=81) % (≥65 Yaﬂ) (n=98) % p

Erken evre (n) (Evre I-II) 12 14.8 15 15.3 0.82

‹leri evre (n) (Evre III-IV) 23 28.3 25 25.5 0.98

(5)

gerekti¤ini vurgulayan çal›flmalar da mevcuttur (20). Çal›fl-mam›zda postoperatif major morbiditelerden ileus, pulmoner emboli ve derin ven trombozu sadece geriatrik grupta izlen-mifl olup istatistiksel olarak anlaml› bulunurken minör mor-biditelerden aras›ndan fark saptanmam›flt›r. Ayr›ca geriatrik hastalar›n hastanede kal›fl süresi de anlaml› düzeyde daha uzun tespit edilmifltir.

Çal›flmam›zda ileri evre olarak düflünülen veya ek hastal›k-lar› nedenli cerrahisi yüksek riskli 71 hastaya minimal invaziv yöntemlerle ultrasonografi eflli¤inde “tru-cut” biyopsi ile doku tan›s› konulmufltur. Bu yaklafl›m bir yandan hastalar›n tedavi-lerini bireysellefltirirken di¤er yandan tüm adneksiyal kitlele-re cerrahi yaklafl›m düflünüldü¤ünde çal›flman›n limitasyonu gibi gözükmektedir. Bu yaklafl›m hastalardaki ek hastal›k ve morbidite oranlar›n›n daha az gözükmesi gibi yorumlanabilir. Öte yandan geriatrik populasyonda her ne kadar tan› amaçl› daha az invaziv modaliteler kullan›lsa da, tedavi amaçl› operas-yonlar devam edecektir. Bu da beraberinde hastalar›n preope-ratif, intraoperatif ve postoperatif dönemde ileri yafla efllik eden ek hastal›klar›n getirdi¤i de¤iflikliklerin hastalar üzerindeki etkilerinin dikkatlice de¤erlendirilerek buna göre geriatrik po-pulasyonda morbidite ve mortaliteyi en aza indirecek risk yö-netimlerinin belirlenmesine yol açacakt›r.

K

AYNAKLAR

1. Vitonis AF, Titus-Ernstoff L, Cramer DW. Assessing ovarian cancer risk when considering elective oophorectomy at the time of hysterectomy. Obstet Gynecol 2011;117(5):1042-50. (PMID:21471855).

2. Wimberger P, Lehmann N, Kimmig R, et al. Prognostic fac-tors for complete debulking in advanced ovarian cancer and its impact on survival ; An exploratory analysis of a prospectively randomized phase III study of the Arbeitsgemeinschaft Gyna-ekologische Onkologie Ovarian Cancer Study Group (AGO-OVAR). Gynecol Oncol 2007;106(1):69-74. (PMID:17397910).

3. Moore RG, Miller MC, Disilvestro P, et al. Evaluation of the di-agnostic accuracy of the risk of ovarian malignancy algorithm in women with a pelvic mass. Obstet Gynecol. 2011;118(2 Pt 1):280-8 (PMID:21775843).

4. Ozalp S, Tan›r HM, Yalc›n OT, et al. Distrubition of gyneco-pathological findings in geriatric women. J Am Geriatr Soc. 2005;53(2):352-4. (PMID:15673367).

5. Oge T, Ozalp SS, Yalcin OT, et al. Peritoneal tuberculosis mi-micking ovarian cancer.Eur J Obstet Gynecol Reprod Biol 2012;162(1):105-8. (PMID: 22397744).

6. Thrall MM, Goff BA, Symons RG, et al. Thirty-day mortality after primary cytoreductive surgery for advanced ovarian cancer in the elderly. Obstet Gynecol 2011;118(3):537-47. (PMID:21860281).

7. Arslan Ç, K›l›çkap S, Dede Dﬁ, et al. 65 yaﬂ ve üzeri populas-yonda kanser s›kl›¤›n›n da¤›l›m›; Hacettepe Üniversitesi Has-taneleri kanser kay›t sistemi sonuçlar›. Turkish Journal of Geri-atrics 2011;14(3):187-92.

8. Pickhardt PJ, Hanson ME. Incidental adnexal masses detected at low-dose unenhanced CT in asymptomatic women age 50 and older: implications for clinical management and ovarian cancer screening. Radiology 2010;257(1):144-50. (PMID:20663974).

9. McDonald JM, Doran S, DeSimone CP, et al. Predicting risk of malignancy in adnexal masses. Obstet Gynecol 2010;115(4):687-94. (PMID:20308826).

10. Saunders BA, Podzielinski I, Ware RA, et al. Risk of

malig-nancy in sonographically confirmed septated cystic ovarian tu-mors. Gynecol Oncol 2010;118(3):278-82. (PMID:20554314).

11. Valentin L, Ameye L, Savelli L, et al. Adnexal masses difficult

to classify as benign or malignant using subjective assessment of gray-scale and Doppler ultrasound findings: logistic regressi-on models do not help. Ultrasound Obstet Gynecol 2011;38(4):456-65. (PMID:21520475).

12. Kebapci M, Akca AK, Yalcin OT, et al. Prediction of

subopti-mal cytoreduction of epithelial ovarian carcinoma by preopera-tive computed tomography. Eur J Gynaecol Oncol 2010;31(1):44-9. (PMID: 20349780).

13. Griffiths CT. Surgical resection of tumor bulk in the primary of

ovarian carcinoma J Natl Cancer Inst Monogr 1975; 42:101-4. (PMID:1234624).

14. Lichtinger M, Averette H, Penalver M, Sevin BU. Major

surgi-cal procedures for gynecologic malignancy in elderly women. South Med J 1986;79(12):1506-10. (PMID:3787288).

15. Mirhashemi R, Nieves-Neira W, Averette HE. Gynecologic

malignancies in older women. Oncology (Williston Park) 2001;15(5):580-6. (PMID:11396354).

16. Bäuerle MG, Kreienberg R, Volm T. Surgery for elderly

pati-ents with ovarian cancer. Curr Oncol Rep 2003;5(6):482-5. (PMID:14521807).

17. Termrungruanglert W, Kudelka AP, Edwards CL, et al.

Gyne-cologic cancer in the elderly. Clin Geriatr Med 1997;13(2):363-79. (PMID:9115456).

18. Ochiai K. Treatment of gynecologic cancer in elderly patients.

Gan To Kagaku Ryoho 1998;25(7):990-4. (PMID:9644312).

19. Gottwald L, Akoel KM, Wójcik-Krowiranda K, Bienkiewicz

A. Malignant tumors of the female genital track in the elderly. Ginekol Pol 2003;74(9):714-7. (PMID:14674113).

20. Ben-Ami I, Vaknin Z, Schneider D, Halperin R. Perioperative

morbidity and mortality of gynecological oncologic surgery in elderly women. Int J Gynecol Cancer 2006;16(1):452-7. (PMID:16445678).