İslami Endekslerde Takvim Anomalisi: Ramazan Etkisi

øVODPL(QGHNVOHUGH7DNYLP$QRPDOLVL5DPD]DQ(WNLVL

+LGD\HW*h1(ù

Gönderim tarihi : 22.02.2018 Kabul tarihi: 20.11.2018

g]HW

(XJHQ )DPD¶QÕQ ROXúWXUPXú ROGX÷X HWNLQ SL\DVDODU KLSRWH]LQLQ WDNYLP HWNLVLQGHQ ND\QDNOÕ SL\DVD JHWLULVLQGH DQRPDOL J|VWHUPHVL VRQXFX\OD oHOLúPHVL EX NRQX ]HULQH \DSÕODQ oDOÕúPDODUGD DUWÕúD QHGHQ ROPXúWXU %X oDOÕúPD VHoLOL ONHOHULQ øVODPL HQGHNVOHULQGH 5DPD]DQ D\ÕQÕQ HQGHNV JHWLUL YH YRODWLOLWHVL ]HULQGH HWNLVLQLQ ROXS ROPDGÕ÷ÕQÕ |OoPHN DPDFÕ\OD \DSÕOPÕúWÕU $UDúWÕUPD NDSVDPÕQGD (*$5&+PRGHOL.DWÕOÕP7UNL\H'RZ-RQHVøVODPL3L\DVD'Q\D(QGHNVL'-06&,$&:, øVODPL(QGHNVL06&,6 3*OREDO%0,ùHULDW(QGHNVL6 37DGDZXO6XXGL$UDELVWDQYH-.6( (QGRQH]\D HQGHNVOHULQH LOLúNLQ 0D\ÕV ± 2FDN DUDVÕQGDNL JQON IL\DW VHULOHULQH X\JX ODQPÕúWÕU dDOÕúPD VRQXFXQGD VHoLOL LVODPL HQGHNVOHU ]HULQGH 5DPD]DQ D\ÕQÕQ HQGHNV JHWLULVLQGH KHUKDQJLELUGH÷LúLNOL÷HVHEHSROPDGÕ÷Õ'-YH06&,HQGHNVOHULQGHJHWLULYRODWLOLWHVLQLDUWWÕUÕFÕ|]HO OL÷HVDKLSROGX÷XWHVSLWHGLOPLúWLU

$QDKWDU NHOLPHOHU øVODPL (QGHNV 7DNYLP $QRPDOLVL (WNLQ 3L\DVD +LSRWH]L 5DPD]DQ (WNLVL (*$5&+0RGHOL

-HOVÕQÕIODPDVÕ&*( 

&$/(1'$5$120$/<,1,6/$0,&,1'(;(65$0$'$1())(&7

$EVWUDFW

7KH FRQWUDGLFWLRQ EHWZHHQ WKH HIILFLHQW PDUNHW K\SRWKHVLV SURSRVHG E\ (XJHQH )DPD DQG WKH FDOHQGDU DQRPDOLHV LQ VWRFN UHWXUQV KDV OHG DQ LQFUHDVH LQ WKH QXPEHU RI VWXGLHV LQ WKLV LVVXH 7KLV VWXG\ ZDV FRQGXFWHG WR GHWHUPLQH LI WKH PRQWK RI 5DPDGDQ KDV DQ HIIHFW RQ WKH LQGH[ UHWXUQ DQG YRODWLOLW\ LQ ,VODPLF LQGLFHV RI WKH VHOHFWHG FRXQWULHV (*$5&+ PRGHO KDV DSSOLHG WR GDLO\ SULFH VHULHV RI .DWÕOÕP  7XUNH\ 'RZ -RQHV ,VODPLF 0DUNHW :RUOG ,QGH[ '- 06&, $&: ,VODPLF ,QGH[ 06&, 6 3 *OREDO %0, 6KDULDK ,QGH[ 6 3 7DGDZXO 6DXGL $UDELD DQG -.6( ,QGRQHVLD EHWZHHQ 0D\  DQG -DQXDU\  5HVXOWV VKRZHG WKDW 5DPDGDQ PRQWK GRHV QRW KDYHDQHIIHFWRQLQGH[UHWXUQVKRZHYHULWLQFUHDVHVWKHYRODWLOL\RIUHWXUQLQ'-DQG06&,

.H\ZRUGV,VODPLF,QGH[&DOHQGDU$QRPDO\(IIHFWLYH0DUNHW7KHRU\5DPDGDQ(IIHFW(*$5&+ 0RGHO

-(/FODVVLILFDWLRQ&*( 

*LULú

)LQDQVDOSL\DVDGDDNWLIRODUDNDOÕQÕSVDWÕODELOHQPHQNXONÕ\PHWOHULQIL\DWODUÕQÕQPHQNXO NÕ\PHWOHUOH LOJLOL RODQ WP ELOJL KDEHU YH EHNOHQWLOHU LOH GR÷UXGDQ LOLúNLOL ROGX÷XQX LIDGH HWWL÷L(WNLQ3L\DVD+LSRWH]L\DNODúÕPÕLOH(XJHQ)DPD\DWÕUÕPFÕODUÕQJHoPLúSL\DVDIL\DWOD UÕQÕGLNNDWHDODUDNDúÕUÕJHWLULHOGHHGHPH\HFHNOHULQLEHOLUWPLúWLU%X\DNODúÕPGD)DPDSL\D VDODUÕ HWNLQOLN |OoWQH J|UH ¶H D\ÕUPÕúWÕU ]D\ÕI \DUÕ JoO YH JoO IRUP =D\ÕI IRUP SL\DVDGDJHoPLú\ÕOODUDDLWPHQNXONÕ\PHWIL\DWODUÕQÕQFDULPHQNXONÕ\PHWIL\DWODUÕQÕHWNL OHGL÷LQL\DUÕJoOSL\DVDGDNDPX\DDoÕNODQPÕúRODQEWQELOJLOHULQGHFDULPHQNXONÕ\ PHW IL\DWODUÕ LoHULVLQGH \HU DOGÕ÷Õ YH NDPX\D DoÕNODQPDPÕú RODQ ELOJLOHUGHQ \DUDUODQDUDN SL\DVDGDGDKDID]ODJHWLULHOGHHGHQ\DWÕUÕPFÕODUÕQ\DQLLoHUGHQELOJLHGLQHQOHULQEXOXQGX÷X SL\DVDHWNLQOL÷LQLJoOIRUPSL\DVDHWNLQOL÷LQGHLVHNDPX\DDoÕNODQPÕúYHDoÕNODQPDPÕú RODQ EWQ ELOJLOHULQ PHQNXO NÕ\PHWOHULQ IL\DWODUÕQD \DQVÕGÕ÷ÕQÕ LIDGH HWPHNWHGLU )DPD 

'Q\D oDSÕQGD KLVVH VHQHGL SL\DVDODUÕQGD WDNYLP DQRPDOLVLQLQ )DPD¶QÕQ HWNLQ SL\DVD KLSRWH]LLOHoHOLúPHVLQLQWHVSLWLERUVD\D\DWÕUÕPGDEXOXQDFDNRODQ\DWÕUÕPFÕODULoLQNXOODQD ELOHFHNOHULED]ÕG]HQOL\ROODUÕJ|VWHUPHVLVHEHEL\OHoRN|QHPOLELUNRQXKDOLQHJHOPLúWLU 7DNYLP DQRPDOLVL JQQ KDIWDQÕQ D\ÕQ YH\D \ÕOÕQ EHOLUOL ]DPDQODUÕQGD ILQDQVDO YDUOÕN JHWLULOHULQLQ H÷LOLPLQGH VLVWHPDWLN PRGHOOHU VHUJLOHPHVL RODUDN WDQÕPODQPDNWDGÕU %URRNV $QRPDOLOHULGLNNDWHDODUDNJHUoHNOHúWLULOHQGDYUDQÕúODUVRQXFXQGD\DWÕUÕPFÕODU GDKDID]ODJHWLULHOGHHGHELOPHLPNDQÕQDVDKLSROPDNWDGÕUODU%XDQRPDOLOHUWDWLOD\NXW VDOJQYHD\KDIWDVRQXWDWLO|QFHVL\ÕOVRQXHWNLOHULGLU$OLYG.oNVLOOHYH g]PXWDI   7DNYLP DQRPDOLOHULQGHQ ELUL RODQ NXWVDO D\ HWNLVL LoHULVLQGH øVODP DOHPLLoLQNXWVDOVD\ÕODQD\ODUGDQRODQ5DPD]DQD\Ձ]HULQH\DSÕODQoDOÕúPDODUÕQVD\ÕVÕQGD VRQ ]DPDQODUGD DUWÕú J|UOPHNWHGLU 0VOPDQODU JQG]OHULQL RUXoOX RODUDN JHoLULU .X UDQÕ.HULPRNXUDNúDPODUÕWHUDYLKQDPD]ÕQÕNÕODULEDGHWOHULQLJHUoHNOHúWLUHUHNYD]LIHOHULQL LID HGHUOHU 5DPD]DQ D\Õ VUHVLQFH LQVDQODU GLQL LEDGHWOHULQH QRUPDOGHQ GDKD ID]OD ]DPDQ D\ÕUGÕNODUÕQGDQ GROD\Õ JHQHO HNRQRPLN DNWLYLWH GDKD \DYDú JHUoHNOHúPHNWHGLU .KDQ YG $\UÕFDLQVDQODUÕQRUXoWXWPDNWDQGROD\ÕPHWDEROL]PDODUÕQÕQ\DYDúoDOÕúPDVÕYH PHQWDO\DSÕODUÕQÕQQRUPDO]DPDQODUDJ|UHIDUNOÕOÕNJ|VWHUPHVL\DWÕUÕPGDEXOXQPDNLVWH\HQ ELUH\OHULQLNWLVDGLWHUFLKOHULQGHHWNLOLELUUROR\QDPDNWDGÕU$O+DMLHK5HGKHDGYH5RGJHUV 0VOPDQ\DWÕUÕPFÕODUÕQE\NELUNÕVPÕ5DPD]DQD\ÕQGDKLVVHVHQHGLSL\DVD VÕQGDLúOHP\DSPD\ÕNXPDURODUDNJ|UG÷LoLQKLVVHVHQHGLSL\DVDVÕQDJLUPHNWHQoHNLQ PHNWHGLUOHU +XVDLQ   $\UÕFD \DWÕUÕPFÕODU EX D\GD HNRQRPLN DNWLYLWHOHULQL \DYDúODWPDNODELUOLNWHKLVVHVHQHGLDOÕPVDWÕPJLELIDDOL\HWOHULQLGH|QHPOLVHYL\HGHD]DOW PDNWDGÕUODU$ULVV5H]YDQLDQYH0HKGLDQ%XQODUGDQGROD\ÕKLVVHVHQHGLSL\D

VDVÕ JHWLUL GDYUDQÕúODUÕ ]HULQGH 5DPD]DQ D\Õ GL÷HU D\ODUD J|UH GDKD oRN |QHP WHúNLO HW PHNWHGLU

dDOÕúPD .DWÕOÕP  7UNL\H 'RZ -RQHV øVODPL 3L\DVD 'Q\D (QGHNVL '- 06&, $&:, øVODPL (QGHNV 06&, 6 3 *OREDO %0, ùHULDW (QGHNVL 6 3 7DGDZXO 6XXGL $UDELVWDQYH-.6((QGRQH]\DøVODPLHQGHNVOHULQGHKLVVHVHQHGLSL\DVDIL\DWODUÕJHWLULVL YH YRODWLOLWHVL ]HULQGH 5DPD]DQ D\ÕQÕQ HWNLVLQLQ ROXS ROPDGÕ÷ÕQÕ WHVSLW HWPHN DPDFÕ\OD \DSÕOPÕúWÕUdR÷XQOX÷X0VOPDQRODQONHQLQøVODPLHQGHNVLYH*OREDOøVODPLHQGHNV oDOÕúPD NDSVDPÕQD DOÕQPÕúWÕU %X HQGHNVOHULQ VHoLOPHVLQLQ VHEHEL LVH 0VOPDQ \DWÕUÕP FÕODUÕQ VDGHFH 0VOPDQ ONHOHULQ ERUVDODUÕQD GH÷LO D\QÕ ]DPDQGD NUHVHO øVODPL HQGHNV OHUH GH \DWÕUÕP \DSWÕNODUÕQGDQ GROD\ÕGÕU 6KDK YG   'LQL KDVVDVL\HWOHUL GLNNDWH DODQ \DWÕUÕPFÕODUÕQ ONH ERUVD HQGHNVOHULQH \DWÕUÕP \DSPDN \HULQH øVODPL HQGHNVOHUH \| QHOPHVLVRQXFXQGDEXDODQGDOLWHUDWUQNÕVÕWOÕROGX÷XJ|UOPHNWHGLU%XDPDoODKHPOLWH UDWUH0VOPDQONHERUVDHQGHNVOHULLOHNUHVHOøVODPLHQGHNVOHULQNDUúÕODúWÕUÕODELOHFH÷L KHP GH \DWÕUÕPFÕODU LoLQ 5DPD]DQ D\ÕQÕQ \DWÕUÕP DoÕVÕQGDQ GLNNDWH DOÕQÕS DOÕQDPD\DFD÷Õ RUWD\DNRQXOPDNDPDFÕ\ODoDOÕúPD\DSÕOPÕúWÕUdDOÕúPDGD(*$5&+PRGHOLHQGHNVYHULOH ULQHX\JXODQPÕúYHNXNODGH÷LúNHQHPRGHOGH\HUYHULOPLúWLU dDOÕúPDQÕQJHULNDODQE|OPOHULQGHNRQXLOHDODNDOÕOLWHUDWUWDUDPDVÕQDD\UÕQWÕOÕRODUDN GH÷LQLOHFHNDUGÕQGDQDUDúWÕUPDPHWRGRORMLVLEXOJXYHVRQXoODULOHoDOÕúPDQLKD\HWOHQGLULOH FHNWLU /LWHUDWU

øVODPL ILQDQVÕQ VRQ \ÕOODUGD KÕ]OD JHOLúPHVL YH E\PHVL EX NRQX\OD DODNDOÕ DNDGHPLN oDOÕúPDODUÕQ DUWPDVÕQD VHEHS ROPXúWXU DQFDN øVODPL KLVVH VHQHGL HQGHNVOHULQGH WDNYLP DQRPDOLOHUL ]HULQH \DSÕODQ oDOÕúPDODU GDKD D] VD\ÕGD EXOXQPDNWDGÕU %X \]GHQ OLWHUDWU NDSVDPÕQGDøVODPLHQGHNVOHUGHQEDúNDQRUPDOONHHQGHNVOHULQHGHGH÷LQLOPHNWHGLU

+XVDLQ  \ÕOÕQGD 3DNLVWDQ %RUVDVÕ¶QGDNL 5DPD]DQ D\Õ HWNLVLQL DUDúWÕUGÕ÷Õ oDOÕúPD VÕQGD 5DPD]DQ D\Õ ER\XQFD SL\DVDQÕQ JHWLUL YRODWLOLWHVLQGH |QHPOL ELU GúúQ ROGX÷XQX DQFDNJHWLULGHKHUKDQJLELUGH÷LúPHROPDGÕ÷ÕQÕWHVSLWHWPLúWLU

+DVVDQ\ÕOODUÕDUDVÕQGDNL*OREDO'RZ-RQHVøVODPL(QGHNVYHULOHULQL NXOODQGÕ÷Õ oDOÕúPDGD HQGHNV JHWLULOHULQLQ QRUPDO GD÷ÕOGÕ÷Õ HQGHNVLQ WDNYLP \ÕOÕ PDOL \ÕO G|QPYHD\HWNLVLJLELWDNYLPDQRPDOLOHULQLJ|VWHUPHGL÷LQLYHHQGHNVJHWLULVLLOHNRúXOOX YRODWLOLWHDUDVÕQGDEHOLUJLQELUSR]LWLILOLúNLROGX÷XQXEHOLUOHPLúWLU

UDPODUÕLOH5DPD]DQD\ÕQGDQELUYH\DGDKDID]ODVÕQÕQHQGHNVWHHWNLVLEXOXQGX÷XQXEHOLU OHPLúOHUGLU

+XVVHLQ  )76( *OREDO øVODPL HQGHNVLQ  G|QHPLQL DUDúWÕUGÕ÷Õ oDOÕú PDGDøVODPLHQGHNVJHWLULVLQLQER÷DSL\DVDVÕQGDEXOXQGX÷XQGD|QHPOLELUSR]LWLIDQRUPDO JHWLUL ND]DQGÕUGÕ÷Õ D\Õ SL\DVDVÕQGD ROGX÷XQGD LVH GDKD GúN SHUIRUPDQV VHUJLOHGL÷LQL WHVSLWHPLúWLU

6H\\HG$EUDKDPYH$O+DMML*$5&+PRGHOLQLNXOODQGÕNODUÕoDOÕúPDOD UÕQGD 6XXGL $UDELVWDQ %RUVDVÕ¶QGD 5DPD]DQ D\ÕQGD LúOHP KDFPLQGH YH JHWLUL YRODWLOLWH VLQGHGúúROGX÷XQXWHVSLWHWPLúOHUGLU

$O 5MRXE  hUGQ ERUVDVÕQGD \DSWÕ÷Õ oDOÕúPDGD 5DPD]DQ D\ÕQÕQ LON \DUÕVÕQGDNL KLVVH VHQHGL JHWLULOHULQLQ D\ÕQ LNLQFL \DUÕVÕQGDNL JHWLULGHQ GDKD \NVHN ROGX÷X VRQXFXQD XODúPÕúWÕU

$O,VVLVV0VOPDQODUÕQNXWVDOJQOHULQGHQRODQ5DPD]DQYH$úXUHJQOHULQLQ 0VOPDQONHERUVDVÕQÕQJQONJHWLULYHWLFDUHWKDFPL]HULQGHHWNLVLQLQROXSROPDGÕ ÷ÕQÕLOHDUDVÕYHULOHULNXOODQDUDNDUDúWÕUGÕ÷ÕoDOÕúPDGDWLFDUHWKDFPLQGH|QHPOL ELU GúúQ ROGX÷X 5DPD]DQ D\ÕQÕQ VRQ  JQQGH HQGHNVOHULQ SR]LWLI JHWLUL $úXUH J QQGHLVHQHJDWLIJHWLULVHUJLOHGL÷LQLEHOLUOHPLúWLU

$O+DMLHK5HGKHDGYH5RGJHøVODPL2UWDGR÷XERUVDODUÕQGD5DPD]DQD\ÕQÕQHW NLVLQLQ ROXS ROPDGÕ÷ÕQÕ *$5&+ PRGHOLQL NXOODQDUDN DUDúWÕUGÕNODUÕ oDOÕúPDGD EX D\ ER \XQFD\DWÕUÕPFÕJ|UúOHULQLQROXPOXROPDVÕQGDQGROD\ՁONHOHULQoR÷XQGD5DPD]DQD\ÕQÕQ |QHPOLELUHWNLVLQLQROGX÷XQXEHOLUOHPLúOHUGLU

0XVWDIDøVODPLD\ODUÕQ.DUDFKLERUVDVՁ]HULQGHHWNLVLQLQYDUOÕ÷ÕQÕLOH G|QHPLJQONYHULOHULQH(Q.oN.DUHOHU\|QWHPLQLNXOODQDUDNDUDúWÕUGÕ÷ÕoDOÕúPDVÕQGD 5DPD]DQ D\Õ ER\XQFDKLVVHVHQHGL JHWLULOHULQLQ YHSL\DVDULVNLQLQ EHOLUJLQ úHNLOGH \NVHN ROGX÷XQXWHVSLWHWPLúWLU

$OPXGKDI  QIXVXQ oR÷XQOX÷XQXQ 0VOPDQ ROGX÷X  ONHQLQ KLVVH VHQHGL JHWLULOHULQGHøVODPLWDNYLPLQPHYVLPVHOHWNLVLQLDUDúWÕUGÕ÷ÕoDOÕúPDVÕQGDoDOÕúPDGD\HUDODQ WP ONHOHUGH 5DPD]DQ D\ÕQÕQ KLVVH VHQHGL SL\DVDVÕQD SR]LWLI HWNLGH EXOXQGX÷XQX DQFDN hUGQ.XYH\W3DNLVWDQYH7UNL\HKLVVHVHQHGLSL\DVDODUÕQGDEXHWNLQLQGDKDID]ODROGX ÷XQXWHVSLWHWPLúWLU

%LDONRZVNL(WHEDULYH:LVQLHZVNL\ÕOODUÕDUDVÕQGDONHQLQERUVD HQGHNVOHULQL LQFHOHGLNOHUL oDOÕúPDGD 5DPD]DQ D\ÕQGD ERUVD JHWLULOHULQL GDKD \NVHN YH YRODWLOLWH\LGDKDGúNRODUDNEXOPXúODUGÕU

,TEDO.RXVHUYH$]HHP.DUDFKL%RUVDVÕ¶QGD\ÕOODUÕDUDVÕQGDNLJQ ON HQGHNV YHULOHULQH (Q .oN .DUHOHU \|QWHPLQL NXOODQDUDN \DSWÕNODUÕ oDOÕúPDODUÕQGD 5DPD]DQD\ÕQGDHQGHNVJHWLULYRODWLOLWHVLQGH|QHPOLG]H\GHD]DOPDJHUoHNOHúWL÷LQLEHOLU OHPLúOHUGLU

5DPH]DQL 3RXUDJKDMDQ YH 0DUGDQL  \ÕOÕQGDNL oDOÕúPDODUÕQGD 5DPD]DQ D\ÕQGD 7DKUDQ%RUVDVÕHQGHNVJHWLULVLQGHDUWÕúROGX÷XQXEXOPXúODUGÕU

6KDK YH $KPHG  .DUDFKL %RUVD¶VÕQÕQ  \ÕOODUÕ DUDVÕQGDNL YHULOHULQH NXNOD GH÷LúNHQOL UHJUHV\RQ PRGHOL NXUDUDN \DSWÕNODUÕ oDOÕúPDGD 5DPD]DQ D\ÕQÕQ HWNLVLQL RUWDODPDJHWLULGHWHVSLWHGHPHPLúOHUGLU

$OL.KDQYH$EXEDNDU\ÕOÕQGDNL3DNLVWDQ.DUDFKL%RUVDVÕ¶QGD\ÕOOD UÕQÕNDSVD\DQoDOÕúPDODUÕQGD5DPD]DQD\ÕQÕQVRQJQLoHULVLQGH\HUDODQWHNJQOHULQ JHWLULVLQLQGL÷HUJQOHULQJHWLULVLQGHQGDKDID]ODROGX÷XQXEHOLUOHPLúOHUGLU

.oNVLOOHYHg]PXWDI\ÕOODUÕDUDVÕQGDNL%RUVDøVWDQEXOHQGHNV YHULOHULQL NXOODQGÕNODUÕ oDOÕúPDODUÕQGD 5DPD]DQ D\ODUÕQGD HQGHNV JHWLULVLQGH |QHPOL ELU GH÷LúLPLQ ROPDGÕ÷ÕQÕ +LFUL WDNYLPH J|UH LVH 5HFHS D\ÕQGD HQGHNV JHWLULVLQLQ HQ \NVHN ROGX÷XQXEXOPXúODUGÕU

$NEDOÕNYH7XQD\\ÕOÕQGD\ÕOODUÕDUDVÕQGDNL%,67YH%,67HQ GHNV YHULOHULQL NXOODQDUDN 5DPD]DQ D\ÕQÕQ HWNLVLQL DUDúWÕUGÕNODUÕ oDOÕúPDODUÕQGD 5DPD]DQ D\ÕQÕQJHWLUL]HULQGHSR]LWLIHWNLVLQLQROPDGÕ÷ÕQÕDQFDNJHWLULYRODWLOLWHVLQLD]DOWWÕ÷ÕVRQX FXQDXODúPÕúODUGÕU

.KDQ 1DVLU YH 5RVVL  .DUDFKL  HQGHNVLQGH  2FDN LOH  $UDOÕN G| QHPLDUDVÕQGD5DPD]DQD\ÕHWNLVLQLQROXSROPDGÕ÷ÕQÕ*$5&+YH(Q.oN.DUHOHU\|Q WHPLQLNXOODQDUDNEHOLUOHPH\HoDOÕúWÕ÷ÕDUDúWÕUPDGD5DPD]DQD\ÕQÕQERUVD]HULQGHNoN GHROVDSR]LWLIHWNLVLQLQROGX÷XQXYH5DPD]DQD\ÕER\XQFDKLVVHVHQHGLSL\DVDVÕQÕQGDKDD] YRODWLOGDYUDQÕúVHUJLOHGL÷LQLEHOLUOHPLúOHUGLU /DLYH:LQGDZDWL\ÕOODUÕDUDVÕQGD(QGRQH]\DYH0DOH]\DERUVDHQ GHNVOHULQGH5DPD]DQD\ÕQÕQULVNJHWLULYHOLNLGLWH]HULQGHHWNLVLQLDUDúWÕUGÕNODUÕoDOÕúPDGD (QGRQH]\D ERUVDVÕQÕQ 5DPD]DQ D\ÕQGD GDKD \NVHN YRODWLOLWH\H VDKLS ROGX÷XQX D\UÕFD 5DPD]DQD\ÕQGDQ|QFHNLJQGHYRODWLOLWHQLQ|QFHD]DOGÕ÷ÕVRQUD5DPD]DQD\ÕER\XQFD |QHPVL] ELU GH÷LúLP VHUJLOHGL÷L DUGÕQGDQ 5DPD]DQ ELWWLNWHQ VRQUDNL VHNL] LOH GRNX]XQFX JQDUDVÕQGDDUWWÕ÷ÕVRQXFXQDXODúPÕúODUGÕU

3. Araştırmanın Metodolojisi

Bu bölümde araştırmada kullanılan veri seti ve model ayrıntılı bir şekilde açıklanmaktadır. 3.1. Araştırmanın Veri Seti

Araştırmada, Katılım 30 (Türkiye), Dow Jones İslami Piyasa Dünya Endeksi, MSCI (Morgan Stanley Capital International) ACWI (All Country World Index) İslami Endeks, S&P (Standart & Poor’s) Global BMI (Broad Market Index) Şeriat Endeksi, Tadawul (Su-udi Arabistan) ve Jakarta (Endonezya) endekslerine ilişkin Mayıs/2013 – Ocak/2018 ara-sındaki günlük fiyat serilerinden yararlanılmıştır. Araştırmanın bundan sonraki kısımlarında Katılım 30 için KAT30, Dow Jones İslami Piyasa Dünya Endeksi için DJ, MSCI ACWI İslami Endeks için MSCI, S&P Global BMI Şeriat Endeksi için S&P, Jakarta için JKSE ve Tadawul kısaltmaları kullanılmaktadır. Araştırmada kullanılan günlük fiyat serilerine ait verilere MSCI, S&P ve Dow Jones resmi sitelerinden ve investing.com sitesinden ulaşıl-mıştır.

İslami endekslerin getiri ve volatilitesi üzerinde Ramazan ayının etkisinin olup olmadığı araştırıldığından dolayı, ln( / ) formülünü kullanarak hisse senedi fiyat serilerinden logaritmik getiri serilerine ulaşılmıştır. İslami endekslerde Ramazan ayının etkisinin varlı-ğını belirleyebilmek için kurulan modele, kukla değişken olarak Ramazan ayı eklenmiştir. 3.2. Araştırmanın Modeli

Zaman serileri, belirli bir zaman dilimi içerisinde verilerin düzenli ve sıralı gözlemlene-rek bir araya getirilmesi şeklinde ifade edilmektedir. Zaman serisinin durağan olması, orta-lama ve varyansında düzenli bir değişimin bulunmaması şeklinde ifade edilmektedir. Dura-ğan olmayan veri setlerinin farklı sonuçlar göstermesinden dolayı, zaman serilerinde dura-ğanlık koşulu önemli bir konudur. Otokorelasyon fonksiyonuna bakarak veya birim kök testleri yaparak durağanlık sınanabilmektedir. Veri setinde durağanlığın test edilmesi, dura-ğan olmayan veri setiyle çalışılması sonucunda ortaya çıkabilecek sahte regresyon sorunu-nun çözülmesine yardımcı olmaktadır. Genişletilmiş Dickey Fuller (ADF) testi durağanlı-ğın test edilmesinde yaygın olarak kullanılan birim kök testidir. Dickey-Fuller (1981) mo-delinde yer alan bağımlı değişkenin gecikmeli değerlerinin modele eklenmesiyle, modelin genişletilmiş formu olan ADF testi oluşturulmaktadır (Sevüktekin ve Çınar, 2014: 336).

Finansal verilerde, hata terimleri çoğunlukla değişen varyans özelliği sergilediği için, doğrusal modeller regresyon katsayılarını yansız tahmin etse bile kurulan model yanlış olabilmektedir (Engle, 2001: 157). Bu gibi durumlarda geleneksel modeller kullanmak

yerine ARCH ve türevi modellerin, kullanılması daha uygun bulunmaktadır.

Engle’ın (1982) geliştirdiği Otoregresif Koşullu Değişen Varyans (ARCH) modeli, rassal değişkeninin koşullu yoğunluk fonksiyonundan ayrıldığını ve bugünkü değe-rin tahmin edilmesinin geçmiş dönemlerdeki bilgiye bağlı olduğunu, normal varsayımlar altında koşullu beklenen değerin ve koşullu varyansın değişkenine bağlı olduğunu yani geçmiş bilgiye dayandığını ifade etmiştir.

Birinci dereceden otoregresif bir modelin denkleminde; varyansı, de be-yaz gürültüdür. rassal değişkeninin koşullu beklenen değeri , koşulsuz beklenen değeri 0, koşullu varyansı , koşulsuz varyansı şeklindedir. ARCH tipi modeller, geçmişin bir fonksiyonu durumundaki koşullu varyansın genelleştirilmiş halidir. Koşullu yoğunluk fonksiyonu olan normal dağılım sergiliyorsa ARCH modelleri,

genel denkleminde gösterilebilir. Bu denklemi Engel kullanışlı yapmak için koşullu beklenen değerini ve değişkenlerinin doğrusal fonksiyonu

şeklinde tanımlamaktadır. Burada durumundadır. Bu yüzden model

şeklinde en sade biçimine dönüştürülebilir (Maddala, 1992: 264).

Bu tip modellerin veri setine uygulanabilir olup olmadığını tespit edebilmek için 1982 yılındaki çalışmasında Engle ARCH LM testini geliştirmiştir. Bu testin yapılması model için önkoşuldur.

Bollerslev (1996) ARCH modelinin genelleştirilmiş hali olan GARCH (p,q) modelinde süreci

şeklinde ifade etmiştir. Burada gerçel değerli kesirli zamanı ifade eden stokastik süreci, ise süresi boyunca meydana gelen tüm bilginin yer aldığı bir kümeyi temsil etmek-tedir.

Denklemde

şeklinde olmalıdır. p=0 olduğunda süreç ARCH (q); p=q=0 olması durumunda ise beyaz gürültü sürecine dönüşmektedir (Bollerslev, 1986: 309). GARCH modeli, gelecek dönem varyansının en iyi tahmin edicisinin, bu dönemde tahmin edilen varyans ve en son hata karelerinden alınan yeni bilginin ağırlıklı ortalaması olduğunu öne sürmektedir (Engle, 2001: 159-160).

EGARCH vb. türde modeller GARCH modellerinin bazı durumlarda yetersiz kalması sonucunda literatüre kazandırılmıştır. EGARCH (Üstel GARCH) modeli finansal zaman serilerindeki kaldıraç etkisinin modellenmesinde ve piyasadaki negatif ve pozitif bilgi şok-larından hangisinin daha baskın olduğunu belirleyebilmek için Nelson (1991) tarafından geliştirilmiştir. Model

şeklinde gösterilmektedir (Özden,2008: 344). 4. Araştırmanın Analiz ve Bulguları

Araştırma kapsamında analiz edilecek İslami endekslere ait grafikler aşağıda gösteril-mektedir.



øVODPLHQGHNVOHULQVHULOHULQGHGXUD÷DQOÕ÷ÕWHVWHWPHNLoLQ$')ELULPN|NWHVWL\DSÕOPÕú WÕU6DELWOLYH7UHQGOLRODUDNJHUoHNOHúWLULOHQWHVWVRQXFXQGDIL\DWVHULOHULQLQGXUD÷DQROPD GÕ÷Õ\DQLELULPN|NLoHUGL÷LJHWLULVHULOHULQLQLVHELULPN|NLoHUPHGL÷LVHULOHULQ7LVWDWLVWLN GH÷HUOHULQLQNULWLNGH÷HUOHULQWDPDPÕQGDQPXWODNGH÷HUFHE\NROPDVÕQGDQDQODúÕOPDNWD GÕU7DEOR 7DEORøVODPL(QGHNV6HULOHULQLQ$')%LULP.|N7HVW6RQXoODUÕ















(*$5&+PRGHOLJLELNRúXOOXGH÷LúHQYDU\DQVPRGHOOHULQLQNXOODQÕODELOPHVLLoLQYHUL OHUGH $5&+ HWNLVLQLQ ROXS ROPDGÕ÷ÕQÕQ EHOLUOHQPHVL JHUHNPHNWHGLU  øVODPL HQGHNVH $5&+/0GH÷LúHQYDU\DQVWHVWLX\JXODQPÕúEWQHQGHNVOHULoLQROXúWXUXODQ+KLSRWH]L

QLQ NDEXO HGLOHPHGL÷L GROD\ÕVÕ\OD WP IL\DW VHULOHULQGH $5&+ HWNLVLQLQ EXOXQGX÷X WHVSLW HGLOPLúWLU 7DEORøVODPL(QGHNVOHULQ*HWLUL6HULOHULQLQ(*$5&+0RGHO6RQXoODUÕ



























7DEOR ¶GH \HU DODQ (*$5&+ PRGHO VRQXoODUÕ LQFHOHQGL÷L NDOGÕUDo WHULPOHULQLQ Ȗ NDWVD\ÕODUÕQGDQEWQøVODPLHQGHNVOHUGHQHJDWLIELOJLúRNODUÕQÕQSR]LWLIELOJLúRNODUÕQDJ|UH GDKDEDVNÕQROGX÷XJ|UOPHNWHGLU06&,YH-.6(HQGHNVOHULQLQHQ \NVHNYRODWLOLWHNDOÕFÕOÕ÷ÕQD.$7HQGHNVLQLQLVHHQGúNYRODWLOLWHNDOÕFÕOÕ

÷ÕQDVDKLSROGX÷XȕNDWVD\ÕVÕGH÷HUOHULQGHQEHOLUOHQPLúWLU.XUXODQPRGHOOHULQKDWDWHULPOH ULQH \DSÕODQ RWRNRUHODV\RQ 4 YH GH÷LúHQ YDU\DQV $5&+/0 WHVWL VRQXoODUÕQD J|UH RWRNRUHODV\RQVRUXQXEXOXQPDGÕ÷ÕYHVDELWYDU\DQVJ|VWHUGL÷LWHVSLWHGLOPLúWLU øVODPLHQGHNVOHUGH5DPD]DQD\ÕQÕQJHWLULYHYRODWLOLWH]HULQGHNLHWNLVLQLEHOLUOH\HELO PHNLoLQNXNODGH÷LúNHQRODQ'5DPD]DQRUWDODPDYHYDU\DQVGHQNOHPOHULQHHNOHQHUHNPRGHO \HQLGHQoDOÕúWÕUÕOPÕúWÕU 7DEOR.XNOD'H÷LúNHQOLøVODPL(QGHNVOHULQ*HWLUL6HULOHULQLQ(*$5&+0RGHO6RQXoODUÕ



















































7DEOR¶WH\HUDODQELOJLOHUGR÷UXOWXVXQGDøVODPLHQGHNVOHUGH5DPD]DQD\ÕQÕQJHWLULOHU ]HULQGH KHUKDQJL ELU HWNLVLQLQ ROPDGÕ÷Õ Į GH÷HULQGHQ DQODúÕOPDNWDGÕU 9RODWLOLWH GHQN

OHPOHULQHEDNÕOGÕ÷ÕQGDLVH'-YH06&,øVODPLHQGHNVOHULQGH5DPD Finans Politik & Ekonomik Yorumlar (645) Kasm 2018: 75-90

6RQXo

(WNLQ3L\DVD+LSRWH]LQHJ|UHSL\DVDGDNLPHQNXONÕ\PHWOHULQIL\DWODUÕWPELOJLOHULLoHUGL÷L LoLQ \DWÕUÕPFÕODUÕQ JHoPLú YHULOHUL GLNNDWH DODUDN DQRUPDO JHWLUL HOGH HWPHOHUL PPNQ ROPDPDNWDGÕU $QFDN \DSÕODQ oDOÕúPDODU KDIWDQÕQ JQ D\ \ÕO NXWVDO JQ KDIWD VRQX HWNLVL JLEL DQRPDOLOHU VD\HVLQGH \DWÕUÕPFÕODUÕQ GDKD ID]OD JHWLUL HOGH HGHELOHFH÷LQL J|VWHU PHNWHGLU %X \]GHQ GH \DWÕUÕPFÕODU EX VRQXoODUÕ GLNNDWH DODUDN \DWÕUÕP WHUFLKOHULQGH EX OXQPDNWDGÕU5DPD]DQD\ÕQGD\DWÕUÕPFÕODUIL]\RORMLNYHPHQWDORODUDNED]ÕIDUNOÕOÕNODUJ|V WHUGLNOHULLoLQDOGÕNODUÕILQDQVDONDUDUODUGDEXD\ÕQHWNLOLROGX÷XGúQOPHNWHGLU

+LVVHVHQHGLSL\DVDODUÕQGDWDNYLPDQRPDOLOHULQGHQELULRODQ5DPD]DQHWNLVL]HULQH\D SÕODQ oDOÕúPDODUÕQ VD\ÕVÕQGD DUWÕú ROPDVÕQD UD÷PHQ EX HWNLQLQ øVODPL HQGHNVOHU ]HULQGHNL YDUOÕ÷ÕQÕDUDúWÕUDQoDOÕúPDVD\ÕVÕID]ODGH÷LOGLU%X\]GHQoDOÕúPD.DWÕOÕP'RZ-RQHV øVODPL 3L\DVD 'Q\D (QGHNVL 06&, $&:, øVODPL (QGHNV 6 3 *OREDO %0, ùHULDW (Q GHNVL7DGDZXOYH-DNDUWDøVODPLHQGHNVOHUL]HULQH\DSÕOPÕúWÕU0D\ÕV±2FDN DUDVÕQGDNLJQONIL\DWVHULOHULQGHQ\DUDUODQÕODUDN5DPD]DQD\ÕQÕQHWNLVLQLQROXSROPDGÕ÷Õ (*$5&+ PRGHOL \DUGÕPÕ\OD DUDúWÕUÕOPDNWDGÕU (*$5&+ PRGHOL RWRNRUHODV\RQ YH GH÷L úHQYDU\DQVVRUXQXQXGLNNDWHDOGÕ÷ÕQGDQD\UÕFDSL\DVDGDNLQHJDWLIYHSR]LWLIELOJLúRNODUÕQ GDQKDQJLVLQLQGDKDEDVNÕQROGX÷XQXWHVSLWHWPHVLQGHQGROD\ÕVHoLOPLúWLU

dDOÕúPDGDHOHDOÕQDQøVODPLHQGHNVWH5DPD]DQD\ÕQÕQJHWLUL]HULQGHKHUKDQJLELUHW NLVLQLQ ROPDGÕ÷Õ 'RZ -RQHV øVODPL 3L\DVD 'Q\D (QGHNVL YH 06&, $&:, øVODPL (Q GHNVOHULQGHYRODWLOLWH\LDUWÕUÕFÕHWNL\HVDKLSROGX÷XWHVSLWHGLOPLúWLU

7UNL\H¶GH JHOLúPH DúDPDVÕQGD RODQ .DWÕOÕP  HQGHNVL GQ\DGDNL GL÷HU øVODPL HQ GHNVOHULOH\DUÕúDELOLUVHYL\HGHGH÷LOGLU%XQXQLoLQSROLWLND\DSÕFÕODUÕQYHLOJLOLNXUXPODUÕQ \HUOL YH \DEDQFÕ \DWÕUÕPFÕODUÕ oHNHELOPHOHUL LoLQ HQGHNVL JHOLúWLUPHVL oHúLWOLOL÷L DUWÕUPDVÕ ELOLQLUOLOL÷L \NVHOWPHVL YH KXNXNL DOW\DSÕ\Õ GDKD GD VD÷ODPODúWÕUPDVÕ JHUHNPHNWHGLU %X VD\HGH\DWÕUÕPFÕODUHQGHNVHGDKDID]OD\DWÕUÕP\DSDFDNYHONHHNRQRPLVLQHNDWNÕVD÷OD\D FDNODUGÕUdDOÕúPDLOHGLQLKDVVDVL\HWLRODQ\DWÕUÕPFÕODUÕQ\XUWLoLYH\XUWGÕúÕøVODPLHQGHNV OHUH RODQ LOJLVLQLQ DUWDELOHFH÷L YH JHWLUL LVWHNOHULQH J|UH NHQGL SRUWI|\OHULQL oDOÕúPDGDNL VRQXoODUÕGLNNDWHDODUDNROXúWXUDELOHFHNOHULGúQOPHNWHGLU

.D\QDNoD

$.%$/,. 0XUDW YH 781$< .DúLI %DWX  ³$Q $QDO\VLV RI 5DPDGDQ (IIHFW E\ *-5*$5&+0RGHO&DVHRI%RUVD,VWDQEXO´Oeconomia CopernicanaVV 

$/+$-ø(+ +HLWKDP 5('+($' .HLWK YH 52'*(56 7LPRWK\  ³,QYHVWRU 6HQWLPHQWDQG&DOHQGDU$QRPDO\(IIHFWV$&DVH6WXG\RIWKH,PSDFWRI5DPDGDQRQ ,VODPLF0LGGOH(DVWHUQ0DUNHWV´Research in International Business and Finance SS

$/,66ø66 0RKDPDG  ³7KH ,PSDFW RI 5HOLJLRXV ([SHULHQFH RQ )LQDQFLDO 0DUNHWV´Working paper. Harvard Kennedy School of GovernmentSS

$/08'+$))DKDG³7KH,VODPLF&DOHQGDU(IIHFWV(YLGHQFHIURP7ZHOYH6WRFN 0DUNHWV´International Research Journal of Finance and Economics.

$/ 5-28% 6DPHU   ³$ 0RYLQJ $QRPDO\ 7KH 5DPDGDQ (IIHFW LQ WKH &DVH RI -RUGDQ´Review of Islamic Economics, SS

$/ø øUIDQ $.+7(5 :DKHHG YH $6+5$) 1DPUDK  ³,PSDFW RI 0XVOLP +RO\ 'D\VRQ$VLDQ6WRFN0DUNHWV$Q(PSLULFDO(YLGHQFH´Cogent Economics & Finance, SS

$/ø 0XD]]DP .+$1 6KDNHHO $$KPDG YH $%8%$.$5  ³,PSDFW RI ,VODPLF (YHQWV RQ 6WRFN 0DUNHW (YLGHQFH IURP .DUDFKL 6WRFN ([FKDQJH RI 3DNLVWDQ´

American Journal of Service Science and ManagementSS

$/3(5&DQ(PUHYH$582%$6%RUD÷DQ³0RYLQJ+ROLGD\VDQG6HDVRQDOLW\ $Q $SSOLFDWLRQ LQ WKH 7LPH DQG WKH )UHTXHQF\ 'RPDLQV )RU 7XUNH\´ KWWSZZZHFRQERXQHGXWUFRQWHQWZS,66B(&BBSGI

$5ø66 5LPD 7XUN 5(=9$1ø$1 5DVRXO YH 0(+'ø$1 6H\HG 0  ³&DOHQGDU $QRPDOLHVLQWKH*XOI&RRSHUDWLRQ&RXQFLO6WRFN0DUNHWV´Emerging Markets Review SS

%ø$/.2:6.ø -HGU]HM (7(%$5ø $KPDG YH :ø61ø(:6.ø 7RPDV] 3LRWU  ³)DVW 3URILWV ,QYHVWRU 6HQWLPHQW DQG 6WRFN 5HWXUQV 'XULQJ 5DPDGDQ´ Journal of

Banking & FinanceSS

%2//(56/(9 7LP  ³*HQHUDOL]HG $XWRUHJUHVVLYH &RQGLWLRQDO +HWHURVFHGDVWLFLW\´Journal of EconometricsSS

%522.6 &KULV  Introductory Econometrics for Finance (3rd ed.) &DPEULGJH 8QLYHUVLW\3UHV7KH8QLWHG.LQJGRP

'ø&.(<'DYLG$ODQYH)8//(5:D\QH$UWKXU³/LNHOLKRRG5DWLR6WDWLVWLFVIRU $XWRUHJUHVVLYH7LPH6HULHVZLWKD8QLW5RRW´EconometricaSS (1*/( 5REHUW )U\  ³*DUFK  7KH 8VH RI $UFK*DUFK 0RGHOV LQ $SSOLHG

(FRQRPHWULFV´Journal of Economic PerspectivesSS

)$0$ (XJHQ  ³(IILFLHQW &DSLWDO 0DUNHWV $ 5HYLHZ RI 7KHRU\ DQG (PSLULFDO :RUN´The Journal of FinanceSS

+$66$1 0RKDPPDG .DELU  ³5LVN 5HWXUQ DQG 9RODWLOLW\ RI )DLWK%DVHG ,QYHVWLQJ 7KH &DVH RI WKH 'RZ -RQHV ,VODPLF ,QGH[´ Center for Middle Eastern

Studies, Harvard University.SS

+86$ø1 )D]DO  ³$ 6HDVRQDOLW\ LQ WKH 3DNLVWDQL (TXLW\ 0DUNHW 7KH 5DPDGKDQ (IIHFW´The Pakistan Development Review,SS

+866(ø1 .KDOHG $O  ³(WKLFDO ,QYHVWPHQW (PSLULFDO (YLGHQFH IURP )76( ,VODPLF,QGH[´Islamic Economic Studies,SS

,4%$/ 0XKDPPDG 6KDKLG .286(5 5HKDQD YH $=((0 0XKDPPDG  ³&RQYHQWLRQDODQG,VODPLF$QRPDOLHVLQ.DUDFKL6WRFN([FKDQJH´Sci.Int.(Lahore SS

.+$1 .DOLPXOODK 1$6ø5 0XKDPPDG $OL YH 5266ø 0DWWHR  ³7KH &DOHQGDU $QRPDOLHVRQ3HUIRUPDQFHDQG9RODWLOLW\RI6WRFN0DUNHWWKH(IIHFWVRI5DPDGDQRQ .DUDFKL6WRFN([FKDQJH´Global Business and Economics Review.SS .hdh.6ø//((QJLQYHg=087$)1H]LK0HWLQ³,V7KHUH5DPDGDQ(IIHFWLQ

7XUNLVK6WRFN0DUNHW"´Uluslararas Alanya øúletme Fakültesi DergisiVV 

/$ø <D:HQ YH :ø1'$:$7ø $WLI  ³5LVN 5HWXUQ DQG /LTXLGLW\ 'XULQJ 5DPDGDQ (YLGHQFH IURP ,QGRQHVLDQ DQG 0DOD\VLDQ 6WRFN 0DUNHWV´ Research in

International Business and FinanceSS

0$''$/$*DQJDGKDUUDR6RXQGDO\DUDRIntroduction to Econometrics (2nd ed.), 0DFPLOOLDQ3XEOLVKLQJ&RPSDQ\1HZ<RUN

0867$)$ .KDOLG  ³7KH ,VODPLF &DOHQGDU (IIHFW RQ .DUDFKL 6WRFN 0DUNHW´

Pakistan Business ReviewSS

1(/621 'DQLHO %  ³&RQGLWLRQDO +HWHURVNHGDVWLFLW\ LQ $VVHW 5HWXUQV $ 1HZ $SSURDFK´EkonometricaSS

g='(1 hQDO +DOLW  ³ø0.% %LOHúLN  (QGHNVL *HWLUL 9RODWLOLWHVLQLQ $QDOL]L´

østanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi,VV

5$0(=$1ø $VJKDU 3285$*+$-$1 $EEDVDOL YH 0$5'$1ø +DVVDQ  ³6WXG\LQJ ,PSDFW RI 5DPDGDQ RQ 6WRFN ([FKDQJH ,QGH[ &DVH RI ,UDQ´ World of

Sciences JournalSS

6(9h.7(.ø1 0XVWDID YH d,1$5 0HKPHW  Ekonomik Zaman Serileri Analizi 'RUD<D\ÕQODUÕ%XUVD

6(<<(')D]DO-$%5$+$0$EUDKDPYH$/+$--ø0RKVHQ³6HDVRQDOLW\LQ 6WRFN5HWXUQVDQG9RODWLOLW\7KH5DPDGDQ(IIHFW´Research in International Business

and FinanceSS

6+$+5HKPDQYH$+0('6\HG1ÕVDU³7KH5DPDGDQ(IIHFWRQ6WRFN0DUNHW´

European Academic ResearchSS

6+$+1LGD485(6+ø0XKDPPDG1DGHHPYH$6/$0<DVUD³$Q(PSLULFDO ,QYHVWLJDWLRQRI,VODPLF&DOHQGDU(IIHFWLQ*OREDO,VODPLF(TXLW\,QGLFHV´International

Journal of Economics and FinanceSS