İbrahim Alaettin Gövsa

(1)

IBRAHIM ALAETTIN

GÖVSA

Zeki GÜREL T.C. KÜLTÜR BAKANLIĞI

T Ü R K B Ü Y Ü K L E R İ

(2)

(3)

< ^ T . C . KÜLTÜR BAKANLIĞI YAYINLARI / 1682 Y ayım lar D airesi B aşk an lığ ı

Türk Büyükleri Dizisi / 160

İBRAHİM ALÂETTİN GÖVSA

(4)

Kapak Düzeni / S in a n KARAERKEK

B irinci B askı, 12.000 A det

T.C.KÜLTÜR BAKANLIĞI MİLLÎ KÜTÜPHANE BASIMEVİ ANKARA - 1995

(5)

Kitap, çağlar boya çağdaşlığın, tüm gericilik ve yo bazlığın karşısında en büyüle silahı olmuştur. Aslında, ki taba yapılabilecek en son yakıştırma, "silah" y a  kıştırmasıdır belki, ama karşınızdaki düşm an gericilik, yobazlık ve çağdışılık olunca, kitap bu kavramlar kar şısında bir silaha dönüşmekte ve geleceğimizin sigortası olmaktadır. Nitekim, bu "silahın" ve bağlı olarak okumanın yaydığı çağdaşlık ışığından yoksun toplumlar tarihin ka  ranlıklarına gömülmüştür.

Bunun en güzel örneğini Eski Yunanda görmekteyiz. Atina ve İsparta, dönemlerinin en görkemli devletleri olarak birbirleriyle yarışmışlardır. Ispartalılar sakat, bakımsız ve za y ıf çocukları ölüme terkederek, sağlıklı ve gürbüz ço cukların yaşam asına izin vermiş, böylelikle ele "üstün ırk" yaratma yolunu seçmiştir. Atina ise, çocuklarının bedence sağlıklarına önem vermeden, tüm halkını bağrına basmış, onların eğitimi ile ilgilenmiş, kavga yerine okumayı aşı lamıştır.

Sonuç, herkesin de çok iyi bildiği gibi ortadadır: Atina, İsparta devleti yıkıldıktan sonra tam bin yıl d a h a y a şam ıştır. Atina, bugün bile büyük bir hayranlıkla okunan Euripides. Aristophanes, Anaksagoras, Sokrates gibi dü  şünür ve yazarlar yetiştirmişken. İsparta isimsiz kah ramanlarıyla birlikte tarihe gömülmüştür.

Yıllarca, "Türk Halkının okumaya karşı ilgisiz" olduğu izlenimi yaratılmaya çalışılmıştır. Bu nedenle de okuma alışkanlığının yayılması çabalarının ciddi engellerle kar şılaştığı dönemler olmuştur. Toplumun güdümlü bir siyasal ve kültürel yapılanma içinde çaresiz bırakılmaya çalışıldığı dönemlerden geçilmiştir. Bütün bu bilinçli ve kasıtlı ça baların ardında aklıyla değil bedeniyle savaşan bir toplum yalatılm ak istendiği biliniyordu. İşte bu farkına varış, bu yapay bunalım bizi yeniden, Cumhuriyetimizin ilk yıl- lanndaki okuma seferberliğine doğru yöneltmiştir. Yüce Atatürk'ün gösterdiği h ed ef doğrultusunda, önce beynini sonra bedenini çalıştırmayı öğrenen nesillerin geleceği tes lim alması için okumanın tüm yurt düzeyinde y a y  gınlaştırılması için kollan sıvadık.

(6)

Baskıcı yönetimlerin ilk hedefi: basın-yayın organlarını kısıtlamak, üniversitelerin içeriğini boşaltmak, iletişim bo zukluğu yaratmak, yazarlara adli kovuşturmalar açmak kısacası tüm kültür ve sanatı baskı altında tutmaktır.

Bunun nedeni ise okumayı seven herkesçe çok açık biçimde bilinmektedir: Kişiliksiz bir toplum yaratmak. Çünkü, onlarda çok iyi bilmektedirler ki, kişiliksizleştirilen toplumlar yönetilmezler, güdülürler.

Bu bilinçle: 1991'de 154 bin adet yasaklanm ış kitap depolardan gün ışığına çıkarılmıştır. Bu amaçla. Ba kanlığımızca daha önce bastırılıp dağıtımı yapılmayan 1 milyon 200 bin kitabın dağıtımı yapılmıştır.

Bu coşkuyla 1992. "Okuma Alışkanlığını Geliştirme Yılı" ilan edilmiş, en küçük yerleşim birimine kadar 217 bin 773 adet yayın dağıtılmıştır. Bu sorumlulukla k ü  tüphanelerimizin sayısı 3 yılda neredeyse iki katına çı karılmıştır.

Kişilikli bir toplumun yolunun aydmlanmaktan, a y  dınlanmanın yolunun da okumaktan geçtiğinin bilinciyle hareket edilmiştir.

Atatürk ilkelerinin temel ışığı altında, kalıcı bir d e mokrasinin inşası, demokratik bir kültür politikasının te melleri üzerine kurulmalıdır. Bu temelin en güçlü yapı taş lan da kitaptır.

Kitap konusunda başlattığımız çalışmaları yenileriyle ve giderek çoğaltarak sürdüreceğiz. Gelecek kuşağın yapı taşlarını kültürle yoğurmak için, bunu yapm aya mecburuz. Yapacağız.

D .Fikri SAĞLAR K ültür B akanı

(7)

İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ / XI KISALTMALAR / XIII I.BÖLÜM A- İb ra h im A lâettin G övsa'nın R esm î ve H u s u s î H ayatı / 1 B- İb rah im A lâettin G övsa'nın

Fizik ve M oral Tarifi / 5 C- İb ra h im A lâettin G ö v sa'n ın

E debî Kişiliği, E debî ve Sosyal M uhiti / 22 Ç- İb ra h im A lâettin G övsa

Niçin ve Nasıl Ç alışırdı? / 54

D- İb ra h im A lâettin G övsa'nın S ü re li Y ayınlardaki Yayın Faaliyetleri ve T a k m a A dları / 62

II.BÖLÜM

İb rah im A lâettin G ö v sa'n ın E serleri / 6 8

İb ra h im A lâettin G ö v sa'n ın Ç ocuk E d eb iy atım ızd aki Yeri ve Ç ocu k Şiirleri / 71 G üft u G û / 89 İlk G ençlik / 93 S u lh ve H arp / 99 Bediî T erbiye / 104 Sevimli Alfabe / 110 Ç a n a k k a le İzleri / 117 Ş en Y azılar / 127 V iktor Hugo / 131 F uzulî / 134 N abi / 137 Nedim / 139 Ö m er H ayyam / 141

N azif ten H âm id'e A h iretten M e k tu p la r / 145 S ü le y m a n Nazif / 148

M e şh u r A d am lar A n siklopedisi / 152 K aşifler ve M u citler / 155

Elli T ü rk B ü y ü ğ ü / 158

(8)

S a b a ta y Sevi / 161 Ç o cuk Psikolojisi / 165 A cılar / 170

Söz O y u n ları / 178 Yeni T alebe Lügati / 182

T ü rk M e şh u rları A nsiklopedisi / 187 Resim li Yeni L ügat ve A nsiklopedi / 190 III.BÖLÜM

İb ra h im A lâettin G ö vsa'nm E se rle rin d e n S eçm eler / 194 A- NAZIM

Allah Sevgisi / 194 V a ta n / 196

T ü rk B ayrağı / 197 A nne Sevgisi / 198 Ç iftçinin N asih ati / 199

Horoz ile İnci-K itap ile C ahil / 2 0 0 K elebek / 201 Gölgem / 202 Kem al Bey / 203 S ip e rd e n M ektu p / 2 05 Yaralı / 2 0 6 B oğazd an G eçerken / 207 R um eliye / 2 09 B ir Avuç T o p rak / 212 O ğlum a / 213 Bence H ayat / 214 H am id'in T oprağı B a şın d a / 2 1 5 K ervan Sesi U zak ta / 2 1 6 T a v a f / 2 1 9 K örd ü ğ ü m / 221 B u g ü n ü n Ç o c u k la rın a / 222 S u lh ve H a rp / 223 B-NESİR Ç o c u k ta Kibir ve Ö ğü n m e / 232 Ç o c u k ta T e c e s s ü s ve İlim Meyli / 236 İlk G ençlikte A rk a d a şlık / 239 Bediî Terbiye / 243 VIII

(9)

Ö lü m d e n S o n ra / 2 47 K alem / 251

Bilezik / 2 5 3 M eh m etçik / 2 57 S affet Urfi B etin 'e / 2 59

İBRAHİM ALÂETTİN GÖVSA BİBLİYOGRAFYASI A- İb ra h im A lâ e ttin G ö v sa'm n K itap

H alin d ek i E se rle ri a- T elif O la n la r / 262 b - T e rc ü m e O la n la r / 2 6 5 c- Y ayına H a z ırlan m ış F a k a t Y a y ın la n m am ış O la n la r / 2 6 6 B- İb ra h im A lâettin G ö v sa'm n S ü re li Y ay ın lard ak i Y azılan / 2 6 7

C- İb ra h im A lâettin G ö v sa'm n Bazı K itap ve A n sik lop edilerd ek i Yazıları / 27 2

D- İb ra h im A lâ e ttin G övsa Ü zerine

a- K itap H alindeki E se rle rd e İb ra h im A lâettin G övsa / 2 7 3

b - S ü reli Y ay ın lard a İb ra h im A lâettin G övsa / 2 7 6

c- A n sik lo p ed ilerd e İb ra h im A lâettin G övsa / 2 7 8

ç- Tezler / 27 9 İNDEKS / 2 8 0 EKLER / 2 9 6

IX

Taha Toros Arşivi