Durmaz Koleksiyonu'ndaki Büyük İskender Tetradrahmi Definesi

BELLETEN

Cilt: LXX

A~ustos 2006

Say~ : 258

DURMAZ KOLEKS~YONU'NDAK~~

BÜYÜK ~SKENDER TETRADRAHM~~ DEF~NES~~

Bu define, Ankara Anadolu Medeniyetleri Müzesi koleksiyoneri, Sn. Mehmet Durmaz' Koleksiyonu'r~dad~r. 11-42 envanter numaralanyla kay~ tl~~ bulunan definede, 32 adet gümü~~ tetradrahmi bulunmaktad~r. Sikkelerin büyük ço~unlu~unun do~u darphanelerinde, pek az~n~n da bat~~ darphane-lerinde bas~lm~~~ oldu~u tespit edilmi~tir. Definede, Alexander III (Büyük ~skender)'ün kendi döneminde bast~ r~ lm~~~ pek az örne~ine kar~~ n, define-nin ço~unlu~unu ~skender'in hemen sonras~na ait posthumous (hat~ ra) ~skender sikkeleri olu~turmaktad~ r2.

Define sikkelerinin ön yüzlerinde, aslan postu bir ba~l~k giymi~~ genç He-rakles ba~~~ ve arka yüzlerinde ise Zeus, tahtta sola oturuyor, sa~~ elinde kartal ve sol elinde asa tutmaktad~r.

M.Ö. 336 y~l~nda kral olan ~skender, yeni gümü~~ sikkeler bast~rm~~t~r. Bu gümü~~ sikkelerdeki en önemli yenilik, bu sikkelerin yerel Makedonya a~~rl~k ölçüsüne göre de~il, Attika a~~rl~k ölçüsünde bas~lm~~~ olmas~d~r. Bu ~ekilde ~skender, kendi gümü~~ sikkelerini dönemin en yayg~ n ticari sikkeleri olan Atina <bayku~l~t' tetradrahrnileriyle do~rudan de~i~tirilebilir hale getirmi~ti; yani ~skender gümü~~ sikkeleri Atina gümü~~ tetradrahmileriyle ayn~~ de~erde * Melih Arslan, Anadolu Medeniyetleri Müzesi, 06240 Hisar/Ankara; e-mail: arslanmelih06ghounai1.com

I Bu de~erli defineyi yaymlamama izin verdi~i için, Sn. Mehmet Durmaz'a te~ekkür ederim. Ayr~ca bilgisayardaki metin düzenlemeleri ve haritalar~ n çizimi için Sn. O~uz Bostanc~~ ya ~ükranlar~m~~ sunar~ m.

480 _{MEL~H ARSLAN}

kabul ediliyordu. ~skender gümü~~ sikkesi tüm Akdeniz dünyas~nda geçerli bir para olmu~tu. Birkaç on y~l içinde ~skender'in ve ard~ llar~n~ n (diadokhlar) tasarrufunda olan zengin metal kaynaklar~~ sayesinde bu gümü~~ para, Atina sikkelerini piyasadan sürdü ve ~skender imparatorlu~u' nun en önemli ticari paras~~ durumuna geldi; ünü imparatorlu~un s~n~rlar~n~n ötesine ta~t~. Öyle ki, 5 yeni ~skender Tetradrahmisinin de~eri 1 alt~n statere e~it say~ld~. Bu da gösteriyor ki, bu yeni tip tetradrahmiler çok de~erli bir para idi.

~skender para reformunun en ilginç özelli~i, yeni tipler seçmi~~ ol-mas~yd~. Makedonya krallarm~ n mitolojik atas~~ olan Herakles, Makedonya'da uzun zamand~r bir sikke tipi olarak kullan~l~yordu. Tahtta oturan Zeus ise babas~~ Philip IFnin tetradrahmilerinin ön yüzünde ayakta betimlenen Zeus-'un bir versiyonuydu. Fakat Makedonya ile olan ça~r~~~mlar bir kenara, bu tiplerin herkesçe tan~nm~~~ olmas~~ ve çekicilikleri nedeniyle de seçildiklerine ku~ku yoktur. Zeus ve Herakles'i her Helen tan~yor ve sayg~~ gösteriyordu. Herakles, soygunculara ve barbarlara kar~~~ dövü~erek cennete gitmeye hak kazanm~~~ bir kahramand~. Zeus ise Panhellen tanr~lar~ n en büyü~ü olup, tanr~lar~n ve insanlar~n babas~yd~. Daha geç dönemlerde bu tipler, ~skender' in do~u objelerine yönelmesine paralel olarak, do~u figürleriyle özde~le~tiril-meye ba~land~. Herakles, Malkart ya da G~lgam~~'la özde~le~tirilirken, oturan Zeus da do~unun yerel tanr~s~~ Baal ile benze~iyordu3. Böylece ön yüzdeki genç Herakles portresi ile kendisini ve arka yüzdeki Zeus tipi ile de kendisinin tanr~lar soyundan geldi~ini ifade etmeye çal~~maktad~r. Bu sikke tipi ~skender ile ba~lam~~, onu takip eden tüm krallar taraf~ndan da kullan~lm~~t~ r. Bu para tipi Makedonya'dan Hinclistan'a kadar olan co~rafi bölgede en revaçta para olarak 200 y~l boyunca kullan~lm~~~ ve tedavülde kalabilmi~tir. Bu tipi en son kullanan kral, Pontus Kral~~ Mithradates VI (M.Ö. 120-63) olmu~tur. Görüldü~ü üzere bu para tipi, klasik dönem bayku~~ tasvirli Athena tetradrahmilerinden sonra, tüm Helenistik dönem içinde de~erinden bir ~ey kaybetmeyen para birimi olmu~tur. Günümüzdeki Ameri-kan dolar~n~n dola~~m~~ ve de~erli olu~u gibi bu sikke tipi de antik dünya'da çok sayg~~ görmü~tür.

Define sikkelerinin tipleri hiç de~i~mez ama arka yüz yaz~~ lejandlarmda üç farkl~~ kral~n ad~n~~ görmekteyiz. Bunlar: Alexander III, Büyük (M.Ö. 336-323), Philip III, Arrhidaios (M.Ö. 323-317) ve Seleukos I, Nikator (312-281)

olmaktad~r. Görüldü~ü üzere define sikkeleri, Makedonya kral~~ Büyük Ale-xander ile ba~lamakta ve onun ölümünden sonra k~sa bir süre Makedonya kral~~ olan üvey karde~i, Philip III, Arrhidaeus ile devam etmekte ve Seleukos I, Nikator ile son bulmaktad~r.

~skender'in çocukluk arkada~~~ ve do~u seferinde hep yan~ nda olan en yak~n komutanlar~ndan biri olan Seleukos, onun ölümünden sonra dörde bölünen büyük ~skender imparatorlu~u topraklar~ n~n çok geni~~ do~u bölümünü (Anadolu'nun do~usundan ba~lay~p, Arap Yar~madas~~ üst k~sm~, ~nb~ l, Afganistan'~~ da içine alan kara parças~ ) Makedonya Krall~~~ n~n Babil satrab~~ olarak yönetmi~tir. ~skender'in öldü~ü ve üvey karde~i Philip III'ün tahtta ç~kt~~~~ Babylon'dan ayr~l~p, Makedonya'ya geçmesi ve daha sonra ~skender'in annesi Oly~ npias taraf~ndan 317 y~ l~ nda öldürülmesi üzerine Makedonya taht~nda kar~~~k bir dönem ba~lam~~t~r. Bir süre Babil'den uzakla~~p, Baktria Satrab~~ olan Seleukos 312 y~l~nda Babylon'u tekrar ele geçirmi~~ ve kendi ad~yla tan~nan Seleukos Krall~~~m kurmu~tur. Birçok kay-nak bu krall~ktan Seleukos Krall~~~~ veya Syria Krall~~~~ olarak bahsetmektedir. Definedeki sikkelerin en erken tarihli olanlar~, 336-323 tarihlerinden Amphipolis (kat. no. 1) ve 325-323 tarihlerinden Babylon (kat. no. 15-16) darpl~~ olanlard~r ki, bu üç sikke ~skender'in ya~ad~~~~ dönemdendir. En geç tarihli sikkeler ise, 295 tarihli Seleukos I döneminden Seleukeia ad Tigrim bask~l~~ (kat. no. 31-32) iki sikkedir. Philip Arrhidaeus'un iki sikkesi, 323-317 y~llar~~ aras~ndan olup, Babylon darphanesinde (kat. no. 29-30) bas~lm~~lar-d~r.

Büyük ~skender'in ilk sikkelerinde genetivus formda yaln~zca ~skender'in ad~~ (AAEZ-...-ANPOY) yaz~ l~yd~~ (bkz., kat. no. 1-13, 15-16, 28). Yakla~~k 329 y~l~nda Cilicia'n~n Myfiandrus (~skenderun) ~ehrinde bas~lan sikkelerde isminin yan~na kral (BAZIAE=) unvan~~ da eklendi4. O zaman-dan itibaren bu yeni yaz~~ biçimi baz~~ ba~ka darphanelerce de benimsendi (bkz., burada kat. no. 14, 17-27, 29-32), fakat ~skender'in ya~ad~~~~ süre içerisinde hiçbir zaman yayg~nl~k kazanma& M~s~r'daki Ptolemaioslar'dan ba~layarak, Diadokhlar, basurd~klar~~ sikkelerde hem ~mvan hem de isim kul-land~lar. Bu adet onlar~n halefleri taraf~ndan da sürdürüldü'''. Unvan sikke-nin sa~~ bo~lu~una ve isim ise Zeus'un oturdu~u tahtm alt~na yerle~tirilmi~tir. MCrkholm (1991), sf. 32; (bunun için bkz., H. Seyrig, 'Notes on Syrian Coins', NNM 19, NewYork, 1950).

5 a.g.y., sf. 32.

482 MEL~H ARSLAN

Arados ve Amathos 328 y~l~nda bu yeni lejand~~ benimsemi~lerdir. Fakat ~uras~~ da ilginç bir gerçektir ki BAZIAMI (kral) unvan~ n~ n kullan~ m~~ çe~itli darphanelerde yöneticilerin inisiyatifine b~rak~lm~~t~. Büyük darpha-nelerden Amphipolis 325'te Babylon 324'te ve Tarsus 323'te unvan~~ benim-sediler. Kom~u darphaneler ço~u kez farkl~~ uygulamalara gittiler; Pella, Da-mascus, Byblos, Sidon ve Ake gibi birkaç darphane unvan~~ ~skender hayat-tayken asla kullanmad~lar".

~skender sikkelerinin arka yüzlerinde, isim ve unvamn d~~~nda, ço~u kez k~salulm~~~ memur (magistrat) isimlerinin ba~~ harfleri, monogramlar (iç içe geçmi~~ harfler), era senesini (bölgesel y~l) gösterir harf rakamlar~~ ve çe~itli simgeler yer almaktad~r. Bazen darp yerine ili~kin ilk birkaç harften olu~an k~saltmalar veya monogramlar sikkenin hangi darphanede üretilmi~~ oldu~u te~hisini kolayla~t~r~r. Örne~in Sidon'da bas~lm~~~ ~skender ve Ptolemaios sik-kelerindeki E! ; Ptolemaioslar~n K~br~s'taki Salamis'te bas~lm~~~ siksik-kelerindeki ZA, Kition'da bas~lm~~~ sikkelerinde KI ve Paphos'ta bas~lm~~~ sikkelerindeki HA gibi. Sikke bo~lu~una yerle~tirilmi~~ çe~itli nesnelerin, ufak resimlerinden olu~an ve ana tiple do~rudan ili~kisi bulunmayan yöresel simgeler de sikke-nin bas~ld~~~~ yeri te~his etmede yard~mc~~ olurlar. Örne~in Side'sikke-nin nar~, Ro-dos'un gülü gibi simgeler sikkenin bas~ld~~~~ darphaneyi bulmam~z~~ ko-layla~t~r~rlar. Bu türdeki sembolleri bar~nd~ran sikkeleri biz konu~an sikkeler olarak tan~mlamaktapz. Bu tip sikkelere ili~kin iki örnek, Durmaz Definesi-'nde de bulunmaktad~r. Konu~an sikkeler için ilk örne~imizi 7 adet Carrhae sikkesi (bkz., kat. no. 5-11) olu~turmaktad~r. Carrhae (Harran) sikkelerinin arka yüzünün sol bo~lu~unda bulunan hilâl (ay) sembolü, öteden beri bu ~ehirde ünlü Sin Tap~ na~~n~, dolay~s~yla ~ehrin Ay Tanr~s~ mn kült merkezi oldu~una dair bir i~arettir. Bu antik kent Ay Tanr~s~~ Sin'in, daha sonralar~~ ad~~ Men olan tanr~n~n Mezopotamya'daki en önemli tap~mm merkeziydi. ~ehrin Roma dönemi sikkeleri üzerinde de yine yar~ may (hilâl) betimleme-sinin s~kl~kla kullan~lm~~~ oldu~unu görmekteyiz7. ~kinci örne~imiz burada bir tek sikkesi olan Salamis'tir. Salamis sikkesinin (bkz., no. 4) arka yüzünde gemi dümeni betimlemesi bulunmaktad~r ki, bu simge, liman kenti olan Sa-lamis'in denizcilikteki ününün bir göstergesidir.

Hellenisfik dönemde her bir darp serisinden do~rudan sorumlu olan yetkili memurlar~~ (magistratlar~) sikke üzerinde göstermek bir gelenek ha-

a.g.y., sf. 36.

line gelmi~tir. ~ehir magistratlar~~ (ki ço~u kez y~ll~k seçiliyordu) ve krali sikke bas~m~ndan sorumlu memurlar, kontrolü alt~nda bas~lan sikkelere kendi adlar~n~~ ya da adlar~n~n ilk birkaç harfini koyuyorlard~.

Sikke üzerindeki monogramlar ve sembollerde ayn~~ ~ekilde bu memur-lar taraf~ndan konuluyordu. Buradaki örneklerdeki gibi, lu-âli darpmemur-larda isim tam yaz~lmaz, ismin bir iki harfi veya monog-ram ~eklindeki yaz~l~~~~ görülür. Müstakil ~ehir darplar~nda memurlar~n isimleri tam, hatta soy isimleriyle birlikte yaz~lmaktayd~. Baz~~ sikkelerde darp yerini i~aret eden k~saltma harf-ler, monogramlar ve simgeler olmad~~~~ zaman, bilim adam~~ çe~idi sikke seri-lerinin analizini yapmakta çok zorlanmaktad~r.

Sidon ve Ake'de bas~lan sikkeler üzerinde her y~l~n era tarihleri bu-lundu~u için biz bu sikkelerin ne zaman bas~ld~klar~n~~ kesin bir ~ekilde sap-tayabilmekteyiz. Örne~in bu def~nemizde bulunan iki Ake sikkesinden biri 314/3 (kat. no. 13) ve di~eri 306/5 (kat. no. 14) tarihini ta~~maktad~r.

~skender sikkelerinin ön yüzündeki Heraldes ba~~~ realistik (insana özgü) özellikler ta~~d~~~ndan, birçok bilim adam~, sikkenin kal~b~n~~ haz~rlayan sa-natç~n~n gerçek niyetinin ~skender'in idealize portresini resmetmek oldu~unu varsaymaktad~rlar. ~skender'in hayatta iken bas~lan tetradrahmile-rinden ziyade ölümünden sonra bas~lan hat~ra sikkelerinde bu durum daha belirgindir.

~skender drahmi ve tetradrahmilerinin arka yüzündeki Zeus'un tasvirle-rinde zaman içinde iki farkl~~ betimleme göze çarpar. Baz~~ serilerin bas~mlar~nda Zeus, taht üzerinde de~il, arkal~ks~z bir sandalye (tabure) üzerinde oturur ~ekilde resmedilmi~tir (bkz., kat. no. 1, 2, 3, 13,14). Bu tarz-daki Zeus befimlemelerinin, ~skender'in hayatta iken bas~lan sikke serilerin-den oldu~unu dü~ünüyoruz. Çünkü katalo~umuzdaki en erken tarihli sikke betimlemelerinde Zeus, tahtta de~il, bir tabure (kat. no. 1, 2) üzerinde oturmaktad~r. Bu iki sikkemiz, ~skender'in hayatta iken basurm~~~ oldu~u sik-kelerdendir. Fakat katalo~umuzun 3, 13 ve 14 numaral~~ sikkelerinde de Zeus tabure üzerinde oturur ~ekilde resmedilmi~tir. Bu üç örnek, ~skender'in ölümünden sonraki bas~mlar olup, 314, 310 ve 306 tarihli bas~mlard~r. Sar-des ve Ake darphanesine ait, bu üç örnekteki sikkelerimizin kal~p ustalar~, ~skender'in ölümünün üzerinden henüz 15, 20 y~l geçmi~~ olmas~na ra~men eski stildeki Zeus betimleme tipinden vazgeçememi~lerdir.

484 _{MEL~H ARSLAN}

~skender paralar~ ndaki ikinci bir farkl~~ tasvir ~ekli, Zeus'un bacaklar~na ili~kindir. Erken bas~mlarda bacaklar yan yana (paralel) ~ekilde dururken (kat. no. 1, 2, 15 ve 16), daha sonraki serilerde sa_{~~ bacak geride (kat. no.} 3-14, 17-32) çapraz ~ekilde durmaktad~ r. Definemizde, Zeus'un bacaklar~ n~ n paralel olarak tasvir edildi~i sikkeler (no. 1, 2, 15 ve 16), ~skender'in hayatta iken bas~lan en erken tarihli serilerindendir. Di_{~er 28 sikke ise, kesi~en} ba-caklar serisinden olup, daha geç tarihlidirler.

Yakla~~ k 326/5 y~llar~ nda do~u'da iki darphane (Alexandreia ve Side) ~skender Gümü~~ Sikkeleri basmaya ba~lad~. M~s~r'daki Alexandreia çok güzel bir sikke serisi ile üretime ba~lad~. Burada bas~lan tetradrahmilerin arka yüzündeki Zeus, kesi~en bacaklar~~ ile daha esnek pozisyonda resmedilmi_{~ tir;} ön yi~zdeki Herakles ba~~~ da insani özellikler ta_{~~ d~~~ ndan, birçok bilim} adam~ , sikkenin kal~b~n~~ haz~rlayan sanatç~n~n gerçek niyetinin ~skender'in idealize portresini resmetmek oldu~unu varsaymaktad~r. Bu darphanenin yeni stili, di~er darphanelerce de taklit edildi: ilk önce 325/ 4'de Sidon, 323'de Babylon ve 322/1'de Ake, Zeus'un bacaklar_{~n~n kesi~en pozisyonda} resmedil~nesini uygulam~~lard~r. Fakat, kesi~en bacaklar~n ~skender impara-torlu~unun tüm darphanelerinde benimsenmesi ve uygulanmas_{~~ 315/310} tarihlerinden sonra olmu~tur8.

Durmaz Dermesinde BUliman Darphaneler

A~nphipolis - Macedonia, kat. no. 1-2 = 2 adet Sardes - Lydia, kat. no. 3 = 1 adet

Salamis - K~br~s Adas~, kat. no. 4 = 1 adet Carrl~ae - Mesopotamia, kat. no. 5-11 = 7 adet

Bilinmeyen Do~u veya Carrhae (?), kat. no. 12 = 1 adet Ake - Phoenicia, kat. no. 13-14 = 2 adet

Babylon - Babylonia, kat. no. 15-27 ve 29-30 = 15 adet Ecbatana - Persia, kat. no. 28 = 1 adet

Seleuceia ad Tigrim - Babylonia, kat. no. 31-32 = 2 adet

Yukar~daki listeden de anla~~laca~~~ üzere, bu definemizde ismi bilinen sekiz ayr~~ darphane ve bilinmeyen bir darphanenin (liste 5, kat. no. 12) varl~~~~ tespit edilmi~tir. Darphane listesini bat~dan do~uya do~ru bir s~ralamayla yapt~k. Katalo~umuzda bu s~ralama içinde verilmi~tir.

Definemizdeki kal~ p ili~kilerinin incelenmesi ancak, iki darphanenin sikkeleri üzerinde mümkün olmaktad~ r. Çünkü definede ayn~~ tarihlerden olan yaln~z iki darphane sikkeleri ço~unluk olarak bulunmaktad~r. Bu iki darphane, Babylon ve Carrhae darphaneleridir. 7 sikkesi olan Carrhae'nin 6, 7 ve 8 numaral~~ sikkelerinin önyüz kal~plar~~ ayn~d~r. 9 numaral~~ sikkenin de, bu üç sikkecleki ön yüzlerin kal~b~ ndan üretilmi~~ olmas~~ mümkündür. Arka yüz kal~plar~n~n hepsi farkl~~ olmakla beraber, 7 ve 9 numaral~~ sikkeler, kesin olmamakla beraber ayn~~ kal~ptan üretilmi~~ olabilir.

Babylon darphanesinin 15 sikkesinden 13'ü ~skender'in ad~n~~ (kat. no. 15-27) ve 2 sikke Philip III'ün ad~ na bas~ lm~~lard~ r. Ancak hiçbirinin ön yüz ve arka yüzleri ayn~~ kal~ptan üretilmemi~tir. Di~er 7 darphanenin bas~mlar~~ bir ve nadiren iki sikke ile s~mrl~d~r. Bu yüzden kal~p ili~kileri aç~s~ndan ince-lenmesinin bir anlam~~ olmaz. Zaten bunlar~n hiçbirinin kal~p benzerlikleri de bulunmamaktad~r.

~skender'in Ya~ad~~~~ Sürede Sikkesini Basm~~~ Olan Darphanelerin

Listesi Amphipolis-Makedonya Aigai-Makedonya Pella-Makedonya Lampsakos-Mysia Abydos-Troas Kolopl~on-~onia Magnesia-~onia Miletos-~onia Sardes-Lydia Side-Pamphylia

486 _{MEL~~ H ARSLAN} Tarsos-Kilikia Myriandros-Kilikia Arnathos-K~br~s Kition-K~br~s Paphos-K~br~s Salamis-K~br~s Damaskos-Syria Hierapolis-Syria Ake-Finike Byblos-Finike Karne-Finike Marathos-Finike Sidon-Finike Babylon-Babylonia Susa-Susiana (Persia) Memphis-M~s~r Alexandria-M~s~r

Yukar~da görüldü~ü üzere ~skender hayattayken 27 kent darphanesinde sikkelerinin bast~r~lm~~~ oldu~u tespit edilebilmi~tir. Bunlardan Makedonya'-daki üç darphane (Amphipolis, Pella ve Aigai) babas~~ taraf~ ndan ku-rulmu~tu. Pella ~skender krall~~~n~n ba~kenti, Amphipolis ise en büyük tica-ret merkezi konumunda oldu~u için en çok sikke bast~ ran bir darphane hüviyetini Babylon ile birlikte sürdürmü~tür. Aigai kenti dini bir merkez olup, birkaç tetradrahmi örne~inin d~~~ nda daha çok alt~n para bast~rm~~t~r. Bu darphanelerden Anadolu'nun bat~s~ndaki Lampsakos, Abydos, Kolop-hon, Miletos ve Sardes gibi darphaneler ba~lang~çta drahmi basm~~lar, sonra tetradrahmi'ye geçmi~lerdir. Suriye'deki Hierapolis ise, tek bir tetradrahmi örne~iyle ta.n~nmaktd~r.

Antik dünyada ~skender drahmileri ve tetradrahmileri basm~~~ darphane-lerin say~s~~ bugüne kadar 100 civar~nda tespit edilmi~tir. Bu say~ya ismi bi-linmeyen darphaneler dahil de~ildir. Bunlar her co~rafi bölgede bulunmak-tad~r. Bu tür definelerin buluntular~mn yay~mlanmas~yla bu problemlerin çözümü daha da kolayla~acakt~r. Biz burada ~skender drahmisi ve tetrad-rahmisini basm~~~ tüm darphanelerin bir listesini vermedik. Sadece yukar~da onun ya~ad~~~~ dönemde sikke bast~rm~~~ oldu~u darphanelerin bir listesini verdik. Ölümünden sonra onun ad~yla sikkesini bast~rm~~~ di~er 73 ve bu lis-tedekilerde dahil tüm darphanelerini gösterir haritalar~~ burada yay~mlamaktay~z (bkz., haritalar: 1-6). Böylece ilgilenen ki~ilerin hangi antik co~rafi bölgede, hangi ~ehrin ~skender sikkesi basm~~~ oldu~unu ö~renmesi ve alulda tutmas~~ daha kolay olacakt~r.

Antakya civar~nda bulundu~u söylenen bu definenin, 200 kadar sikke-den olu~tu~-unun söylenmi~~ olmas~na kar~~l~k, ancak 32 adetinin toplu olarak 1992 y~l~nda Sn. Mehmet Durmaz taraf~ndan sat~n al~nm~~~ oldu~unu bilmek-teyiz. Define, bölünmü~~ olsa bile, bu haliyle, Büyük ~skender'in para politi-kas~n~n detaylar~n~~ ve onun ard~ndan gelen krallarca da bu politikan~n büyük ölçüde sürdürülmü~~ oldu~unu bu define sayesinde bir kez daha görmekteyiz.

Sonuç olarak bu define sikkeleri ~skender'in ya~ad~~~~ zamandan (336-323) ba~lay~p, onun ölümünden k~sa bir süre sonras~nda da (30-40 y~l) te-davülde kalm~~~ sikkelerden olu~maktad~r. En son tarihli sikkemiz 295 y~l~na tarihlendi~ine göre, bu define 290 y~llar~nda, yani Seleukos I (312-281) henüz iktidarda iken topra~a gömülmü~~ olmal~d~r.

Katalog ve Metin ~çinde Geçen K~saltmalar: a.g.y. : ad~~ geçen yay~n

mong. : monogram

mongrl : monogramlar

<SB> : Sol Bo~lukta

SEÇILMI~~ FAYDALI KAYNAKÇA ve KISALTMALARI

Asia Minor (1964) Asia Minor (1973/4) Babylon (1900)

BMC Cyprus

Afyon Hoard, before 1976: CH3 (1977), no. 30 Ain-Tab (Aintab) hoard: IGCH 1542; references to seyrig, Tresors, no.13

American Jo~~rnal of N~~mismatic

Akçakale hoard: G. L. Rider and N. Olcay, "Un tresor de tetradrachmes d'Alexandre trouve â Akçakale en 1958", RN 1988: 42-54, pl. v-x.

Akkar hoard: IGCH 1559; references to Seyrig, Tresors, no.18

Aleppo hoard, 1893: IGCH 1516 Aleppo hoard, 1930: IGCH 1562

The American Numismatic Society, New York

American N~~mismadc Society, Museum Notes

Armenak hoard: IGCH 1423; references to M. Thompson, The "Armenak" hoard (IGCH 1423),

ANSMN 31 (1986): 63-106, pl. vi-xxvi Asia Minor hoard, 1964: IGCH 1437

Asia Minor hoard, 1973/4: CH1 (1975), no. 56 Babylon hoard, 1900: IGCH 1774; references to K. Regling, "Hellenistischer Münzschatz aus Babylon",

ZFN 38 (1928):92-132, pl. viii-xiii

Babylon (Mashtal, Baghdad) hoard, 1973: CH 4 (1973), no. 33

Bata~ani hoard: CH 2 (1976), no. 65

G. F. Hill, Arabia, Mesopotomia and Persia (Nabataea, Arabia Provincia, South Arabia, Mesopo-tamia, Babylonia, Assyria, Persia, Alexandrine Em-pire of the East, Persis, Elymais, Characene), Lon-don, 1922 (Catalogue of Grek C0111S in the Brirish

Museum)

G. F. Hill, Cyprus, London, 1901 (Catalogue of Grek Coins in the Brirish Museum)

Afyon (1976) Ain-Tab JN Akçakale AkIcar Aleppo (1893) Aleppo (1930) ANS ANSMN Armenak Babylon (1973) Bata~ani BMC Arabia, etc.

Coins Hoards

Demanhur board: IGCH 1664; references to E. T. Newell, "Alexander Hoards Il, Demanhur", 1905, New York, 1923 (NNM 19)

Ayr~ca ~urada: O. Zarvos, "Additions to the Deman-hur hoard of Alaxander tetradrach~ns", NC 1980: 185-188

Diyarbakir (Diyarbekir) hoarcl, 1955: IGCH 1735; (1975), references to Sey~-ig, Tresors, no.4

C. Ehrhardt, "A catalogue of issues of tetradrachms from Amphipolis, 318-294 BC",,INFA 4 (1976): 85-89 Gordion V hoard, 1961: IGCH 1405; references to D. H. Cox, "Gordion hoards III, IV, V, and 'VII ANSMN 12 (1966): 19-55, pl. iii-xxi, at 33-51

Haymana hoard: G. L. Ricler and N. Olcay, "Le tresor de Haymana", RN 1988: 55-63, pl. xi

M. Thompson, O. Mo-khol~n and C. M. Kraay (eds),

InVell tat), of Grek Coin Hoards, New York, 1973

Journal of Hellenic Studics

Journal International d'Archelogie Numismatique Journal of Numismatique Fine Arts

Jal~rbuch für Numismatik und Geldgeschichte Kirazl~~ hoard: IGCH 1369; references to G. Le Rider and N. Olcay, 'Le tresor de Kirazh (pres de d'A-masya): IGCH 1369', Anatolia Antiqua/Eski

Ana-dolu, Rec~leil de Travaux publies par lIstitut français d'Etudes Anatoliennes d'Istanbul (ed. B. Remy),

~stanbul/Paris, 1987 (Varia Ana tolica 1)

Kirikhan hoard: CH 1 (1975), no. 87A and 87B; re-ferences to Seyrig, Tre-sor, no. 23 ('Cilicie')

Larnaca hoard: IGCH 1472; references to Price, `Greek coin l~oards', 4-8

Latakia hoard, 1759: IGCH 1544; references to sey-rig, Tr6or, no. 11

CII Demanhur Diyarbakir (1955) Ehrhardt, Amphipolis Gordion V (1961) Haymana IGCH JHS JIAN JNFA JNG Kirazli Kirikhan Larnaca Latakia (1759)

490 _{MEL~~ H ARSLAN}

Kuft Kuft hoard: IGCH1670; D. Nash, "The kuft hoard of Alexander III tetradrachms", NC 1974, 14-30; O. Zervos, "Newell's manuscript of the Kuft hoard",

ANSMN 25 (1980): 17-90, pl. iii

Meydanc~kkale Meydanc~kkale (Gülnar) CH 7 (1985), no. 80 A. Da- vesne - G. Le Rider, _{Le Tr6sor de Meydanc~kkale}

(Cilde Trace, 1980), Paris 1989 (h~stitut français d'E-tudes Anatoliennes, Gülnar 2)

Morkholm (1991) O. Morkholm, Early Hellenistic Coinage from the Accession of Alexander to the Peace of Apamea (336-188 B.C.) Edited by. P. Grierson and U. Wes-termark, Cambridge/New York 1991; ayn~~ eser için bkz., _{"Erken Helenistik Ça~~} Sikkeled Büyük

~skender'in tahta ç~k~~~ndan Apameia Bar~~~~ 'na

ka-dar (~.Ö. 336-188)" [çeviri: O~uz Tekin] Homer Ki-tapevi, ~stanbul 2000

Mosul (1862-3) Mosul hoard, 1862-3 (?):IGCH 1756

M~de' L. Miiller, Niimismatique d'Alexander le Grand, su- iyi d'un appenclice contenant

es monnaies de Philip II et III, Copenhagen, 1855 Mylasa Mylasa hoard: IGCH 1289

NC _{Numismatic Chronicle}

Newell, `Ake' E. T. Newell, The Dated Alexander Coinage of Sidon and Ake, New Haven/Oxford, 1916 (Yale Oriental Series; Researches 2): 7-38, pl. i-v.

Newell, `Cypriote' E. T. Newell, "Some Cypriote Alexanders , 'Salamis' at 306-316, pl. xiii-xv.

Newell, `Demenhur' E. T. _{Newell, Alexander Hoards ~~. Dem enhur, 1905,} New York, 1923 (NNM 19)

Newell, ESM _{E. T. Newell, The Coinage of the Easter]] Seleudd} Mints from Seleucus I to Antiochus III, New York, 1938 (ANS Numismatica Studies 1)

Newell, WSM E. T. Newell, The Coinage of the Western Seleudd Mints from Seleucus I to Antiochus III, _{New York,}

Newell, Reattribution E. T. Newell, "Reattribution of cer-

tain tetradrachms of Alexander the Great ",New York, 1912

NNM N~~mismatic Notes and Monographys, New York

(ANS)

Oylum (1993) E. Özgen et A. Davesne, `Le Tresor de Oylum Höyü~ü', Tresor et circulation monetaire en Anato-lie antique, (ed. M. Amandry - G. Le Rider), Paris

1994: 45-59

Price (1991) M. J. Price, The Coinage in the Name of Alexander the Great and Philip

Arrhidaeus: A British Museum Catalogue

(London/Zurich, 1991)

Prokesch-Osten (1) [A.] von Prokesch-Osten, 'Liste des Alexandres de ma colection qui ne se trouvent pas dans le catalo-gue de Mr. L. Müller', NZ 1 (1869[1870] ), 31-64

Prokesch-Osten (2) [A.] von Prokesch-Osten, Suite des monnaies inedites d'or et d'argent d'Alexandre le Grand', NZ

3 (1871[1873D, 51-72

Seyrig (1950) H. Seyrig, `Notes on Syrian Coins', NNM 119, New-

York, 1950

SNG Cop Sylloge N~~~~~~nor~~m Graecorum. The Royal Collec- don of Con~s and Medals, Danish National Museum

[9] Mecedonia 2: Alexander 1-Alexander III,

Co-penhagen, 1943 (nos. 478-1066)

SNR Schweizerische Numismatische Rundschau

Susa II (1948/9) Susa II hoard, 1948/9: IGCH 1799; references to Le

Rider, Suse, 243-4

Susa V (1933/4) Susa V hoard, 1933/4: IGCH 1804; references to Le

Rider, Suse, 246-8

Susiana (1965) Susiana hoard, 1965: IGCH 1806; references to A.

Houghton and G. L. Rider, 'Un tresor de monnaies hellenistiques trouve pres de Suse', RN 1967,

192

Syria (1959) Syria (1960) Tank Darreh

MEL~H ARSLAN

Syria hoard, 1959: IGCH 1535; references to Boeh-ringer, Chronologie, 158-61

Syria hoard, 1960: IGCH 1533; references to Seyrig,

Tr6or, no. 3

Tank Darreh hoard: : CH 7 (1985), no. 78; referen-ces A. Houghton, 'Tank Darreh (Kangavar) hoard',

ANSMN 25 (1980), 31-44, pl. iv-v Tell Halaf hoard: IGCH11763

Tell Kotchek hoard: IGCH 1773; references to Sey-rig, Tr6or, no. 15

Turkey hoard, 1973/4: CH1 (1975) no. 56

Thompson, Alexander's Drachm Mints, 1. Sardes and Miletus, New York, 1983 (ANS Numismatic Stu-dies 16), Sardes at 5-42, pl. i-xx

Urfa hoard: IGCH 1772; references to Price, `Greek coin hoards', 10-4, pl. iv

H. Bloesch, Griechische Münzen in Winterthur, 1. Spanien, Gailien, Italien, Moesien, Dakien, Sarma-tien, Thrakien, Makedonien, Hellas, h~seh~, Win-terthur, 1987

M. Woggener, The Alexander mili t at Babylon

(Doctoral Dissertation, Columbia University, 1968) N. M. Woggener, _{"The early Alexander coh~age at}

SeIeucia ad Tigrim", ANSMN15 _{(1969): 21-30, pl. iii-}

Tell Halaf Tell Kotchek Turkey (1973/4) Thompson Sardes' Urfa Winterthur Woggoner `Babylon' Woggoner `Seleucia' v.

ALEXANDER III, Büyük (M.Ö. 336-323)

Ön yüz: Herakles ba~~~ sa~a; aslan postundan bir ba~l~ k

giymi~. Noktal~~ bordür.

Arka yüz: Zeus tahtta sola oturuyor, beklen yukar~s~~ ç~ plak, sa~~ elinde kartal, sol elinde uzun asa tutuyor. Nok-tal~~ bordür.

AAEF-ANAPOY yaz~s~~ sa~~ bo~lukta, baz~~ sikkelerde, BAZIAE,C2 AAEEANAPOY

~eklinde sa~da ve altta devam etmektedir.

Philip III'e ait sikkenin arka yüzünde, BA/IAEQZ cI)IAILIFIOY ve Seleukos 1m sikkesinde, BAZI— AES2/ /EAEYKOY yaz~s~~ okunmaktad~r.

Not: Sikkelerin arka yüzlerinde, genellikle sol

bo~lukta ve Zeus'un oturdu~u taburenin alt~ nda olmak üzere de~i~en monogram ve semboller bu-lunmaktad~r. Bunlar~~ katalog içinde sol bo~lukta

<SB> ve tabure alt~ nda <T A > ~ eklinde

göster~nekteyiz.

Amphipolis-Macedonia darphanesi (M.Ö. 336-323)

AAEZ.-7ANAPOY

<SB> _{herme heykelci~i sola}

36

17.04 gr; 28mm. lh.

Price, 78; Demanhur, 716-791; SNG Cop., 676; Newell, Reattribution' , 30

AAFEANAPOY

<SB> aplustre; <TA> mong.:

n

494 Arka yüz Env. No. Ölç/A~r/Yön Ref. Arka yüz Env. No. Ölç/A~r/Yön ReL MELIH ARSLAN Sardes-Lydia darphanesi (M.Ö. 315-300) AAEEANAPOY

<SB> mong.: (rzel <TA> mong.: ~/Ni

39

16.88 gr; 26mm. 12h.

Price, 2681 (drahmi); Thompson, Sardes' 396b (drahmi)

Not. Bu arka yüz kal~b~~ tetradrahmi için yeni olup,

bir drahmi d~~~nda ~imdiye kadar tan~nm~yordu.

Salamis-K~bns darphanesi (M.Ö. 310-302)

AAEEANAPOY

<SB> gemi dümeni ve üzüm salk~m~; mong.: <TA> mong.:

34

16.92 gr; 26mm. 12h.

Price, 3164; Newell, 'Salamis' 23. Carrhae-Mesopotamia darphanesi (M.Ö. 305-300)

[B]AZIAE[W] AAEZ-ZANAPOY

<SB> hilâ1 ve OE ; <TA> mong.:

16

16.97 gr; 26nun. 3h.

Price, 3813; Müller, 268; Meydanc~ kkale, 1957; Newell, WSM40.4.

[BA][IAMM [A]AEEANA[POY]

<SB> hi1â1 ve Al; <TA> mong.:

14 17.11 gr; 26mm. 6h. Arka yüz Env. No. Ölç/A~r/Yön Rel: Arka yüz Env. No. Ölç/A~r/Yön

Price, 3818; Müler, 267; Meydanc~kkale, 1958-60; SNG Cop. 851;

Newell, WSM 41.9.

[BAI]AES2M [AAMEANA[POY]

<SB> hi1â1 ve Al; <TA> mong.: 15

16.89 gr; 25mm. 6h.

Price, 3818; Müller, 267; Meydanc~kkale, 1958-60; SNG Cop. 851;

Newell, WSM 41.9.

[BA]ZIA.E52[E] AAEEANAPOY

<SB> hi1â1 ve Al ; <TA> mong.: 12

17.04 gr; 26mm. 12h.

Price, 3818; Müller, 267; Meydanc~kkale, 1958-60; SNG Cop. 851;

Newell, WSM 41.9.

[BAjZIAE[S2E] [AAEF4ANAPOY]

<SB> hilâ1 ve Al ; <TA> mong.: 13

16.85 gr; 26mm. 3h.

Price, 3818; Müller, 267; Meydanc~kkale, 1958-60; SNG Cop. 851;

Newell, WSM 41.9.

BAIIA[EQZ] [AAEEANAPOY]

<SB> hi1â1 ve AIO ; <TA> mong.: 17

16.93 gr; 26mm. 9h.

Price, 3818A; Winterthur, 1506. BAZIAEQ[E] AAEEANAPOY

<SB> hi1â1 ve mong.: ;< TA> mong.:

Re! Arka yüz Env. No. Ölç/A~r/Yön Re! Arka yüz Env. No. Ölç/A~r/Yön Re! Arka yüz Env. No. Ölç/A~r/Yön Re! Arka yüz Env. No. Ölç/A~r/Yön Re! Arka yüz CS (44 (44

496 MELIH ARSLAN

Env. No. 18

Ölç/A~-r/Yön 16.98 gr; 27mm. 9h.

Ref. Price, 3820; Müller, 269; Newell, WSM 41.11. Bilinmeyen Do~u veya Carrhae (?)

(M.Ö. 300)

Arka yüz BAME[521,1 AAEEANAP[OY]

<SB> mong.: 1/1\ <TA> M,

Env. No. 40

Ölç/A~r/Yön 16.87 gr; 26mm. 12h.

ReE _{Not: Bu tip ~imdiye kadar yay~nlanma~n~~ur. Carr-}

hae oldu~u kesin de~ildir ve krâli monogramlar ta~~maktad~ r.

Ake -Phoenicia darphanesi (M.Ö. 314/4)

Arka yüz AAEEANAPOY

<SB> aramice era : O (=33=314/3 y~l~)

Env. No. 38

Ölç/A~r/Yön 17.06 gr; 27mm. 9h.

Re! Price, 3286; Newell Ake, 37 Ake (M.Ö. 306/5)

Arka yüz _{[BAZI]AES2M AAEEANAPOY}

<SB> era y~l~: O (= y~l 33=306/5)

Env. No. 11

Ölç/A~r/Yön _{16.94 gr; 28mm. 6h.} Re! Price, 3301; Newell Ake, 50

Babylon -Babylonia darphanesi (M.Ö. 325-323)

Arka yüz AAEEANAPOY

Env. No. Ölç/A~r/Yön Re! Arka yüz Env. No. Ölç/A~r/Yön Re! Arka yüz Env. No. Ölç/A~r/Yön Re! Arka yüz Env. No. Ölç/A~r/Yön Re! 31 16.92 gr; 27mm. 11h.

Price, 3643; Müller, 704; Demanhur, 4144 [AAME:ANA]POY

<SB> caduceus; <TA> mong.: 32 16.86 gr; 27mm. 3h. Price, 3682; Demanhur, 4461 Babylon (M.Ö. 323-317) BAZIAM[E] AAEEANAPOY <SB> M ; <TA> AY 23 16.89 gr; 28mm. 3h.

Price, 3692; Müller, 1272; Demanhur, 4479- 4525;Newell, `Reattribution' 244

BA/IAES2 AAEEANAPOY

<SB> M ; <TA> AY 24

16.95 gr; 27mm. 6h.

Price, 3692; Müller, 1272; Demanhur, 4479-4525 Babylon (M.Ö. 317-311)

BAMES21, [A]AEEANAPOY

<SB> çelenk içinde mong.: MD <TA> H 19

17.09 gr; 27mm. lh.

Price, 3704; Müller, 714; Armenak, 135 19. Arka yüz

Env. No. Ölç/A~r/Yön Re!.

498 Arka yüz Env. No. Ölç/A~r/Yön Ref. Arka yüz Env. No. Ölç/A~r/Yön ReL Arka yüz Env. No. Ölç/A~r/Yön ReL Arka yüz Env. No. Ök/A~r/Yön ReL Arka yüz Env. No. Ölç/A~r/Yön Ref. Arka yüz Env. No. Ök/A~r/Yiin MEL~~ H ARSLAN [BAMIAES2[Z] AAES'ANAPOY

<SB> çelenk içinde mong.: MD <TA> H

20

17.01 gr; 26mm. 12h.

Price, 3704; Müller, 714; Armenak, 135 [BAIIAES2Z A AEEANAPOY]

<SB> H; <TA> çelenk içinde mong.:

NP

16.86 gr; 26mm. 12h.

Price, 3708; Müller, 713; Armenak, 3 [BA]IIAEQZ AAREANAPOY

<SB> çelenk içinde mong.: <TA> KA 21

17.04 gr; 28mm. 3h. Price, 3708; Müller, 717 BA/[IAES2I] AAEEANAPOY

<SB> çelenk içinde, Hp <TA> mong.: X 33

17.02 gr; 27mm. 5h. Price, 3722-23; Müller, 727; Prokesch-Osten (1), 130 BA/IAM[I] [AAMEANAPOY

<SB> mong.: X <TA> çelenk içinde, M) 27

16.92 gr; 27mm. 3h. Price, 3725; Müller, 728

Babylon (M.Ö. 311-305)

[BAZIJAEQ[Z] [AAEJEANAP[OY]

<SB> çelenk içinde mong.: <TA> MI

22

Re! Price, 3746; Müller, 734; Armenak, 1367-7; Pro- kesch-Osten (1), 134 Arka yüz Env. No. Ölç/A~r/Yön Re! Arka yüz Env. No. Ölç/A~r/Yön Re!. Arka yüz Env. No. Ölç/A~r/Yön Re! Arka yüz Env. No. Ölç/Ag-r/Yön [BAZIAEQM AAEEANAPOY

<SB> MI; <TA> çelenk içinde mong.:If

28

17.03 gr; 25mm. 6h.

Price, 3751; Müller, 735; Armenak, 138-9 BAZIAEQZ AAEZ-.-,ANAPOY

<SB> MI ve Herakles sopas~~ <TA> çelenk içinde mong.: Hp

29

16.80 gr; 27mm. 6h.

Price, 3765; Müller, 739; Armenak, 142; SNG Cop, 837

Ecbatana - Persia darphanesi (M.Ö. 311-295)

AAMEANAPOY

<SB> mongrl.: (4 gemi çapas~~ ve otlayan at;

<TA> ZS-2

35

16.99 gr; 28mm. 6h.

Price, 3931; Newell ESM, 475

PHILIP m, Arrhidaeus (M.Ö. 323-317) Babylon - Babylonia (323-317) [BAMES2 <DIAI11-11-10Y[OY] <SB> M ; <TA> B 26 16.92 gr; 27mm. 12h.

MEL~H ARSLAN

Price, P182; Müller, 103; Demanhur, 4601; Newell `Reattribution', 241

BAZIAE[S2Z] [0]IAIFITIOYOY

<SB> M; <T. A> mong.: t:r

25

14.68 gr; 26mm. 3h.

Price, P186; Mülle~~ , P103; Demanhur, 4595-4600 SELEUKOS I, Nikator (M.Ö. 312-280)

Seleukeia ad Tigrim- Babylonia (M.Ö. 295) BAZIAES2[M /EAEYKOY <SB> mong.: <TA> Al 41 16.89 gr; 27mm. ili. Price, 3784 (?); SNG Cop, 848 (?) BAZIAEQ[E] ZEAEYKOY

<SB> mong.: <TA> [Al

42

16.80 gr; 27mm. 11h.

Price, 3784 (?); SNG Cop, 848 (?)

Not: Bu iki Selevkos sikkesi ~imdiye kadar bilinn~e-yen kal~p varyasyonlar~~ olup, benzer ce~itler Ne-wellg ve Waggonerl" taraf~ndan yar ~llam~~~ t~ r. Bu . iki sikke kral~ n kendi ad~yla bast~ rm~~~ oldu~u ilk serilerden olmal~d~r. 500 Ref. 30. Arka yüz Env. No. Ölç/A~r/Yön Ref. Arka yüz Env. Na 4514/A~r/Yön Ref. Arka yüz Env. No. Ölç/A~r/Yön Ref. C4 CS CS CS

9 E. T. Newell, The Coinage of the Eastern Seleudd Mints, p. 12.4.

1() _{N. M. Waggoner, 'The early Alexander coinage at Seleucia on the Tigris', ANSMN 15}

has. 200 400 800 km ICO 200 300 rn,lors Grao~cus _Gordoo, Sar04 CAPPADOCIA P ri,i-Or~ s

AdAL_Its~~ _{CiLiC ~ A} Toto. SIOIr Sok k~anum CYPRUS • Denoonho oSnos/I Me~noNS

4D~r~a al Za~~~ A~~~~nord

\ EGYPT ARABIA Kn~ans~i~~ Cyrooll PERSIA Issus .Calthse MESOPOTAMIA Myro~nOnss SVRiA kodu, g~bTorbu~~ ' "s. s y....7~"illo~Ssous Ake c batar~m, Suoa• ~~ &ACK SEA (ELIXINEI P.' • .:(l

Ac,2.cac • lAn~otir-a“. Pellene • S~cy ~~ • _{'"( ~ m—nth} A rgos • Mc_sgalopolis• Mcssenc • •Ambrac~a „cE3, Melih Arslan 2 Astibu, Dyrrhachium MACEDONIA PAEONIA

f\~s Tyra THRACE !suya Tom~~ Callatue 1>ionysopolis. Odessus Mesembria Cabljfie s Heraelea

1112EEW

Pile"' •A L~banda Sagab.u.

Termessus • m~: :4»:...tA,~sopcir~dus ide Phasefis •Alikno Euronno • MvIz~a Hal~earn:~ssu~~ Niswoo IjmYrn4 • Sardes lazon~enae • Teo~~ Colopl~on hhgn"" •Annoch E Rhodes Melih Arslan

Harita 3: Karadeniz K~y~~ Darphaneleri

"f 1..,rod~ccia ---Mar~um Sol, Salamis---- Gâtub

Orur~ fr.

.."-

..-Cur~um uso

Amarbus (An~m~~ ---- --Ar~d Carr~c Maratbus __. ._ _ Simyra 1-~peth IS T.oku, Byblos Berytus Sid°n •Darnasuo Tyre Akc Myr~andrus Amigonco Anood~~ • Hierapob, Melih Arslan

Harita 5: K~ br~ s ve Finike Bölgesi Darphaneleri

3 4

Melih Arslan Levha I

12 11 13 15 1 7 1 9

22 ₂₃ 25

— - --:-.

,

,

/

)

27