Say›n Editör,
Bugüne kadar, aile hekimli¤i anabilim dallar›, mezuni-yet öncesi t›p e¤itiminde yer alman›n anabilim dal›n›n ken-dini ispatlamas›, kurumsallaflmas›, di¤er bilim dallar› ile ta-n›flarak ortak çal›flmas› bak›m›ndan önemi konusunda uzlafl-m›flt›r. Müfredatta, e¤itici olarak yer almak, genç disiplini-mizin yeni anabilim dallar› için önemli bir hedef olmufltur. Bu amaçla pek çok program gelifltirilmifl, yeni e¤itimi yön-temlerini ö¤renmek ve uygulamak konusunda hevesli olun-mufl, klinik beceri laboratuvarlar›n›n kurulmas› ve iflletilme-si görevi üstlenilmifltir.
Bu yaz› ise konuya farkl› bir aç›dan yaklaflmakta, aile hekimli¤i anabilim dallar›n›n t›p e¤itiminin katk›s›n› ele al-maktad›r.
T›p e¤itimi ve t›p prati¤i bir birine s›k› s›k›ya ba¤l›d›r. T›p e¤itiminin içeri¤i ve niteli¤i yetiflen hekimlerin bilgi, beceri ve tutumlar›n›; ortaya koyacaklar› t›p uygulamalar›n› belirler. Toplumun sa¤l›k gereksinimlerine ve sa¤l›k davra-n›fl›na göre daha yayg›n gereksinim duyulan hizmetlerin t›p e¤itimi içinde daha fazla ve derinlemesine yer almas› bekle-nir. T›p e¤itimi ve t›p uygulamalar› aras›ndaki bu etkileflim dünyada yaklafl›k son 50 y›lda, Türkiye’de ise özellikle t›p-ta uzmanl›k s›nav›yla izleyerek son 20 y›lda zay›flam›flt›r. T›p e¤itiminin, var olan hizmet sunumunu ve öncelikli sa¤-l›k gereksinimlerini tan›mazdan gelmesi, ö¤rencilerin temel sa¤l›k hizmetlerini karfl›layabilecek becerilerden yoksun olarak yetiflmesine neden olur. Türkiye’de t›p e¤itimi, yük-sek oranda uzmanlaflm›fl e¤itim hastanelerinin yatakl› ser-vislerindeki rotasyonlarla yürütülmektedir. Üniversite has-tanelerinde, az görülen seçilmifl olgular›n a¤›rl›kta olmas›, hastan›n psikososyal çevresini gözleme flans›n›n bulunmay›-fl›, e¤itimin yüksek maliyetli hastane ortam›nda gerçeklefl-mesi, birinci basamak hekimlerinin, e¤itimin hiçbir aflama-s›nda ekibin parças› olarak yer almamalar›, yeni mezunlar›n birinci basamak sa¤l›k hizmetlerine yabanc› olarak yetiflme-lerine yol açmaktad›r.1
Türkiye’de birinci basama¤›n iyi ifllememesinin temel nedeni hizmet sunum sistemi olmakla beraber, yürürlükteki t›p e¤itimi de birinci basama¤› güçlendirmekten çok uzakt›r. Oysa Alma-Ata Deklarasyonu "sosyal ve teknik olarak ya-flad›¤› toplumun gereksinimlerine uygun bir sa¤l›k ekibi
içinde hizmet sunnabilmek üzere e¤itilmifl hekimlerin" rol ald›¤› bir sa¤l›k hizmetini hedef alm›flt›r.2Sa¤l›k göstergele-rini yükseltmeyi amaçlayan ülkeler, Türkiye’nin aksine, ka-mu yat›r›mlar›n› t›p e¤itimi ve koruyucu sa¤l›k araflt›rmala-r›na ay›rmaktad›rlar.3
Türk Tabipleri Birli¤inin, farkl› disiplinlerinden bir grup akademisyen, Sa¤l›k Bakanl›¤› ve Tabip Odas› temsilcile-riyle oluflturdu¤u "T›p E¤itimi Raporu" (1997) Türkiye’nin öncelikli sa¤l›k sorunlar›n› özetlemifl ve flu önerileri yap-m›flt›r:4
: T›p prati¤inin erken s›n›flarda bafllamas›, biyopsi-kososyal yaklafl›mla topluma dayal› t›p e¤itimi verilmesi, fakültelerin e¤itim, birincil bak›m ve topluma dayal› araflt›r-malara daha çok "pay" ayr›lmas›. Bu öneriler Sa¤l›k Bakan-l›¤›n›n daha fazla say›da t›p fakültesi mezununu birinci ba-samakta çal›flt›rma hedefi ile de örtüflmektedir.
Baz› t›p fakülteleri dünyadaki e¤ilimi izleyerek, ulusal sa¤l›k problemlerinin ve kaynaklar›n fark›nda ve sa¤l›k hiz-meti sunumunda beceri edinmifl hekimler yetifltirmek üzere e¤itimi programlar›nda köklü de¤ifliklikler yapm›fllard›r. Çal›flmalar, yeni mezun lar›n kariyer seçiminde, t›p e¤iti-minde karfl›laflt›klar› modeller ve motivasyonlardan etkilen-di¤ini göstermifltir (5,6): Genel t›p uzmanl›¤›n›n özendiril-mesi, ö¤rencilerin mezuniyet öncesinde bu alanla tan›flma-lar›yla mümkün olur. Aile hekimli¤inin mezuniyet öncesi t›p program›nda yer almas›n›n di¤er yararlar› flöyle s›ralana-bilir:
• T›p fakülteleri birinci basama¤› öncelikli ve önemli bulduklar›n› göstererek bu alanda çal›flanlar› destek-lemifl olacakt›r,7
• Birinci basamak hekimlerinin bilgi, deneyim aktar-mas›, beceri e¤itimi vermesi ile sahaya uygun (geçer-li ve gerçekçi) haz›rl›k yap›lm›fl olacakt›r,
• Ayaktan hizmet veren kurumlar›n e¤itici aile hekim-leri gözetiminde e¤itimde kullan›lmas›yla topluma dayal› e¤itim gerçeklefltirilebilecektir,
• En önemlisi, t›p e¤itiminde aile hekimli¤inin di¤er disiplinlerle beraber çal›flmas›, ekip anlay›fl›n› ö¤ren-cilere sergileyerek genel t›p yaklafl›m›n›n benimsen-mesini ve temel bir gereksinim olarak kabul görme-sini sa¤layacakt›r.
Türkiye’de baz› zamanlama problemleri nedeniyle "öne-rilen sa¤l›k sisteminin parças›" olarak alg›lanma
flanss›zl›¤›-Türk Aile Hek Derg 2006; 10(1): 39-40
Editöre Mektup | Letter to the Editor
Türkiye Aile Hekimli¤i Dergisi|Turkish Journal of Family Practice|Cilt 10 |Say›1 |2006 |
39
Aile Hekimli¤i Anabilim Dallar›n›n
Temel T›p E¤itimine Katk›s›
2006 © Yay›n haklar› Türkiye Aile Hekimli¤i Uzmanl›k Derne¤i (TAHUD)'a aittir. Her hakk› sakl›d›r. Deomed Medikal Medya taraf›ndan yay›mlanmaktad›r. Copyright © 2006 Turkish Society of Family Practice. All rights reserved. Published by Deomed Medical Publishing, a division of Deomed Medical Media, Istanbul.
n› yaflayan aile hekimli¤i, bu yanl›fl ve beyhude inan›fl ne-deniyle bir disiplinden daha çok "yeni bir ak›m, bir moda" gibi gösterilmeye çal›fl›lm›flt›r. Bu nedenle birinci basama-¤›n geliflmesinde oldukça zaman kaybedilmifltir. Yeni bir disiplinin temsilcisi olman›n heyecan ve umudunu tafl›yan aile hekimli¤i akademisyenleri bilgi alan› örtüflen di¤er ba-z› disiplinlerle ortak konulardaki bilgileri ö¤rencilerine ak-tar›rken bu disiplinlerin "alt›nda" ya da "gözetiminde" de¤il ama onlar› da " içeren" farkl› bir yaklafl›mlar› oldu¤unu vur-gulamaktad›rlar.
Sayg›lar›m›zla
Yard. Doç. Dr. Pemra Ünalan, Dr. Serap Çifçili Marmara Üniversitesi Aile Hekimli¤i Anabilim Dal›, ‹stanbul
Kaynaklar
1. Ünalan PC, Çifçili S. Role of family medicine in undergraduate medical edu-cation. Marmara Medical Journal 2003; 16(3): 239-244.
2. World Health Organization. From Alma-Ata to the year 2000: Reflections at the midpoint. Geneva, Switzerland, 1988:13.
3. World Health Organization and The World Organization of Family Doc-tors. Making medical practice and education more relevant to people’s needs: the contribution of the family doctor. A working paper of the WHO-WONCA Conference. Ontario, Canada November 6-8, 1994: 33-36.
4. Working party of Turkish Medical Association. Essential subjects in me-dical education that are advised to reform. In: Sayek ‹, K›l›ç B, eds. Underg-raduate medical education report. Ankara: Turkish Medical Association 1997: 21-24.
5. Ackerman RJ, Comeaux RW. Mercer University School of Medicine: a su-cessful approach to primary care medical education. Fam Med 1996;28:395-402.
6. Rabinowitz HK. The relationship between medical student career choice and a required third-year family practice clerkship. Fam Med 1988; 20: 118-121. 7. Maple SA, Jones TA, Bahn TJ, Kiovsky RD, O'Hara BS, Bogdewic SP. Tracking the contribution of a family medicine clerkship to the clinical curri-culum. Fam Med 1998; 30: 332-337.
