T.C.
GAZİ ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
AİLE EKONOMİSİ VE BESLENME EĞİTİMİ ANABİLİM DALI
TEKSTİLLERİNİN TEMİZLİK VE BAKIMINI KENDİSİ YAPAN
VE DIŞARIDA YAPTIRAN KONAKLAMA İŞLETMELERİNDE
MÜŞTERİLERİN TEKSTİL ÜRÜNLERİNİN TEMİZLİK VE
BAKIMINA İLİŞKİN GÖRÜŞLERİNİN VE KARŞILAŞTIKLARI
SORUNLARIN SAPTANMASI
YÜKSEK LİSANS TEZİ
HAZIRLAYAN Aslı ALBAYRAK
T.C.
GAZİ ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
AİLE EKONOMİSİ VE BESLENME EĞİTİMİ ANABİLİM DALI
TEKSTİLLERİNİN TEMİZLİK VE BAKIMINI KENDİSİ YAPAN
VE DIŞARIDA YAPTIRAN KONAKLAMA İŞLETMELERİNDE
MÜŞTERİLERİN TEKSTİL ÜRÜNLERİNİN TEMİZLİK VE
BAKIMINA İLİŞKİN GÖRÜŞLERİNİN VE KARŞILAŞTIKLARI
SORUNLARIN SAPTANMASI
YÜKSEK LİSANS TEZİ
HAZIRLAYAN Aslı ALBAYRAK
TEZ DANIŞMANI
Yard. Doç. Dr. Şadan TOKYÜREK
i
JÜRİ ÜYELERİNİN İMZA SAYFASI
Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Müdürlüğü’ne;
Aslı ALBAYRAK’a ait “Tekstillerinin Temizlik ve Bakımını Kendi İşletmesi Yapan ve Dışarıda Yaptıran Konaklama İşletmelerinde Müşterilerin Tekstil Ürünlerinin Temizlik ve Bakımına İlişkin Görüşlerinin ve Karşılaştıkları Sorunların Saptanması” adlı çalışma, jürimiz tarafından Aile Ekonomisi ve Beslenme Anabilim Dalında Yüksek Lisans Tezi olarak kabul edilmiştir.
Üye (Tez Danışmanı): ………..……….. Yrd. Doç. Dr. Şadan TOKYÜREK
Üye : ... Yrd. Doç. Dr. Hüsne DEMİREL
Üye: ... Prof. Dr. Mehmet TAŞPINAR
ii ÖNSÖZ
Konaklama işletmelerinde kullanılan tekstil ürünlerinin temizlik ve bakım uygulamalarının doğru şekilde yapılması ile doğru ve amacına uygun lif dokusunda, renkte ve desende seçilmiş olması işletmenin kalitesini arttıran unsurlar olduğu gibi aynı zamanda müşterilerin işletmeden aldıkları hizmetle ilgili tatmin düzeylerini de arttıran unsurlardır. Konaklama işletmelerinde kullanılan tekstil ürünlerinin temizlik ve bakım uygulamaları ise işletme yöneticilerinin tercihlerine göre ya işletme çamaşırhanesinde yapılmakta yada dışarıdan ticari bir firmaya yaptırılmaktadır. Her iki yöntemin de avantajları olduğu kadar dezavantajları da bulunmaktadır. Söz konusu iki yöntem ile ilgili müşteri memnuniyeti, işletmelerin uyguladıkları yöntemin etkinlik ve yeterliliği ile ilgili doğru ve gerçekçi karar vermeyi sağlamaktadır.
Bu çalışma; tekstil ürünlerinin temizlik ve bakımını kendi çamaşırhanesinde yapan ve ticari bir firmaya yaptıran iki konaklama işletmesinde kullanılan tekstil ürünleri ile bunların seçim ve bakım uygulamalarını saptamak; müşterilerin de bu konaklama işletmelerinde kullanılan tekstil ürünleri ile ilgili görüşleri, sorunları ve isteklerini incelemek, konaklama işletmelerinin tekstil ürünlerine uyguladıkları seçim, bakım ve temizlik yöntemlerini müşterilerin görüşleri açısından karşılaştırmak ve bu iki farklı uygulama arasında fark olup olmadığını saptamak amacıyla gerçekleştirilmiştir.
Araştırmanın planlanması ve yürütülmesinde pek çok kişinin desteği ve katkıları olmuştur. Çalışmanın planlanmasından sonuçlandırılmasına kadar her aşamada değerli yardımlarını esirgemeyen, titizlikle ve özveriyle çalışmanın en iyi şekilde tamamlanması için çaba sarf eden danışmanım Sayın Yard. Doç. Dr. Şadan TOKYÜREK’e, istatistiksel işlemlerde emeği geçen Sayın Emre ALBAYRAK’a,
iii
işletmelerde araştırma yapabilmem için izin veren yöneticilere, maddi ve manevi destekleriyle hep yanımda olan Sayın Ayşe-Erdal Demirel’e teşekkür ederim.
iv ÖZET
TEKSTİLLERİNİN TEMİZLİK VE BAKIMINI KENDİSİ YAPAN VE DIŞARIDA YAPTIRAN KONAKLAMA İŞLETMELERİNDE MÜŞTERİLERİN TEKSTİL
ÜRÜNLERİNİN TEMİZLİK VE BAKIMINA İLİŞKİN GÖRÜŞLERİNİN VE KARŞILAŞTIKLARI SORUNLARIN SAPTANMASI
Albayrak, Aslı
Yüksek Lisans, Aile Ekonomisi ve Beslenme Ana Bilim Dalı Tez Danışmanı: Yard. Doç. Dr. Şadan TOKYÜREK
Aralık – 2007; Sayfa: Xİ+126
Bu araştırma, tekstil ürünlerinin temizlik ve bakımını kendi çamaşırhanesinde yapan ve ticari bir firmaya yaptıran konaklama işletmelerinin tekstil ürünlerinin seçim, temizlik ve bakım uygulamalarıyla bu konaklama işletmelerinde kalan müşterilerin tekstil ürünleri ile ilgili görüşlerini ve karşılaştıkları sorunları saptanmak amacıyla planlanmış ve yürütülmüştür.
Araştırma örneklemini, Ankara il merkezinde konaklamakta olan 150’si tekstil ürünlerinin temizlik ve bakımını kendi çamaşırhanesinde ve 150’si tekstil ürünlerinin temizlik ve bakımını ticari bir firmaya yaptıran olmak üzere 300 müşteriden oluşmaktadır. Veri toplama aracı olarak anket uygulanmıştır. Toplanan veriler SPSS for Windows 12.0 paket programı ile istatistiksel olarak analiz edilmiştir. Konaklama işletmelerinin tekstil ürünlerinin temizlik ve bakımına ilişkin uyguladıkları yöntem ve müşterilerin görüşleri arasındaki farklar Khi Kare testi ile kontrol edilmiştir.
Çalışma iki bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümünde, her iki konaklama işletmesi Kat Hizmetleri Yöneticisi’ne kişisel bilgileri, konaklama işletmesi ve
v
tekstil ürünleriyle ilgili bilgi formu uygulanmıştır. İkinci bölümde ise bu konaklama işletmelerinde kalan müşterilere kaldıkları konaklama işletmesinde kullanılan tekstil ürünleri ile ilgili görüş ve sorunlarını saptamak için anket uygulanmıştır.
• Her iki konaklama işletmesi için müşteriler kişisel bilgileri açısından benzer özelliklere sahiptir.
• Tekstil ürünlerinin seçimi, satın alınması, temizlik ve bakım uygulamalarıyla ilgili Kat Hizmetleri Yöneticisinin fikirleri alınması daha doğru kararlar verilmesini sağlar.
• Müşterilerin tekstil ürünlerinin temizliği ile ilgili görüşleri ve memnuniyetleri kaldıkları konaklama işletmesinin temizlik ve bakım uygulamalarına göre değişmektedir. Tekstil ürünlerinin temizlik ve bakımını kendi çamaşırhanesinde yapan işletmede sorunlarla karşılaşma oranı daha azdır.
vi ABSTRACT
IN A HOTELS WHICH CLEAN AND CARE TEXTILE PRODUCTS IN THEIR OWN LAUNDRY AND WHICH CLEAN AND CARE IN COMMERCIAL COMPANY, IN OUTSİDE TO FIX COSTUMERS’ VIEW AND PROBLEMS
ABOUT TEXTILE PRODUCTS CLEAN AND CARE
By Albayrak Aslı
Ph. D, Family Economy and Nutrition Thesis Advisor: Sadan TOKYUREK
December 2007; Pages: XI+126
This study aims to learn more about in a hotels which clean and care textile products in their own laundry and which clean and care in commercial company to fix textile products choosen, clean and care applications and customers’ who stay in these hotels, to fix their oppinion and problems about textile production.
In the course of this study, 150 customer who has been staying hotel which clean and care textile products in their own laundry and and 150 customer who has been staying hotel which clean and care textile products in commercial company, for a total 300 customer all staying in Ankara, were asked to fill in survey forms in order the collect data. The data was processed by the SPSS for Windows 12.0 package program. The differens between hotels textile products’ clean and care process and customer view was checked using the Frequence Tables, Khi-Kare Test.
This study constitued from two parts. In the first part, to Exacutive Housekeeper’s who works for both two hotels applied information form about their personal information, hotel and textile products. In the second part, to the
vii
costumers who stay in these hotels applied fill in survery forms because of fix their opinion and problems about their hotels textile products.
• All costumers have smilar personal caracteristics for both two hotels.
• To take Exacutive Housekeepers’ opinion about textiles choose, buy, clean and care applications helps to take more true decisions.
• Costumer opinion and satisfactory about their staying hotels’ textile products’ clean and care has changing about their hotel clean and care applications. In a hotel which cleans and cares textile products in their own laundry, the percent of meet with problems is the less.
viii
İÇİNDEKİLER
Sayfa
JÜRİ ÜYELERİNİN İMZA SAYFASI………. i
ÖNSÖZ………...……. ii ÖZET………... iv ABSTRACT……….… vi İÇİNDEKİLER………...……… viii TABLOLAR LİSTESİ……… x ŞEKİLLER LİSTESİ………. xi 1. GİRİŞ……… 1 1.1. Araştırmanın Amacı……….……….. 6 1.2. Araştırmanın Önemi………. 7 1.3. Araştırmanın Sınırlılıkları……….. 9 1.4. Varsayımlar……… 9
1.5. Terimler ve Kısaltmaların Tanımlanması…...……….. 10
2. KAVRAMSAL ÇERÇEVE………. 12
2.1. Konaklama İşletmelerinde Kat Hizmetlerinin Yeri ve Önemi……….. 12
2.2. Konaklama İşletmelerinde Tekstil Ürünleri ve Özellikleri……… 19
2.3. Konaklama İşletmelerinde Çamaşırhaneler ve Özellikleri………..….. 37
2.4. Çamaşırhanelerde Kullanılan Araç ve Gereçler……… 49
2.5. Tekstil Ürünlerinin Temizliği İçin Ticari Bir Firma Seçme ve Anlaşma İlkeleri………. 63
2.6. Konaklama İşletmelerinde Tekstil Ürünlerinin Temizlik ve Bakımı İle İlgili Yapılmış Araştırmalar………….……….. 65
ix
3. ARAŞTIRMANIN YÖNTEM………..…... 75
3.1. Araştırmanın Evreni……… 75
3.2. Araştırmanın Örneklemi……….… 76
3.3. Veri Toplama Teknikleri……… 76
3.4. Verilerin Analizi……… 78
4. BULGULAR………..….. 80
4.1. Yöneticilerle Görüşme Sonucu Elde Edilen Bulgular……… 80
4.2. Müşterilerle Görüşme Sonucu Elde Edilen Bulgular…. 88
5. SONUÇ VE ÖNERİLER……… 119
KAYNAKÇA………... EKLER……….…
EK 1: Kat Hizmetleri Yöneticisi Görüşme Formu EK 2: Müşteri Görüşme Formu
x
TABLOLAR LİSTESİ
Sayfa Tablo 1: Müşterilerin Yaş, Cinsiyet ve Mesleklerine
Göre Dağılımı……… 89 Tablo 2: Müşterilerin Konaklama İşletmelerinde Kalma
Amaçlarına Göre Dağılımı……….. 91 Tablo 3: Müşterilerin Konaklama İşletmelerinde Kalma Sürelerine
Göre Dağılımı……….. 92 Tablo 4: Müşterilerin Konaklama İşletmelerinde Kullandıkları
Oda Tiplerine Göre Dağılımı……… 93 Tablo 5: Müşterilerin Konaklama İşletmelerini Kullanma
Sıklıklarına Göre Dağılımı……….. 94 Tablo 6: Konaklama İşletmelerinde Bulunan Tekstil Ürünleri………... 96 Tablo 7: Müşterilerin Konaklama İşletmesinde Bulunmasını
Gerekli Gördükleri Tekstil Ürünlerine Göre Dağılımı……….. 97 Tablo 8: Müşterilerin Tekstil Ürünlerinin Doğru Seçilip
Seçilmediğine İlişkin Görüşlerine Göre Dağılımı……… 99 Tablo 9: Müşterilerin Tekstil Ürünlerinin Lif yapısı, Renk ve Deseni,
Modeli ve Boyutlarına İlişkin Görüşlerine Göre Dağılımı……….. 102 Tablo 10: Müşterilerin Tekstil Ürünlerinin Değiştirilme Sıklığına
İlişkin Görüşlerine Göre Dağılımı……… 105 Tablo 11: Müşterilerin Tekstil Ürünlerinin Temizlik ve Bakımı İle
İlgili Sorunlarla Karşılaşma Durumlarına Göre Dağılımı………. 108 Tablo 12: Müşterilerin Tekstil Ürünlerinin Temizlik ve Bakımı İle İlgili Karşılaştıkları Sorunlara Göre Dağılımı……… 110 Tablo 13: Müşterilerin Yatak Takımlarında En Fazla Dikkat
Ettikleri Özelliklere Göre Dağılımı……….. 113 Tablo 14: Müşterilerin Banyo Takımlarında En Fazla Dikkat
Ettikleri Özelliklere Göre Dağılımı……….. 115 Tablo 15: Müşterilerin Masa Takımlarında En Fazla Dikkat
xi
ŞEKİLLER LİSTESİ
Sayfa
Şekil 1: Konaklama İşletmesi Tekstillerinde Kullanılan Elyaf Türleri…… 21 Şekil 2: Büyük Bir Konaklama İşletmesine Ait Kat Hizmetleri
1. GİRİŞ
Günümüzde pek çok kişi iş, tatil, dinlenme vb. nedenlerle bir haftadan birkaç haftaya kadar varan kısa bir süreyi konaklama işletmelerinde geçirmekte; bu süre zarfında yeme, içme, dinlenme vb. ihtiyaçlarını karşılamak istemektedir. Bu kısa süreli konaklama sürecinde insanların istedikleri; en iyi şekilde hizmet almak, kendilerini sanki evlerindeymiş gibi rahat hissetmektir.
Bir konaklama işletmesine gelen müşterilerin ilk olarak dikkatini çeken ve müşterilerde ilk izlenimi oluşturan işletmenin düzeni ve temizliğidir. Bu ilk izlenim ne kadar olumlu ise müşterilerin konaklama işletmesine karşı memnuniyeti de o denli olumlu olur. Konaklama işletmelerindeki düzen ve temizliği sağlayan; müşterilerin tüm bu istek ve ihtiyaçlarını karşılayan departman ise kat hizmetleri departmanıdır. Buradan da anlaşılacağı gibi konaklama işletmeleri için kat hizmetleri departmanı son derece önemlidir ve bu departmana önemli görevler düşmektedir.
Konaklama işletmelerinde kat hizmetleri departmanı genel olarak bağımsız bir departman olarak planlanır ve en büyük departmandır. Yönetimi konaklama işletmesi üst yönetimine bağlı olarak kat hizmetleri yöneticisi tarafından gerçekleştirilmektedir. Yönetici depo ve mutfaklar hariç konaklama işletmesinin her alanının temizlik, bakım ve düzenlemesinden sorumludur. Kat hizmetleri departmanı bu sorumlulukları yerine getirirken her türlü insansal ve materyal kaynağı en etkin şekilde kullanarak işletmenin kaynak yönetimine de katkıda bulunmaktadır.
Kat hizmetleri departmanı konaklama işletmelerinde çeşitli açılardan önem taşımaktadır. Odalar ve genel alanların iyi temizlenmiş ve hazırlanmış olması, müşterilerin kendini rahat hissetmesi, her türlü bakım, onarım, hasar, düzen vb.’nin yerinde ve zamanında tespit edilmesi konaklama işletmesinin gelir ve prestijini
arttıran unsurlar olduğu gibi başarısını ortaya koyar ve müşteri memnuniyetinin de önemli bir göstergesidir.
Pek çok işletme için olduğu gibi konaklama işletmeleri için de müşteri memnuniyeti son derece önemli bir konudur. Çünkü konaklama işletmesinden aldığı hizmetten memnun olarak ayrılan müşteriler daha sonra aynı bölgeye geldiğinde yine aynı konaklama işletmesini tercih edecek, hatta yakın çevresine önerecek; memnun kalmayanlar ise tekrar gelmeyeceği gibi yakın çevresine de olumsuz yönde referans olacaktır.
Bir başka konu ise; müşterilerin verdikleri paranın karşılığını konaklama işletmesinden hizmet olarak almak istemesidir. Konaklama işletmesine herhangi bir nedenle gelen müşteriler kaldıkları süre için işletmeye bir bedel ödemektedirler. Bu bedelin karşılığı olarak da temiz, bakımlı, düzenli ve kaliteli bir hizmet beklemektedirler. İyi hizmet müşterilerin beklentilerini karşılayabilmelerini ve tatmin olmalarını sağlarken işletmenin de prestij kazanmasını sağlamaktadır.
Müşterilerin konaklama işletmelerine duyduğu memnuniyetin düzeyini belirleyen ve müşterilerin en fazla önem verdiği unsurlardan biri de tekstil ürünleridir. Konaklama süresi boyunca müşteriler sürekli olarak tekstil ürünleriyle temas halindedir. Bu nedenle kendilerine aitmiş gibi rahat kullanabilecekleri temiz, güzel görünümlü ve hijyenik tekstil ürünleri kullanmak istemektedirler. Diğer taraftan tekstil ürünleri direkt olarak müşteri ile temas ettiği ve farklı kişiler tarafından kullanıldığından temiz ve hijyenik olmayan ürünler müşterilerin sağlıklarını da olumsuz yönde etkileyebilmektedir.
Konaklama işletmelerinde kullanılan her türlü tekstil ürününün değerinin korunması, hijyenik ve estetik açıdan yeterli olması, kullanıcılara temiz tekstil ürünleri sağlanması için en uygun şekilde toplanması, yıkanması ve dağıtılması
gerekmektedir. Tüm bunlar yapılırken tekstil ürünlerinin her zaman temiz ve kullanıma hazır olması gerekmektedir.
Konaklama işletmelerinin tekstil ürünlerinin temizlik ve bakımını yapmak için kullanabilecekleri farklı sistemler bulunmaktadır. Konaklama işletmesi, işletme tekstillerini çamaşır kiralama kuruluşlarından kiralayabileceği gibi tekstil ürünlerinin temizlik ve bakımını kendi çamaşırhanesinde yapabilir yada dışarıdan ticari bir firmaya yaptırabilir.
Fiziksel, emek yoğun bir iş alanı olan; büyük bir para, zaman, emek ve uzmanlık gerektiren çamaşırhaneler; fazla tekstil ürünü stoğu gerektirmemesi, tekstil ürünlerinin temizlik ve bakımı ile ilgili problemlerin kaynağının bulunup soruna hemen müdahele edilmesi, yeterli denetim yapılabilmesi, gecikmenin önlenmesi, maliyet (makineler, kimyasal maddeler, su-elektrik giderleri,personel maliyetleri vb.), yapılan işle ilgili idari sürecin daha yakından izlenebilmesi, iş aksaklıklarının önlenmesi, kaliteli iş yapılması gibi nedenlerden dolayı tercih edilmektedir.
Konaklama işletmelerinin kullandığı bir başka yöntemse işletme tekstillerinin dışarıdan ticari bir firmaya gönderilerek burada temizlik ve bakımının yapılmasıdır. Konaklama işletmesinin tekstil ürünlerinin temizlik ve bakımını ticari bir firmaya yaptırmaya karar vermesinde en önemli etken işin maliyetidir. Bu nedenle işletme öncelikle sahip olduğu tekstil ürünü stoğunun yeterliliğinden emin olmalıdır. Daha sonra ticari firma işletme çamaşırhanesi kadar denetlenemeyeceğinden mevcut tekstil ürünlerinin yıpranma hızı, oranı ve bunun maliyeti dikkate alınmalı ve son olarak işletmenin ticari firmaya ödeyeceği bedel hesaplanmalıdır. Tüm bu hesaplar göz önüne alındığında tekstil ürünlerinin temizlik ve bakımının ticari bir firmaya yaptırılmasının maliyeti işletme çamaşırhanesinde yıkamanın bedelinden az ise tekstil ürünlerinin temizlik ve bakımının ticari bir firmada yapılmasına karar verilmektedir. Maliyetle birlikte yapılan işten verim elde edilmesi, nitelikli, işi bilen personelle çalışılması, gelişen teknolojiden yararlanılması, tüm sorumluluğun
firmaya ait olması, işletmenin ekstra personel almasına gerek kalmaması gibi nedenler de tekstil ürünlerinin temizlik ve bakımının ticari bir firma tarafından yapılması kararını almada etkilidir.
Konaklama işletmeleri için tekstil ürünlerinin temizlik ve bakımını en iyi şekilde, uygun koşullarda ve isteğe uygun şekilde yapma kadar müşterilerin tekstil ürünleriyle ilgili karşılaştıkları problemleri saptama ve bu sorunlara çözüm yolu bulma da hem işletme prestiji ve kalitesi hem de müşteri tatmini açısından son derece önemlidir.
Müşterilerin tekstil ürünleri ile ilgili olarak karşılaştıkları başlıca problemler; tekstil ürünlerinin fiziksel özellikleri ve dokuma yapısı, temizliği ve bakım ile ilgili olabilir.
Tekstil ürünlerinin fiziksel özellikleri ve dokuma yapısı ile ilgili olan problemler aslında tekstil ürünün seçimi ile ilgili yapılan hatalardan kaynaklanmaktadır. Her tekstil ürünü için kullanılabilecek bir alan vardır ancak tekstil ürünün kullanılacak alan göz önünde bulundurulmadan seçilmesi sıklıkla problemlere neden olmaktadır. Örneğin yatak örtülerinin aşırı büyük yada küçük seçilmesi, en ufak lekelenmeyi gösterecek kadar açık renk seçilmiş olması gibi problemler ürünün fiziksel özellikleri ile ilgili problemlerken masalar için çok sık ve kalın dokunmuş masa örtülerinin seçilmesi ürünün dokuma yapısı ile ilgili olan problemlerdir.
Tekstil ürünlerinin temizlik ve bakımı ile ilgili olan problemler ise; ürünlerin yıkanması sırasında yetersiz yada fazla deterjan ve ağartıcı kullanımı, yetersiz durulama, hatalı yumuşatıcı kullanımı, yanlış devirde yıkama ve/veya sıkma gibi yanlış temizlik ve bakım yöntemlerinden kaynaklanmaktadır. Bu tür yanlış uygulamalar sonucunda ise tekstil ürünlerinde lekelerin görülmesi, renklerinin
solması, grileşmesi, sararması, sertlik, pamuklaşma, kokularının hoş olmaması, buruşuk olması, boyunun çekmiş olması, yıpranma ve yırtıklar olması gibi problemlerdir.
Konaklama işletmelerinin, tekstil ürünlerinin fiziksel özellikleri, dokuma yapısı ve temizlik ve bakımı ile ilgili olan problemleri takip edip bunlara akılcı çözümler bulması gerekmektedir. Çünkü, işletme müşterilerin tekstil ürünleriyle ilgili karşılaştıkları sorunları bilir ve bunları en çabuk ve rasyonel şekilde çözmeye çalışırsa bu, işletmeye duyulan güveni, işletme gelirini ve prestijini arttırır; müşterilerin aldıkları hizmetten tatmin olmalarını sağlar.
Özetle; konaklama işletmeleri için kat hizmetleri departmanı son derece önemli birimlerden biri olmakla birlikte işletmenin kalitesi, prestiji ve kazancının artmasını sağlamada da en önemli faktörlerden biridir. Çünkü, müşterilere mümkün olduğunca temiz, düzenli, bakımlı ve hijyenik hizmet sunulması; işletmede kullanılan tekstil ürünlerinin seçim, temizlik ve bakımının uygun ve yeterli şekilde yapılması konaklama işletmesinin gelir, prestij ve kalitesini etkileyen en önemli etmenlerdir. Tüm bu işleri yapan departmansa kat hizmetleri departmanıdır. Ancak kimi zaman konaklama işletmeleri kat hizmetleri departmanın yaptığı bazı işleri dışarıdan ticari bir firmaya yaptırabilmektedir. Bu duruma karar verirken bu işyeri işletme içerisinde yapmanın ya da ticari bir firmaya yaptırmanın avantaj ve dezavantajları her zaman göz önünde bulundurularak karar verilmelidir. Her türlü konaklama işletmesi için bu konaklama işletmelerinde kalan müşteriler zaman zaman çeşitli problemlerle karşılaşabilir. Konaklama işletmesi tarafından bu sorunların saptanıp derhal rasyonel çözümler bulunması müşterilerin işletmeye duyduğu güveni arttıracak,aldıkları hizmetten tatmin olmalarını sağlayacak ve aynı zamanda işletmenin kalite, prestij ve gelirlerinin artmasını sağlayacaktır.
1.1. Araştırmanın Amacı
Bu çalışma; tekstillerinin temizlik ve bakımını kendi çamaşırhanesinde yapan ve ticari bir firmaya yaptıran konaklama işletmelerinin tekstil ürünleriyle ilgili temizlik ve bakım uygulamalar ile bu işletmelerde kalan müşterilerin, tekstil ürünlerinin seçimi, temizliği ve bakımı hakkındaki görüşlerini ve sorunlarını saptamak amacıyla planlanmış ve yürütülmüştür.
Bu çalışma,
• Tekstil ürünlerinin temizlik ve bakımını kendi çamaşırhanesinde yapan ve ticari bir firmaya yaptıran iki konaklama işletmesinde kullanılan tekstil ürünleri ile bunların seçim ve bakım uygulamalarını saptamak;
• Müşterilerin bu konaklama işletmelerinde kullanılan tekstil ürünleri ile ilgili görüşleri, sorunları ve isteklerini incelemek,
• Konaklama işletmelerinin tekstil ürünlerine uyguladıkları seçim, bakım ve temizlik yöntemlerini müşterilerin görüşleri açısından karşılaştırmak ve
• Bu iki farklı uygulama arasında fark olup olmadığını saptamak amacıyla gerçekleştirilmiştir.
1.2. Araştırmanın Önemi
Günümüzde insanlar; çalışma koşulları, okul vb. nedenlerden dolayı tatil, gezmek, eğlenmek vb. boş zaman faaliyetlerine bir haftadan birkaç haftaya kadar varan kısa bir süreyi ayırabilmektedir. Bu bir kaç haftalık tatil süresinde, insanlar hem iyi vakit geçirmek hem de kendilerini evlerindeki kadar rahat hissetmek kısaca tatillerini en iyi şekilde değerlendirmek isterler. Bu nedenle de konaklama işletmelerinden kaliteli hizmet beklerler.
Tüm müşteriler için konaklama işletmelerinin her alanında temizlik ve hijyen büyük öneme sahiptir. Müşterilerin; bu konuda en fazla önem verdikleri ise; çeşitli alanlarda, farklı amaçlar için sürekli olarak kullandıkları tekstil ürünleridir. Her müşteri, evindeki rahatı aradığı konaklama işletmelerinde temiz, güzel görünümlü ve sağlıklı yatak, banyo ve masa takımlarını kullanmak isterler. Kirli, yıpranmış ya da lekeli tekstil ürünleri üzerinde yemek yemek, uyumak yada duştan sonra kirli ve yıpranmış banyo takımları kullanmak hiç kimsenin hoşuna gitmeyeceği ve kabul etmeyeceği bir durumdur. Diğer taraftan; havlu, yatak takımları, peçete vb. tekstil ürünleri doğrudan bireyle temas eden ve temizlik alışkanlıkları çok farklı olan kişiler tarafından kullanıldığından kirlenmesinin yanında sağlıksız hale de gelebilmektedir. Bu durum hem müşterilerde memnuniyetsizlik yaratmakta hem de konaklama işletmesinin olumsuz yönde etkilenmesine neden olmaktadır. Çünkü; çamaşırların temizliği ve kalitesi; müşterilerin görsel ve fiziksel algılamalarına hitap eden, işletmelerin genel kalitesi ve müşterinin bundan duyduğu memnuniyet hakkında fikir veren unsurlardır. Bunlardan özellikle fiziksel algılama fiziksel temasla ilgili olduğundan, tekstil ürünlerinden beklenen hijyen ve konfor ayrı bir önem taşımaktadır.
Hem müşteriler hem de işletmeler için bu denli büyük önem taşıyan tekstil ürünlerinin temizlik ve bakım uygulamalarının en iyi şekilde gerçekleştirilmesi için
işletmeler ya kendi tesislerinde çamaşırhane bölümü kurmakta yada tekstil temizliğini ticari çamaşırhanelerde dışarıda yaptırmaktadır.
Özetle; konaklama işletmelerinde kullanılan tekstil ürünleri hem işletmede kalan müşterilerin tatmini hem de konaklama işletmesinin gelir ve prestij maliyeti açısından son derece önemlidir. Bu nedenle özellikle kalite göstergesi olan yıldızlarla nitelikleri belirtilmiş olan dört ve beş yıldızlı konaklama işletmelerinin tekstil ürünlerini seçim yöntemleri ile yöneticilerin tekstil ürünlerinin bakım ve temizlik uygulamaları, tekstil ürünlerinin temizlik ve bakımını kendi çamaşırhanesinde gerçekleştiren konaklama işletmesi ile dışarıdan ticari bir firmaya yaptıran işletmelerin uyguladıkları yöntemleri saptamak ve uygulamalarla ilgili müşterilerin karşılaştıkları sorunları belirleyerek bir sonuca varmak bu alanda ülkemizde yapılmış olan çalışmaların azlığını da göz önünde bulundurunca büyük önem taşımaktadır.
Bu konuda yapılan çok az sayıdaki çalışma, genellikle çamaşırhane süreci, Kat Hizmetleri yöneticilerinin tekstil ürünleriyle ilgili temizlik ve bakım uygulamaları, tekstil ürünlerinin temizliğinde kullanılan kimyasallar gibi konular ele alınmıştır. Konaklama işletmelerinde kullanılan tekstil ürünlerinin temizlik ve bakım uygulamalarının karşılaştırıldığı ve müşterilerin görüşleri alınarak uygulamalar hakkında karar vermeyi sağlamaya ilişkin herhangi bir çalışmaya rastlanmamış olması bu araştırmanın önemini daha da arttırmaktadır.
Araştırmanın, bu alanda çalışan kişilere çamaşırhane faaliyetleri ve konaklama işletmeleri tekstillerinin seçimi, temizliği ve bakım uygulamaları hakkında katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Ayrıca, araştırma bu alanda çalışacak olanlara da ışık tutabilir.
1.3. Araştırmanın Sınırlılıkları
Araştırmanın planlanması ve uygulanması sırasında karşılaşılan problemler araştırmaya bir takım sınırlılıklar getirmiştir. Tespit edilen sınırlılıklar şunlardır:
• Araştırma sadece araştırma kapsamına alınan konaklama işletmeleri ve bu konaklama işletmelerinde kalan müşterilerin verdikleri cevaplarla sınırlıdır.
• Müşterilerden alınacak olan bilgiler hazırlanacak olan anket formuyla sınırlıdır.
• Konaklama işletmelerinde müşteriler tarafından kullanılan tekstil ürünlerinin seçimi ve bakım uygulamaları ile müşterin bu konudaki görüş ve düşünceleri ile sınırlıdır. Konaklama işletmesi çalışanlarına ve müşterilere ait giysi vb. özel tekstil ürünleri ile işletmelerde ana materyal olarak kullanılan ürünlerin seçimi ve bakımı araştırma kapsamı dışındadır.
1.4. Varsayımlar
Yapılan araştırmada kabul edilen varsayımlar şunlardır:
• Konaklama İşletmelerinde kullanılan tekstil ürünlerinin bakımının konaklama işletmesi işletmenin bilgili personeli tarafından yapılması; tekstil ürünlerinin bakım uygulamalarının etkinliğini arttırır.
• Konaklama işletmelerinde kullanılan tekstil ürünleri ile ilgili bakım ve seçim uygulamaları hakkında bilgi elde etmek için konaklama işletmesi yöneticileri üzerinde çalışma yapmak yeterli olacaktır.
• Konaklama İşletmelerindeki bakım ve seçim uygulamaları hakkında her türlü bilgi yüz yüze görüşme yapılarak elde edilebilir.
• Araştırma kapsamına alınan konaklama işletmelerinin tekstil ürünlerinin seçimi, temizliği ve bakım uygulamalarını saptamak diğer konaklama işletmeleriyle ilgili genelleme yapmak için yeterli olacaktır.
• Araştırmada kullanılan veri toplama aracı güvenirliliği ve geçerliği olan bir araçtır.
1.5. Terimler ve Kısaltmaların Tanımlanması
Konaklama İşletmesi: Konukların geceleme gereksinimini sağlayan ve bu hizmetin yanında yeme, içme, eğlence gereksinimleri için yardımcı ve tamamlayıcı birimleri bünyesinde barındıran, en az 10 odalı tesislerdir.
Tekstil Ürünleri: Kullanılana karıştırma ve birleştirme işlemine bakılmaksızın yalnızca tekstil lifinden oluşmuş ham, yarı işlenmiş, yarı üretilmiş yada üretilmiş liflerdir.
Çamaşırhane: Çamaşırların yıkanıp temizlendiği, kurutulduğu, ütülendiği, stoklandığı, alınıp verildiği, bakım ve onarımının yapıldığı kat hizmetlerine bağlı bir bölümdür.
Ticari Firma: Bir mal veya hizmetin üretim, satış, sigorta, dağıtım ve ödeme işlerini sağlayan kuruluşlardır.
Müşteri: Bir bedel ödeyerek mal veya hizmet satın alan kişilerdir.
Müşteri Memnuniyeti: Müşterilerin bir bedel ödeyerek satın aldığı mal veya hizmetler sonucunda tatmin olmaları durumudur.
Otel Tekstili: Genellikle perde, yatak takımı, yatak örtüsü, havlu, battaniye, dekoratif örtü, yastık ve örtü gibi konaklama işletmelerinde kullanılan eşyalardır.
Dört Yıldızlı Konaklama İşletmesi: 1, 2 ve 3 yıldızlı konaklama işletmelerinin sahip olduğu özellikler yanında genel olarak telefon kabini, asansör, klima, 24 saat oda servisi, okuma mahalli, yatak kapasitesinin yarısına hizmet verebilecek lokanta, doktor-revir hizmeti, bagaj ve emanet odası, servis merdiveni yada asansörü, büro hizmetleri, açık ve kapalı yüzme havuzu, tiyatro, sineme, konferans vb. için kapalı salon özellikleri aranmaktadır.
Beş Yıldızlı Konaklama İşletmesi: 1, 2, 3 ve 4 yıldızlı konaklama işletmelerinin sahip olduğu özellikler yanında genel olarak odalarda çalışma masası, yatak başı aynası, priz, boy aynası, odalarda en az 10 adet amblemli malzeme, tütün ürünleri içilmeyen odalar, garaj yada kapalı otopark, uydu,video yayını ve odaların %10’una internet hizmeti sağlanması, bay-bayan kuaförü, satış mağazası, alakart restoran, müşteri ilişkileri bölümü gibi özellikleri aranmaktadır.
Kat Hizmetleri Yöneticisi (Housekeeper): Bir işletmedeki planlama, organize etme, yönetme, koordinasyon, denetleme ile ilgili kararları alan ve uygulayan üst düzey yöneticidir.
2. KAVRAMSAL ÇERÇEVE
2.1. Konaklama İşletmelerinde Kat Hizmetlerinin Yeri ve Önemi
Konaklama İşletmeleri; Konaklama Tesisleri Faaliyetleri Turizm Teşvik Kanunu Turizm Yatırım ve İşletmeleri Nitelikleri Yönetmeliğinde; konukların geceleme gereksinimini sağlayan ve bu hizmetin yanında yeme, içme, eğlence gereksinimleri için yardımcı ve tamamlayıcı birimleri bünyesinde barındıran, en az 10 odalı tesisler olarak tanımlanmaktadır (Oted, 1999: 273).
“Turizm Yatırım ve İşletmeleri Nitelikleri Yönetmeliğine” göre turistik belgeli konaklama işletmeleri; beş yıldızlı, dört yıldızlı, üç yıldızlı, iki yıldızlı ve bir yıldızlı konaklama işletmeleri olmak üzere 5 kategoriye ayrılmıştır. Bu sınıflamada bir yıldızlı konaklama işletmelerinde en düşük hizmet ve nitelikler aranırken, yıldız sayısı yükseldikçe istenilen nitelik ve hizmet kalitesi de artmaktadır (Akkaya, 2002: 1; Kurt, 1995: 11).
Konaklama İşletmeleri; değişik nedenlerle yaptıkları seyahatlerde birinci planda geçici konaklama, ikinci planda yeme içme gibi zorunlu ihtiyaçlarının karşılanması için mal ve hizmet üreten ticari nitelikteki işletmelerdir (Olalı ve diğerleri, 1989: 7).
İnsanlara doğrudan hizmetin verildiği konaklama işletmeleri için kat hizmetleri son derece önemlidir. Tatilini geçirmek, gezmek, işlerini takip etmek amacıyla gelen müşterilerin burada bulunmasını istedikleri özelliklerin başında; odaların temiz ve iyi düzenlenmiş olması, rahat olması, çabuk ve eksiksiz hizmet verilmesi gelmektedir. Konaklama işletmesi yönetimi, gelen kişilerin bu isteklerinin karşılanmasında ve işletme hakkında ilk izlenimlerinin olumlu olmasında kat
hizmetleri bölümüne güvenmektedir (Schneider ve Tucker, 1989: 27; Yertutan, 1998: 17).
Kat Hizmetleri, konaklama işletmesi departmanları arasında en büyük departmandır. Genellikle fonksiyonel alanının geniş olması nedeniyle kat hizmetleri departmanının bağımsız bir bölüm olarak düzenlenmesi tercih edilmektedir. Mutfak ve depolar hariç hemen hemen tüm birimlerin temizlik, bakım ve estetik görüntüsünden kat hizmetleri departmanı sorumludur. Kısacası; bir konaklama işletmesinin ayakta kalması öncelikle kat hizmetleri departmanının sağlam bir temele oturması ile özdeştir (Akoğlan, 1998: 95; Kızılırmak, 1998b: 329).
Kat Hizmetleri Yönetimi; bir konaklama işletmesinin amaçlarına ulaşmasında sahip olduğu tüm insansal ve materyal kaynaklarını planlama, yönetme, kontrol etme ve değerlendirilmesini içine alan bir süreçtir. Özellikle; hastane, okul, konaklama işletmesi vb. toplu hizmet verilen yerlerde kat hizmetleri giderek daha fazla önem kazanmaya başlamıştır. Kat hizmetlerinin en verimli şekilde yürütülmesi yeterli miktarda ve uygun kalitede araç-malzeme, yöntem ve iş gücüne sahip olmaya bağlıdır. Bu nedenle; kat hizmetleri yöneticilerinin, para, malzeme, zaman, enerji ve teknoloji gibi işletme kaynaklarını iyi kullanmaları ve işletme amaçlarının gerçekleşmesine yardımcı olmaları gerekmektedir. Kat hizmetleri yöneticisinin yapacağı planlama çalışmalarının başında; departmanın amaçları doğrultusunda ve genel işletme politikasına uygun olarak iş gücü ve işlerin planlanması gelmektedir (Çakıcı ve diğerleri, 2002: 61; Şafak, 1995: 9; Şafak, 1997: 16).
Konaklama İşletmelerinde, kat hizmetleri’nin önemini açıklayan diğer özellikler şunlardır ;
• Oda satışlarından elde edilen miktar genellikle bir konaklama işletmesinin başarı ya da başarısızlığını ifade eder. İyi temizlenmiş ve hazırlanmış odalar oda satışlarını arttıracak kriterlerdir.
• İşletmenin hedeflediği standartlara ve mali portreye sadık kalarak, hijyenik ve estetik temizlik-bakım işlerini yerine getirir.
• Gereken şekilde organize edilmiş olan kat hizmetleri; bakım, onarım kontrolleri, temizlik, düzen gibi fonksiyonlarıyla yatırımın korunmasını sağlar; zarar ve hasarları en aza indirir. Tasarruf edilen zaman ve para diğer işlerde kullanılarak konaklama işletmesinin gelişmesine yardımcı olur.
• Kat hizmetleri her ne kadar destek bir birim olarak görülse de konukların yatak odalarına kadar giden bir sorumluluk taşımaktadır. Dolayısıyla misafirlerin işletmelere karşı izlenimlerini olumlu ya da olumsuz etkileme gücüne sahip bölümlerden birisidir.
• Kat hizmetleri departmanının en önemli görevi; misafirleri evlerinde hissettirmektir. Misafirlerin bir konaklama işletmelerinden beklentisi konfor, rahatlık, temizlik ve yakın ilgidir. Burada en büyük görev, kat hizmetleri departmanında çalışan kat görevlilerine düşer.
• Tekstil ürünlerinin temini ve korunması sorumluluğunu taşımaktadır.
• Kat hizmetleri departmanının kusursuz hizmet sunması, işletmenin diğer departmanlarının satışlarında yadsınamaz bir katkı sağlar (Kızılırmak,1998b; 330 Scneider ve diğerleri, 1998: 27).
Konaklama İşletmelerinde Müşteri Memnuniyetinin Önemi
Mal yada hizmet üreten tüm kuruluşlarda son zamanlara kadar üretim problemlerine önem verilmekte; insan beklentilerine önem verilmemekteydi. Bu gün ise işletmelerin birbiri ile rekabet ederek ayakta kalabilmeleri ve başarılı olabilmek için insan beklentilerini karşılayabilmeleri konusu önemli hale gelmiştir. Kısaca müşterilerin aldığı mal veya hizmetler sonucunda tatmin olmalarını sağlamak gerekmektedir. Çünkü bir mal veya hizmetle ilgili olumlu yankıya kalitenin; olumsuz yankıya ise kalitesizliğin neden olduğu bilinmektedir (Yertutan, 1998: 15).
Müşterilerin istekleri ile elde ettikleri birbiri ile uyumlu ise memnuniyet (tatmin) ortaya çıkar. Turizm sektöründe müşteriler kaliteye yönelmekte ve kalitesiz mal ve hizmete tolerans göstermemektedir. Konaklama işletmelerindeki sayıca artıştan dolayı seçenekleri de artan müşteriler verdikleri paranın karşılığını almak istemektedirler. Bir konaklama işletmesinden aldığı hizmetten memnun olarak ayrılan bir müşteri, mutlaka işletmeye yeniden gelecek ancak memnun olmayan asla gelmeyecektir (Dube ve diğerleri, 1994: 39).
Bir işletmenin kaliteli hizmet vermesine bakarken; müşteri hakkında dürüst olmak gereklidir. İşletmenin öncelikle şu ilkeleri bilmesi gerekir:
• Müşteriler işletmeye bağlı değil; kurum müşteriye bağlıdır. • İşletmenin müşterilere ihtiyacı vardır.
• Müşteriler ihtiyaçlarını getirir; çalışanlar bu ihtiyaçları giderir. • Müşteriler işletmelerin can damarlarıdır (Akyöney, 2003: 34).
Müşteri tatmini ile ilgili yapılan bir çalışmada; tatmin olan bir müşterinin kullandığı ürünü yaklaşık 20 kişiye önerdiği; tatmin olmadığı ürünü ise yaklaşık 200 kişiye kötülediği saptanmıştır (Yertutan, 1998: 15).
Konaklama işletmelerine gelenler öncelikle kendi evlerindeki güvenli, rahat, temiz, iyi düzenlenmiş bir çevre, bütün ihtiyaçlarına cevap verecek hizmet, sevgi, saygı ve ilgi görmek istediğine göre iyi yönetilen bir konaklama işletmesi istikrarlı şekilde büyür ve gelişir. Memnun ayrılan müşteriler aynı şehir yada bölgeye tekrar geldikleri zaman aynı işletmede kalmak isterler. Müşterilerin bu isteklerini karşılayabilme konusunda da kat hizmetleri departmanı en önemli sorumluluğu taşıyan birimdir (Jones, 1995: 44; Schneider ve Tucker, 1998: 27; Seniz, 1994: 33).
Kat hizmetleri departmanının beklenen kalitede hizmet verilebilmesi için başta iyi yetişmiş olan elemanlara duyulan ihtiyaç bilinmektedir. Ancak, hizmetin kalitesinin arttırılması için konaklama işletmelerinde kalan müşterilerin görüşlerinin bilinmesi hizmetin niteliklerinin belirlenmesi açısından da önemlidir (Arlı ve diğerleri, 1998: 124).
Bir konaklama işletmesinde kullanılan tekstil ürünlerinin temizliği ve kalitesi, müşterilerin işletmeden duyduğu memnuniyet düzeyini etkileyen etmenler arasında yer almaktadır. Çünkü tekstil ürünleri, müşterilerin görsel ve fiziksel algılamalarına hitap eden ve işletmenin genel kalitesi hakkında fikir veren unsurlardır. Bunlardan özellikle fiziksel algılama fiziksel temasla ilgili olduğundan, çamaşırlardan beklenen hijyen ve konfor açısından ayrıca önemlidir. Bu yönleri ile tekstil ürünleri temizlik, hijyen ve kalite özellikleri ile işletme arasında kalite farkı yaratabilecek hususlar arasında yer alabilmektedir (Schneider ve diğerleri, 1999: 13).
Bir konaklama işletmesinden; tekstil performansının sürekli olması, misafirlerin beklentilerini en iyi şekilde karşılaması ve bunu en uzun kullanım ömrüyle sürdürmesi beklenmektedir. Tekstil ürünlerinin temizlenerek, bakımı yapılarak ve sunumuna özen göstererek yeniden kullanıma hazır hale getirilmesi gerekmektedir. Bunun için çamaşırhane faaliyetlerinin yanı sıra tekstil ürünleriyle ilgili her türlü kararda esas ilke, kaliteden ödün verilmemesi gerekir (Schneider ve diğerleri, 1999: 13).
Tekstil Ürünlerinin Yıkanacağı Yere Karar Verme
Kat hizmetleri departman yöneticisi, konaklama işletmesinde kullanılan tekstil ürünleri ile ilgili hizmetleri aksatmadan sunulabilmesi için kullanılan tekstil ürünlerinin stok miktarlarını düzenli olarak takip etmek zorundadır. Ancak, stok miktarı işletmenin çamaşırhane bölümünde uyguladığı işletme politikası ile yakından ilgilidir. Çünkü, işletmelerin tekstil ürünlerini yıkatmak için kullanacakları bir çok farklı sistem bulunmaktadır. Bu sistemlerin her birinde, konaklama işletmelerinin stok seviyesi de farklı olmaktadır. İşletmelerin uyguladıkları çamaşırhane politikaları şu şekilde sıralanabilir:
• Konaklama işletmesi, bütün çamaşırlarını bir çamaşır kiralama kuruluşundan kiralamaktadır. Bu yöntemde işletme tekstil ürünlerinin sahibi değildir ve stok miktarını çok az tutabilir.
• Konaklama işletmesinde çamaşırhane bölümü vardır. İşletme çamaşırhanenin ve tekstil ürünlerinin sahibidir.
• Konaklama işletmesi çamaşırlarını dışarıdan ticari bir firmaya, diğer bir değişle bir yıkama fabrikasına gönderebilir. Burada işletme tekstil ürünlerinin sahibidir. Stok seviyesinin fazla olması gerekir (Çakıcı ve diğerleri, 2002: 116).
Konaklama işletmelerinde, tekstil ürününün temizlenmesi genel olarak çamaşırhane faaliyetleri ile sağlanmaktadır ancak işletmenin büyüklüğüne göre çamaşırhanenin kapasite ve özellikleri değişkenlik göstermektedir. Son yıllarda sektördeki genel erozyonun bir sonucu olarak, çamaşırhane maliyetleri de göze fazla gelerek çamaşırhaneler taşeron işletmelere devredilmiştir (Resort Academy, 2005: 2).
Bu tür tesislerde bazı analizlerin çok dikkatli yapılması gerekmektedir. Çamaşırhanenin planlanması ve kuruluş maliyetleri kendi başına bir analiz konusudur ancak, daha da önemlisi, çamaşırhanenin operasyon maliyetleri ile çamaşırhaneden vazgeçmenin maliyeti çok dikkatli ele alınmalıdır (Resort Academy, 2005: 2).
Konaklama işletmelerinde çamaşırhane kararı verilirken şu maliyetlerin hesaplanması gerekir:
Yatırım Maliyetleri: Çamaşırhanedeki makine parkı ve donanımın sayıları, kapasiteleri ve özellikleri işletmenin büyüklüğüne ve operasyon seçeneklerine göre değişiklik gösterebilir.
Operasyon Maliyetleri: Bu giderler, birkaç kalemden oluşmaktadır : • Kimyasal Madde Giderleri
• Buhar Enerjisi
• Çamaşırhane Su Giderleri • Çamaşırhane Elektrik Giderleri
Tekstil Maliyetleri: İşletmenin oda ve yatak kapasitesine göre 4 takım tekstil ürününe ihtiyaç vardır:
• Birinci takım operasyonda (kullanımda), • ikinci takım depoda (kullanıma hazır),
• Üçüncü takım yıkamada (temizlenmekte olan),
• Dördüncü takım çamaşırhanede (temizlenmek üzere bekleyen ) bulunur.
Yeterli sayıda tekstil ürünü bulunmasına özen gösterilmeli ve satın alma kararı ona göre verilmelidir.
Personel Maliyetleri: Çamaşırhane işleri ile ilgili personelin her türlü hak edişleri, bu grubu oluşturur. Bu hak edişleri; maaşlar, fazla mesailer, tazminatlar, yemek bedelleri, servis-ulaşım bedelleri, lojman bedelleri, üniforma bedelleri gibi maliyetler oluşturur. Çamaşırhane personelinin yeterli niteliklere sahip olmaması durumunda; çamaşırhane operasyon maliyetleri artacağı gibi makine ve donanımlar bakımsız kalacak; işletme ucuz personel çalıştırdığını ve kazandığını düşünürken, aslında demirbaşlarını ve tesisatını yitirecektir (Resort Academy, 2005: 3-5).
2.2. Konaklama İşletmelerinde Kullanılan Tekstil Ürünlerinin Lif Yapısı ve Özellikleri
Bir konaklama işletmesinde kullanılan tekstil ürünleri şu şekilde sınıflandırılabilir:
• Müşteri odalarında kullanılan çamaşırlar (yatak takımları, banyo takımları)
• Restoran ve bar hizmetlerinde kullanılan çamaşırlar
• Genel alanlarda kullanılan çamaşırlar (perdeler, dekoratif örtüler)
• Ek hizmetlerde kullanılan çamaşırlar (plaj-havuz havluları, sauna peştemalleri)
• Üniformalar
• Diğer (mutfak ve kat hizmetlerinde kullanılan bezler, önlükler (Kozak, 2001b: 132).
Bir konaklama işletmesinin en önemli materyallerinden biri tekstil ürünleridir. Yatak ve yemek takımları, havlular ve battaniyeler en önemli ve temel ürünlerdir. İşletmenin hizmet verdiği kişiler bu tekstil ürünleriyle devamlı temas halindedir ve bunlar işletmenin iyi olup olmadığı konusunda bir göstergedir. Bu
nedenle, tekstil ürünlerinin seçimi, bakımı ve kullanımında çok dikkatli olmak gerekir. İyi bir Housekeeper, tekstil ürünlerini nasıl satın alacağını bilmesinin yanı sıra toplama, dağıtma, yıkama, depolama, bakım ve maliyet konusunda da bilgi sahibi olmalı, tekstil ürünlerinin yapımında kullanılan materyallerin kalitesi, cinsi gibi tüm özelliklerini araştırmalı ve işletme için en uygun olanına karar vermelidir. Çünkü dikkatsiz seçim sonucunda beklenen süreden önce tekstil ürünlerinin doğal yapılarında bozulma, yıpranma, grileşme ve sararma olmaktadır. Bunun sonucunda işletme masrafları artacağı gibi müşteriler de bu durumdan rahatsız olacaklardır (Şafak, 1997: 42).
Tekstil ürünleri envanterinin kontrolü konaklama işletmesi Housekkeper’ının en önemli sorumluluklarından biridir. Tüm tekstil ürünleri, işlenmemiş materyallerle başlar. Bu nedenle tekstil ürünlerinin dokumalarına, ipliklerine, liflerine ve özelliklerine göre olan yıkama programından olumlu sonuç alınabilmesi için tekstil ürünlerinin yapısının bilinmesi gerekir. Ürünün bozulmasıyla sonuçlanan bir yıkama programının başarısından söz edilemez (Kadolph, 1993: 106; Kappa ve diğerleri, 1995: 113).
Tekstil hijyeninin amacı; kirlenmiş tekstile zarar vermeden, rengini ve apresini bozmadan tekrar temiz ve kullanılmaya hazır, hijyenik ve estetik açıdan aranan özelliklere sahip bir duruma getirilmesidir. Tekstil temizlik ve bakımında doğru yöntemin seçilmesi, doğru temizlik gereçlerinin kullanılabilmesi için, lif yapısını bilmeye ihtiyaç vardır (Kappa ve diğerleri, 1990: 113).
Konaklama işletmeleri tekstil ürünlerinin yapımında kullanılan kumaşların yapısını oluşturan lifler genellikle aşağıdaki gibi gruplandırılabilir:
Şekil 1: Konaklama İşletmesi Tekstillerinde Kullanılan Elyaf Türleri (Kappa ve diğerleri, 1995: 114).
Selüloz Esaslı Doğal Elyaflar: En çok bilinen ve kullanılan pamuk ve ketendir. Selüloz bazlı doğal elyafların özellikleri şunlardır:
• Bütün selüloz bazlı doğal elyafların özelliği; hidrofil (suda kolay ısıtılabilme) bir yapıda olmalıdır. Bu nedenle, hepsi temelde yıkamaya uygun elyaflardır.
• Alkali ortama dayanıklıdır ancak asitlere karşı zayıftır. • Islakken direnci %20-30 oranında artar.
• Islak ve nemli ortamlarda beklerlerse çürür ve küflenir. • Aşırı kullanılan klorlu ağartıcılar elyafı zayıflatır. • Çabuk buruşur ve çekerler.
• Isıya karşı dayanıklıdır.
• Beyazlar 80-900C’de; renkliler ise en fazla 600C ısıda yıkanmalıdır (Kadolph,1993: 107; Türk Chemicals, 2005: 3).
LİF TÜRLERİ
Doğal Lifler Yapay Lifler Karışımlar *Pamuk ▪Selüloz Bazlı Yapay Lifler *Keten *Viskoz
*Yün *Asetat
*İpek ▪Sentetik Bazlı Yapay Lifler *Naylon
Pamuk: Konaklama işletmelerinde kullanılan tekstil ürünlerinin çoğunun yapısında pamuk lifi bulunmaktadır. Saf yada karışım olarak yapısında pamuk lifi kullanılan çamaşırlar; çarşaf, yastık kılıfı, nevresim, yatak örtüsü, masa örtüsü, havlu ve personel üniformalarıdır (Corbman, 1983: 4).
Pamuk lifinin sahip olduğu diğer özellikler ise şunlardır:
• En fazla, ağırlığının %21.0’ı kadar nem çeker.
• Islakken dayanıklılığı %25.0 oranında artar, suyu çabuk emer, ağırlığının %70.0’ı kadar su emebilir. Ancak dokusu sıklaştıkça emiciliği azalır, kuruma süresi uzundur.
• Elastik olmadığı için çabuk buruşur ve lifler yassılaşır. • Isıyı kolay iletir.
• Kuru ısı ile işlem gördüğünde 1000C’ye kadar dayanır, 1200C’den sonra sararmaya, 1800C’den sonra kahverengileşmeye başlar ve 3000C’de kömürleşir.
• Nemli olarak ütülendiğinde 250-2800C ütü ısısına dayanıklıdır. • Sıcak suya karşı dayanıklıdır.
• Güneş ışığı lifin beyazlığının artmasını sağlar ancak uzun süre kalırsa rengi sararır, lif zayıflar; ıslakken güneş ışığına tabii tutulduğunda dayanıklılığının %40.0’ını kaybeder.
• Alkalilerle yıkandığında çabuk buruşur ancak ütülenmesi kolaydır. • Ütüleme işlemi lif nemli iken ve buharlı ütü ile yapılır.
• Ağartma işlemine karşı dayanıklıdır (Corbman, 1983: 5; Güngen ve diğerleri, 2002: 206).
Pamuklu kumaşlar; çok kirli ise ılık deterjanlı su ile ıslatılır. Sıcak deterjanlı suyla yıkandıktan sonra beyazların beyazlığını arttırmak için kaynatılabilir. Kaynatma işlemi aynı zamanda çamaşırların dezenfekte olmasını sağladığından,
konaklama işletmelerinde kullanılan takımlarda genellikle beyaz renk tercih edilmektedir. Gerekirse ağartıcı kullanılabilir ancak ağartıcı kullanıldığında çok iyi durulanmazsa elyaf çabuk yıpranır. Boyalı ise kaynatma işleminde kumaşın rengi kolay atmaz, alkalilere karşı dayanıklıdır. Oldukça yüksek derecedeki su sıcaklığına ve sert yıkama hareketlerine dayanıklıdır. Pamuklular; buruşmaya çok yatkındır fakat 2500C- 2800C ütüyle kolaylıkla ütülenebilir. Yüzeyleri hafif pütürlü olduğu için
kolay kir toplar (Corbman, 1983: 5; Kozak, 2001b: 156; Seventekin, 1998: 51; Yakartepe ve Yakartepe, 1995: 892).
Keten: Keten bitkisinden yapılan doğal bir materyaldir. Pürüzsüz, dayanıklı, yumuşak iplikten elde edilir. Çabuk kurur ve absorbe edicidir. (Kappa ve diğerleri; 1995: 346).
Keten dokumalar, pamuklu dokumalara oranla daha pahalı, işlenmesi güç ve bakımı zor olduğundan kullanımı kısıtlıdır. Genellikle kaliteli masa örtüsü ve V. I. P. yatak takımlarında kullanılmaktadır. Alkalilere karşı dayanıklıdır ancak asitlere karşı hassastır. Yıkama kolaylığı açısından pamukla aynıdır. Elyafın yüzeyi düz olduğundan az kir tutar ve daha geç kirlenir. Buruşmaya yatkın ve ütüsü zordur. Çabuk buruşur, üzerindeki kirleri kolay bırakır ve genellikle fazla çekme yapmaz (Corbman, 1983: 6; Yakartepe ve Yakartepe, 1995: 891).
Keten lifinin sahip olduğu diğer özellikler ise şunlardır:
• Doğal rengi sarımtrak ya da gridir; beyazlatılması gerekir. • Ağırlığının %8-10’u kadar nem çeker.
• Emicidir, pamuğa oranla daha kolay kurur. • Kolay buruşur.
• Isıyı kolay iletir.
• Ağartması zordur. Sodyum perborat etkili ve güvenli ağartma sağlar. • Güneş ışığına karşı dayanıklıdır.
• Alkalilere karşı dayanıklıdır ancak asitlerden zarara görür (Corbman, 1983: 6; Güngen ve diğerleri, 2002: 208).
Yün: Müşteri hizmetlerinde battaniye şeklinde, genellikle sentetik elyaf karışımlı yün/perlon-orlon karışımı olarak rastlanan lif türüdür. Konaklama işletmelerinde daha çok battaniyeler yünden yapılmıştır. Çok elastiktir ve yanlış yıkama ile keçeleşebilir. Sıcak, yumuşak ve dolgun tutumludur. Isı ve nem tutma özelliği son derece yüksektir. Sert suda yıkanmaz. Mekanik hareketten oldukça etkilenir. Bu nedenle elle veya düşük mekanikle yıkanması gerekir. Deterjanlar, yünlü dokumaları yıkamada kullanılmaz. Bu nedenle yalnızca şampuanlarla yıkanmalıdır. Isıya karşı hassastırlar. Durulama derecesi yıkama derecesiyle aynı olmaledır. Aksi takdirde yün keçeleşir. Hidrofob oldukları için bol su ile yıkanır ve durulanır ancak kesinlikle sıkılmazlar. Yünlüler düz bir yere serilerek kurutulurlar. Genellikle kuru temizleme ile temizlenmesi ve buharlı ütü ile ütülenmesi daha doğrudur. (Corbman,1983: 4; Yakartepe ve Yakartepe; 1995: 1212; Seventekin, 1998: 53).
Yün lifinin sahip olduğu diğer özellikler ise şunlardır :
• Ağırlığının %30-50’si kadar nem çeker. • Islakken daha kolay yırtılır ve koparlar. • Emici olduğundan oldukça çabuk kurur. • Esnektir; dolayısıyla buruşmaz ve yumuşaktır. • Kolay kir tutar.
• Isıyı zor iletir ve ısıyı korur.
• Isı uygulandığında; 360C’de bünyesindeki hidrat suyunu kaybetmeye başlar; 1000C’de tamamını kaybederek sararır, 2350C’de kömürleşir.
• Sıcak sudan etkilenir, 300C’nin üstündeki su ile yıkandığında keçeleşir, dayanıklılığı azalır.
• Uzun süre su buharı ile işlem görürse yumuşayan lifler birbiri içine girer, yüzey düzgünleşir, esnekliğini kaybeder.
• Asitlerden etkilenmez, alkalilerden (özellikle klorlu ağartıcılar) zarar görür.
• Güneş ışığı ve ısıdan etkilenir. Uzun süre güneş ışığında kalan yün lifleri dayanıklılığını kaybeder ve kırılır hale gelir.
• Sulandırılmış asitlerin soğukta yün üzerine olumsuz etkisi yoktur; yoğun asitler ve sıcak ortamda sulu asit çözeltileri yünün sararmasına ve dayanıklılığını kaybetmesine neden olur.
• Alkaliler yünün erimesine neden olur.
• Sodyum perborat ya da hidrojen peroksitle ağartılabilir. Düşük yoğunlukta hipokloritle işlem görürse parlaklaşır ancak bir miktar dayanıklılığını kaybeder (Corbman, 1983: 4; Güngen ve diğerleri, 2002: 209; Yakartepe ve Yakartepe; 1995: 1226).
İpek: İpek böceğinden elde edilen ve hayvansal bir lif olan ipek, salgı lifi olarak da adlandırılabilir. Değerli bir elyaftır. Son derece yumuşak ve yırtılmalara karşı dirençlidir. Bakım ve temizliği son derece zordur. Konaklama işletmelerinde nadiren dekoratif örtülerde kullanılır (Kozak, 2001b: 58; Güngen ve diğerleri, 2002: 212).
İpek lifinin sahip olduğu diğer özellikler ise şunlardır:
• Doğal lifler içerisinde en parlak olanıdır; ince ve hafiftir. • Dayanıklılığı en fazla olan liftir.
• Kuru ağırlığının %25.0’ı kadar nem çekebilir.
• Isı ve elektriği iletmez; ısı, ışık ve tere karşı hassastır. • Kuru ısıda 1300C’den sonra sararmaya başlar.
• Elastiktir ancak buruşmaya da yatkındır. • Emicidir, çabuk kurur; kir tutmaz. • Klorlu ağartıcılardan zarar görür.
• Sulandırılmış asitlerle uzun süre; yoğun asitlerle işlem gördüğünde erir. • Sıcak ortamda alkalilerle işlem gördüğünde matlaşır ve erir (Güngen ve diğerleri, 2002: 212).
Yapay Lifler
Selüloz Esaslı Kimyasal Elyaflar: Ham maddesi doğal selüloz olmakla birlikte bunun çeşitli kimyasal yöntemlerle işlenmesi selüloz yapısının büyük ölçüde değiştirilmesiyle elde edilir. Selüloz bazlı kimyasal liflerden en çok kullanılanlar viskoz ve asetattır (Kozak, 2001b: 156).
Viskoz: Satın almadan önce mutlaka temizleme ve yıkama özellikleriyle ilgili olarak üreticisine danışılmalıdır. Alkali ortamlara karşı dayanıklıdır. Genellikle pamuk yada sentetik liflerle karıştırılarak kullanılır. Sık yıkamaya ve sıcak suya dayanıklı değildirler. Hafif deterjanlı, sabunlu ılık suda (400
C) yıkanmalıdır. Mekanik etki hafif olmalıdır. Konaklama işletmelerinde daha çok karışım olarak kullanılır (Kozak, 2001b: 157; Seventekin, 1998: 56).
Viskoz lifinin sahip olduğu diğer özellikler ise şunlardır:
• Elastik değildir, çabuk buruşur. • Kir tutmaz.
• Islakken oldukça dayanıksızdır. • Isıyı yalıtma özelliği fazladır.
• Asitlerden zarar görür; alkalilere karşı dayanıklıdır (Güngen ve diğerleri, 2002: 213)
Asetat: Çok kısa pamuk elyafının önce asetik asit ve daha sonra aseton ile muamele edilmesinden elde edilir. Hafif deterjanlı, sabunlu ılık suda (300C)
yıkanmalı; ağartıcı kullanılmamalıdır. Su çekmez, nem tutmaz ve kolay kurur. Fazla buruşmaz; 1600C üstündeki ısılarda elyaflar yumuşayarak erir. Düşük ısıda
ütülenmesi gerekir (Güngen ve diğerleri, 2002: 213; Kozak, 2001b: 156; Seventekin, 1998: 56).
Sentetik Esaslı Kimyasal Elyaflar: Petrol, doğal gaz ve kömürden elde edilen ufak moleküllü organik maddelerin birleştirilerek uzun zincirli moleküllere çevrilmesinden sonra sonsuz iplik şeklinde çekilmesiyle elde edilir. Polyester, naylon, orlon, dakron vb. kumaşlar bu gruba girer (Kadolph, 1993: 108; Kozak, 2001b: 159).
Termoplastik özellikleri vardır. Elyafın özelliklerine göre belirli sıcaklıklarda yıkandığında kuruduktan sonra orijinal şekline dönerler. Kullanım sırasında fazla buruşmazlar. 400
C derece üstündeki sıcaklıktaki suda yıkandıklarında buruşurlar ve çok zor ütülenirler. Sentetik elyaflar çok çabuk kururlar. Çok sıcak ütü ile ütülenmemeli en fazla 1600
C ütü ile ütülenmelidir. Hipokloritli ağartıcılardan etkilenirler. Bu nedenle dokumalar zaman içinde sararırlar. Sıcak su ile yıkandıklarında yumuşar ve eğilip bükülürler. Aniden soğutulursa dokumalar sertleşir ve bükülmüş haldeki şekillerinde kalırlar. Buruşuklukların giderilmesi için 700C kadar ısıtılıp yavaş yavaş soğutulmaları gerekir (Kadolph, 1993: 108; Kozak,
2001b: 159; Seventekin, 1998: 63).
Karışımlar: Doğal ve yapay lifler çeşitli nedenlerden dolayı karıştırılarak elyaf haline getirilmektedir. Elyafların istenen özelliklerini alan ve istenmeyen
özelliklerini azaltan çeşitli kombinasyon karışımlar bulunmaktadır. Sentetik karışımlı doğal elyafların dirençleri fazladır ve formlarını korurlar. Karışım liflerin buruşma özellikleri ve kuruma süreleri azalır, ütüsü kolaylaşır ve dokuma hafifleşir. Son yıllarda pek çok konaklama işletmesi; pamuk sentetik karışımı (genellikle polyester) olan ütülemeye gerek duyulmayan çarşaflar ve yastık kılıfları satın almaktadır. Konaklama tesislerinde kullanılan pamuk polyester karışımlarının kopmaya karşı dayanımları ve buruşmazlık özellikleri, elyaf kalitesine bağlı olarak saf pamuğa oranla 2-3 misli daha fazladır. Bununla beraber; eğer yastık kılıfları ve çarşaflar kurutma makinesinden çıkartılıp daha sonra hemen katlanmazsa buruşabilir (Kadolph, 1993: 109; Kappa ve diğerleri, 1995: 350;Oted, 1999: 46).
Karışım elyaflar iki yada daha fazla lif türünden oluşmaktadır. Karışımda oranı fazla olan lif türü, elyafın genel yapısında etkin olmaktadır. Ancak diğer lif yada liflerin de özelliklerinin dikkate alınması, mümkünse üreticiye danışılması bu tür tekstil ürünlerinin temizlenmesinde en etkili yoldur (Corbman, 1983: 8; Kadolph, 1993: 109).
Konaklama işletmelerinde, en fazla karşılaşılan karışım elyaf çarşaf ve masa örtülerinde kullanılan pamuk/polyester karışımıdır. Polyester lifi ısıya karşı dayanıklı olmadığından yıkama ve ütüleme sıcaklığının düşük olması gerekmektedir. Ortalama 40-500C yıkanması ön görülen karışım elyaflarda; yıkama sıcaklığının 800C;
kurutma sıcaklığının 750
C’den yüksek olması sakıncalı görülmektedir.
Ütülemeye ihtiyaç duyulmayan dokumalar; yani pamuk sentetik karışımı olanlar %100 pamuk olanlara göre çok sayıda yıkamaya karşı daha dayanıklıdır. Karışım dokumalar; 500; pamuk olanlar ise sadece 150-200 yıkamaya kadar dayanabilirler (Kadolph, 1993: 109; Kappa ve diğerleri, 1995: 348).
Tekstil ürünleri seçildikten sonra en önemli konu etkili kullanımdır. İşletmenin yatak ve yemek kapasitesine göre uygun sayıda tekstil ürününün olması gerekir. Bu hem günlük kullanım hem de yedekte kullanılanlar için düşünülmelidir (Şafak, 1997: 54).
Uygun seçim ve kullanımın yanı sıra tekstil ürünlerine uygun bakım vermek onların ömrünü uzatır. Kullanılan yıkama yöntemleri ürünün ömrünü büyük ölçüde etkilemektedir. Tekstil ürünleri yıkanmadan önce kirlilik derecesine göre ayrılmalı ve lekeler mutlaka çıkartılmalıdır (Şafak, 1997: 54; Yener, 1988: 83).
Yıkama sürecindeki hatalar sonucu tekstil ürünlerinin grileşmesi, sararması, yıpranması ve hatta yırtılması söz konusudur. Yıkama işleminin etkinliği; yıkamada kullanılan deterjan, suyun ısısı, dokumanın cinsi, yıkama süresi, kirlilik derecesi ve lekelerin önceden çıkartılıp çıkartılmamasına, suyun yumuşak olup olmamasına veya yumuşatıcılarının kullanılıp kullanılmamasına bağlıdır (Şafak; 1997: 58).
Tekstil ürünlerinin yıkanmasının yanı sıra durulanması da önemlidir. Durulamanın yeterli olmaması sonucu ürünün rengi bozulur, ütülemede zorluk çekilir ve kötü kokular oluşur. Bu sorunlar genellikle ürünün sararması, grileşmesi lekelerin çıkmaması, çekme, yırtılmalardır. Bunlar kullanım ve bakımdaki hatalı işlemler sonucu ortaya çıkmakta ve işletmeye ek harcamalar getirmektedir (Şafak, 1997: 58).
Konaklama İşletmelerinde Kullanılan Tekstil Türleri
Konaklama İşletmelerinde hızlı ve verimli uygulamalar için tekstil ürünlerinin yeterli sayıda ve uygun kumaşlardan yapılmış olması gerekmektedir.
Kumaş araç gereçler, hızlı ve verimli çalışan konaklama işletmelerinde kritik bir öneme sahiptir. Konaklama İşletmelerinde tekstil ürünleri; çarşaf, havlu, yastık kılıfları, sabun bezleri, dokuma masa örtüleri, dokuma, dokuma peçete ve yatak lif örtülerini içerir (Kadolph, 1993: 111; Schneider ve diğerleri, 1999: 207).
Yönetici konumunda bulunan Housekeeper genellikle üç tip tekstil ürününden sorumludur: Yatak Takımları, Banyo Takımları ve Masa Takımları. Yataklarda kullanılan tekstil ürünleri farklı renk ve ölçülerde olan çarşafları, yastık kılıfları ve yatak koruyucularını içerir. Banyo takımları; banyo, el ve ayak havlularını içerirken masa takımları masa örtüleri, masa kapakları ve peçeteleri içerir (Kappa ve diğerleri, 1990: 112).
Yatak Yüzleri
Yataklarda kullanılan tekstil ürünleri seçilirken müşterilerin rahat edebilecekleri bir kumaş türü seçilmelidir. Tekstil ürünleri defalarca yıkanmaya karşı yeterince dayanıklı olmalıdır. Tamamen pamuk yada iyi dokuma çarşaflar kullanan lüks işletmelerin sayısı oldukça azdır. Pek çok konaklama işletmesi yastık ve çarşaflarda pamuk ve polyester karışımını; küçük işletmelerde ise daha çok yıkandığında az buruşan ve yanmaz özellikteki yatak tekstil ürünleri tercih edilmektedir (Kadolph, 1993: 113; Kappa ve diğerleri, 1995: 210; Schneider ve diğerleri, 1999: 198).
Çarşaflar
Çarşaflar, özellikle konaklama işletmelerinde pek çok kez kullanılan; yatakların temiz kalması ve hijyen sağlaması amacıyla yatakların üzerine serilen; genellikle pamuk-polyester türden olanları tercih edilen yatak yüzleridir. Karışım bir lif türü olması nedeniyle kolay buruşmaz ve fazla ütü gerektirmez. Son zamanlarda yanmaz türden yapılmış olan polyesterler de kullanılmaya başlanmıştır. Bu türdeki polyester çarşafların 500 yada daha fazla yıkamaya dayanabileceği tahmin edilmektedir (Kappa ve diğerleri, 1990: 111; Schneider ve diğerleri, 1999: 210).
Çarşaf ve yastık kılıflarında çeşitli imalatçılar tarafından birkaç renk seçeneği sunulmakla birlikte beyaz, beyaz ötesi ve bej en popüler seçimlerdir. Bazı lüks konaklama işletmeleri farklı şekilde süslenmiş, kolaylıkla ayırt edilebilen yada renkli oda dekoruyla bütünlük sağlayan çarşaflar kullanmaktadır fakat yıkama esnasında bu çarşafların korunması çok vakit alır ve özellikleri nedeniyle de oldukça pahalıdır (Kappa ve diğerleri, 1990: 111; Schneider ve diğerleri, 1999: 210).
Ortalama olarak standart çarşaf boyutları şöyledir: • Tek kişilik çarşaflarda en 150 cm; boy 240 cm
• Çift kişilik çarşaflarda en 210 cm; boy 240 cm (TSE,1991).
Ortalama tek kişilik standart yastık kılıfı boyutları ise en 50 cm; boy 80 cm’dir (TSE,1991).
Yastık
Konaklama işletmelerinde her müşteriyi memnun edecek doğru yapı ve sağlamlıkta yastık seçimi genellikle imkansızdır ancak yine de genel olarak müşterileri memnun edebilecek ortalama standartlarda yastıklar seçilmelidir. Yastıklar sentetikten yapılabilir. Amerika’da en popüler yastık tipi olarak kullanılan sentetik yastıklar genellikle hipoalerjiktir. Tüy ve yumuşak liflerden yapılmış olanlar genellikle özel makinelerde yıkanabilirler. Pahalıdırlar ve bazı insanlarda alerjiye neden olabilmektedir (Kadolph, 1993: 118; Kappa ve diğerleri, 1995: 209).
Yastıklarların kuş tüyü,pamuklu, yünlü, ve karışık elyaftan hazırlanan türleri bulunmaktadır. Tüy olanlar oldukça lüks ve pahalıdır. Akrilik yada köpük olanlar daha ucuz ve dayanıklıdır. Genel olarak konaklama işletmelerinde dikdörtgen olanları kullanılmaktadır.Yastıkların korunması ve estetik bir görünüm verilmesi için yastık kılıfları kullanılır. Yastık kılıflarının yatak takımlarıyla aynı renk ve türde olması gerekir (Kappa ve diğerleri, 1995: 209; Kozak, 2005: 90).
