Zihinsel Yetersizliği bulunan Öğrencilerde Bilgisayar Destekli Öğretim

Teknolojinin eğitim kurumlarında öneminin giderek artmasıyla birlikte eğitim içerisine teknoloji ve teknolojik aletlerin girmesini beraberinde getirmiştir. Böylelikle eğitimle teknoloji arasında bağ kurmak adına eğitim-teknoloji entegrasyonu kavramı girmiştir (Karal

& Şılbır, 2018). Eğitim ile teknoloji entegrasyonunun etkileşiminin daha verimli olabilmesi adına teknoloji kullanımıyla birlikte eğitim programlarını hangi ölçüde ve ne şekilde

zenginleştireceği, süreç planlamalarının yapılması, devamlılığın nasıl sürdürüleceği gibi sistematik planlamaların yapılması gerekmektedir. Entegre edilmiş olan teknolojinin eğitime katkıları ise yetersizliğe sahip olan öğrencilerin akademik başarılarının artması, ihtiyaçların karşılanması, günlük yaşamla somut bağlam kurulması, ekonomi ve maliyet açısından uygunluğu olarak ifade edilebilir. (Erdem, 2017)

Bu teknolojik entegrasyonlardan bir tanesi de bilgisayar destekli öğretim (BDÖ) olarak ifade edilebilir. Bilgisayar destekli öğretim, bilgisayarın öğretim yapılırken öğrenme durumunun meydana geldiği ortam olarak ifade edilebilir. Öğretmenin rehber olarak yer aldığı, öğretim süreci açısından zamandan tasarruf sağlayan, öğrencinin ilgi ve merakını pekiştiren, öğrencinin kendi seviyesine uygun olarak yararlanabileceği, kendi başına öğrenme yoluyla eğitimin bilgisayar teknolojisiyle birleşmesinden oluşmuş bir öğretim yöntemidir (Aslan, 2014). Bilgisayar destekli öğretimde bilgisayar tıpkı akıllı tahta, laboratuvar

malzemeleri gibi bir araç olarak kullanılan yardımcı bir araçtır. BDÖ yöntemi çok kullanışlı bir metot olmakla birlikte eğitimde bilgisayar yazılımları ve uygulamalar, web destekli eğitimler, örnek problem çözümleri ve alıştırmalar, modelleme ve simülasyonlar,

zenginleştirilmiş çoklu ortamlar, konu anlatımlı videolar, internet kaynakları olmak üzere neredeyse sınırsız şekillerde öğretim amacıyla kullanılmaktadır (Demirkıran, 2005). Bu bakımdan BDÖ’nün ders içerisinde kullanımının sırası ile izlediği yol Öner (2018)’e göre şu şekildedir:

1. Dersin kazandırılmak istenen hedef davranışları net olarak tespit edilir.

2. Sınıfta bulunan öğrencilerin hazır bulunuşluk seviyeleri belirlenir.

3. Dersin içeriği öğrencilerin seviyelerine uygun olarak oluşturulur.

4. Oluşturulan bu içerik dersten önceki bir zamanda öğrenciye verilir.

5. Ders için en uygun olan BDÖ içeriği belirlenir.

6. Öğrencilerin ilgi ve meraklarını üst seviyelerde tutacak faaliyetler belirlenir.

7. Öğrencilerin derse katılımlarını sağlayacak etkinlikler düşünülerek faaliyetlerin tasarlanması gerekir.

8. BDÖ ile anlatılan dersin genel bir tekrarı özet geçilir.

9. Hedef davranışların eksik kalanları tespit edilip yeni faaliyet oluşturulur.

10. Eksik kalan hedef davranışlar tam öğrenme gerçekleşene kadar yapılır.

BDÖ her ne kadar sınırsız kullanım alanı olmuş olsa da avantajları ve dezavantajları her yöntemde olduğu gibi BDÖ’nün de avantajları ve dezavantajları vardır. Bu durumlar iyi bilinmeli dersler bu kriterlere göre planlanmalıdır. BDÖ’nün avantajları ve dezavantajları Doğan (2012)’ye göre şu şekildedir:

 Öğrenci dersin istediği kısmını veya bölümünü istediği zaman ve istediği kadar tekrar edebilmesi,

 Öğrencinin derslere aktif bir şekilde katılması,

 Yapılmış olan çalışmalar ya da etkinliklerde bir hata fark edildiği takdirde çok hızlı bir şekilde değiştirilebilmesi,

 Sınıf ortamının aksine her öğrenci diğer öğrencilere bağlı kalmaksızın kendi seviyesine göre öğrenme hızını ayarlayabilmesi,

 Öğretmenin yükünü azaltarak öğrencilerle daha yakın temas kurabilmesine imkân tanıması,

 Maddi olarak pahalı, tehlikeli deneyler içeren veya gözlemlenmesi zor olan olayları simülasyon yoluyla öğrencilere aktarılmasının sağlanması,

 Öğrencilerin daha kısa zamanda ve daha sistematik şekilde konu ve ya kavramda bir atlama yapılmaksızın öğrenme imkânın olması,

 Öğrencilere zenginleştirilmiş görsel imkânlar sunması vasıtasıyla öğrenmede kalıcılığın artmasına destek olması,

 Öğrenim saatlerini öğrencilerin kendilerinin ayarlayabilmesi,

Gibi unsurlar BDÖ’nün avantajları olarak ifade edilebilir.

 Nitelikli eleman ve alandaki uzman eksikliği,

 Yazılımsal eksiklikler ve alanda gerekli uygulama eksikliği,

 Bazı uygulamaların maliyetlerinin fazlalığı,

BDÖ’ in dezavantajları olarak ifade edilebilir.

Fen derslerinde BDÖ’ in kullanılması ise zenginleştirilmiş öğrenme ortamı oluşturmak için kullanılabilir. Çeşitli simülasyon programları kullanılarak soyut olan kavram ve olguların somutlaştırılması adına kullanılabilir. İlgi çekici video ya da çeşitli fen kazanımları içerikli oyunlarla öğrencilerin verimliliği arıtılabilir. BDÖ ile öğrencilerin alıştırma yapması ya da ders tekrarı şeklinde uygulamalar yapılarak verim artırılabilir. Bu noktada asıl önemli olan öğrencilerin hoşlarına gidecek uygulama ve etkinlikleri fırsat bilerek bunların içerisinde kazanımlar oluşturularak öğrenciye öğretim hedeflenmelidir.

Normal gelişim gösteren öğrencilere kıyasen hafif düzeyde zihinsel yetersizliğe sahip öğrenciler çok daha fazla zengin öğrenme ortamlarına ihtiyaç duyarlar. Bu ortamı

oluşturabilmek adına BDÖ önemli bir yer teşkil etmektedir. Özellikle diğer derslere nazaran daha soyut kavramlar içermesinde dolayı zor olarak algılanan fen dersinde, öğrencilerin hem zevk alarak öğrenmesi hem de başkalarına olan bağımlılığı azaltan bir yol olarak

kullanılabilecek yöntemlerden birisi BDÖ yolu olabilir. Öğretmenler tarafından BDÖ

yöntemi, soyut olayların algılanamaması, öğrencilerin anlamakta güçlük çektikleri konuların anlatımında ve öğrenilen bilgilerin daha kalıcı olması açısından tercih edilebilir. Normal gelişim gösteren öğrencilerde olduğu gibi özel eğitime gereksinim duyan hafif düzeyde zihinsel yetersizliği olan bireylerde de benzer şekilde bilgisayar kullanmanın avantajları ve dezavantajları vardır. Bu avantaj ve dezavantajlar özel eğitimde BDÖ için bilinmeli,

istenmeyen ya da farklı durumların oluşmasını engelleme adına önceden planlamayı yapmaya yardım sağlayacak maddelerdir. Tezcan (2012) ve Demirkıran (2005) ‘e göre zihinsel

yetersizliği bulunan öğrencilerde bilgisayar kullanımının avantajları ve dezavantajları şöyledir:

 Yazım ve imla noktasında hata seviyesini düşmesini sağlama,

 Konunun öğrenci tarafından istediği kadar tekrar yapmasına imkân verme,

 Öğrencinin özelliklerine göre uygun eğitim seçimi yapabilme,

 Sınıfından bağımsız olarak kendi seviyesine uygun şekilde dersi takip edebilme,

 Sınıf ortamına göre daha hızlı ve çalışma ortamı sağlama ile daha hızlı değerlendirme, yapılma buna bağlı olarak zamandan tasarruf etme,

 Sınıf baskısından bağımsız tekrar yapabilme,

 Basamaklandırılmış öğretim yoluyla bütünün daha basit parçalara ayrılmasını sağlayarak hızlı ve kalıcı öğrenme,

 Aynı anda birden fazla çalışma yapılabilmesine olanak tanıma,

 Maliyetin düşük olması,

 Bir nedenden dolayı yarıda kalan eğitime devam edebilme,

 Güdüleme ve yönlendirme

Bu kriterler hafif düzeyde zihinsel yetersizliği bulunan öğrenciler için bilgisayar kullanımının avantajları olarak ifade edilebilir.

 Bilgisayar teknolojilerinin hızlı bir şekilde demode olması

 Bilgisayarların bozulabilmesi ve bu durumun aksaklıklara yol açması,

 Bazı uygulamaların fazlaca maliyet gerektirmesi,

Bu kriterler hafif düzeyde zihinsel yetersizliği bulunan öğrenciler için bilgisayar kullanımının avantajları olarak ifade edilebilir.