Yurtiçinde Yapılmış Araştırmalar

Son yıllarda, Türkiye’de karşılaştırmalı eğitim ile ilgili araştırmalara daha fazla önem verilmektedir. Fakat bu araştırmaların içerisinde, eğitim denetimi üzerine yapılan karşılaştırmalı eğitim araştırmalarının sayısı oldukça sınırlıdır. Bazı karşılaştırmalı araştırmalarda ise eğitim denetimi, eğitim yönetiminin bir alt boyutu olarak ele alınmış ve ülkelerin eğitim yönetimi sistemlerinde denetim ile ilgili birtakım bilgilere yer verilmiştir.

Senemenoğlu’nun (1992) “İngiltere’de İlköğretime Öğretmen Yetiştirme ve Türkiye ile Karşılaştırılması” adlı çalışmasında, İngiltere’de ilköğretime öğretmen yetiştirme programları değerlendirilmiş, bu programlar Türkiye’de uygulanmakta olan dört yıllık lisans programlarıyla karşılaştırılmış ve Türkiye’de ilköğretime öğretmen yetiştirme ile ilgili birtakım öneriler geliştirilmiştir.

Aytekin’in (1998) “Türkiye Cumhuriyeti ile Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Eğitim Müfettişlerinin Yöneticilik ve Değerlendirme Yapma Niteliklerinin Karşılaştırılması” adlı araştırmasında, amaç, yapı, ve süreç boyutları aynı olan bu iki ülkenin eğitim sistemlerinde denetim alt sistemlerinin yapı ve işleyişinin tamamen farklı olduğu vurgulanmaktadır. Ekonomik, kültürel, sosyal, siyasal ve yönetsel yapıları arasında farklılık bulunmayan Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) ile Türkiye’de amaç, ilkeler ve işleyiş yönünden aynı eğitim sistemi uygulanmaktadır. Fakat denetim sisteminin yapı ve işleyişi farklılıklar göstermektedir. Aytekin (1998), bu farklılıklara bağlı olarak her iki ülkedeki müfettişlerin kişilik ve uzmanlık niteliklerinde de farklılıklar olabileceğini öngörmüştür.

Bu araştırmayla, her iki ülkedeki müfettişlerin yöneticilik ve değerlendirme niteliklerini belirlemek ve bu niteliklerle denetim sisteminin yapı ve işleyişi

arasındaki ilişkiyi ortaya koymak amaçlanmıştır. Her iki ülkedeki müfettişlerin bu niteliklerine ilişkin öğretmen algıları, KKTC’deki müfettişlerin daha iyi değerlendirme yapabilme niteliğine sahip olduklarını kanıtlamaktadır.

Oktay’ın (1999) “Denetim Alt Sistemleri Üzerine Karşılaştırmalı Bir Araştırma: Türk, Fransız ve İngiliz Eğitim Denetim Sistemleri” adlı çalışması, son yıllarda Türkiye’de yapılmış en önemli karşılaştırmalı araştırmalardan biridir. Oktay bu araştırmasında, önce kuramsal açıdan eğitim denetimi ve denetimin tarihsel gelişimini genel olarak inceledikten sonra, Türk, Fransız ve İngiliz Eğitim Sistemlerinde denetim alanındaki tarihsel gelişim üzerinde durmuştur. Daha sonra, bu üç ülkenin eğitim sistemlerinde denetimin yasal temelleri, denetimi gerçekleştiren birimlerin örgütsel yapıları, eğitim sistemi içerisindeki rolleri, denetmenlik görevine atanma biçimleri ve denetmenlerin yetiştirilmesi ile ilgili düzenlemeler ve gerçekleştirilen denetim etkinlikleri konularını içerecek şekilde eğitim denetimi sistemlerinin yapısı ve işleyişi ele alınmıştır. Araştırmanın son bölümünde ise, eldeki bulgulara dayalı olarak, bu ülkelerde eğitim denetiminin tarihsel gelişim süreci, denetim sistemlerinin yapı ve işleyişleri ilgili olarak karşılaştırmalı bir değerlendirme yapılmış ve bu üç ülkede uygulanan sistemlerin benzerlik ve farklılıklarına dikkat çekilerek tartışılmıştır.

Kara’nın (2001), “Türk ve Fransız Eğitim Sistemlerinin Karşılaştırılması” adlı çalışmasında, Türk Eğitim Sistemini uzun yıllardan beri etkileyen ve Avrupa Birliği’nin önde gelen ülkelerinden biri olan Fransa’nın Eğitim Sistemi ile Avrupa Birliği üyesi olma çabası içerisinde olan Türkiye Eğitim Sistemi karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Bu araştırmada, iki ülkenin eğitim sistemlerinin amaç ve ilkeleri, örgütsel yapıları, ilköğretim, ortaöğretim ve yüksek öğretim sürecleri, mevcut durum, eğitim planlaması ve finansmanı, eğitim personelinin yetiştirilmesi konuları ayrıntılı bir şekilde ele alınmaktadır. Ayrıca Türk ve Fransız eğitim sistemlerinde denetim etkinliklerini gerçekleştiren kurullar ve bu kurlarda görev alan personellerin atanma ve yetiştirilmeleri il ilgili bilgilere yer verilmektedir.

“Bazı Avrupa Birliği Ülkeleri Eğitim Denetim Sistemlerinin Türkiye’deki Okul Yöneticileri Tarafından Değerlendirilmesi” adlı araştırmasında Süngü (2002),

Türkiye’deki okul yöneticilerinin Avrupa Birliği’ne üye ülkelerin eğitim denetimi sistemlerine ilişkin görüşlerini öğrenmeyi amaçlamıştır. Bu araştırmada, Türk eğitim denetimi sistemiyle Fransa, İngiltere ve Almanya’daki eğitim denetimi sistemlerinin yapısı ve işleyişi arasındaki benzerlik ve farklılıklar saptanmış, daha sonra bu bilgilere dayalı olarak yöneticilerin, bu ülkelerdeki ve Türkiye’deki eğitim sisteminde denetimin yapısı, işleyişi, denetim etkinliklerini etkileyen faktörler konusunda görüşleri anket yoluyla alınmış ve değerlendirilmiştir.

Sabancı (2005), “A Comparative Analysis of Duties of the Inspectors with Relation to their Organisational Structures” adlı çalışmasında okulların denetiminin değerlendirme, yöneltme, rehberlik ve raporlama olmak üzere dört boyutta incelenebileceğini ifade etmektedir. Ayrıca, tarihsel olarak iki bakış açısının vurgulandığını bunlardan birinin okulu bütün olarak, kurumsal kalitesi ile değerlendiren, İngiltere’de temellerinin bulan yaklaşım olduğu, ötekinin ise, en iyi örneği Fransa olan, kalitenin sağlanmasında inceleme birimi olarak öğretmeni merkeze alan yaklaşım olduğunu ifade etmektedir. Nüfus, ekonomi, coğrafya ve unlara bağlı olarak oluşturulan eğitim politikalarının denetim sisteminin yapısını belirleyen başat değişkenler olarak ifade edilmektedir. Bu çalışmada, Avrupa Birliği ülkelerinin eğitim sistemlerinin yapısına bağlı olarak farklı denetim sistemlerine sahip oldukları vurgulanmış, Avrupa Birliği ülkelerinde uygulanmakta olan denetim sistemlerinin bazılarını incelemek ve Türk Milli Eğitim Sisteminde uygulamada bulunan denetim sistemiyle karşılaştırmalar yoluyla benzerlik ve faklılıklar nedensellik ilişkisi içinde ele alınmıştır.

Süngü (2005), “Fransa, İngiltere ve Almanya Eğitim Denetimi Sistemlerinin Yapı ve İşleyişi” adlı çalışmasında Avrupa Birliği’nin önde gelen bu üç ülkesinin eğitim denetimi sistemlerine yer vermektedir. Bu çalışmada öncelikler Fransız, İngiliz ve Alman eğitim denetimi sistemlerinin yapı ve işleyişine değinilmiş, araştırmanın son bölümünde ise, bu ülkelerdeki durumla Türk Eğitim sistemindeki benzerlik ve farklılık gösteren durumların neler olduğu anlatılmaya çalışılmıştır.

Ünal ve Çolak (2005), “AB Ülkelerinden Portekiz ve İspanya Eğitim Sistemlerinin İncelenmesi ve Türk Eğitim Sistemi ile Karşılaştırılması” adlı

çalışmalarında İspanya ve Portekiz Eğitim Sistemlerinin çok yönlü bir değerlendirmesini yapmışlar ve çalışmanın sonucunda eğitim yönetimi, eğitim sisteminin genel amaçları ve eğitim basamakları boyutlarında Türk Eğitim Sistemine yönelik öneriler geliştirmişlerdir.

Turan (2005), “Avrupa Birliği’ne Giriş Sürecinde Türk-Alman Eğitim Sistemlerinin Karşılaştırılarak Değerlendirilmesi” adlı çalışmasında teknolojinin hızla gelişmesinde eğitimin önemli bir role sahip olduğunu ve bu nedenle, toplumların da bireylerine daha iyi bir hayat tarzı sağlamak amacıyla, eğitim sistemlerinin diğer ülkelerin eğitim sistemleriyle karşılaştırarak sürekli geliştirmek istediğini ifade etmiştir. Bu çalışmasında Turan (2005), Türk ve Alman Eğitim Sistemlerini; eğitimi etkileyen faktörler, eğitim politikası, yasal dayanaklar, eğitim sisteminde yetki ve denetim, eğitim kademeleri, öğretmen yetiştirme konuları açısından karşılaştırmalı bir yaklaşımla incelemiştir.