Yurt Dışında Yapılan Araştırmalar

Hallinger (1985) tarafından yapılan araştırmada on ilkokul müdürünün öğretim liderliği davranışları ile bu davranışların örgütsel ve bireysel değişkenlerden etkilenip etkilenmediğini belirlemek amaçlanmıştır. Araştırmaya göre müdürlerin öğretim liderliği görevlerinin tümünde düzenli olarak yüksek puan aldıkları görülmüştür. Müdürlerin öğretim liderliği davranışları ile cinsiyet, yaş, eğitim durumu, müdürlük deneyimi, müdürlük eğitimi, bulunduğu okuldaki müdürlük deneyimi ve öğretmenlik deneyimi gibi bireysel özellikleri arasında anlamlı ilişkilerin olmadığı görülmüştür. Okulun büyüklüğü ile müdürlerin öğretim liderliği davranışları arasında anlamlı bir ilişkinin olduğu ortaya çıkmıştır (Akt. Çakıcı, 2010, s.36).

Daresh ve Ching Jen (1985) tarafından yapılan bir ara araştırmada, örneklem olarak seçilen liselerin müdürlerinin ve seçilen bölüm başkanlarının, kendileriyle ilgili öğretim liderliği davranışlarını nasıl algıladıkları belirlenmek istenmiştir. Araştırmada veri toplama aracı olarak kısa adı ILBQ olan (İnstructional Leadership Behavior Questionare) Öğretim Liderliği Davranışları Anketi kullanılmıştır. Anketin birinci bölümünde yöneticilerin kendileri ve okulları hakkında bazı sorular; ikinci bölümde, okulun kalitesine ilişkin 28 maddeden oluşan sorular; üçüncü bölümde ise, yöneticilerin öğretim liderliği davranışlarıyla doğrudan ya da dolaylı olarak ilgili bulunan 30 soru yer almıştır.

Araştırma sonunda, lise müdürlerinin, öğretim liderliği ile ilgili doğrudan davranışlardan daha çok, dolaylı davranışları gösterdikleri sonucuna ulaşılmıştır. Sonuçlar yönünden etkili okullarla diğer kümelerde yer alan okullar karşılaştırıldığında,

yöneticilerin öğretim liderliği davranışları, etkili okullar lehine daha yüksek çıkmış ve öğretim liderliğinin, okulun etkililiğinde kritik bir faktör olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Okul büyüklüğü, yöneticilik kıdemi, müdür yardımcısı sayısı ile müdürlerin öğretim liderliği davranışları arasında etkili okullarda anlamlı bir ilişki bulunamamıştır (Akt. Önder, 2010, s.52).

Krug (1992) tarafından yapılan araştırmada etkili öğretim liderliği ve öğrenme ikliminin öğrenci öğrenmesi üzerinde ne ölçüde etkisinin olduğu belirlenmeye çalışılmıştır. Öğretim liderliği davranışları, okul misyonunun tanımlanması, program ve öğretimin yönetimi, öğretimin denetimi, öğrenci ve öğretmen gelişmesine öncülük, öğrenme ikliminin geliştirilmesi olmak üzere beş boyutta toplanmıştır. Araştırmada kullanılan anket, müdürlerin kendilerine ilişkin algıları ile öğretmenlerin öğrenme iklimine ilişkin algılarını belirlemek amacıyla uygulanmıştır. Araştırma sonucunda müdürlerin öğretim lideri olarak kendilerini algılamaları ile öğrenci başarısı arasında olumlu yönde bir ilişki bulunmuştur (Akt. Küp, 2011, s.41).

Wells (1993) tarafından gerçekleştirilen araştırmada Connecticut okul bölgelerinde ilkokul müdürlerinin öğretim liderliği davranışları ile zaman yönetimi, yöneticilik kıdemi, okul büyüklüğü ve cinsiyet gibi değişkenle arasındaki ilişki incelenmiştir. Araştırma Connecticut bölgesinde yer alan şehir okulları müdürleri üzerinde gerçekleştirilmiştir. Okul yöneticilerinin öğretim liderliği davranışları için PIRMS adlı ölçek, zaman yönetimi davranışları için ise araştırma kapsamında oluşturulan “yönetici zaman yönetimi aracı” kullanılmıştır.

Araştırma sonucunda;

- Yöneticilerin öğretim liderliği davranışlarını algılamaları ile onların zaman yönetimi becerileri arasında anlamlı ilişkiler bulunmuştur.

- İş çevresi ve personeli denetleme alanlarında kadın ve erkek müdürler arasında anlamlı farklılıklar bulunmaktadır.

- Zaman yönetimi, yıllar süren müdürlük deneyimi, okul büyüklüğü ve cinsiyet farklılıklarını kontrol ettikten sonra, bir müdürün öğretim liderliği davranışlarının anlamlı bir göstergesidir (Akt. Gümüşeli, 1996, s.69).

Wildly ve Dimmoc’un (1993) Avustralya’da yaptıkları araştırmada; ilkokul ve ortaokul müdürlerinin öğretim liderliği davranışlarını belirlemek amaçlanmıştır. Bu amaçla ilkokullarda; 18 okul müdürü, 5 bolum yöneticisi, 48 öğretmen ortaokullarda ise 4 okul müdürü, 5 okul mudur yardımcısı, 11 bolum başkanı, 63 öğretmen olmak üzere 22 okuldan seçilen toplam 154 kişinin görüşlerine başvurulmuştur.

- Araştırmada, öğretim liderliği ile ilgili öğretmen ve yöneticilerin doğrudan sorumluluk duydukları, okul müdürlerinin ise dolaylı davranışlar gösterdikleri ve ilkokul müdürlerinin ortaokul müdürlerinden daha fazla sorumluluk duydukları sonucuna varılmıştır. Ayrıca, araştırmada; küçük okulların müdürlerinin büyük okulların müdürlerine oranla öğretim liderliği rollerini daha üst düzeyde oynadıkları sonucuna ulaşılmıştır (Akt. Sağır, 2011, s.64).

Molina (1995) araştırmasında, okul yöneticilerinin mesleki gelişimleri ile öğretim liderliği davranışları arasındaki ilişkileri araştırmıştır. Araştırmada, toplumsal, ekonomik, ailesel ve demografik yönlerden meydana gelen değişmelerin, yeni liderlik biçimlerini de gündeme getirdiği belirtilerek, okul reformlarında yöneticilerin mesleki yönden geliştirilmelerinin esas olduğu ileri sürülmüştür Araştırmanın verileri; 3 müdür ve 16 öğretmenle görüşme ve gözlem yaparak elde edilmiştir. Okul yöneticilerine uygulanan hizmet içi eğitim programı öncesinde ve sonrasında yapılan ölçek sonuçlarına göre, liderlik davranışlarında anlamlı farklılık meydana geldiği saptanmıştır (Akt. Kurt, 2013, s.67).

Sithole (1995) araştırmasında, etkili okullarda okul müdürlerinin öğretim liderliği davranışlarının özelliklerini belirlemeye çalışmıştır. Araştırmada, yöneticilerin algılarına dayalı olarak öğrencilerin akademik başarıları ile öğretim liderliği davranışları arasındaki ilişkiler aranmıştır. Liderlik davranışları, (1) otorite boyutu (doğrudan-dolaylı) ve (2) ilişki boyutu (yönetici olmayan-karşılıklı ilişkiye dayalı) olmak üzere iki boyutta toplanmıştır.

Araştırma bulgularına göre ortaokullarda müdürlerin öğretim lideri davranışları paylaşılan ortak misyon ve amaca bağlı olarak gelişmekte, planlı ve bilgilendirici davranışlarla karakterize edilmekte, durumsal ve amaçsal özellikler taşımakta (bazı durumlarda yönlendirici, bazı durumlarda destekleyici), öğrenci merkezli olmakta (özellikle öğrencinin sorumluluk sahibi olması, gelişmesi ve duygusal ihtiyaçları üzerinde yoğunlaşmakta), sorumluluğun yönetici ve öğretmenler arasında paylaşılmasına önem vermektedir. Araştırmada öğretim liderliğinin, öğrenci başarısını da dolaylı olarak etkilediği sonucuna varılmıştır (Akt. Gökyer, 2004, s.52).

BÖLÜM III

YÖNTEM

Çalışmanın bu bölümünde araştırmanın modeli; evren ve örneklemi, araştırma verilerinin toplanması ve çözümlenmesi ile ilgili çalışmalar açıklanmış, verilerin çözümü ve yorumları verilmiştir.